نىدائىي يانبىلوگى

 ئاقسېپىل قەدىمكى شەھىرى

   بۇ خارابە لوپ ناھىيە بازىرىنىڭ شىمالىدىن 17 كىلومېتىر يىراقلىقتىكى قۇملۇققا جايلاشقان . تەكشۈرۈشكە قارىغاندا ، ئەسلىدە شەھەر سېپىلىنىڭ ئايلانما ئۇزۇنلۇقى7 ~ 8 چاقىرىم بولۇپ ، قەدىمكى شەھەر سېپىلىنىڭ كۆپ قىسمى قۇم ئاستىدا قالغان . ھازىر بۇنىڭ 93.6 مېتىر قىسمىلا ساقلىنىپ قالغان . سېپىلنىڭ ئاستى كەڭلىكى 2.5مېتىر، ئۈستۈنكى كەڭلىكى 1.5 مېتىر، ئېگىزلىكى 5 مېتىر بولۇپ ، سېپىل ئۈستىدە يوشۇرۇنۇش ئورنى بار . سېپىل ئەتىراپىدىكى ئون نەچچە كىلومېتىر دائىرىدە ئېرىق-ئۆستەڭ ، ئېتىز ئىزنالىرى بار . سېپىل چوڭ-كىچىكلىكى ئوخشاش بولمىغان چوڭ تىپتىكى خىشتىن قوپۇرۇلغان . خىشنىڭ ئۇزۇنلۇقى 50 سانتىمېتىر، كەڭلىكى 30~ 40 سانتىمېتىر، قېلىنلىقى 10 سانتىمېتىرچە كېلىدۇ . قەدىمكى شەھەرنىڭ يەر ئۈستىنى نۇرغۇن يىللاردىن بېرى شامال يالاپ كەتكەن بولغاچقا ، سېپىل تام ئاستى ئەسلىدىكى يەر يۈزىدىن 4 ~ 5 مېتىرچە تۆۋەنلەپ كەتكەن ، ئىمارەت خارابىسى قالمىغان . بۇ قەدىمكى شەھەرنىڭ ئەسلىدە نېمىدەپ ئاتىلىدىغانلىقى ئېنىق ئەمەس . شەھەر سېپىلى ئاق سېغىزدىن قۇيۇلغان خىشتىن قوپۇرۇلغانلىقى ئۈچۈن ‹‹ ئاقسېپىل›› دەپ ئاتالغانىكەن . ئەمەلىيەتتە بۇ كېيىنكىلەر قويغان ئىسىم بولۇشى مۇمكىن .

    ئاقسېپىل قەدىمكى خارابىسى   بۇ خارابىلىكتىن بەش مىسقاللىق مىس پۇل ، چىشلىق چاق شەكلىدىكى پۇل ، قاراخانىيلار خانلىقى دەۋرىگە خاس مىس پۇل ، ئات سۈرەتلىك ئۇدۇن مىس پۇلى ، تاق قۇلاقلىق قىزىل ساپال كوزا، ساپالدىن ياسالغان ئات بېشى پارچىسى ، خەنزۇچە-كارۇشتىچە يېزىقتكى پۇل ، بەش دانە ساپال مايمۇن ، تۆت دانە ساپال بۇت پارچىسى ، تۆت قۇلاقلىق بىر دانە كوزا ، ئادەم سۈرەتلىك بىر دانە كوزا قاپىقى پارچىسى، ئالتە دانە ساپال ئۇرچۇق غالتىكى ، سەككىز دانە ئەينەك پارچىسى ، بىر قاپ مۇنچاق ، قىتان يېزىقىدىكى بىر مىس مۆھۆر... قاتارلىقلار تېپىلغان .

   سېپل تېمىغا ئشلىتىلگەن كېسەكنىڭ بىر يۈزىدە يېزىق بولۇپ ، ئاجراپ كەتكەن خىشلاردىن مەلۇم بولۇشىچە، بىر-بىرىگە ئوخشاش بولمىغان 17 ھەرپ بارلىقى ، ئۇنىڭ 15 ى قەدىمكى كارۇشتى يېزىقى، ئىككىسى قەدىمكى بىراخما يېزىقى ئىكەنلىكى دەسلەپكى قەدەمدە ئسپاتلاپ چىقىلدى . سېپىل تېمىدىكى يېزىقلارغا قارىغاندا، بۇ شەھەر خارابىسى بۇنىڭدىن تەخمىنەن 2300 يىللار بۇرۇنقى دەۋرگە توغرا كېلىدۇ.