|
_ بىز يېنىدا بارغۇ ، كۆز - قۇلاق بولىمىز خوتۇن . ئەمدى ئۇخلايلى ، ئەتە يەنە قىلىدىغان ئىش بار . سەھەر تۇرمىساق بولمايدۇ . بىر پەستىن كېيىن بىرى قوپال ، يەنە بىرى تۇلىمۇ رايىش ، يۇمشاق قوش كىشىلىك خوررەك ئۆي ئىچىنى لەرزان كىزىشكە باشلىدى . 6
تىجارەت دېگەن شۇنداق نەرسە . قىلىپ كۆرمىگەن ئادەمگە نىسبەتەن ئۇنىڭ ئالغان ھەر بىر قەدىمى پۇل !ئەمما تىجارەتكە كىرىشكەن ئادەمگە نىسبەتەن ئۇنىڭ ئاۋارىچىلىقلىرىمۇ يىتىپ ئاشىدۇ . غىڭڭىدە چىققان ئوسۇرۇقنى ئىشتاننىڭ ئىچىدە تۇتۇپ قالغىلى بولمىغاندەك ، قاينۇق مەھەللىسىدە ئاجايىپ داڭلىق بىر مەيزاپخانىنىڭ دەۋر سۈرۈۋاتقانلىقىمۇ كۆپ ئۆتمەي كىشىلەر تەرىپىدىن سىزىۋېلىندى . مەھەللىنىڭ ئارامبەخىشلىك كىچىلىرى ، مەيزاپ كەيپىدە تەڭشەلگەن مەستلەرنىڭ بار ئاۋازى بىلەن چىڭقىلىپ تۇرۇپ ئالاتاغىل توۋلاشلىرى ،بىر -بىرى بىلەن كىمنىدۇ تالىشىپ ياقا سىقىشىپ مۇشتلىشىشلىرى ، يولدا ئۇچرىغاننى ئورۇپ سوقۇپ ، كىچىدە بىمالال سىرتقا چىقىدىغان قىز جۇۋانلارغا ساقال تاشلاشلىرى قاينۇقلۇقلارنى سارامىگە سېلىپ قويدى . كۈنلىرىنى تاپقان نېسىۋىسىگە شۇكرى قىلىپ ئۆتكۈزۈپ ئۈگىنىپ قالغان بۇ كىشىلەرگە ئۆز مەھەللىسىدە بىر مەيزاپخانىنىڭ ئېچىلىشى_قىيامەتنىڭ باشلىنىشىدىن، خاتىرجەمسىزلىكنىڭ ئەۋىج ئېلىشىدىن دىرەك بىرەتتى .شاراپخورلۇقنى ھەممە جىنايەتلەرنىڭ مەنبەسى دەپ بىلىدىغان قاينۇقلۇقلارغا نىسبەتەن بۇ مەيزاپخانىنىڭ ئېچىلىشى كەچۈرگىلى بولمايدىغان جىنايەت ھىساپلىناتتى . بىر كۈنى مەھەللە مەسچىتىنىڭ ئىمامى ئابلىز قارى ئۇنىڭ يولىنى توستى . _ بۇ قىلغانلىرى بولماپتۇ داۋۇت ئاخۇن ، _ دېدى ئىمام ئۇنىڭ كۈرۈشۈشكە تەڭلىگەن قوللىرىنى ئېتىبارسىز قالدۇرۇپ ، _ بىز سىلىنى خېلى دۇرۇس ئادەم دەپ بىلىپ يۈرگەن ، سىلىنى ئۇنداق قىلىدۇ دەپ ھەرگىزمۇ ئويلىمىغان . _ مەن نىمە قىپتىمەن؟_ ئىمامنىڭ كۈرۈشۈشكە قول بەرمەسلىكى ئۇنىڭ ئوغىسىنى قاينىىتپ قويدى ، _خەخنىڭ تېمىنى تىشىپتىمەنمۇ ؟ بىر كىمنىڭ كىلىنىگە چاقچاق قىپتىمەنمۇ ؟ يا بىرسىنىڭ ئارپىسىنى خام ئورۇپتىمەنمۇ ؟ قايسى قىلغىنىم ئوبدان بولماپتۇ ؟ ئىمامنىڭ كۆزلىرى چەكچىيىپ كەتتى . – ئىشتانغا چىققان كۈڭۈلگە تايىن دېگەندەك، قايسى ئىشنى خاتا قىلغانلىرى ئۆزلىرىگە مەلۇملۇق، بىز يەنە ئەزمىسىنى ئىزىپ چۈشەندۈرۈپ يۈرمىسەكمۇ بولا، – ئىمام ئۇنىڭغا مىقتەك تىكىلدى، – لېكىن، ئەلمىساقتىن بىرى پاك- پاكىزە تۇرغان مەھەللىمىزدە سىلىنىڭ شاراپخانا ئېچىپ، كىشىلەرنىڭ ئەقلى- ھۇشىدىن ئېزىشىغا شارائىت يارىتىپ بەرگەنلىكلىرى پەقەتلا بولمىدى . گۇناھقا پاتتىلا داۋۇت ئاخۇن . – خۇدا ھەر قانداق بەندىگە ئۆز رىسىق- نېسىۋىسىنى تېپىپ يىيىشنىڭ يۇلىنى بەرگەن . ماڭا رىسىق ئەشۇ مەيزاپخانىدىن كېلىۋاتىدۇ . – سىلە دېھقان بولغاندىكىن، رىسىقنى تېپىپ يىيىش يەردىن بولسا تېخىمۇ ياخشى بولاتتى . ئەمما سىلە ... – ھۈرمەتلىك ئىمامىم، – داۋۇت مەيچى ئۇنى مەسخىرە قىلغاندەك چىشلىرى ئارىسىدىن دانىمۇ دانە چىقىرىپ سۆزلىدى، – مەن ئاشۇ يەر بىلەن ھەپىلىشىپ يۈرگەندىن بىرى ھېچقاچان نېنىم بۈگۈنكىدەك پۈتۈن بولۇپ باقمىغان. خۇدا ماڭا ناننى پۈتۈنلەپ يىيىشنى مۇشۇ ئوقەتتىن ئىرادە قىلغان بولسا كىرەك. مەن مەيزاپ ساتتىم. لېكىن ھەرگىز بەزىلەردەك ئىمان ساتمىدىم . قىلغان ئىشىنىڭ گۇناھلىق ئىكەنلىكىنى بىلىپ تۇرۇپ ، خوتۇن ئۈستىگە خوتۇن ئالىدىغان نوچىلارغا نىكاھ ئوقۇپ قۇيۇپ، خۇدانىڭ دەرگاھىغا ماڭغانلاردىن ناماز ھەققى ئېلىپ، نان تېپىپ يىيىش گۇناھ بولمىسا مىنىڭ قىلغان ئىشىممۇ ھەرگىز گۇناھ ئەمەس... – سىلى ... – ئىمام ئۇنىڭغا غەزەپ بىلەن ئالىيىپ قارىدى، ئۇنىڭ كۈيە چۈشۈپ كەتكەندەك كۈرۈنىدىغان كۆتمەك ساقىلى دىر دىر تىترىدى. ئۇ يەنە نىمىلەرنىدۇ دىمەكچى بولدىيۇ توختاپ قالدى. بىر- بىرىگە تىكىلگەن كۆزلەر ئۈستۈنلۈك تالىشىپ خېلى ئۇزۇن قارىشىپ تۇردى، قارچۇقلار تېلىپ، كۆزلەر خىرەلەشكەندىلا ئىمام پېشىنى قېقىپ يولىغا راۋان بولدى . كىچىككىنە مەھەللىدە نىمىنى يۇشۇرۇپ بولۇش مۇمكىن؟ خاپىچىلىقتا ئۇدۇللا مەسچىتكە ماڭغان ئىمام ئارقىلىق بۇ سۆھبەتنىڭ مەزمۇنىدىن كىشىلەر بىر دەمدىلا خەۋەر تېپىشتى . گۇناھقا پاتقان قارا يۈز داۋۇتنىڭ ئۇيالماستىن ئىمامغا دېگەن سۆزلىرى ھەقىقەتەن مەھەللىدىكىلەرنىڭ ئوغىسىنى قاينىتىۋەتتى . – نىمە دېگىنى بۇ ؟ داۋۇت مەيچى ئۆلمەمدىغاندۇ ؟ – قاراپ تۇرۇپ ئىمامغا شۇنداق ھۈرمەتسىزلىك قىلسا بولامدۇ ؟ – ئاشۇ سولامچىنىڭ مەيزاپخانىسى ئېچىلغاندىن بىرى بۇ مەھەللە تىنچىپ باقتىمۇ ؟ – قىلغۇلۇقنى ئۆزى قىلىپ بولۇپ يەنە ئىمامغا تەنە قىلغىنى نېمىسى ؟ – بۇنداق ئىبلىسلارنى قوغلىۋېتىش كىرەك ! – ئاشۇ گۇناھى ئۈچۈن سولىۋېتىش كىرەك . – ئوت قۇيۇپ كۈلىنى كۆككە سورۇش كىرەك ... – تېخى شۇنىمۇ رىسىق دەمدۇ كىشى؟ ھاراق سېتىپ تاپقان پۇل گالدىن توڭغۇزنىڭ پوقى بۇلۇپ ئۆتىدۇ جامائەت . – ئەينى شۇنداق ... ھەركىم ھەر نىمىلەرنى دېيىشەتتى. غەزەپ نەپرەت ۋولقاندەك پارتلايتتى. مەھەللە ئاسمىنىدا كىشىلەرنىڭ غەزەپلىك نىدالىرى گۈرۈلدىمەكتە ئىدى . – پاھ، نىمە قىلدىڭلاھۇي، – كەچ كىرگەندە داۋۇت مەيچىنىڭ ئۆيىگە كىرىپ كەلگەن كامىلجان بوسۇغىدا تۇرۇپلا سوئال دېگەننى تۈكۈۋەتتى، – ئاڭلىسام ئىمامغا شالىڭلىنى چېچىپسىلىغۇ ؟ – ئاڭلىغاندىكىن سورىمايلا قۇيۇڭلا كامىلاخۇن، – داۋۇت مەيچى يېرىمىنى چىكىپ بولغان مۇخۇركىسىنى ئۇنىڭغا سۇندى، – ئۆچەي دەپ قالغان قوقاسنى ئەمدى كوچىلىماڭلا . مىنىڭ شۇ تۇرقىدا ئۆتۈم تېشىپ تۇرىدۇ، ئۇنى قايتا تىلغا ئالغۇم يوق . – ھەممىنى ئاڭلىدىم خوشنام، سەل ئىتتىكلىك قىلدىڭلارمۇ نىمە؟– كامىلجان مۇخۇركىنى شورىغاچ ئايۋاندىكى سۇپىنىڭ لېۋىگە كېلىپ ئولتۇردى، – قانداقلا بولمىسۇن ئىمام دېگەننىڭ جامائەت ئالدىدا ھۈرمىتى چوڭ، ئالدىراپ مازارغا تاش ئاتىدىغان ئىش ئەمەس. بولمىسا تەخسىرات كېتىسىلەر ئەمەسمۇ !؟ –نىمە بولسام مەن بولاي، – دېدى داۋۇت مەيچى بىر قاپاق مەيزاپنى كۈتۈرۈپ قازناققا مېڭىۋېتىپ، – بىزمۇ يولدا كېتىۋاتقان ئات – ئېشەكنىڭ كۆتىدىن چۈشۈپ قالغان توڭ تىزەك ئەمەس، ئۆزىمىزگە چۈشلۈق كۆڭلىمىز بار ئادەممىز. موللا تۇرۇپ بەندە بەندىدىن نومۇس قىلسا گۇناھ ئىكەنلىكىنى بىلمىسە، بىر چىرايلىق كۈرۈشەيلى دەپ قول بەرسەم كۈرەر كۆزى يوق. ئۇنداق موللىدىن ئالدۇرمىغان ماۋۇ سۈننەت تۈكۈم ياخشى . – ھاي، ھاي، ئېغىزغا ئىگە بولىلى داۋۇتاخۇن،– كامىلجان قۇلىدىكى مۇخۇركىنىڭ قالدۇقىنى يەرگە تاشلاپ، پۇتى بىلەن ئەزگەندىن كېيىن ئورنىدىن تۇرۇپ كەتتى، – ئالىمادىس بىر ئىش چىقىپ قالسا ... – نىمە ئىش چىقاتتى؟ ئىش چىقسا يوغىنى پۇل ئالار؟ ئۇنداق كۈيە ساقاللارنى سېتىۋالغۇچىلىكىم بار مىنىڭ ، – داۋۇت مەيچى چۇپۇر باسقان مەيدىسىگە مۇشتلاپ قويدى . – تاپقىنىڭلا بېقىنىڭلىغا ئۈسۈۋاتقان ئوخشىمامدۇ ؟ – كامىلجان ئۇنىڭغا ھەيرانلىق بىلەن تىكىلدى، – ئۆتكەن كۈننى ئۇنتۇش ئادەمنى غەپلەتكە ئېلىپ بارىدۇ خوشنام. تېخى نەچچە كۈننىڭ ئالدىدا ياماق بازىرىدىن قانداق قوغلانغىنىڭلىنى ئۇنتۇپ قالماڭلا . ئۇزۇن جاھان بۇ . داۋۇت مەيچى ئۇنىڭ سۆزلىرىنى جاۋاپسىز قالدۇرۇپ يەنە قازناققا ماڭدى . كامىلجان خوشنىسىنىڭ ئۆيىدىن كۈڭۈلسىزلا قايتىپ چىقتى . ئۇ ئاشۇ مىسىلداپ، يەرنىڭ قۇۋۇرغىسىنى دەسسىۋېتىشتىن ئىھتىيات قىلىپ قۇرتتەك ياشاپ كەلگەن بۇ ئادەمنىڭ شۇنچە قىسقا ۋاقىت ئىچىدە يۈرىكىنىڭ بۇنچىلىك يۇغىناپ ، ئۆزگىرىپ كەتكەنلىكىنى زادىلا ئەقلىگە سىغدۇرالمىدى . –داۋۇت مەيچىنىڭ بۇنچە يۈرەكلىك بولۇپ كەتكىنىگە قارىغاندا، تاپقان پۇلى ئاز بولمىسا كىرەك ، – دەپ ئويلىدى كامىلجان، – ئادەمنى سەكرەتكەنمۇ پۇل، بار بىلەن يوقنىڭ ئارىسىدا قىلغانمۇ يەنىلا شۇ پۇل! ھەي، دەسلىۋىدىلا ئۇستىرا - كاپنى پۇلاڭلىتىپ يۈرگىچە ، سايىمجاننىڭ مەسلىھەتى بىلەن ئىشنى ئۈزۈملا باشلىۋالسامچۇ ؟ مانا ، ساتىراچلىق قىلىپ تاپقىنىم تېخىچە قۇرساقتىن ئاشمايۋاتىدۇ .داۋۇت مەيچى بولسا جەرىمانە تۈلەشنىڭ كويىدا . بۇ قانداق بولغىنى؟ مەسلىھەت بىزنىڭ ئۆيدە بولسۇنۇ ، راھىتىنى باشقىلار كۆرسۇن . بۇ قاملاشمىدى . مەنمۇ ...بىر ئىش قىلسام بولارمۇ ؟ مەيزاپخانا ...قاينۇقلۇقلارمۇ ئارقىدا غۇتۇلدىغان بىلەن ، داۋۇت مەيچىنىڭ بىر تال مويىغا تىگەلمىدىغۇ ؟ھەر كىم ھەر نىمە دېگەن بىلەن خەخ تاپىدىغان پۇلنى ئوبدانلا تېپىپ ، تېخى ھېيىقماستىن ئۇنى بۇنى دېگەننىڭ ئاغزىغا قاتلاپ تىقىپ يۈرمەمدۇ ؟ مەيزاپخانا ئاچسام ، سايىمجان دېگەن مىنىڭ ئالقىنىمدىكى ئادەم .ئۇنىڭغا ھايتلا دېسەم ئىش پۈتىدۇ .مەيزاپنىڭ ئەڭ ياخشىسى مىنىڭ بۇلىدۇ . توغرا ، يۇغانلا بىر قاينۇق يېزىسى بىر داۋۇت مەيچىگە قاراشلىقمىدى ؟ ھەر كىمنىڭ رىسقىنى بەرگۈچى ياراتقان ئىگەم ئەمەسمۇ ؟ توغرا ، مەن نېمىشقا بۇرۇنراق شۇنداق بىر خىيالنى قىلمىدىم ؟ بۇرنۇمنىڭ ئاستىدىلا بىرسى رىسقىمنى قىرقىپ يۈرسە ، مەن ھېچ ئىش بولمىغاندەك ئاق يەردە كىشىلەرنىڭ ساقىلىنى قىرىپ نىمە قىلىمەن ؟ ئاشۇ داۋۇت مەيچىنىڭ قولىدا ئاينىغان تىجارەتنى مەن قىلالمامدىمەن ؟ ياق ياق ، ۋاي ئەقىلسىزلىكىم .... |
