تارىم تور بېكىتى

(ھېكايە)

ئاپتورى: پەرھات كازىمى

ئىسمىمنىڭ مەڭلىك بولۇپ قالغانلىقىغا ئاچچىقىم بار. ئاتا—ئاناممۇ قىزىق ئىكەن، شۇنداقمۇ ئىسىم قويغان بارمۇ؟ سىنىپىمىزدىكى ساۋاقداشلارنىڭ ئىسىملىرى بىر بىرىدىن چىرايلىق، مەنىلىك. مېنىڭ ئىسمىم ھەم كونا ھەم يېقىمسىز. مەن بەدىنىمدىكى مەڭلەرگە شۇنداق ئۆچ. كىم مەڭگە ئۆچ ئەمەس. ئاپئاق سىلىق تېرىسىگە ماشتەك، پۇرچاقتەك، چىۋىن پوقىدەك قارا مەڭ چىقىپ قالسا كىم ئۆچ بولمايدۇ—ھە؟
—نېمىشقا ماڭا بۇنداق قاملاشمىغان ئىسىمنى قويدۇڭلار،— دېسەم:
—سەن كىچىك چىغىڭدا مۈرەڭدە تەڭگىدەك چوڭلۇقتا مېڭىڭ بار ئىدى. شۇڭا ئىسمىڭنى مەڭلىك قويغان، ئادەم بەدىنىدە مەڭ بولسا ئۇنداق بەختلىك بولىدۇ، مۇنداق تەلەيلىك بۆلىشىدۇ... دېيىشىدۇ. مەڭ بولسا بولمامدۇ؟ ئۇلار مېنىڭ كۆڭلۈمنى ياساش ئۈچۈن تاپقان گەپقۇ ئۇ ...
كىچىك بالىنىڭ تېنىدە مەڭ كۆپ ۋە چوڭ مىڭى بولسا « مەڭلىك» لا قويمايدىكەنغۇ؟ ئوغۇل بالىلارغا «مەڭلىك» تىن باشقا « خالمۇرات، خالزات، خالىد، مەڭسۈر... »، قىزلارنىڭ مىڭى بولسا « خالىدەم، خالەم، مەڭگۈل، مەڭنىسا...» قۇيۇلىدىكەنغۇ؟ ماڭ خالمۇرات بولامدۇ، خالزات بولامدۇ بىرەر ئىسىم قويماي...
ئاۋۇ ئۆگىنىش باشلىقىمىز خالىدەمنىڭمۇ مىڭى بارمىدۇ؟ ئۇنىڭ يۈزىدە، قوللىرىدا مېڭى يوق. مىڭى بەدىنىنىڭ باشقا يېرىدە بار ئوخشايدۇ. ئادەم كۆرىدىغان يېرىدە بولمىغاندىكىن نېمىشقا « خالىدەم» دەپ ئىسىم قويغاندۇ؟ ۋاي، ۋۇي، نېمە قويسا قويمامدۇ نېمە كارىم. ئۆزۈمنىڭ دەردىنى تارتايچۇ.
مەن يۈزۈمدىكى مەڭگە ئەڭ ئۆچ. يۈزۈمدە چوڭ كىچىك سەككىز تال مەڭ بار. بۇ سەككىز مەڭ ماڭا سەككىز قاراقچىدەك تۇيۇلىدۇ. بەزىدە قارا كىيىملىك سەككىز قاراقچى قولىدا قىلىچ ئوينىتىپ ماڭا ھۇجۇم قىلىۋاتقاندەك ھېسقا كېلىپ قالىمەن.
