يېڭى دەرس ئىسلاھاتىدىكى موھىم مەزمۇنلار

1.دۆلىتىمىز قۇرۇلغاندىن بۇيانقى دەرسلىك ئىسلاھاتى تارىخىدىن ئەسلىمە

1-قېتىملىق دەرسلىك ئىسلاھاتى  (1949~1953 )

2-قېتىملىق دەرسلىك ئىسلاھاتى (1953~1959)

3-قېتىملىق دەرسلىك ئىسلاھاتى (1959~1963)

4-قېتىملىق دەرسلىك ئىسلاھاتى (1963~1978)

5-قېتىملىق دەرسلىك ئىسلاھاتى (1978~1981)

6-قېتىملىق دەرسلىك ئىسلاھاتى (1981~1986)

7-قېتىملىق دەرسلىك ئىسلاھاتى (1986~2001)

      2.   سەككىزىنچى قېتىملىق دەرس ئىسلاھاتىنىڭ باشلىنىشى

1)تەييارلىق باسقۇچى(1996-يىلدىن2000-يىلغىچە)

1996-يىلدىن1999-يىلغىچە ئەمىلىي تەكشۈرۈش

1999-يىلى رەسمىي ھەركەتكە كېلىش

2000-يىلى1-6 غىچە ئىلتىماس قىلىش،ھەر قايسى دەرسلىكلەرنىڭ دەرس ئۆلچىمىنى بېكىتىش گۇرپپىلىرىنى تەسىس قىلىش

2000-يىلى7-ئايدىن2001-يىلى2-ئايغىچە ھەر قايسى گۇرۇپپىلار دەرس ئۆلچىمىنىڭ دەسلەپكى نۇسخىسىنى بېكىتىش

2) سىناق نوقتىلىرىدا تەجىرىبە قىلىشنى باشلاش باسقۇچى

دۆلەت،ئۆلكە ۋە ناھىيە دەرىجىلىك سىناق نوقتىلىرىدا تەجىرىبە قىلىش.2003-يىلىغا كەلگەندە دۆلەت دەرىجىلىك سىناق نوقتىسى 42،ئۆلكە دەرىجىلىك سىناق نوقتىسى430،ناھىيە دەرىجىلىك سىناق نوقتىسى1642 گە يەتكەن.

3) ئومۇميۈزلۈك كېڭەيتىش باسقۇچى

2004-يىلى رەسمىي كېڭەيتىش باسقۇچىغا قەدەم قويدى.2005-يىلى ھەممە جايلاردا رەسمىي ئىجىرا قىلىندى.

3.دەرس ئىسلاھاتىدىكى تۆت يارقىن نوقتا

1)ئىدىيۋىي ئەخلاقى تەربىيەنى كۈچەيتىش

2)بالىلارنىڭ ياشاش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈشكە كۆڭۈل بۆلۈش

3)ئوقۇتۇش جەريانىنى ئۇچۇر تېخنىكىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈش

4)ئۈنىۋېرسال ئەمىلىيەت پائالىيەتلىرىنى كۆپرەك ئېلىپ بېرىشنى تەشەببۇس قىلىش

4.يېڭى دەرسنىڭ يېڭىلىقى قەيەردە؟

1)يېڭىچە مائارىپ كۆز قارىشى -بالىلارنىڭ ئۆمۈرلۈك تەرەقىياتىنى ئاساس قىلىمىز،بارلىقىمىز بالىلار ئۈچۈن؛تۇرمۇشتىكى ئەمەلىي بىلىملەرنى ئۆگىنىش؛ئۆگىنىش ئۇسۇلىنى ئۆزگەرتىش،ئوقۇغۇچىلاردا ئاكتىپ ئۆگىنىش پوزىتسىيىسىنى شەكىللەندۈرۈش؛ئېچىۋىتىلگەن ھەم ھازىرقى ئۇچۇر تېخنىكا بىلەن بىرلەشتۈرۈلگەن دەرسلىك تۈزۈلمىسىنى بەرپا قىلىش،ئۆگىنىش جەريانىدىكى باھالاشقا ئەھمىيەت بېرىش.

2)يېڭىچە ئۆلچەم-ئوقۇغۇچىلار ساپاسىنىڭ ئومۇميۈزلۈك يۇقىرى كۆتۈرلىشىگە ئەھمىيەت بېرىش؛ئاز ساندىكى ئەقىللىق ئوقۇغۇچىلارنىلا تەربىيلەشكە ئەھمىيەت بېرىشتىن،بارلىق ئوقۇغۇچىلارغا ئومۇميۈزلۈك يۈزلىنىشكە ئۆتۈش؛ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئوقۇتۇش جەريانىغىلا ئەھمىيەت بېرىشتىن،دەرسلىكلەرنىڭ ئەمىلىيەتكە ئۇيغۇن بولىشىغا كۆپرەك ئەھمىيەت بېرىشكە ئۆتۈش.

