جاھان ئاگېنتلىقى 18-ئاپرېل خەۋىرى؛ لەگلەك تورى تەرجىمىسى: دۇنيا مۇسۇلمان ئۆلىمالار ئىتتىپاقى باش كاتىبى ياردەمچىسى ئەھمەد رەيسۇنى، مىسىردىكى ھەربىي ئۆزگىرىشنىڭ مۇسۇلمان قېرىنداشلار تەشكىلاتىغا قارشى ئەمەس، بەلكى دېموكراتىيەگە، مىسىر خەلقىگە، ئەرەب باھارىغا ۋە ئەرەب باھارىنىڭ نىشانلىرىغا قارشى ئۆتكۈزۈلگەنلىكىنى ئېيتتى. ئەھمەد رەيسۇنى، ئەرەب دۇنياسىدا يۈز بەرگەن زوراۋانلىق ھەرىكەتلىرىنىڭ ئەرەب باھارى مۇساپىسىدە ئىنقىلابقا قارشى تۇرغۇچىلار يۈرگۈزگەن زوراۋانلىققا رەددىيە ئىكەنلىكىنى تەكىتلىدى.
ئەھمەد رەيسۇنى ماراكەشتە 1996-2003 يىللىرى ئارىسىدا پائالىيەت ئېلىپ بارغان «تەۋھىد ۋە ئىسلاھات ھەرىكىتى» نىڭ رەھبىرى بولغان بولۇپ، ئەرەب دۆلەتلىرىدىكى ئىنقىلاب مۇساپىسى ھەققىدە، «2010-يىلىدا تۇنىستا تىنچ ھەرىكەت سۈپىتىدە باشلانغان ئەرەب باھارى بىلەن خەلقلەر، تىنچ يول بىلەن زور ئۆزگىرىش ھاسىل قىلغان ۋە بۇنىڭ سايىسىدە ئەل قائىدە تېرور تەشكىلاتى بىلەن زوراۋانلىق ۋەقەلىرى ئازايغان ئىدى. تېرورنىڭ يۇقىتىلىشى پەقەت سەۋەبلىرىنىڭ يۇقىتىلىشى بىلەنلا مۇمكىن بولىدۇ، قولغا ئېلىش ۋە بىخەتەرلىك ساھەسىدە ئېلىنغان قەدەملەر يىتەرلىك ئەمەس، مەسىلىنى ھەل قىلالمايدۇ» دېدى.
رەيسۇنى، ئىسلام فىقھىسى ۋە دىنى مائارىپنىڭ چېكىنىشى سەۋەبلىك ئىلىمسىز دىندارلىقنىڭ ئوتتۇرغا چىقىشى، بۇ دىندارلىقنىڭ توغرا لىنيە ئۈستىگە قۇرۇلمىغان باشقىچە بىر مەدەنىيەت شەكىللەندۈرگەنلىكىنى تەكىتلەپ، ئىسلامى ھەرىكەتلەرنىڭ ئۆتكەن يىللار ئىچىدە سىياسەت بىلەن مەشغۇل بولغانلىقى سەۋەبىدىن بىلىم بىلەن قۇراللىنىشتا ۋەزىپىسىنى لاياقەتلىك ئورۇندىيالمىغانلىقىنى تىلغا ئېلىپ مۇنداق دېدى: «ئىسلامىي ھەرىكەتلەرنىڭ سىياسەتتە رول ئويناش ھۇقۇقى بار، ئەمما ئۇلارنىڭ ئاۋالقى ۋەزىپىسى شۇ توپنى ۋە جەمئىيەتنى بىلىم بىلەن قۇراللاندۇرۇش ۋە توغرا دىندارلىق يولىدا يول كۆرسەتكۈچى بولۇشتۇر» .
رەيسۇنى، ئەرەب دۇنياسىدىكى ھازىرقى ئەھۋالنىڭ تېرورنى پەيدا قىلغانلىقىنى تىلغا ئېلىپ،« خەلق تەرىپىدىن ياقتۇرۇلمىغان بىر قىسىم ھۆكۈمەتلەرنىڭ ھاكىمىيەت بېىشغا چىقىۋېلىشى خەلقنىڭ زور قىيىنچىلىقلارغا دۇچار بولۇشىغا سەۋەب بولدى، بۇ ئەھۋال بەزىلەرنى زوراۋانلىققا ئېلىپ باردى ۋە بەزىلەرنى زوراۋانلىققا يۈزلەنمىگەن بولسىمۇ ئوخشاش لوگىكىدىكى قاراشقا يۈزلەندۈردى» دېدى.
رەيسۇنى مىسىردىكى ھەربىي ئۆزگىرىشنىڭ پرېزىدېنت مۇھەممەد مۇرسىگە ۋە مۇسۇلمان قېرىنداشلارغا قارشى ئەمەس، بەلكى قانۇنىيلىققا، دېموكراتىيەگە، مىسىر خەلقىگە، ئەرەب باھارىغا ۋە ئۇنىڭ نىشانلىرىغا قارشى ئۆتكۈزۈلگەنلىكىنى، شۇنىڭ نەتىجىسىدە مىسلى كۆرۈلمىگەن ئۆلتۈرۈش ۋە يۇقىتىشقا دۇچار بولغانلىقىنى تەكىتلەپ مۇنداق دېدى:« تىنچ ھەرىكەتلەرنىڭ ھېچنەرسە يارىتالمىغانلىقىنى ئېيتىۋاتقانلار بار، ئۇلاردىن زوراۋانلىق ۋە قۇرال بىر ئىش يارىتالىدىمۇ دەپ سوراشنى خالايمىز. تىنچ ھەرىكەت ئىجتىمائى نىشانلارنى ئەمەلگە ئ‍اشۇرىدۇ، ئەرەب باھارى بۇنىڭ دەلىلى».
2013-يىلى 3-ئىيۇلدا ئابدۇلفەتتاھ سىسى رەھبەرلىكىدە ئۆتكۈزۈلگەن ھەربىي ئىنقىلاب بىلەن مىسىرنىڭ دېموكراتىك يوللار بىلەن سايلانغان تۇنجى پرېزىدېنتى مۇھەممەد مۇرسى ئاغدۇرۇلۇپ قولغا ئېلىندى ۋە تۈرمىگە تاشلاندى، مۇرسى بىر قانچە داۋالار ھەققىد سوتلىنىۋاتىدۇ. ھەربىي ئۆزگىرىشتىن كېيىن نامايىش قىلىپ كوچىغا چىققان كىشىلەر بىخەتەرلىك قىسملىرىنىڭ قاتتىق مۇداخىلە قىلىشى نەتىجىسىدە نەچچە يۈز كىشى ھاياتىدىن ئايرىلدى ۋە يەنە نەچچە مىڭ كىشى قولغا ئېلىندى. مۇسۇلمان قېرىنداشلار تەشكىلاتىنىڭ رەھبەرلىرى ھەربىي ئۆزگىرىشتىن كېيىن ئۆلۈم جازاسى ياكى مۇددەتسىز قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلىندى.