<<  موسكىۋا خىياللىرى (5) | باش بەت | موسكىۋا خىياللىرى (7)  >>

  • موسكىۋا خىياللىرى (6) - [نەبىجان تۇرسۇن ماقالىلىرى]

    ئەركىنلىك ، باراۋەرلىك ، دېموكراتىيە ئەنە شۇنداق ئۆز ۋەتىنىنى سۆيۈش روھىغا ئىگە كىشىلەرگە مەنسۇپتۇر ! < جاندىن كەچمىگىچە جانانغا يەتمەس > دىگەندەك ، ئەنە شۇنداق پىداكارلىق روھ بولغاندىلا ، خۇددى ماتىروسوف پىلىموتنى مەيدىسى بىلەن توسۇپ غەلىبىگە يول ئاچقاندەك ، سوۋىت ئىتتىپاقى قەھرىمانى ، ئۇيغۇر خەلقىنىڭ باتور - شىر يۈرەك ئوغلى سۈلھى لۇتپۇللىن ئۆزى يالغۇز ئاخىرىغىچە جەڭ قىلىپ ، بەدىنىنىڭ ساق يېرى قالمىغاندىمۇ چىشىنى چىشىغا چىشلەپ ، گېرمانلارنىڭ 18 تانكىسىنى بىتچىت قىلغاندەك ، سوۋىت ئىتتىپاقى قەھرىمانى ، ئۇيغۇر خەلقنىڭ باتۇر ئوغلى مەسۇم ياقۇپۇف بەدىنىنىڭ ئون نەچچە يېرى يارىلىنىپمۇ ئۆزى يالغۇز جەڭ قىلىپ، نۇرغۇن گېرمان ئەسكىرىنى ئۆلتۈرۈپ ، ئىستىھكامنى قوغداپ ، پۈتكۈل ئۇرۇش سېپىنى ئوڭشىغاندەك ئاجايىپ قەھرىمانلىق روھى بولغاندىلا ۋەتەننى باسقۇنچىلارنىڭ تۆمۈر تاپىنىدىن قۇتۇلدۇرۈپ قالغىلى ، خەلقنىڭ قەددىنى ، ئوبرازىنى تىكلىگىلى بولىدۇ . سوۋىت خەلقى ناھايىتى توغرا يەكۈنلەنگەن بۇ زاكۇننى پۈتكۈل ئېزىلگۈچى خەلقلەرگە تەقدىم قىلدى . شۇنىڭ ئۈچۈن مەن ئاشۇ < مەڭگۈلۈك يالقۇن > ئالدىدا باش ئېگىپ ، بۇ ئوغلانلارنىڭ ئىسسىق قانلىرى بەدىلىگە بىزگە تەقدىم قىلغان ئاشۇ قەھرىمانلىق روھىغا تەشەككۇر بىلدۈرۈپ، گۈل تەقدىم قىلىمەن ، ئەڭ ئالىي ھۆرمەت بىلدۈرىمەن . سوۋىت ئىتتىپاقىنىڭ بەش يىللىق ۋەتەن ئۇرۇشىدا يېقىنقى ئەڭ يېڭى سان بويىچە تەخمىنەن 20 مىليوندىن ئارتۇق ئادەم چىقىم بولغان بولۇپ ، جەمئىي 11618 ئادەمگە < سوۋىت ئىتتىپاقى قەھرىمانى > دىگەن شەرەپلىك - ئالىي نام بېرىلگەن . بۇ 11618 مەشھۇر قەھرىماننىڭ بەش نەپىرى ئۇيغۇر ، 96 نەپىرى قازاق ، 69 نەپىرى ئۆزبېك ، 18 نەپىرى تۈركمەن ، 14 نەپىرى تاجىك ، 12 نەپىرى قىرغىز ئىكەن . سوۋىت ھۆكۈمىتى بۇ بەش نەپەر ئۇيغۇر قەھرىماننىڭ خاتىرىسىنى ئەبەدىيلەشتۈرۈش يۈزىسىدىن موسكۋا ، ئالما -ئاتا ، تاشكەنت ، ئەنجان ، يەركەت ، چونجى قاتارلىق شەھەرلەردىكى بىر قانچە چوڭ - كىچىك كوچىلار ، مەكتەپ ۋە باشقا ئاممىۋى مەركەزلەرگە ئۇلارنىڭ نامىنى بەرگەن ، شۇنداقلا ئۇلارنىڭ ھەيۋەتلىك خاتىرە مۇنارلىرىنى تىكلىگەن ، ھەيكەللىرىنى ئورناتقان .
    ھەر يىلى 9 - مايدا پۈتكۈل سابىق سوۋىت ئىتتىپاقى بويىچە < غالىبىيەت بايرىمى > بولغاندا ، ئۇرۇش قاتناشچىلىرىغا كۆرسىتىلىدىغان ئالىي ھۆرمەتلەر ، خاتىرە پائالىيەتلەر ، ھەر خىل كۆڭۈل ئېچىشلار داغدۇغۇلىق ئېلىپ بېرىلىدۇ . بۇ پائالىيەتلەرنى كۆرگەندە ، سىز يۇقىرىدا تەكىتلەپ ئۆتكەن روھنىڭ قىممەتلىك ئىكەنلىكىنى تېخىىمۇ ئېنىق ھېس قىلماي قالمايسىز ..... سوۋىت ئىتتىپاقى پارچىلانغاندىن كېيىن بۇ خىل بايرام كەيپىياتلىرى بۇرۇنقىغا قارىغاندا سەل ئازلاپ قالغان بولسىمۇ ، لېكىن يەنىلا ھۆكۈمەت ۋە باشقا كىشىلەر بار ئىمكانىيىتى بويىچە ئۇرۇش قاتناشچىلىرىغا ھۆرمەت بىلدۈرىۋاتقانلىقىنى كۆرۈش مۇمكىن . مەيدىلىرى لىقمۇ - لىق مېدال - ئوردېنلار بىلەن تولغان بوۋاي - مومايلارنىڭ گەرچە بۈگۈنكى كۈندە سىياسىي ، ئىقتىسادىي ئۆزگىرىش تۈپەيلىدىن بىر بولگىغىمۇ قۇربى يەتمىگىدەك ھالغا چۈشۈپ قالغان بولسىمۇ ، يەنىلا تېتىك روھ بىلەن قەددىنى تىك تۇتۇپ مەغرۇر يۇرۇشكىنىنى ، ئۇلارنىڭ يەنىلا ئاشۇ ئۇرۇش يىللىرىدىكىدەك جەڭ مارشىنى ياڭرىتىپ ، يىغىلىش ئۆتكۈزۈپ ، روسىيە ھۆكۈمىتىگە نارازىلىق بىلدۈرۈۋاتقانلىقىنى ، نامايىش ئۆتكۈزۈۋاتقانلىقىنى كۆرىسىز .