بەزى چاغلاردا مەڭگە ئامراق كىشىلەرمۇ بارمىدۇ؟ دەپ ئويلاپ كېتىمەن. يۇقىرىقى مەھەللىدىكى رەيھانەم ئاچىنى مەڭگە ئامراق جاۋغىيىدىكى مەڭنى چېكىۋالغان، دەيدۇ. مەڭنىمۇ چەكتۈرۈۋالغان بارمۇ؟ ئەخمەقلىققۇ ئۇ. كاللىسىنىڭ سۈيى بار ئادەم بولمىسىلار مەڭ چەكتۈرۋالمايدۇ. مەن رەيھانەم ئاچىنىڭ مىڭىنى كۆرۈپ بېقىشقا بىر قېتىم باردىم. راستكەن ئەمەسمۇ؟ ئاپئاق سىلىق ئالمىدەك پارقىراق يۈزىگە، جاۋىغىيىدىن سەل نېرىغا، زىنىقىنىڭ ئاستىغا پۇرچاقتەك مەڭ چېكىۋاپتۇ. بىر قارىماققا ئۇ مەڭنىڭ چىكىۋالغىنىنى بىلگىلى بولمايدىكەن. شۇنىڭدىن باشلاپ ئۇ ئايالنى كۆرسەم كۈلگۈم كېلىدۇ. ئەگەر مەڭنى بەرگىلى بولغان بولسا مەن ھەممە مېڭىمنى بېرىۋەتكەن بولاتتىم. ئۇ ئايالمۇ مەڭنى پەقەت جاۋغىيىغا چېكىۋاپتۇ، خالىغان يېرىگە چىققان مەڭگە ئۇچ ئوخشايدۇ...
مەڭگە ئۆچ بولۇپ يۈرگەن كۈنلەردە مېنىڭ مېڭىمدەك جىق مېڭى بولمىسىمۇ مىڭى كۆپ سەمەت بىلەن رۇقىيە ئۇرۇشۇپ قالدى. رۇقىيە ھە دەپ سەمەتنىڭ مېڭىنى بىر نېمە دەپ تىللىغىلى تۇردى. رۇقىيەنىڭ تىلى ماڭا قارىتىلغاندەك تۇيغۇدا بولۇپ كۆڭلۈم يېرىم بولۇشقا باشلىدى. بىردەمدە سىنىپتىكى ساۋاقداشلار بىر يەرگە جەم بولۇپ مەڭ توغرىسىدا مۇنازىرە قىلىشىپ قالدۇق.
—مېڭى بار ئادەم ئاسانلىقچە راك كېسىلى بولمىغۇدەك.
—مەڭ دېگەن ئامەتنىڭ نىشانىسىدەك.
—مېڭى بار ئادەمگە بايلىق يولۇققۇدەك.
—ئۇنداق بولسا مەڭلىك ئەڭ بەختلىك، ئەڭ باي بولغۇدەك.
—ئۇنى بىر دېمە، كۈنلەر تېخى ئۇزۇن ئۇ ھەممىدىن بەختلىك، باي بولىدۇ.
بۇ مۇنازىرىگە نەبىجان مۇئەللىممۇ قاتناشقان ئىدى. « مېڭى بار ئادەملەرنىڭ راك كېسىلىگە ئاز گىرىپتار بولىدىغانىنى ئىسپاتلانغان ئىلمىي يەكۈن ئىكەن، تەن ساقلىق، زور بايلىق، بەخت دېگەن شۇ ئەمەسمۇ...» دېدى. بۇ گەپلەرنى ئاڭلاپ كۆڭلۈم كۆتۈرۈلۈپ قالدى. مېڭى بار ئادەم راستىنىلا بەختلىك ۋە باي بولامدىغاندۇ؟ نېمىلا بولسا بولسۇن مەن بەختلىك، ئەمدى باي بولساملا بۇ قاراشنىڭ توغرىلىقى ئىسپاتلىنىدۇ.
شۇنىڭدىن كېيىن ئىسىمىمغا ئانچە ئۆچلۈك قىلمايدىغان بولدۇم. ئىلگىرى مەن ئاپامدىن بىر نەچچە قېتىم ئاڭلىغان بولساممۇ ئانچە ئېرەن قىلمىغان ئۇلار مېنىڭ كۆڭلۈمنى ياساش ئۈچۈنلا ئېيتقان ياغلىما سۆزلەر دەپ يۈرگەن ئىدىم. ئەمدى ساۋاقداشلىرىمنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك شۇنداق دەۋاتمامدۇ. ئاپامنىڭ مېنىڭ كۆڭلۈمنى ئاياپ دېگەن گەپلەر ئەمەسكەن ئەمەسمۇ؟ بەزىدە بەدىنىمدىكى چوڭ— كىچىك مەڭلەرنى ساناپ باقىمەن. قانچە كۆپ چىققانسېرى شۇنچە باي بولىدىغاندەك مەڭلىرىمنىڭ كۆپ بولۇشىنى ئارزۇ قىلىمەن تېخى. ئېسىمنى يىغىپ بايا قىلغان خىياللىرىمدىن ئۆكۈنىمەن.
