نىدائىي يانبىلوگى

يانفوندا كۆرۈش

دۇنيادىكى ئەقىل بۆلۈنمىسى 350 تىن يۇقىرى 10 مەشھۇر كىشى

توخنىياز ئىسمائىل نىدائىي تەرجىمىسى

دۇنيانى ئۆزگەرتكەنلەر ھەمىشە بۇ دۇنيادىكى ئەڭ ئەقىللىق كىشىلەردۇر. دەرۋەقە ئۇلارنىڭ ئەقىل-پاراسىتى بىزگە يېڭى دۇنياغا بېرىدىغان ئىشىكنى ئېچىپ بەرگەن، ئادەتتە ئەقىل بۆلۈنمىسى 140 تىن يۇقىرى بولسا تالانت ئىگىسى دەپ قارىلىدۇ. ئىنسانىيەت مەدەنىيەت تارىخىدا، ئەقىل بۆلۈنمىسى ئىنتايىن يۇقىرى نۇرغۇن كىشىلەر خاتىرىلەنگەن بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئىچىدە ئۇتۇق قازىنىپ كۆزگە كۆرۈنگەنلىرى ئاز ئەمەس. ئادەمنى ھەيران قالدۇرىدىغىنى شۇكى، ئۇلارنىڭ بەزىلىرىنىڭ ئەقىل بۆلۈنمىسى 350 تىن ئېشىپ كەتكەن بولۇپ، <<ھەقىقىي تالانت ئىگىسى>> دەپ قارالغان.

تۆۋەندە بىز دۇنيادىكى ئەقىل بۆلۈنمىسى 350 تىن يۇقىرى 10 ئالىم بىلەن تونۇشۇپ چىقىمىز:

1. نيۇتون: ئۇ كىلاسسىك فىزىكا ئىلمىدىكى ئۇلۇغ مۆتىۋەر زات بولۇپ، ھېچكىمگە سېلىشتۇرغىلى بولمايدىغان مىسىلسىز ئۇتۇقلىرى بىلەن فىزىكا ئىلمىنىڭ ئەڭ قىممەتلىك گۆھىرى سانالغان <<ئۈچ چوڭ قانۇنىيەت>>نى ئوتتۇرىغا قويغان. ئۇ ئالما دەرىخى ئاستىدا نەچچە ئون كۈنلەپ ئولتۇرۇپ چوڭقۇر تەپەككۇر قىلىش ئارقىلىق ئالەم ئارا تەبىئەت قانۇنىيىتىنىڭ مەۋجۇتلۇقىغا ئىشەنگەن.

2. داۋىنچى: ئۇ ھەقىقەتەنمۇ كەم تېپىلىدىغان تالانت ئىگىسى بولۇپ، ئىتالىيە ئەدەبىيات-سەنئەتنىڭ قايتا گۈللىنىش دەۋرىدىكى ئۈچ مەشھۇر يولباشچىنىڭ بىرى، ئەدەبىيات-سەنئەتنىڭ قايتا گۈللىنىش دەۋرىنىڭ ئەڭ مۇكەممەل ۋەكىلى، ئۇ فلورېنسې مەشھۇرلار جەمەتىدىن كېيىنكى داۋىنچى جەمەتىدىكى تارىختىكى ئەڭ كۈچلۈك ۋەكىل ھېسابلىنىدۇ. ئۇ ئىلگىرى چەت ئەللەردىكى مەشھۇر ئۇستىلارنىڭ قولىدا 10 نەچچە يىل تۇخۇم سىزىشنى ئۆگەنگەندىن كېيىن سەنئەت ساھەسىدە نام چىقارغان ھەمدە <<مونالىزا>>، <<ئەڭ ئاخىرقى كەچلىك غىزا>> دېگەندەك مەڭگۈ ئۆلمەس ئەسەرلەرنى ۋۇجۇدقا چىقارغان.

3. تېسلا: ئۇ فىزىكا ساھەسىدە تەڭداشسىز تالانت ئىگىسى بولۇپ، 2-قېتىملىق سانائەت ئىنقىلابىغا تۈرتكە بولغان، ئىلگىرى ئېدىسون ئېقىمىغا قوشۇلۇپ ماھارەت ئىگىلەپ، ئېلېكتىر ئىلمىدە ئۇتۇق قازانغان، چىكاگو دۇنيا يەرمەنكىسىدە ئاددىي تەڭشەلگەن ئۆزگىرىشچان توكنى يوقىتىش ئارقىلىق ئېدىسوننىڭ تۇراقلىق توك نەزەرىيەسى ئۈستىدىن غالىب كەلگەن.