    دېمەك ، ئۇلار تا ھازىرغىچە ۋەتىنىنىڭ ئىستىقبالى ، تەقدىرى ، جۈملىدىن ئۆزلىرىنىڭ تەقدىرى ئۈچۈن كۈرەش قىلىشنى توختاتمىغان . بۇلارنىڭ نەزىرىدە ، ۋەتەندىن باشقا مۇقەددەس ، ئۇلۇغ بىلىدىغان ھېچنەرسە يوق . ۋەتەن غېمى ئۇلار ئۈچۈن ھەممىدىن مۇھىم .
    1995 - يىلى شەرقشۇناسلىق ئىنىستىتوتىدا 9 - ماي خاتىرىسى ئۈچۈن ئۆتكۈزۈلگەن چاي پائالىيىتىگە بىردىنبىر چەت ئەللىك ئاسپرانت سۈپىتىدە تەكلىپ بويىچە قاتناشتىم ، ئۇرۇش قاتناشچىلىرىغا گۈل تەقدىم قىلىندى ، قەدەھلەر كۆتۈرۈلدى ، مەدھىيىلەر ئوقۇلدى ، نۇتۇقلار سۆزلەندى ، شۇ قاتاردا ماڭىمۇ سۆز بېرىلدى . مەن قەدەھ سۆزى سۆزلىدىم . ئاخىرىدا : < سىلەرنىڭ ئاشۇنداق ھەممىنى قۇربان قىلىش روھىڭلار ، مىللەت - خەلقنىڭ ئىززەت - غۇرۇرىنى قوغداش روھىڭلار مەڭگۈ ئىنسانلارنىڭ تارىخى بىلەن بىرگە ياشايدۇ > دەپ سۆزۈمنى خۇلاسىلىغىنىمدا ، بېرلىنگىچە جەڭ قىلىپ بېرىپ ، رەيىخستاگ سوقۇشىدا بولغان بىر پروفېسسور مېنى قۇچاقلاپ ، رەخمەت ئېيتىش بىلەن بىرگە كۆپچىلىككە ئۆزى بىلەن بىرگە غەربىي ئوكرائىنىيە جەڭ فرونتىدا مۇرىنى - مۇرىگە تىرەپ جەڭ قىلغان بىر جۈپ ئاكا - ئۇكا ئۇيغۇرنىڭ جەڭدىكى ئاجايىپ قەھرىمانلىقى ، پۈتكۈل دىۋىزىيە بويىچە داڭق چىقارغانلىقى ، ئۇلارنىڭ < قىزىل يۇلتۇز > ئوردىنى بىلەن مۇكاپاتلانغانلىقى ، ئۇلار جەڭدە بىرىنچى بولۇپ ماڭىدىغانلىقى ، چېكىنگەندە ھەممىنىڭ كەينىدە سوقۇشۇپ چېكىنىدىغانلىقى ، ئەڭ قىيىن ۋەزىپىنى ئۆز ئۈستىگە ئېلىپ ئورۇندايدىغانلىقى ، ئۇلارنىڭ رازۋېتچىك ئىكەنلىكى ، بۇ ئاكا - ئۇكىلارنىڭ بىرسى سازەندە بولۇپ ، راۋابىنى ئاپتومات بىلەن بىرگە كۆتۈرۈپ يۇرۈپ جەڭ قىلغانلىقى ، ئارام ئېلىش ۋاقتىدا راۋاب چېلىپ جەڭچىلەرنىڭ كۆڭلىنى ئاچىدىغانلىقى ، ئۇسسۇل ئوينايدىغانلىقى ، ئۇلار كۆپ قېتىم دەھشەتلىك جەڭلەرگە قاتنىشىپ ھېتلىرنىڭ ئۇۋىسى بولغان رەيىخستاگ بىناسىغا ھۇجۇم قىلغاندا ئەڭ ئالدىدا ئاتاكىغا ئۆتۈپ ، 2- دۇنيا ئۇرۇشىنىڭ ئاخىرلاشقانلىقى ، ھېتلىرچىلارنىڭ ئۈزۈل - كېسىل مەغلۇپ بولغانلىقىنى پۈتكۈل دۇنياغا جاكارلايدىغان بۇ ئەڭ ئاخىرقى جەڭدە قۇربان بولغانلىقى ھەققىدە سۆزلەپ ھەممىنى تەسىرلەندۈرۈۋەتتى . ئاخىرىدا ئۇ يەنە :
    __ ئۇيغۇرلارنى مەن ئاشۇ ئىككى ئاكا - ئۇكا دوستلىرىمدىن بىلگەنىدىم . مېنىڭ نەزىرىمدە ئۇيغۇرلار ئەنە شۇنداق باتۇر كىشىلەر ئىكەن . ئۇلار ئىسسىق قېنى بىلەن ئۆزلىرىنىڭ ، مىللىتىنىڭ ئىززەت - ھۆرمىتىنى تىكلىدى . ئەينى ۋاقىتتا ئارىمىزدىن بىر روس جەڭچى بۇ ئىككى ئاكا - ئۇكىغا چاقچاق قىلىپ : < سىلەردىن مەخسۇس بىر دىۋىزىيە تەشكىللەپ ، بىر بۇيرۇق بىلەن بېرلېنغا ھۇجۇمغا ئەۋەتسە ، ئۇدۇل بارغانچە ھېتلىرنىڭ ئۆزىنى تۇتۇپ ئەكەلگۈدەكسىلەر > دىگەنىدى . گەرچە بۇ بىر چاقچاق بولسىمۇ ، ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ قەھرىمانلىقىغا ، سوۋىت زىمىنىنى فاشىستلاردىن قوغداشتا