3)يېڭىچە دەرسلىك-يېڭى تۈزۈلگەن دەرسلىكلەرنىڭ ئوقۇغۇچىلارغا ئەركىنلىك بېرىش دەرىجىسى يۇقىرى؛ ”بىر پروگرامما،كۆپ خىل دەرسلىك“تۈزۈش پىرىنسىپى مائارىپ تەرەققىياتىنىڭ يۆلىنىشىنى كۆرسىتىپ بېرەلەيدۇ؛دەرسلىكلەر ئوقۇغۇچىلارنىڭ ياخشى ئوقۇشلۇقى،ئوقۇتقۇچىلارنىڭ پايدىلىنىش ماتىرىيالىغا ئايلىنىدۇ.

4)يېڭىچە ئوقۇتۇش ئۇسۇلى-ئىلمىيلىكى جەھەتتە،دەرسلىك مەزمۇنى توغرا،ئوقۇتۇش مەزمۇنى تەربىيلەش قانۇنىيتىگە ئۇيغۇن؛سەنئەتلىكلىكى جەھەتتە،ھېسىيات،ئوبراز،ئىستىتىك زوق،ۋە تىل ئىپادىلەش جەھەتلەرگە تەڭ ئەھمىيەت بېرىلگەن.ئادەمنى ئاساس قىلىش جەھەتتە،ئوقۇغۇچىلاردىكى پەرقنى ئېتىراپ قىلىش،ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆز خاسلىقىنىڭ بولىشىغا يول قويۇش،ئوقۇتقۇچى تەتقىقاتچى تىپىدىكى ئادەم بولۇش.

5)يېڭىچە ئۆگىنىش ئۇسۇلى-دىمۇكىراتىك ئۆگىنىش ئۇسۇلى،ئىزدىنىپ ئۆگىنىش ئۇسۇلى،ھەمكارلىشىپ ئۆگىنىش ئۇسۇلى……

6)يېڭىچە ئۈنۈم-ئوقۇتۇش ئۈنۈمىنىڭ باھالىنىشى تەپەككۇر ۋە كۆز قاراشنىڭ ماھىيەتلىك ئۆزگىرىش ھاسىل قىلىشىغا ماس كېلىش.

5.يېڭى دةرس قانداق دةرس؟

6.يېڭى دةرس ئىسلاھاتىدىكى ئالتىنى ئازات قىلىش، ئالتىنى بىلىش

1)ئالتىنى ئازات قىلىش

 (1) كۆزىنى ئازات قىلىش

(2) مېڭىنى ئازات قىلىش

(3)قولىنى ئازات قىلىش

(4) ئېغىزنى ئازات قىلىش

 (5) ماكانىنى ئازات قىلىش

(6) ۋاقتىنى ئازات قىلىش

2)ئالتىنى بىلىش

(1) بىلىم ئىگةللةشنى بىلىش

(2)ئادةم بولۇشنى بىلىش

(3) ئةمگةك قىلىشنى بىلىش

(4)تۇرمۇشنى بىلىش

(5) چىنىقىشنى بىلىش

(6)گۈزةللىكنى بىلىش

7.يېڭى دةرس ئةمةلىيىتىدىكى بىر قىسىم قىيىنچىلىقلار

1)ئىدىية تونۇشىنىڭ يىتةرلىك بولماسلىقتىن ئةنئةنىۋى مائارىپ كۆز قارىشىدىن ھالقىپ  كىتةلمةسلىك.

2) كونا ئوقۇتۇش ئۇسۇلىدىن قۇتۇلالماسلىق ھادىسىسى.

3) بىر قىسم  مائارىپ  مةمۇرى تارماقلىرىدىكى  مۇتةئةسسىپ ئىدىيةلةرنىڭ  ئوقوتۇش ئىسلاھاتىغا توسالغۇسى.

4)تةتقىقات تونىشنىڭ تۆۋةن بولۇشى.

5) ئىمتىھان مائارىپ ئاسارىتىدىن قۇتۇلالماسلىق.

8.يېڭى دةرس ئةمةلىيىتىدة نىمىلةرگة دېققةت قىلىش كېرةك

 1) بارلىق ئوقۇتۇش پائالىيةتلىرى ئوقۇغۇچىلارنىڭ كةلگۇسى تةرةققىياتىنى ئىلگىرى سۇرۇش ۋة ئاساس سېلىش مةقسىتىدة ئېلىپ بېرىلىش كېرةك.

2) ئوقۇتۇش پائالىيىتىدة ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھةمكارلىق ئېڭىنى يېتىلدۇرۇپ، ئۆز – ئارا ھةمكارلىشىپ ئۆگىنىش،ئۆز- ئارا ياردةم قىلىش، ئۆز – ئارا تولۇقلاش ئېلىپ بېرىشنى، باشقىلارنىڭ ئارتۇقچىلىقىنى قوبۇل قىلىشنى، باشقىلاردىن بايقىغانلىرىنى قوبۇل قىلىپ داۋاملاشتۇرۇشنى ئۆگىتىشى كېرةك.

