ئابرال تۇراسى

     بۇ ئالى مەكتەپتە ئوقۇيدىغان بىر سىتۇدېنت قىزنىڭ ھېكايىسى. ئەمدىلا ئالى مەكتەپكە كىرگەندە دادىسى ئۇنىڭغا بىر بانكا كارتىسى بېجىرىپ بېرىپ، ئۇنىڭ بىر ماۋسۇملۇق خىراجەتلىرىنى كارتىدا ئامانەت قويدى. مەكتەپكە مېڭىشنىڭ ئالدىنقى كۈنى كەچتە كارتىنىڭ مەخپى نومۇرىنى ئېيتىپ بەردى ھەمدە مەخپى نومۇرنى ئېسىدە چىڭ تۇتۇشنى، ھەرگىزمۇ قالايمىقان خاتىرلىمەسلىكنى، ئۇنداق بولمايدىكەن، مەخپى نومۇرنى باشقىلارنىڭ بىلىپ قالىدىغانلىقىنى جېكىلىدى. ئۇ چاغدا ئۇنىڭ روھى ھالىتى كۆتۈرەڭگۈ، كۆڭلى بەكلا خۇشال بولغاچقا، دادىسىنىڭ سۆزلىرى پەقەت قۇلىقىغا كىرمىدى. ئۇ مەكتەپكە بارغاندىن كىيىن 6000 يۈەن ئوقۇش پۇلىنى تاپشۇرۇش ئۈچۈن كارتىنى ئاپتۇماتىك پۇل ئېلىش ماشىنىسىغا سالدى. لېكىن ھەرقانچە قىلىپمۇ مەخپى نومۇرنى ئەسكە ئالالمىدى. ئامالسىزلىقتىن دادىسىغا تېلفۇن بىرىپ، مەخپى نومۇرنى سورىدى. دادىسى سەۋرچانلىق بىلەن مەخپى نومۇرنى بىر قانچە قېتىم تەكرارلىدى ھەمدە ئۇنىڭ ئەستە ساقلىشىغا قۇلايلىق بولۇشى ئۈچۈن«مەخپى نومۇر ئاناڭنىڭ توغۇلغان كۈنى، ئېسىڭدە چىڭ ساقلا جۇمۇ» دەپ ئەسكەرتتى. بىر مەزگىل ئۆتكەندىن كىيىن ئۇ پۇل ئالماقچى بولدى، لېكىن مەخپى نومۇرنى يەنىلا ئېسىگە ئالالمىدى. ئۇ بۇ بىر گۇرۇپپا سانلارنىڭ ئانىسىنىڭ تۇغۇلغان كۈنى ئىكەنلىكىنى بىلگەچكە دادىسىدىن سوراشقا خىجىل بولدى، ئانىسىدىن سۇراشقا تېخىمۇ خىجىل بولدى، پۇلىنى ئېلىشقا ئامالى بولمىغاچقا ساۋاقداشلىرىدىن پۇل ئۆتنە ئېلىپ خەجلىدى.

     يازلىق تەتىلدە ئۆيگە قايتقاندا دادىسى ئۇنىڭدىن پۇلنى قانداق خەجلىگەنلىكىنى سورىۋىدى، ئۇ يىغلاپ كەتتى. دادىسى ئۇنى ئەيىپلىمەستىن ھېچقىسى يوق، دەپ ئۇنىڭغا تەسەللى بەردى. لېكىن ئۇ بىر ئاز خاپا بولۇپ، دادىسىدىن نىمىشقا ئۆزىنىڭ تۇغۇلغان كۈنىنى مەخپى نومۇر قىلمىغانلىقىنى سورىدى. دادىسى: سىنى قوغداش ئۈچۈن تۇغۇلغان كۈنۈڭنى مەخپى نومۇر قىلمىدىم. ئادەتتە كىشىلەر بانكا كارتىسى بىلەن كىملىكنى بىللە ئېلىپ يۈرىدۇ. بۇنداق بولغاندا ئەگەر ئىككىلىسى بىرلا ۋاقىتتا ئوغۇرلانسا ئاقىۋىتىنى پەرەز قىلغىلى بولمايدۇ،-دېدى. يازلىق تەتىلدىن كىيىن قىز مەكتەپكە قايتىپ كەتتى. شۇنىڭدىن باشلاپ ئۇ ئانىسىنىڭ تۇغۇلغان كۈنىنى ئەستە تۇتۇۋالدى. ئانىسىنىڭ تۇغۇلغان كۈنىدە ئانىسىغا چىرايلىق تەبرىك كارتىسى ئەۋەتكەنىدى، ئاتا-ئانىسى قەۋەتلە خوش بۇلۇپ كەتتى.

