«غەلىتە ئىش؟ كارتا مىنىڭ قولۇمدا تۇرسا، قانداق بولۇپ باشقىلار تەرىپىدىن بىكار قىلىۋېتىلىپ، باشقىلارنىڭ ئىشلىتىشى ئۈچۈن تولۇقلىنىدۇ؟» فاڭ ئەپەندى خېرىدارلار مۇلازىمەت مەركىزىدىن سۈرۈشتۈرگەندىن كېيىن، بۇ كارتىنىڭ سېتىلىشتىن ئىلگىرىلا سىچۈەندىكى مەلۇم بىر تېخنىكا شىركىتىنىڭ نامىدا تىزىمغا ئالدۇرۇلغانلىقتىن، بىرە ئادەمدە بۇ شىركەتنىڭ تامغىسى بېسىلغان تونۇشتۇرۇش خېتى بولسىلا قايتىدىن ئىلتىماس سۇنۇپ كارتىنى قايتۇرۇۋالالايدىغانلىقىدىن خەۋەردار بولغان. گەرچە بۇ كارتىنىڭ ئىزچىل فاڭ ئەپەندىنىڭ قولىدا ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلىغىلى بولسىمۇ، ئەمما قارشى تەرەپنىڭ كارتا تولۇقلاش رەسمىيەتلىرى تولۇق بولغانلىقتىن، قانۇنلۇق قىلمىش بولۇپ ھېسابلىنىپ، بىرلەشمە خەۋەرلىشىشى فاڭ ئەپەندىگە كارتىنىڭ دېرىكىنى قىلىپ بېرەلەيدىغانلىقى توغرىسىدا ۋەدە بېرەلمىگەن.
توردا سېتىلىۋاتقان مۇشۇنداق كۆپ تۈردىكى، باھاسى ھەر خىل بولغان تورغا چىقىش كارتىلىرىنى سېتىۋېلىشقا ئىشەنچ قىلغىلى بولماسمۇ؟ بىر كارخانا ئىچكى خادىمىنىڭ ئاشكارىلىشىچە، ئادەتتە بىر قىسىم ۋاكالەتچى كارخانىلار نامىدا بىر تۈركۈم كارتا سېتىۋېلىنىدىكەن، ئاندىن توردا سېتىلىشقا خاتىرلىنىدىكەن، يەنە بىر قىسىم ۋاكالەتچى سودىگەرلەر يىللىق ھەققى تاپشۇرۇلۇپ بولغان كارتىنى ئۆز ئىچىدىكى ئادەملەر ئارقىلىق، ئوخشاش بولمىغان مۇددەتكە بۆلۈپ سېتىپ چىقىرىدىكەن. فاڭ ئەپەندى سېتىۋالغان كارتىمۇ مۇشۇ خىل كارتىدىن ئىكەن. بۇ خىل كارتىنى بىخەتەر ئەمەس دىگىلى بولمىسىمۇ، ئەمما بۇ كارتىلار ئاللىقاچان «كارخانا توپ سېتىۋالغان كارتا» سۈپىتىدە مەلۇم كارخانا نامىغا ئېلىنغانلىقتىن، كارتا تۈرىنىڭ ئاساسلىق ھوقۇقى سېتىپ بەرگۈچىنىڭ قولىدا بولمايدىكەن، شۇڭا خەتىرى بىر قەدەر چوڭ بولىدىكەن، ئىلگىرى كارتىنى سېتىپ بەرگۈچى تەرەپ بىر قىسىم ئەرزلەرنىمۇ تاپشۇرۇۋالغان بولۇپ، ئاساسلىق مەسىلىلەر: كارتىدىكى يۈرۈشلۈك ھەق تاپشۇرۇش بىلەن كارتا ئۈچۈن بېجىرىلگەن يۈرۈشلۈك ھەق تاپشۇرۇش بىردەك بولمىغان ياكى بۇ كارتا ئاللىقاچان بىر مەزگىل ئىشلىتىلگەن.....دىگەندەك، ئەمما خېرىدارلار مۇلازىمەت مەركىزىدىمۇ بۇ كارتىلارنىڭ قالدۇق سوممىسى چىقمىغان، بۇنىڭ بىلەن كارتا سېتىپ بەرگۈچى تەرەپمۇ ئۆزىنىڭ ئالدامچىلىققا ئۇچرىغانلىقىنى بىلگەن.
كارخانا خادىمى: «ئەلۋەتتە، ئېتىبار باھادا سېتىلغان بارلىق كارتىلارنى سېتىۋېلىشقا بولمايدۇ دىگەنلىك ئەمەس. ئىسمى خاتىرلەنمىگەن شەخسىي ئالدىن ھەق تاپشۇرۇش كارتىسى بىخەتەررەك، ئەگەر سېتىلىش باھاسى 30 پرسەنتتىن 40 پرسەنتكىچە ئېتىبار قىلىنسا، يەنىلا بىر قەدەر ئىشەنچىلىك دەپ قارىساق بولىدۇ» دەپ چۈشەنچە بەرگەن.
مۇشۇنداق تۈرلۈك كارتا ئالدامچىلىقلىرىغا دۇچ كېلىپ قېلىشتىن ساقلىنىش ئۈچۈن، ئەسكەرتمە سۈپىتىدە تۆۋەندىكى بىر قانچە تۈر كۆرسىتىلگەن.
اكارتا سېتىۋالغاندا بىلىۋېلىشقا تېگىشلىك ئىشلار:
1.كارتىغا ئۆز ئىسمىنى تىزىملىتىشقا بولىدىغان ياكى بولمايدىغانلىقىنى ئېنىق بىلىش، ئەگەر تىزىملىتىشقا بولمىسا، سېتىۋېلىشتىن ئېھتىيات قىلىش.
2. ئەڭ ياخشىسى ئۈچ ئايدىن ئاز بولغان قىسقا مۇددەتلىك كارتا سېتىۋېلىش، چۈنكى «ئالى ۋاڭ ۋاڭ» نىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق- مەنپىئەتنى قوغداش مەزگىلى ئۈچ ئاي، ئەگەر مەسىلە كۆرۈلسە دەرھال تاۋباۋغا ئەرز سۇنغىلى بولىدۇ.
3. قارشى تەرەپنىڭ ئۆزى سېتىپ بەرگەن كارتا ئىكەنلىكىنى تەن ئالماسلىقىدىن ساقلىنىشى ئۈچۈن، ھەق تاپشۇرغان ۋاقىتتا، ئەسكەرتمىدە سېتىۋالغان كارتا نومۇرىنى ئېنىق يېزىپ قالدۇرۇش كېرەك.