نەقەدەر باتۇرلۇق - پىداكارلىق كۆرسەتكەنلىكىگە ئوقۇلغان مەدھىيە ئىدى . كېيىن مەن ئاسپىرانت بولدۇم . مەخسۇس شەرق تارىخىنى ئۆگەندىم . شۇ چاغدىلا ئۇيغۇرلارنىڭ ناھايىتى قەدىمكى ، مەدەنىيەتلىك ، ئۇلۇق بىر مىللەت ئىكەنلىكىنى بىلدىم . مەن ئاشۇ يىگىتلەر كۆرسەتكەن قەھرىمانلىقتىن ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ ئاشۇنداق قەدىمىيلىكى ، مەدەنىيەتلىكلىكى ، قىسقىسى ، ئۇلۇغ بىر مىللەت بولغانلىقىدىن بۇ قەھرىمانلىق روھىنىڭ بۇ مىلللەتكە ئەسلى تۇغما ئىكەنلىكىنى ھېس قىلدىم . قىسقىسى ، ئۇلۇغ ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ ۋە قازاق ، قىرغىز ، ئۆزبېك ، تاجىك ، قاراقالپاق ۋە باشقا ئوتتۇرا ئاسىيا خەلقلىرىنىڭ ماددىي ، مەنىۋى ، جىسمانىي ياردىمى بولمىغان بولسا ، سوۋىت ئىتتىپاقىنىڭ غەلبىسى بولمىغان بولاتتى ، _ دىدى .
    سوۋىت ئىتتىپاقى ئۇيغۇرلىرى بوپۇسىنىڭ ئاز بولۇشىغا باقماي سوۋىت ئىتتىپاقىنىڭ ۋەتەن ئورۇشىدا ۋەتەننى ئازاد قىلىش ۋە ياۋرۇپا خەلقىنى گېرمانىيە فاشىستلىرىنىڭ چاڭگىلىدىن قۇتۇلدۇرۇش ئۈچۈن ئۆزىنىڭ بىر ئۈلۈش ھەسسىسىنى قوشتى . جۈملىدىن ئوتتۇرا ئاسىيا مەركىزىدىكى باتۇرلۇق ، ئىنسانپەرۋەرلىك ئەنئەنىسىگە ئىگە مەدەنىيەتلىك ، ئاق كۆڭۈل خەلق بولۇش سۈپىتى بىلەن 2 - دۇنيا ئۇرۇشىغا فاشىزمغا قارشى مىللەتلەر قاتارىدا قاتنىشىپ ، شەرقتە ياپون فاشىزىمىنى ( يەنى جۇڭگودىكى ئۇيغۇرلار گەرچە ياپونغا قارشى ئۇرۇشقا بىۋاسىتە قاتناشمىسىمۇ ، لېكىن خەلق ئاممىۋى سەپەرۋەرلىك بىلەن ئىئانە توپلاپ ، ياپونغا قارشى ئۇرۇشنىڭ غەلبىسىنى كاپالەتلەندۈرۈش ئۈچۈن تېگىشلىك ھەسسىسىنى قوشتى ۋە چوڭ ئارقا سەپنى جان پىدالىق بىلەن قوغدىدى ) ، غەرپتە گېرمانىيە فاشىزمىنى گۇمران قىلىش ئۈچۈن ئىسسىق قانلىرىنى قىلچە ئايىماستىن تۆكتى ۋە كۆپ قۇربانلارنى بەردى .
    سوۋىت ئويغۇرلىرى < ھەممە فرونت ئۈچۈن !> دىگەن شۇئارغا بىنائەن ، قېرى - ياش ، خوتۇن - قىزلارغىچە ھەتتا بالىلارغىچە سەپەرۋەرلىككە كېلىپ ، سوۋىت ئىتتىپاقى ھەمدە ياۋروپانىڭ جەڭ غەلبىسى ئۈچۈن ئۆز ھەسسىسىنى قوشتى . بولۇپمۇ ئۇيغۇر دېھقانلىرى ئۆز ۋەزىپىلىرىنى ئۈچ - تۆت ھەسسە ئاشۇرۇپ ئورۇنداپ ، ئىشلەپچىقىرىشنى كاپالەتلەندۈردى . ئوش ئوبلاستىنىڭ ئۇيغۇرلىرى 1 مىليون رۇبلى يىغىپ سوۋىت ئارمىيىسىنىڭ تانكا قىسمىغا ياردەم قىلدى . ئۇيغۇرلارنىڭ بۇ ياردىمى ئەينى ۋاقىتتا ئوتتۇرا ئاسىيادىن قىلىنغان ئەڭ چوڭ ياردەملەرنىڭ بىرى ھېسابلىناتتى . بۇنىڭدىن قاتتىق ھاياجانلانغان ستالىن ئەينى ۋاقىتتا ئوش ئۇيغۇرلىرىنىڭ خالىسانە ياردەم قىلىش جەمئىيىتىنىڭ باشلىقى ئىمىن ئاخۇن ئەھمىدۇفقا : ( مېنىڭ قېرىنداشلارچە چوڭقۇر سالىمىمنى ۋە قىزىل ئارمىيىنىڭ رەھمىتىنى <مېھنەتكەش ئۇيغۇر > نامى بىلەن 1 مىليون 100 مىڭ رۇبلى ئەۋەتكەن ئوش ئوبلاستىدىكى ئۇيغۇر ئەمگەكچىلىرىگە يەتكۈزۈپ قويۇڭ ) دەپ تېلېگرامما يوللىغانىدى .
    ئۇنىڭدىن باشقا ، يەنە قىرغىزىستان جالالئاباد رايونىدىكى ئۇيغۇرلار 359 مىڭ 227 رۇبلىنى ئالدىنقى سەپتە جەڭ قىلىۋاتقان قىزىل ئارمىيىگە ئەۋەتىپ بەرگەن . بۇلار ستالىنغا يازغان خېتىدە : < سىزگە خەت يازغۇچى قىرغىزىستان س س س ر نىڭ جالالئاباد رايونىدا ياشىغۇچى ئۇيغۇرلاردۇرمىز . بىز سوۋىت ئىتتىپاقى زىمىنىدا ئۇزۇندىن بۇيان ياشاپ كېلىۋاتىمىز . بىز ھەممىمىز قەشقەردىن كەلگەن ، ئاچلىق ۋە مۇھتاجلىق بىزنى بۇ يەرگە قوغلىغان . بىز پەس كۆرۈلگەن ، خارلانغان ھالدا ئىش ئىزدەپ يۈرگەنىدۇق . بۇ ئىشلارنىڭ ھەممىسى ئۆكتەبىر ئىنقىلابىغىچە بولغان ئارىلىقتا بولغانىدى . بىز ھازىر ھەممە باراۋەر گراژدانلارمىز . بۇگۈنكى كۈندە ۋەتىنىمىزگە فاشىستلار باستۇرۇپ كەلگەندە بىز فاشىستلارغا قارشى جەڭگە ئاتلانماي تۇرالمايمىز . مالال كۆرمەي ئاز بولسىمۇ بۇ سەمىمىي ئىئانىمىزنى قىزىل ئارمىيە فوندىغا قوبۇل قىلغايسىز ۋە شۇ ياردەملەرنىڭ بىر تەركىبىي قىسمى دەپ قارارسىز > . ستالىن بۇ خەتكە جاۋاپ تېلېگرامما يېزىپ ، ئۆزىنىڭ ۋە قىزىل ئارمىيىنىڭ رەھمىتىنى بىلدۈرگەن .
    يەنە قازاقىستاننىڭ تالقار رايونىدىكى < قىزىل غەيرەت > كولخوزى 4800 پۇت ئاشلىقنى قىزىل ئارمىيە فوندىغا يەتكۈزۈپ بەرگەن . چېلەك رايونىدىكى سەئىدۇللايۇف ، دارۋانقۇلۇف دىگەن كىشىلەر ئۆزلىرى يالغۇز 100 مىڭ رۇبلىنى قىزىل ئارمىيە فوندىغا ئەۋەتىپ ، ستالىننىڭ ماختىشىغا سازاۋەر بولغان . ئۇيغۇر رايونى 140 مىڭ رۇبلى ئىئانە قىلغان .
    ئۇيغۇر خەلقى ۋەتەن ئۇرۇشى ئۈچۈن ماددىي جەھەتتىن ياردەم قىلىپ قالماستىن ، بەلكى يەنە 200 مىڭغا يېقىن ئۇيغۇر ئوغۇل - قىزلىرى جەڭگە ئاتلىنىپ ، تىللاردا داستان بولغۇدەك ئاجايىپ قەھرىمانلىقلارنى كۆرسىتىپ ، سوۋىت ئىتتىپاقى خەلقى ۋە سوۋىت ئارمىيىسى ئارىسىدا زور شۆھرەت قازانغان .
    ئۇيغۇر جەڭچىلىرى پۈتكۈل ئۇرۇش سەپلىرىدە ، شۇنداقلا موسكۋا ، لېنىنگراد ، ستالىنگراد ، سۋاستپۇل قاتارلىق چوڭ شەھەرلەرنى قوغداش ۋە ئازاد قىلىش جەڭلىرىدە ئاجايىپ قەھرىمانلىق كۆرسەتكەن . يەركەتلىك جەڭچى لوقمان ئىسھاقۇف قوشۇننىڭ سىياسىي كومىسسارى بولۇش سالاھىيىتى بىلەن ئاجايىپ زور تەشكىللەش ۋە ئىلھام بېرىش قابىلىيىتى ، شۇنداقلا باتۇرلۇقى ئارقىلىق جەڭچىلەر ئارىسىدا يۇقىرى ھۆرمەتكە سازاۋەر بولغان . ئۇ ، ستالىنگراد ئۈچۈن بولغان جەڭدە ئۆزىنىڭ مەردلىكى ، باتۇرلۇقىنى كۆرسىتىپ ئاخىرىغىچە سوقۇشۇپ ، سوۋىت ئارمىيىسىنىڭ ھەر خىل ئوردېنلىرى بىلەن تەقدىرلەنگەن . ئىنژېنېر تاھىر ئىمىنوف ۋە ئەكرەم دوغانوفلارنىڭ قەھرىمانلىقى ھازىرغىچە سوۋىت پۇقرالىرى ئىچىدە ئېغىزدىن - ئېغىزغا كۆچۈپ يۈرمەكتە . بۇلار باشقا ئۇيغۇر جەڭچىلىرى بىلەن بىرگە موسكۋانى قوغداش ئۇرۇشىدا باتۇرلارچە قۇربان بولغان .
    موسكۋانى قوغداش ئۇرۇشىدا داڭق چىقارغان يەنە بىر ئۇيغۇر جەڭچىسى ، سوۋىت ئارمىيىسىنىڭ كوماندىرى شەۋكەت بىر قېتىملىق جەڭدە 50 تىن ئارتۇق گېرمان ئەسكىرىنى ئۆلتۈرۈپ ، ئىستىھكامنى ئۆزى يالغۇز قوغداپ قالغان ھەم چېكىنمەي جەڭ قىلىپ ، پۈتكۈل ئۇرۇش سېپىنى قوغداپ ئاخىرى مەردلەرچە قۇربان بولغان . ئۇنىڭ باتۇرلۇقى ئۈچۈن < قىزىل يۇلتۇز > ۋە < قىزىل بايراق > ئوردېنلىرى بېرىلگەن . ئۇنىڭدىن بۆلەك يەنە مەرگەن ئوسمان توختايىف ، ياقۇپ ئەھمىدۇف قتارلىق جەڭچىلەرگىمۇ يۇقىرىقىدەك ئوردېنلار بېرىلگەن . قىسقىسى ، موسكۋا بوسۇغۇسىدا نەچچە مىڭلىغان ئۇيغۇر جەڭچىلىرىنىڭ ئىسسىق قانلىرى ئاققانىدى .