     ئۇزاق ئۆتمەيلا ئۇنىڭ يۇرتىدىن ئاتا-ئانىسىنىڭ بىر قېتىملىق قاتناش ۋەقەسىدە ۋاپات بولغانلىق توغرىسىدىكى شۇم خەۋەر كەلدى. بەختلىك كۈنلەر ئاخىرلاشتى. ئۇ يۇرتىغا قايتىپ بېرىپ، ئاتا-ئانىسىنىڭ جەسىتى ئالدىدا ھۇشىدىن كىتىپ يېقىلدى. ئۇرۇق-تۇغقان، دوست-بۇرادەرىرىنىڭ ياردىمىدە ئۇ ئاتا-ئانىسىنىڭ ئاخىرەتلىك ئىشلىرىنى تۈگىتىپ، ئاتا-ئانىسىدىن مىراس قالغان نەرسە-كېرەكلەرنى رەتلەۋاتقاندا بىر ئامانەت كارتىنى بايقىدى، قىزنىڭ كۆڭلى بۇزۇلۇپ يىغلاپ كەتتى. ئاتا-ئانىسى ئىلگىرى ئۇلارنىڭ ئۆيىدە يەنە بىر كارتا بارلىقىنى، كارتىدا ئۇنىڭ تۆت يىللىق ئوقۇش ۋە تۇرمۇشىغا لازىملىق خىراجەتلىرىنىڭ ئامانەت قۇيۇلغانلىقىنى ئېيتقانىدى. ئۇ بۇ پۇلنىڭ ئاتا-ئانىسىنىڭ كۆپ يىللىق قان -تەرى بەدىلىگە كەلگەنلىكىنى بىلەتتى.

     قىز كارتىنى ئېلىپ مەكتەپكە قايتىپ كەتتى. كۈنلىرى يىغا-زار ئىچىدە ئۆتتى، لېكىن ئۇ ئاتا-ئانىسىنى شۇنچىلىك سېغىنسىمۇ، كۆڭلى قاتتىق يېرىم بولسىمۇ يەنىلا ياشىشى كېرەك ئىدى. ئوقۇتقۇچىلىرىنىڭ كۆيۈنىشى ۋە ساۋاقداشلىرىنىڭ ياردىمىدە ئۇنىڭ روھى كەيپىياتى ئاستا-ئاستا ياخشىلاندى.

     ئۇ ئۆزىنىڭ كاتىسىدىكى پۇلنى ئىشلىتىپ بولۇپ، ئاتا-ئانىسى مىراس قالدۇرغان كارتىنى ئاپتۇماتىك پۇل ئېلىش ماشىنىسىغا سېلىپ، مەخپى نۇمۇرنى كىرگۈزۈش ئورنىغا ئانىسىنىڭ تۇغۇلغان كۈنىنى كىرگۈزىۋىدى، ئېكراندا «خاتا» دىگەن ئۇچۇر كۆرۈندى. دادىسىنىڭ تۇغۇلغان كۈنىنى كىرگۈزىۋىدى، يەنىلا «خاتا» دىگەن ئۇچۇر كۆرۈندى. قىز كارتىنى چىقىرۋالدى. ئۇ بەكمۇ جىددىلىشىپ«كارتىنىڭ مەخپى نومۇرى زادى قايسى سان بولغىيدى؟» دەپ ئويلىدى.ئۆيدىن ئايرىلىشتىن ئىلگىرى ئۇ ئاتا-ئانىسى مىراس قالدۇرغان بارلىق نەرسىلەرنى ئاختۇرۇپمۇ مەخپى نومۇرغا مۇناسىۋەتلىك ھېچقانداق ئۇچۇرنى بايقىمىغانىدى. ئۇ كارتىنى يەنە بىر قېتىم ئاپتۇماتىك پۇل ئېلىش ماشىنىسىغا سېلىپ، ئۆزىنىڭ تۇغۇلغان كۈنىنى كىرگۈزىۋىدى، ئېكراندا«ئالماقچى بولغان پۇلنىڭ سوممىسىنى كىرگۈزۈڭ» دېگەن ئۇچۇر كۆرۈندى.

      قىزنىڭ كۆزلىرىدىن تاراملاپ ياش قۇيۇلۇپ كەتتى. ئاتا-ئانىسى كارتىنىڭ مەخپى نومۇرى قىلغان سان ئەلۋەتتە ئۇلار ئەڭ ئاسان ئەستە ساقلىيالايدىغان ھەم ئۇلار ئەڭ ئامراق سان ئىدى.ئۇ پۇلنى ئېلىپ بولغاندىن كىيىن مەخپى نومۇرنى ئاتا-ئانىسىنىڭ ئالەمدىن ئۆتكەن كۈنىگە ئۆزگەرتىۋەتتى.