3) ئوقۇتۇش پائالىيىتىدة ئوقۇغۇچىلارنىڭ تةپةككۇرىنى ئېچىش، تةپةككۇرىنى تةرةققى قىلدۇرۇشقا، ئوقۇغۇچىلارنى تةسةۋۇر قىلىشقا يېتةكلةشكة ئةھمىيةت بېرىش كېرةك.

  4) ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىجاتچانلىقىنى قوزغاش، يېڭىلىق يارىتىشقا ئىلھاملاندۇرۇش دةرسخانا ئوقۇتۇشنىڭ مۇھىم تةركىۋى قىسمى.

5)ئادىمىييلىكنى ، ئادةم بولۇشنى ، ھاياتنى سۆيۇش ، ھاياتنى قةدىرلةش، ئىنسانىيةتنى، موھىتنى ،يةر شارىنى قوغداشتةك ئىنسانپةرۋةرلىكنى دةرسخانىنىڭ ھةر قايسى ھالقىلىرىغا سېڭدۇرۇپ مېڭىش كېرةك.

6) ھةر بىر سائةتلىك دةرستة ئوقۇتقۇچىلار ئوخشىمىغان پائالىيةتلةرنى تةشكىلةشكة دىققةت قىلىش كېرةك.

7) دةرسخانا ئوقۇتۇشىدا ئوقۇغۇچىلارنىڭ قىزىقىشىنى قوزغاشقا ئالاھىدة ئةھمىيةت بېرىش كېرةك

بارلىق ئوقۇغۇچىغا يۈزلىنىش، بارلىق ئوقۇغۇچىغا پۇرسةت بېرىش،بارلىق ئوقۇتغۇچىنىڭ ئۆز رولىنى جارى قىلدۇرۇش،ئۆزىگة بولغان ئىشةنچىسىنى تۇرغۇزۇش كېرةك.

9)ئوقۇغۇچىلارنىڭ خاتالىق ئۆتكۇزۇشىگة يول قۇيۇش. خاتالىقىنى بايقاپ تۇزۇتۇپ ئۆگىنىشىگة يېتةكچىلىك قىلىش كېرةك.

10) ھةر خىل سةۋىيىدىكى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھةممىسىگة تۆھپة قۇشۇش پۇرسىتى بېرىش كېرةك.

11) ئوقۇتقۇچى ئۆز كۆز قارىشىنى ئوقۇغۇچىلارغا زورلاپ تاڭماسلىق كېرةك.ئوقۇغۇچىلارنى ئۆلچةملىك جاۋاپ بېرىشكة قىستىماسلىق كېرةك.

12)كۆرسةتمىلةردىن ئۇنۇملۇك پايدىلىنىپ ئابىستىراكىتنى بىلىمنى كونكىرىت بىلىمگة ئايلاندۇرۇشقا ئةھمىيةت بېرىشى كېرةك

13)ئوقۇغۇچىلارنى نةتىجىگة قاراپ تۇرگة ئايرىشتىن ساقلىنىپ، ئوقۇغۇچىلارغا باھا بةرگةندة ئوقۇغۇچىلارنىڭ تةرةققىياتىغا قاراش كېرةك.

9.يېڭى دةرس ئةمةلىيىتىدىكى بىر قانچة موھىم نوقتا

1)دېمىكۇراتىية

2) سۇئال سوراش

3)ئۆگىنىش ئوسۇلى

4) ئىلھاملاندۇرۇش

5)دادىل تةپةككۇر قىلىش

10.يېڭى دەرس ئىسلاھاتى دېگەن نېمە؟

1.ئۇ مەڭگۈ قىلىپ تۈگەتكىلى بولمايدىغان ئىش. لىكىن ھەممىمىزنىڭ تەڭ ھەرىكەتكە كېلىشىنى تەلەپ قىلىدۇ.

2.ئۇ ئوقۇپ تۈگەتكىلى بولمايدىغان كىتاپ،لىكىن ھەممىمىزنىڭ توختىماي ئوقۇشىمىزنى تەلەپ قىلىدۇ.

3.ئۇ بىر ئېيتىپ تۈگەتكىلى بولمايدىغان دىئالوگ،لىكىن ھەممىمىزنىڭ ئۆز ئارا دىيىشىشىمىزنى تەلەپ قىلىدۇ.

4.ئۇ بىر يىشىپ تۈگەتكىلى بولمايدىغان مەسىلە،لىكىن بىزنىڭ ئورتاق ئىزدىنىشىمىزنى تەلەپ قىلىدۇ.

مۇناسىۋەتلىك ماتىرىياللاردىن توپلاپ رەتلىگۈچى:لوپنۇرى

يازما ھوقۇقى: lopnuri
يازما ئادىرىسى: ?p=165