    سوۋىت ئارمىيىسىدە يۇقىرى خىزمەت ئۆتىگەن ئوفېتسىرلاردىن 192 - دىۋىزىيىنىڭ سىياسىي كوممىسسارى ئابدۇللا باقىيۇف بەش يىللىق جەڭدە ئاجايىپ زور خىزمەت كۆرسەتكەن . ئۇ ، سوۋىت ئارمىيىسى تەركىبىدە جۇڭگونىڭ شەرقىي شىمالىدا ياپون كانتون ئارمىيىسىنى يوقىتىش ئۇرۇشىغا قاتناشقان . ئۇنىڭ قەھرىمانلىقى ئۈچۈن سوۋىت ئىتتىپاقى ھۆكۈمىتى ۋە ئارمىيىسى ئۇنىڭغا ئىككى قېتىم < ۋەتەن ئۇرۇشى > ئوردىنى بىلەن < قىزىل يۇلتۇز > ئوردىنى ۋە باشقا مېداللارنى تەقدىم قىلغان . ئالما - ئاتادا تەشكىللەنگەن پانفىلوف دىۋىزىيىسىنىڭ ئاساسىي تەركىبى ئۇيغۇرلار بولۇپ ، بۇ دىۋىزىيىنى كىچىكىدىن تارتىپ ئۇيغۇرلار ئارىسىدا چوڭ بولغان گېنىرال پانفىلوف ئۇيغۇرلارنىڭ جەڭدىكى باتۇرلۇقىنى نەزەردە تۇتۇپ تەشكىللىگەن . كېيىن بۇ دېۋىزىيىنى موسكۋانى قوغداش ئۇرۇشىغا قاتناشتۇرغان . بۇ دىۋىزىيە ھەقىقەتەنمۇ موسكۋانى قوغداش جېڭىدە ئاجايىپ زور خىزمەت كۆرسەتكەن . مانا مۇشۇ دېۋىزىيىدىكى باتۇر جەڭچىلەرنىڭ بىرى ، ئۇيغۇر پەرزەنتى باتۇر شەرىپۇف باتۇرلۇق بىلەن سوقۇشۇپ بىر قانچە قېتىم يارىدار بولسىمۇ سەپتىن چېكىنمەي ، ئۇيغۇر يىگىتلىرىنىڭ قەھرىمانلىقىنى نامايەن قىلغان . ئەينى ۋاقىتتا ئۇنىڭ نامى بىر قەھرىمانلىق رىۋايىتىگە ئايلانغانىدى . < ھەربىي چاقىرىق > گېزىتىدە ئۇنىڭ ئىش - ئىزلىرى مەخسۇس ئوچېرك قىلىپ بېسىلغان . ئوچېركتە < باتۇر شەرىپوف جەڭلەردە ھەر قاچان بىرىنچى بولۇپ ھۇجۇمغا ئۆتكەن ، ئۇنىڭ ھەربىي پەلتۇسى ئوق زەربىسىدە ئۆتمىتۆشۈك بولۇپ تىتىلىپ كەتكەن ، ئۇنىڭغا ئوق ئوتمەيدۇ ، ئۇ ، ئاپتوماتنى ئېلىپ فاشىستلار ئارىسىغا كىرىپ دۈشمەننى خۇماردىن چىققىچە قىرىدۇ . قىسقىسى ، ئۇنىڭ قەھرىمانلىق روھى ئالدىدا ئۆلۈم ئۇنىڭغا ھامان بوي سۇنىدۇ ....> دەپ مەدھىيىلىگەن . بۇ ئەزىمەت موسكۋادىن تاكى بېرلىنغىچە بولغان مۇساپىدە ئاجايىپ زور قەھرىمانلىق كۆرسىتىپ ، ئۇرۇشتىن ساق - سالامەت قايتقان ھەم 1945 - يىلى 24 - ئىيۇلدا قىزىل مەيداندا ئۆتكۈزۈلگەن غەلىبە پاراتىغا شەرەپ بىلەن قاتناشقان .
    1941- يىلى 22 - ئىيۇن گېرمان فاشىستلىرىنىڭ سوۋىت ئىتتىپاقىغا ھۇجۇم قىلغان تۈنجى كۈنى . سوۋىت ئىتتىپاقىنىڭ بىرىنچى مۇداپىئە توشۇقى بولغان مەشھۇر چېگرا پونكىتى - بىرتىس قورغىنىنى قوغداش ئۇرۇشىدا ئۇيغۇر يىگىتلىرىدىن ئى . كامالۇف ، ئا . سوپىيوف ، ك . تۇردىيوف قاتارلىق جەڭچىلەر باتۇرلۇق بىلەن جەڭ قىلىپ ، قەھرىمانلىق كۆرسەتكەنلىكى ئۈچۈن سوۋىت ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن ئوردېنلار بىلەن تەقدىرلەنگەن . گېرمانىيە تۇجاۋۇزچىلىرىنىڭ تۇيۇقسىز ھۇجۇمىدىن بىخەۋەر تۇرغان سوۋېت ئارمىيىسى ئۇرۇشنىڭ دەسلەپكى كۈنلىرىدە زور بەدەل بېرىش بىلەن بىرگە سەپ بويىچە گېرمانىيە ئارمىيىسى تەرىپىدىن مەغلۇپ قىلىنىپ ، نۇرغۇن يەرلەرنى قولدىن بېرىپ قويغان بولسىمۇ ، لېكىن گېرمانىيە تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ بىرىنچى ھۇجۇم لىنىيىسى بولغان بىرتىس قورغىنىنى گېرمانلار ئۇزاققىچە ئىشغال قىلالمىغان . بىرتىس قورغىنىنى قوغداش چېڭى سوۋىت ۋەتەن ئۇرۇشىدا مەشھۇر مۇداپىئە ئۇرۇشلىرىنىڭ بىرى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ . بىرتىس ئۈچۈن بولغان جەڭدىكى سوۋىت ئەسكەرلىرىنىڭ قەھرىمانلىقى ، تېز پۈكمەس روھى ئەينى ۋاقىتتا پۈتكۈل دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ دىققىتىنى تارتقان دېيىلگەندە ، بۇ ئۇرۇشتا ئاخىرقى بىر پاي ئوق قالغىچە سوقۇشۇپ ، قۇچاقلاشما جەڭ قىلىپ ، گېرمانىيە ئەسكەرلىرى بىلەن تەڭ ھالاك بولغانلار يۇقىرىدا ئىسمى ئاتالغان ئۇيغۇر ئەسكەرلىرىدۇر . بۇ يىگىتلەرنىڭ مەردلىك - باتۇرلۇق روھى سوۋىت ئىتتىپاقىنىڭ ۋەتەن ئۇرۇشى ، جۇملىدىن بىرتىس ئۇرۇشى توغرىسىدىكى تارىخىي ئەسلىمىلەردە ئالاھىدە تىلغا ئېلىنىپ مەدھىيىلەنگەن .
