بالىڭىزدىن ئەپۇ سورىدىڭىزمۇ؟

   ئابلاجان مۇھەممەت

    سەت گەپ قىلماسلىق توغرىسىدا بالامنى ئەدەپلەپ ھايال ئۆتمەيلا، كىچىككىنە بىر ئىش تۈپەيلىدىن خوتۇنۇم بىلەن جاڭجاللىشىپ قالدىم.

    -دادا سىزمۇ سەت گەپ قىلدىڭىز،- دېدى گېپىمنى ئاڭلاپ قالغان قىزىم. مەن دەرھال خاتالىقىمنى تونۇپ، ئۇنىڭدىن ئەپۇ سورىدىم. ئەمەلىيەتتە، ئاتا – ئانىلارمۇ خاتالىق ئۆتكۈزىدۇ. ئىش مۇشۇنداق ۋاقىتتا مۇۋاپىق بىرتەرەپ قىلىنسا ئوڭايسىز ھالەتنى بالا تەربىيەلەشتىكى ئەپچىل پەيتكە ئايلاندۇرغىلى بولىدۇ.

    ئادەتتە، ئائىلە باشلىقلىرى تۆۋەندىكى بىر قانچە خاتالىقنى كۆپرەك سادىر قىلىدۇ. گېپىدە تۇرماسلىق، ۋاقىتقا رىئايە قىلماسلىق، ۋەدىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرماسلىق، ئۆزى قىلغان تەربىيەگە ئۆزى ئەمەل قىلماسلىق، ئاق – قارىنى سۈرۈشتۈرمەيلا ئەيىبلەپ كېتىش قاتارلىقلار. ئاتا – ئانىلار خاتا قىلغانلىقى ياكى بالىنى خاتا ئەيىبلىگەنلىكىنى ھېس قىلغاندا، چوقۇم بالىدىن ئەپۇ سورىشى كېرەك. چۈنكى، ئەڭ قورقۇنچلۇقى خاتالىق ئەمەس بەلكى خاتالىقنى تونۇماسلىق ياكى قانداق بىر تەرەپ قىلىشنى بىلمەسلىكتۇر. شۇڭا، ئاتا – ئانىلار ئۆز خاتالىقىنى سەمىمىيلىك بىلەن تونۇشى ھەم باتۇرلۇق بىلەن ئۈستىگە ئېلىشى، تەشەببۇسكارلىق بىلەن بالىنىڭ ئالدىدا ئېتىراپ قىلىشى، ۋاقتىدا تۈزىتىشى لازىم. <<مېنىڭ گېپىم ھېساب، كىچىك بالا نېمىنى بىلەتتى›› دېگەندەك باھانىلەر بالا بىلەن سەمىمىي ئالاقە ئورنىتىشقا پايدىسىز.

    ئاتا – ئانىلارنىڭ ئۆزى ئۆتكۈزگەن خاتالىقى ئۈچۈن بالىلىرىدىن ئەپۇ سورىشى بالىلاردىمۇ بۇنداق ئېسىل پەزىلەتنى يېتىلدۈرۈشكە پايدىلىق. بەزىدە سىرتتىكى چاغلاردا خوتۇنۇم تېلېفون بېرىپ، قىزىمغا يېمەكلىك ۋە ئويۇنچۇق ئالغاچ كېلىشىمنى ئېيتىدۇ. كۆپىنچە ئالدىراشچىلىقتا بۇنى ئۇنتۇپ قالىمەن. ئۆيگە قايتىپ كەلگىنىمدە قىزىم: ‹‹دادا، ماڭا ئەكەلگەن نەرسىڭىز قېنى؟›› دەيدۇ. بۇنداق چاغدا مەن: ‹‹سىزگە بەرگەن ۋەدەمنى ئورۇندىيالمىدىم، بۇ خاتالىقىم ئۈچۈن ھازىر مېنى جازالامسىز ياكى ماڭا بىر تۈزىتىش، تولۇقلاش پۇرسىتى بېرەمسىز؟ قايسىسىنى خالىسىڭىز، شۇ بويىچە بولسۇن›› دەيمەن. بىر قېتىم قىزىم: ‹‹ماڭا ھېكايە ئېيتىپ بېرىڭ›› دېدى. مەن ھېكايە ئېيتىپ بەرگەندىن كېيىن ‹‹ئەمدىغۇ مېنى ئەپۇ قىلارسىز ›› دېگىنىمدە، ئۇ مېنى چۇڭقۇر مېھرى بىلەن قۇچاقلاپ، خۇشال ھالدا سۆيۈپ قويدى.