4. مىكېلانگىلو: ئۇ ئىتالىيە ئەدەبىيات-سەنئەتنىڭ قايتا گۈللىنىش دەۋرىدىكى كاتتا ناماياندىلەرنىڭ بىرى بولۇپ، ياۋروپا ئەدەبىيات-سەنئەتنىڭ قايتا گۈللىنىشى ھەيكەلتىراشلىق ئېقىمىنىڭ ئەڭ يۇقىرى پەللىسىگە ۋەكىللىك قىلىدۇ.

5. ئارخىمېد: رىۋايەتلەردە ئېيتىلىشىچە، قەدىمكى دەۋردە ئارىستوتېلنىڭ ئۇستازى گېئومېتىرىيە دېگەن پەننى ئىجاد قىلغان بولۇپ، كۈچى ئاجىز سۇرەكىسنى بىراقلا لەشكىرىي ئىشلاردىكى كۈچلۈك دۆلەتكە ئايلاندۇرغان. كېيىن پۇنىك ئۇرۇشى پارتلاپ رىملىقلار سېپىلنى بۇزۇۋەتكەن،ئەينى چاغدا بەزىلەر رىم سانغۇنلىرىغا مۇنداق دېگەن: ناۋادا ئارخىمېدنى ئۆلتۈرسەكلا، جاھاندىكى ئالىملارنىڭ ئۇرۇقى قۇرۇتۇۋېتىلگەن بولاتتى.

6. گالىلېي: ئۇ كىلاسسىك فىزىكا ئېقىمىنىڭ ئۇستازى بولۇپ، ئۇ 1590-يىلى پىسا يانتۇ مۇنارىدا <<ئىككى تۆمۈر شارچىنى ئوخشاش ۋاقىتتا يەرگە تاشلاش>>تىن ئىبارەت مەشھۇر تەجرىبىنى ئىشلەپ، ئارىستوتېلنىڭ تەلىماتىنى ئاغدۇرۇپ تاشلىغان، ئۇ چەكلەنگەن <<قۇياش مەركەز تەلىماتى>>نى تەتقىق قىلىشتا كوپېرنىكتىن ئېشىپ، بىر ئاسترونومىيە ۋە فىزىكا ئىلمىدىكى بىر رىۋايەتسىمان شەخسكە ئايلانغان.

7. گالويس: ئۇ تالانتىنى جايىدا ئىشلىتەلمىگەن بولۇپ، 20 يېشىدىلا قازا تاپقان، ئۇ دوئېلغان چۈشۈشنىڭ ئالدىنقى كۈنى كېچىدە بىر ۋاراق قەغەزگە غەلىتە بىر نەرسىلەرنى يېزىپ قالدۇرۇپ، ئەۋلادمۇ-ئەۋلاد ئالىملارنى نەچچە يۈز يىل ئالدىراش قىلىۋەتكەن، ئۇ يېزىپ قالدۇرغان نەرسىلەر دەل يۇقىرى دەرىجىلىك تەڭلىمنىڭ يېشىمىنى تېپىشنىڭ سىرى ئىدى.

8. گائۇس: ئۇ ماتېماتىكا شاھزادىسى، ماتېماتىكا ئېقىمىدىكى مۆتىۋەر شەخس بولۇپ، ئۇ يەنە فىزىكا، ئاسترونومىيە، گېئولوگىيە دېگەندەك كۆپلىگەن پەنلەرگە قابىل، ئۇ قەدىمدىن ھازىرغىچە مۇتلەق مەخپىي بولغان <<گائۇس يىغىندىن تېپىش ئۇسۇلى>>نى ئىجاد قىلغان.

9. ئېينشتېين: ئۇ بىلىم ۋە تالانت جەھەتتە تەڭداشسىز بىر شەخس بولۇپ، نىسپىيلىك نەزەرىيەسىنى بەرپا قىلغان، بۇ نەزەرىيە بەكلا مۇرەككەپ ۋە چوڭقۇر بولغاچقا، يېرىم ئەسىرلەرگىچە چۈشىنەلەيدىغان ئادەم چىقمىغان، ئۇ يەنە زامانىۋى فىزىكا ئېقىمىنىڭ يول ئاچقۇچىسى ۋە بۇ جەھەتتە تاكاممۇل شەخس ھېسابلىنىدۇ.

10. ئېدىسون: ئۇ فىزىكا، ئېلېكتىر ئىلمى ئۇستازى، ئۇ پەقەت ئۈچ ئايلا باشلانغۇچ مەكتەپتە ئوقۇيالىغان، ھاياتىدا 1300 دىن ئارتۇق نەرسىنى كەشىپ قىلغان ۋە نۇرغۇن شاگىرتلارنى يېتىشتۈرگەن.