    ئۇنىڭدىن باشقا ، لېنىنگراد ئۈچۈن بولغان جەڭدە ئۇيغۇر ئوغلى نىزامىددىنوف زور قەھرىمانلىق كۆرسىتىپ < 1 - دەرىجىلىك ۋەتەن ئۇرۇشى ئوردېنى > ، < قىزىل يۇلتۇز > ئوردېنى ۋە باشقا باتۇرلۇق مېداللىرى بىلەن تەقدىرلەنگەن .
    سوۋېت ئارمىيىسىنىڭ ئۇيغۇر كوماندىرلىرىدىن شاماخۇن ئۆزىنىڭ قىسىمى بىلەن بىر قېتىملىق ۋەزىپە ئورۇنداش جېڭىدە دۈشمەنلەرنىڭ قورشاۋىغا چۈشۈپ قالىدۇ . ئۇ ، قورشاۋدا ئەسكەرلىرىگە باتۇرلۇق بىلەن توغرا قوماندانلىق قىلىپ ، ئۆزىدىن نەچچە ھەسسە كۆپ دۈشمەنگە قارشىلىق كۆرسىتىپ قەتئىي تىز پۈكمەيدۇ . ئۇلار ئوقلىرى تۈگىگىچە سوقۇشۇپ ، ئاخىرى گېرمانىيە ئەسكەرلىرى بىلەن قۇچاقلاشما جەڭ قىلىپ ھەممىسى قىرىلىدۇ ، شاماخۇن پىلىموتنى كۆتۈرۈپ دۈشمەن توپىغا ئېتىلىپ بېرىپ ، بىراقلا دۈشمەننىڭ 60 نەچچە ئەسكىرىنى ئۆلتۈرىدۇ ، ئاندىن ئوق تۈگىگەندە قۇچاقلاشما جەڭ قىلىپ قۇربان بولىدۇ . شاماخۇننىڭ باتۇرلۇقى ، تېز پۈكمەس روھى ئۈچۈن سوۋىت ھۆكۈمىتى ئۇنى ئالىي دەرىجىلىك ئوردېنلار بىلەن تەقدىرلىگەندىن باشقا پۈتكۈل سوۋىت مەتبۇئاتلىرىدا كەڭ كۆلەمدە تەشۋىق قىلىدۇ .
    بىنپىر دەرياسى بويىدىكى كىيفنى ئازاد قىلىش ئۇرۇشىدا سوۋىت ئارمىيىسى پاراشوتچى قىسىملىرىنىڭ ئۇيغۇر ئوفېتسىرى مەسۇم ياقۇپوف پۈتكۈل ئۇرۇش سېپىنى قوغداپ كىيفنى ئازاد قىلىش ئۇرۇشىنىڭ غەلبىسىنى قولغا كەلتۈرۈشتە ئاجايىپ زور تۆھپە قوشقىنى ئۈچۈن < سوۋىت ئىتتىپاقى قەھرىمانى > دىگەن ھۆرمەتلىك نامغا ئېگە بولغان .