    ئاتا – ئانىلار شۇنى ئۇنتۇماسلىقى كېرەككى، ئوخشاش خاتالىقىنى قايتا – قايتا سادىر قىلىۋەرگەندە ئەپۇ سوراش ئۇسۇلىنى ئۆزىگە قالقان قىلىۋېلىشقا بولمايدۇ. بالىنىڭ كۆڭلى ساپ ھەم نازۇك بولىدۇ. بىر – ئىككى قېتىملىق چۈشەندۈرۈشنى بالا قوبۇل قىلالىسىمۇ، ئەمما ئوخشاش قىلمىش تەكرارلىنىۋەرسە، بالىنىڭ كۆڭلىدىكى ئاتا – ئانىغا بولغان ئىشەنچ سۇسلاپ كېتىدۇ.

    ئەپۇ سوراشتا تىل ۋاسىتىسىدىن پايدىلىنىپلا قالماستىن، كۈلۈمسىرەش، قۇچاقلاش، كۆز ئىشارىتى، باش لىڭشىتىش، مۈرىسىگە ئۇرۇپ قويۇش قاتارلىق شەكىللەر ئارقىلىقمۇ ئەپۇ سوراش ھېسسىياتىنى بىلدۈرگىلى بولىدۇ. بولۇپمۇ بالىغا ئۇۋال قىلىپ قويغاندا، دەرھال ئەپۇ سوراش ئارقىلىق بالىنىڭ كەچۈرۈم قىلىشىغا ئېرىشىش ئانچە ئاسان ئەمەس، بۇنداق ئەھۋالدا، قارشىلىش كەيپىياتىنى تۈگىتىش ئۈچۈن، جانلىق ئۇسۇللارنى قوللىنشقا، ‹‹ئۈچىنچى كىشى›› ئارقىلىق زىددىيەتنى ھەل قىلىشقا تىرىشىش لازىم. مەسىلەن: ئانىنىڭ خاتالىقى ئۈچۈن دادا ئانىغا ۋاكالىتەن ئەپۇ سورىسا بولىدۇ، خاتالىق سادىر قىلىپ قويغۇچى نەق مەيداندىن ئايرىلىپ، تېلېفون بېرىپ ئەپۇ سوراش ئارقىلىق بالىنىڭ كۆڭلىدىكى تۇماننى تارقاتسىمۇ بولىدۇ. بۇنداق ئۇسۇللار بالىغا تۇرمۇشنىڭ گۈزەللىكىنى تەبىئىي رەۋىشتە ھېس قىلدۇرۇپ، بالىنى زېرەك، ئەقىل – ئىدراكلىق، كۆيۈمچان قىلىپ يېتىلدۈرۈشتە ئۈنۈملۈك رول ئوينايدۇ.

    ئاتا – ئانىنىڭ بالىدىن ئەپۇ سورىشى كۆرۈلگەن مەسىلىنى ھەل قىلىش ئۈچۈنلا ئەمەس، بەلكى بالىنى ياخشى كۆرگەنلىكى، بالا تەربىيەلەشتە مەسئۇلىيەتچان بولغانلىقىنىڭ ئىپادىسىدۇر.

(تەھرىر : ئىزدەن)

• ئائىلە يىغىنى ھەققىدە ئويلىغانلىرىم
• بالىڭىزدىن ئەپۇ سورىدىڭىزمۇ؟
• بالا ئېمىتكەندە ئاياللارنىڭ قان بېسىم ب
• ھامىلدار ئاياللارنىڭ تۇرمۇش ئادىتى بال
• بىر مۇنەۋۋەر دادا ئون ياخشى مەكتەپتىن ئ
• مۇكەممەل ئەرلەردىن بولۇڭ
• ئەر – ئاياللاردىكى ھۆرمەت، بالىلاردىكى
• بالىلاردىكى بەتخەجلىكنىڭ سەۋەبچىسى كىم
• بالىلارنىڭ بېسىمىنىڭ ئېغىر بولۇشىدا ئا
• كىتاپ ئالغاندا بالىنىڭ قىزىقىشىنى ئويل
• بالىلارنىڭ ‹‹شەخسىيەتچى›› لىكىگە قان
• ياشانغانلاردىكى ئۇنۇتقاقلىقنى داۋالاي
• 10مىنۇتلۇق ھايات
• قانداق قىلغاندا ياخشى ئائىلە باشلىقى بو
• پەرزەنتىلەرنى تەربىيلەشنىڭ 10ياخشى پۇرس
• ئىناق ئائىلە كەيپىىياتىنى ساقلاش.