مېڭى بار ئادەم راستىنىلا ئاسانلىقچە راك كېسىلى بولمامدىغاندۇ؟ راست شۇنداق بولسۇن. قاچانغىچە مەڭدىن يىرگىنىپ يۈرىمىز. مەڭنىڭ راك كېسىلى بىلەن قانداق مۇناسىۋىتى باردۇ؟ مەڭنىڭ بايلىق ئېلىپ كېلىدىغان خاسىيىتى بارمىدۇ؟ ھەي، دۇنيادىكى ئەڭ باي كىشىلەرنىڭ مېڭى بار يوقلۇقى توغرۇلۇق بىرەر مەلۇماتقا ئېرىشسەم بولاتتى. مەھەللىمىزدىكى ئابلىز باينىڭ بۇرنىنىڭ ئوڭ چېتىدە پۇرچاقتەك مەڭنى بارغۇ؟ قارىغاندا ئۇ گەپنىڭمۇ ئاساسى بار ئىكەن جۇمۇ؟... مېنىڭ بار ئادەم ئاسان كېسەل بولمايدۇ، راك كېسىلى بولمايدۇ دېيىشىۋاتمامدۇ «تەن ساقلىق، زور بايلىق» تېنىم ساق بولمىلا بومىدىمۇ، بايلىق دېگەن شۇغۇ؟... مەن مەڭگە ئۆچ بولغان چاغلاردا مۇشۇنداق دەپ ئۆزۈمگە تەسەللى بېرىمەن.
ئاياق مەھەللىدىكى تۇغقىنىمىز نەجمىدىن دادامنىڭ ئوغلى ئاتا— ئانىسى تاپقان لايىقنىڭ يۈزىدە مېڭى بار ئىكەن، دەپ ياراتماپتۇدەك. قىزىق ئىكەن ئۇنىڭ تاپقان باھانىسىنى دەيمەن. مىڭى بولسا بولمامدۇ؟ مەڭ دېگەن بايلىققۇ ئاخىر. قارىغاندا ئۇ « مېڭى بار ئادەم ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرىدۇ» دېگەن گەپكە ئىشىنىپ « مەندىن ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرىدىكەن» دەپ ھەسەت قىلغانمىدۇ— يە؟ ئۇنىمۇ يوق دېگىلى بولمايدۇ.
تۇرۇپلا مەڭلىرىمگە قايتىدىنلا ئۆچ بولۇپ قالدىم. ھەممىسى كۆڭۈلنى خۇشال قىلىدىغان يالغان— ياۋىداق گەپلەر. مەن ئۆستەڭ بويىدا مەڭ ھەققىدە خىيال سۈرۈپ ئولتۇرسام قوشنىمىز ئادىل كېلىپ قالدى. ئۇ مېنىڭ مەڭ ھەققىدە خىيال سۈرۈۋاتقانلىقىمنى ئاڭلاپ، مەڭ ھەققىدە پاراڭلاشتۇق.
—مەڭلىك ئاداش، مەڭنى « مەڭ كۈچ، مەڭ كۆچ» دەپ شۇ مەڭنى تۇتۇپ قارىشى تەرەپنىڭ نەرىنى كۆرسەتسە شۇ يېرىگە مەڭ كۆچكۈدەك سەن ئاۋۇ يۈزۈڭدىكى مەڭنى مېنىڭ يۈزۈمگە بىرنى كۆچۈرۈپ قۇيە.
— بۇ مۇمكىنمۇ؟
— سەن سىناپ باقمامسەن؟
— مانا ئەمسە. مەڭ كۆچ، مەڭ كۆچ...
مەن مەڭلىرىدىن كۆپىنى ئۇنىڭ دېگەن يېرىگە « كۆچۈرۈپ» قويدۇم. مەڭلىرىمنىڭ بىراقلا ئۇنىڭ يۈزىگە كۆچۈپ كېتىشىنى تىلىدىم ۋە ئادىلنىڭ مەڭگە ئامراقلىقىنى ئاڭلىغاندىن كېيىن مەڭگە بولغان ئۆچلۈكۈم سەل پەسەيدى. تۇرۇپلا ئادىلنىڭ نېمىشقا مەڭگە ئامراق بولۇپ قالغانلىقنى سورىدىم.