    1943 - يىلى سىنتەبرنىڭ ئاخىرىدا سوۋىت ئارمىيىسى گېرمانىيە ئىشغالىيەتچىلىرىنىڭ دىبپىر دەرياسى مۇداپىئەسىنى بۆسۈپ ئۆتۈپ ، كيفقا ھۈجۈم قىلىش جېڭىنى باشلايدۇ . مۇستەھكەم ئىستىھكام ۋە دولقۇنلۇق دىنپىر دەرياسىنىڭ سۈيىدىن ئىبارەت تەبىئىي توساق بىلەن مۇستەھكەم مۇداپىئەلەنگەن گېرمانىيە فاشىستلىرى دەريا يۈزىنى يامغۇردەك پىلىموت ئوقلىرى ۋە زەمبىرەك ئوقلىرىغا تۇتۇپ ، سوۋىت ئارمىيىسىنىڭ قارشى قىرغاققا ئۆتۈشىگە قەتئىي يول قويمايدۇ . ئەنە شۇنداق ھايات - ماماتلىق پەيتتە ، مەسۇم ياقۇپوف 24 نەپەر جەڭچىنى باشلاپ ، قولۋاق بىلەن دەريادىن ئۆتۈشتىن ئىبارەت خەتەرگە تەۋەككۇل قىلىدۇ . يامغۇردەك پىلىموت ئوقلىرى ۋە توپ ئوقلىرىنىڭ دەھشەتلىك پارتلاشلىرى ئىچىدە ئاخىرى دەريادىن ئۆتۈپ ، دۈشمەننىڭ مۇداپىئە توسۇقىنى ئىشغال قىلىپ ، دۈشمەنگە ئوت ئېچىپ سەپنى كېڭەيتىدۇ . دۈشمەن بۇ ئەترەتنى يوقىتىش ئۈچۈن نەچچە ئون قېتىملاپ ھۇجۇمغا ئۆتسىمۇ ، لېكىن مەسۇم ياقۇپوف ئەترىتى دۈشمەننىڭ بىر نەچچە قېتىملىق ھۇجۇمىنى چېكىندۈرۈپ ئىستىھكامنى بىر سوتكا قوغداپ ، پۈتكۈل باتالىئوننىڭ دەريادىن ئۆتۈۋېلىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ . باتالىئون دەريادىن ئۆتكەندىن كېيىن ، گېرمان فاشىستلىرى بىلەن قاتتىق ئۇرۇش قىلىپ دەريا بويىدىكى دۈشمەنلەرنى يوقىتىپ ، پۈتكۈل سوۋىت ئارمىيىسىنىڭ كىيف شەھىرىگە كەڭ - كۆلەمدە ھۇجۇم قىلىشىغا ئاساس يارىتىدۇ . باتۇر مەسۇم ياقۇبوف باشچىلىق قىلغان ئەترەت ۋە باتالىئون بۇ قېتىمقى ئۇرۇشتا ئاجايىپ زور تۆھپە يارىتىدۇ . مەسۇم ياقۇپوف ئېغىر يارىلانغان بولسىمۇ ، سەپتىن قالماي ئىلگىرىلەپ ئۆزى يالغۇز دۇشمەن بىلەن سوقۇشۇپ 12 نەپەر گېرمان ئەسكىرىنى ئەسىر قىلىپ ، پولك كوماندىرىنىڭ ئالدىغا ھەيدەپ بېرىپلا يىقىلىدۇ . مەسۇم ياقۇپوفنىڭ تىللاردا داستان بولارلىق بۇ ئاجايىپ قەھرىمانلىقى پۈتكۈل سوۋىت ئارمىيىسىدە زىلزىلە پەيدا قىلىدۇ . شۇڭا سوۋېت ھۆكۈمىتى ئۇنىڭغا دەرھال < سوۋىت ئىتتىپاقى قەھرىمانى > دەپ ئالىي نام بېرىدۇ . ئەڭ قىزىقارلىق يېرى شۇكى ، بۇ باتۇر جەڭچى چالا ئۆلۈك ھالەتتە دوختۇرخانىغا ئېلىپ كېلىنىپ ، داۋالانغاندىن كېيىن ھەربىي سەپتىن چېكىنىپ يۇرتى ئالما - ئاتاغا قايتىپ كېلىدۇ . لېكىن ئۇ ئۆزىنىڭ < سوۋېت ئىتتىپاقى قەھرىمانى > دىگەن شەرەپلىك نامغا ئىگە بولغانلىقىدىن خەۋەرسىز قالىدۇ . چۈنكى پولك كوماندىرى ئۇنى ئۆلدى ، دەپ ئويلاپ قالىدۇ . كۆپ ئىزدەشلەر ۋە سۈرۈشتۈرۈشلەردىن كېيىن ، ئارىدىن 15 يىل ئۆتۈپ ئاخىرى بۇ قەھرىمان تېپىلىدۇ . سوۋېت ھۆكۈمىتى بىۋاسىتە بۇيرۇق چۈشۈرۈپ ، مەسۇم ياقۇپوفقا ئالما - ئاتادا چوڭ - داغدۇغۇلۇق مۇراسىم ئۆتكۈزۈپ ، < سوۋىت ئىتتىپاقى قەھرىمانى > دىگەن ئوردېننى ئۇنىڭغا تاپشۇرىدۇ ۋە ئالما - ئاتادىكى بىر ئوتتۇرا مەكتەپ ، جۈملىدىن بىر قانچە كوچىلارنىڭ نامىنى مەسۇم قايۇپوف نامى بىلەن ئاتاشنى بۇيرۇيدۇ .
    سوۋىت ئويغۇرلىرى ئىچىدە يەنە داداش باباجانوف ، سۈلھى لۇتپۇللىن كەبىي تىللااردا داستان بولغىدەك قەھرىمانلار يېتىشىپ چىققان . داداف باباجانوف سۋاستپول ئۈچۈن بولغان جەڭدە ئاجايىپ قەھرىمانلىق كۆرسەتكەن . ئۇ ، جاھىللىق بىلەن مۇداپىئەدە تۇرۇۋاتقان دۈشمەننىڭ ئىستىھكامىنى ئوجۇقتۇرۇشقا ئۈچ جەڭچى قاتارىدا ئەۋەتىلىپ ، ئىككى جەڭچى قۇربان بولغاندىن كېيىن ئۆزى يالغۇز دۈشمەننىڭ ئاساسىي ئىستىھكامىنى پارتلىتىپ تاشلاپ ، بىراقلا 40 دۈشمەننى يوقاتقان ۋە ئارقىدىنلا داۋاملىق قارشىلىق كۆرسىتىۋاتقان دۈشمەن زەمبىرەك ئىستىھكامىغا باتۇرلۇق بىلەن بۆسۈپ كىرىپ ، ئۇنى پارتلىتىپ تاشلىغاندىن باشقا ، تىرىك قالغان دۈشمەننى ئەسىر ئېلىپ ، چوققىغا ئۆزى يالغۇز قىزىل بايراق قاداپ غەلىبە تەنتەنىسىنى نامايىش قىلغان . داداش