============================================================================

 Mexpiy nomurgha yushurun'ghan muhebbet

      bu ali mektepte oquydighan bir situdént qizning hékayisi. Emdila ali mektepke kirgende dadisi uninggha bir banka kartisi béjirip bérip, uning bir mawsumluq xirajetlirini kartida amanet qoydi. Mektepke méngishning aldinqi küni kechte kartining mexpi nomurini éytip berdi hemde mexpi nomurni éside ching tutushni, hergizmu qalaymiqan xatirlimeslikni, undaq bolmaydiken, mexpi nomurni bashqilarning bilip qalidighanliqini jékilidi. U chaghda uning rohi haliti kötürenggü, köngli bekla xushal bolghachqa, dadisining sözliri peqet quliqigha kirmidi. U mektepke barghandin kiyin 6000 yüen oqush pulini tapshurush üchün kartini aptumatik pul élish mashinisigha saldi. Lékin herqanche qilipmu mexpi nomurni eske alalmidi. Amalsizliqtin dadisigha télfun birip, mexpi nomurni soridi. Dadisi sewrchanliq bilen mexpi nomurni bir qanche qétim tekrarlidi hemde uning este saqlishigha qulayliq bolushi üchün"mexpi nomur anangning toghulghan küni, ésingde ching saqla jumu" dep eskertti. Bir mezgil ötkendin kiyin u pul almaqchi boldi, lékin mexpi nomurni yenila ésige alalmidi. U bu bir guruppa sanlarning anisining tughulghan küni ikenlikini bilgechke dadisidin sorashqa xijil boldi, anisidin surashqa téximu xijil boldi, pulini élishqa amali bolmighachqa sawaqdashliridin pul ötne élip xejlidi.

     yazliq tetilde öyge qaytqanda dadisi uningdin pulni qandaq xejligenlikini soriwidi, u yighlap ketti. Dadisi uni eyiplimestin héchqisi yoq, dep uninggha teselli berdi. Lékin u bir az xapa bolup, dadisidin nimishqa özining tughulghan künini mexpi nomur qilmighanliqini soridi. Dadisi: sini qoghdash üchün tughulghan kününgni mexpi nomur qilmidim. Adette kishiler banka kartisi bilen kimlikni bille élip yüridu. Bundaq bolghanda eger ikkilisi birla waqitta oghurlansa aqiwitini perez qilghili bolmaydu,-dédi. Yazliq tetildin kiyin qiz mektepke qaytip ketti. Shuningdin bashlap u anisining tughulghan künini este tutuwaldi. Anisining tughulghan künide anisigha chirayliq tebrik kartisi ewetkenidi, ata-anisi qewetle xosh bulup ketti.

     uzaq ötmeyla uning yurtidin ata-anisining bir qétimliq qatnash weqeside wapat bolghanliq toghrisidiki shum xewer keldi. Bextlik künler axirlashti. U yurtigha qaytip bérip, ata-anisining jesiti aldida hushidin kitip yéqildi. Uruq-tughqan, dost-buraderirining yardimide u ata-anisining axiretlik ishlirini tügitip, ata-anisidin miras qalghan nerse-kéreklerni retlewatqanda bir amanet kartini bayqidi, qizning köngli buzulup yighlap ketti. Ata-anisi ilgiri ularning öyide yene bir karta barliqini, kartida uning töt yilliq oqush we turmushigha lazimliq xirajetlirining amanet quyulghanliqini éytqanidi. U bu pulning ata-anisining köp yilliq qan -teri bedilige kelgenlikini biletti.

     qiz kartini élip mektepke qaytip ketti. Künliri yigha-zar ichide ötti, lékin u ata-anisini shunchilik séghinsimu, köngli qattiq yérim bolsimu yenila yashishi kérek idi. Oqutquchilirining köyünishi we sawaqdashlirining yardimide uning rohi keypiyati asta-asta yaxshilandi.

     u özining katisidiki pulni ishlitip bolup, ata-anisi miras qaldurghan kartini aptumatik pul élish mashinisigha sélip, mexpi numurni kirgüzüsh ornigha anisining tughulghan künini kirgüziwidi, ékranda "xata" digen uchur köründi. Dadisining tughulghan künini kirgüziwidi, yenila "xata" digen uchur köründi. Qiz kartini chiqirwaldi. U bekmu jiddiliship"kartining mexpi nomuri zadi qaysi san bolghiydi?" dep oylidi.Öydin ayrilishtin ilgiri u ata-anisi miras qaldurghan barliq nersilerni axturupmu mexpi nomurgha munasiwetlik héchqandaq uchurni bayqimighanidi. U kartini yene bir qétim aptumatik pul élish mashinisigha sélip, özining tughulghan künini kirgüziwidi, ékranda"almaqchi bolghan pulning sommisini kirgüzüng" dégen uchur köründi.

