سۇدىكى يىغىلما ماددىلار چاي چەينىكى، چايدان، پىيالە، پار - پۇر ئىستاكان قاتارلىقلار ئۇزۇن مۇددەت ئىشلىتىلگەندىن كېيىن ئۇنىڭدا چاي ۋە سۇ داغلىرى پەيدا بولۇپ قالىدۇ، ئەگەر ۋاقتىدا تازىلىۋېتىلمىسە ھەمدە ئۇنى دائىم ئىشلىتىۋەرسە، ھەزىم قىلىش، نېرۋا ، سۈيدۈك ئاجرىتىش، قان ئىشلەپچىقىرىش سىستېمىلىرىدا كېسەل پەيدا قىلىدۇ ۋە بالدۇر قېرىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
     ھاۋادىكى ئىس - تۈتەكلەر يېقىلغۇ كۆيگەندىن كېيىن چىققان ئىس - تۈتەكلەر، ھەرخىل چاڭ - توزانلار ھاۋانى بۇلغايدۇ. بۇ خىل بولغانغان ھاۋا نەپەس يولى ئارقىلىق ئۆپكىگە كىرگەندىن كېيىن، ئۆپكىدە نىكوتىن، سىمولا (كۇكۇس مېيى) ۋە كاربون چالا ئوكسىد قاتارلىق زەھەرلىك ماددىلار يىغىلىپ قېلىپ، چۆكمە ھاسىل قىلىدۇ. ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشى بىلەن ئۇلار قان تومۇرلارنىڭ قېتىشىنى ھەم بالدۇر قېرىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
     ئاليۇمىن كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئىشلىتىلىدىغان بۇيۇملار ئىچىدە ئاليۇمىندىن ياسالغان بۇيۇملار، مەسىلەن، داس، ساپلىق (چۈمۈچ)، قوشۇق قاتارلىقلارنىڭ تەركىبىدە كۆپ مىقداردا ئاليۇمىن بار. ئادەم بەدىنى ئاليۇمىن ئېلېمېنتىنى بەك كۆپ قوبۇل قىلسا، بەدەندىكى نېرۋا ھۈجەيرىلىرى ئىچىدىكى ئىرسىي ماددا DNA نىڭ ئىقتىدارىنى بىۋاسىتە بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىتىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ياشانغانلارنىڭ ئاسانلا خامۇشلۇق كېسىلىگە گىرىپتار بولۇشىنى ھەمدە قېرىشىنى تېزلىتىۋېتىدۇ. شۇڭا، ئاليۇمىندىن ياسالغان بۇيۇملارنى ئاز ئىشلىتىش كېرەك.
     يېمەكلىكلەردىكى كۆكىرىپ سۈپىتى ئۆزگىرىپ كەتكەن ماددىلار كۆكىرىپ سۈپىتى ئۆزگىرىپ كەتكەن خاسىڭ، گۈرۈچ، سېرىق پۇرچاق، ياغ قاتارلىق يېمەكلىكلەر تەركىبىدە سېرىق ئېچىتقۇ زەمبۇرۇغى بار. ئەگەر بۇ خىل يېمەكلىكلەرنى ئىستېمال قىلىپ قالسا، ئىچى سۈرۈش، ئۈچەي ياللۇغلىنىش، تولغاق قاتارلىق زەھەرلىنىش ئەھۋاللىرى كۆرۈلىدۇ، بۇ بالدۇر قېرىشنى تېزلىتىۋېتىدۇ. ئېغىر بولغاندا راك كېسىلىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
     ئاق ھاراق كۆپ مىقداردا ياكى داۋاملىق ئىچسە، جىگەر ئاستا خاراكتېرلىك زەھەرلىنىدۇ ۋە ھەر خىل كېسەللەرنى پەيدا قىلىدۇ. مەسىلەن، ئەرلەردە جىنسىي ئىقتىدار چېكىنىش، ئۇرۇق (ئىسپېرما) غەيرىي بولۇپ قېلىش، جىنسىي ئاجىزلىق كۆرۈلىدۇ. ئاياللاردا بولسا ھەيز نورمال بولماسلىق، تۇغماسلىق، چاچلىرى سارغىيىپ كېتىش، جىنسىي ئاجىزلىق قاتارلىقلارنى پەيدا قىلىپ، قېرىشنى تېزلىتىۋېتىدۇ.
     چىلانغان سەي (ئاچا سەي، تۇزلانغان سەي) چىلانغان سەي تەركىبىدە نىترات كىسلاتا تۇزلىرى بولۇپ، تۇزلاش، چىلاش ۋاقتىنىڭ ئۇزىرىشىغا ئەگىشىپ تېخىمۇ كۆپىيىدۇ، ئاندىن ئۈچەي يولى باكتېرىيىلىرىنىڭ تەسىرىدە، نىترات كىسلاتا تۇزلىرى تەركىبىدە ئەسلىدە بار بولغان زەھەرلىك نىترىت تۇزلىرى ئادەم تېنىنى زەھەرلەپ، بالدۇر قېرىتىۋېتىدۇ. شۇڭا، سەيلەرنىڭ چىلىنىشى مۇۋاپىق بولۇشى كېرەك.