باباجانوفنىڭ قەھرىمانلىقى ئۈچۈن ئۇنىڭغا < سوۋىت ئىتتىپاقى قەھرىمانى > دىگەن شەرەپلىك نام بېرىلگەن . سۇلھى لۇتپۇللىن ئۆزى يالغۇز گېرمانىيە فاشىستلىرىنىڭ 18 تانكىسى ۋە بىر نەچچە پرونىۋىكلىرىنى پارتلىتىپ ، < سوۋىت ئىتتىپاقى قەھرىمانى > دىگەن نامغا ئېرىشكەن . بۇ يەردە يەنە بىر ئاجايىپ قەھرىمان ، < پولشا جۇمھۇرىيىتىنىڭ قەھرىمانى > دەپ نام بېرىلگەن قاھار شەرىپوفنى تىلغا ئېلىپ ئۆتمەكچىمەن . ئۇ ، گېرمانىيە فاشىستلىرى بىلەن بولغان جەڭدە ئەسىرگە چۈشكەندىن كېيىن پولشادىكى يىغىۋېلىش لاگىرىدا ياتقان . ئاخىرى ئۇ تۆت نەپەر سەپدىشى بىلەن لاگىردىن قېچىپ ، پولشا پارتىزانلىغا قوشۇلغان ۋە ئالتە قېتىم يارىدار بولغان بولسىمۇ ھەر قېتىم قوشۇنغا قايتقان . ئۇ ، پولشا پارتىزانلىرى بىلەن بىرگە گېرمانىيە فاشىستلىرىنىڭ كۆۋرۇكلىرىنى بۇزغان ، پويىز ، ھەربىي مۇلازىمەت ئاپتوموبىللىرىغا ھۇجۇم قىلىپ ، ئاجايىپ باتۇرلۇقلارنى كۆرسەتكەن . ھەتتا بىر قېتىم گېرمانىيە ئەسكەرلىرىگە ئەسىرگە چۈشۈپ قېلىپ قەتئىي تېز پۈكمىگەن . ئۇنى جازا مەيدانىغا ئاتقىلى ئېلىپ چىققاندا ئەپچىللىك بىلەن قاراۋۇلنى ئۆلتۈرۈۋېتىپ يەنە قېچىپ كەتكەن . پولشا ئازاد بولغاندىن كېيىن ئۇ پولشا ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن لىگۇنا شەھەرلىك ساقچى ئىدارىسىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقلىقىغا تەيىنلەنگەن . ئۇنىڭ ئاجايىپ قەھرىمانلىقى ئۈچۈن پولشا ھۆكۈمىتى ئۇنى ئەڭ ئالىي ئوردىن < پارتىزانلىق ئالتۇن كىرست > ى بىلەن تەقدىرلىگەن ، < پولشا جۇمھۇرىيىتى قەھرىمانى > دەپ قارىغان ھەم ئۇنىڭ شەرىپىگە لىگۇنا شەھىرىگە ئۇنىڭ ئىگىز مىس ھەيكىلىنى ئورناتقان . يەنە ھاكىم ئېيسايىفنىڭ نامى چۆچەكلەردىن قەھرىمانلاردەك تىلغا ئېلىنىدۇ . ئۇ ، بىلوروسىيىنىڭ ئورمانلىرىدا بىلوروسىيىدىكى تۆت چوڭ پارتىزان ئەترىتىنىڭ بىرسىدە مەسئۇللۇق ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالغان . ئۇرۇش جەريانىدا ئۇ ئىككى پۇتىدىن ئايرىلىپ قالغاچقا لېنىنگراد ( سانكىت - پېتربورگ ) قا قايتىپ كېلىپ ئىشلىگەن .
    يۇقىرىدا نامى ئاتالغان ۋە ئاتالمىغان نۇرغۇنلىغان ئۇيغۇر جەڭچىلىرىنىڭ قاتارىدا قەمىرە جامال ئەلىيوۋا ، رىزۋانگۈل قادىروۋا ، روشەن قادىروۋا قاتارلىق ئۇيغۇر قىز ئوفېتسىر - جەڭچىلىرى تاكى بېرلىنغىچە جەڭ قىلىپ ، ئاخىرقى غەلبىنى قولغا كەلتۈرگەن . ئۇلارنىڭ قەھرىمانلىقى ئەينى ۋاقىتتا كەڭ كۆلەمدە تەشۋىق قىلىنغانىدى .


    随机文章：





    ماقالە ئۇلىنىشى:
    ئۇيغۇرىيە ۋاقت20:36:34 | تەھرىر | داۋاملىق ئىنكاس | يوللاش | 分享　0

    评论

  • مەن بىلوگىڭىزنى كۆرۈپ بەك خۇشال بولدۇم، چۈنكى بىلوگىڭىزدىكى ماقالىلار ياخشى بولۇپلا قالماستىن، خەتنىڭ ئىملاسىغان دىققەت قىلىدىكەن، بۇ ئىش ھازىرقى ئۇيغۇر توربەتچىلىكى ياكى بلوگچىلىقىدا كەم ئۇچرايدىغان،ئۈگىنىشقا ئەرزىيدىغان ياخشى ئىش. ھارمىغايسىز، ئىشلىرىڭىزغا ئۇتۇق تىلەيمەن.
    ئۇيغۇرىيە回复abletjan说：
    بىلوگىمنى ياقتۇرغىنىڭىزغا رەھمەت
    ئىملانى توغرا ئىلىتىش ئانا تىلغا قىلىنغان ھۆرمەتتۇر
    2009-03-31 15:44:08
    abletjan | 发表于2009-03-31 13:54:14 [回复]
  • رىزۋانگۈل قادىروۋا ، روشەن قادىروۋا قاتارلىق ئۇيغۇر قىز ئوفېتسىر - جەڭچىلىرى ياكى بېرلىنغىچە جەڭ قىلىپ ، ئاخىرقى غەلبىنى قولغا كەلتۈرگەن . ئۇلارنىڭ قەھرىمانلىقى ئەينى ۋاقىتتا كەڭ كۆلەمدە تەشۋىق قىلىنغانىدى

    ئەڭ ئاستىدىكى "ياكى" سۆزىنى "ياكى" سۆزىگە ئالماشتۇرۇپ قويغان بولسىڭىز. خاتا بولۇپ قالغان ئوخشايدۇ
    ئۇيغۇرىيە回复uyghurclub说：
    سىزمۇ خاتا يېزىپسىز. ياكى ئەمەس «تاكى» غا ئالماشتۇرۇڭ دەڭ.
    2009-02-20 12:08:20
    uyghurclub | 发表于2009-02-20 11:15:22 [回复]