      qizning közliridin taramlap yash quyulup ketti. Ata-anisi kartining mexpi nomuri qilghan san elwette ular eng asan este saqliyalaydighan hem ular eng amraq san idi.u pulni élip bolghandin kiyin mexpi nomurni ata-anisining alemdin ötken künige özgertiwetti.

=============================================================================================

 мәхпий номурға юшурунған муһәббәт

       бу али мәктәптә оқуйдиған бир ситудент қизниң һекайиси. әмдила али мәктәпкә киргәндә дадиси униңға бир банка картиси беҗирип берип, униң бир мавсумлуқ хираҗәтлирини картида аманәт қойди. мәктәпкә меңишниң алдинқи күни кәчтә картиниң мәхпи номурини ейтип бәрди һәмдә мәхпи номурни есидә чиң тутушни, һәргизму қалаймиқан хатирлимәсликни, ундақ болмайдикән, мәхпи номурни башқиларниң билип қалидиғанлиқини җекилиди. у чағда униң роһи һалити көтүрәңгү, көңли бәкла хушал болғачқа, дадисиниң сөзлири пәқәт қулиқиға кирмиди. у мәктәпкә барғандин кийин 6000 йүән оқуш пулини тапшуруш үчүн картини аптуматик пул елиш машинисиға салди. лекин һәрқанчә қилипму мәхпи номурни әскә алалмиди. амалсизлиқтин дадисиға телфун бирип, мәхпи номурни сориди. дадиси сәврчанлиқ билән мәхпи номурни бир қанчә қетим тәкрарлиди һәмдә униң әстә сақлишиға қулайлиқ болуши үчүн"мәхпи номур анаңниң тоғулған күни, есиңдә чиң сақла җуму" дәп әскәртти. бир мәзгил өткәндин кийин у пул алмақчи болди, лекин мәхпи номурни йәнила есигә алалмиди. у бу бир гуруппа санларниң анисиниң туғулған күни икәнликини билгәчкә дадисидин сорашқа хиҗил болди, анисидин сурашқа техиму хиҗил болди, пулини елишқа амали болмиғачқа савақдашлиридин пул өтнә елип хәҗлиди.

     язлиқ тәтилдә өйгә қайтқанда дадиси униңдин пулни қандақ хәҗлигәнликини соривиди, у йиғлап кәтти. дадиси уни әйиплимәстин һечқиси йоқ, дәп униңға тәсәлли бәрди. лекин у бир аз хапа болуп, дадисидин нимишқа өзиниң туғулған күнини мәхпи номур қилмиғанлиқини сориди. дадиси: сини қоғдаш үчүн туғулған күнүңни мәхпи номур қилмидим. адәттә кишиләр банка картиси билән кимликни биллә елип йүриду. бундақ болғанда әгәр иккилиси бирла вақитта оғурланса ақивитини пәрәз қилғили болмайду,-деди. язлиқ тәтилдин кийин қиз мәктәпкә қайтип кәтти. шуниңдин башлап у анисиниң туғулған күнини әстә тутувалди. анисиниң туғулған күнидә анисиға чирайлиқ тәбрик картиси әвәткәниди, ата-аниси қәвәтлә хош булуп кәтти.

     узақ өтмәйла униң юртидин ата-анисиниң бир қетимлиқ қатнаш вәқәсидә вапат болғанлиқ тоғрисидики шум хәвәр кәлди. бәхтлик күнләр ахирлашти. у юртиға қайтип берип, ата-анисиниң җәсити алдида һушидин китип йеқилди. уруқ-туғқан, дост-бурадәририниң ярдимидә у ата-анисиниң ахирәтлик ишлирини түгитип, ата-анисидин мирас қалған нәрсә-керәкләрни рәтләватқанда бир аманәт картини байқиди, қизниң көңли бузулуп йиғлап кәтти. ата-аниси илгири уларниң өйидә йәнә бир карта барлиқини, картида униң төт йиллиқ оқуш вә турмушиға лазимлиқ хираҗәтлириниң аманәт қуюлғанлиқини ейтқаниди. у бу пулниң ата-анисиниң көп йиллиқ қан -тәри бәдилигә кәлгәнликини биләтти.

     қиз картини елип мәктәпкә қайтип кәтти. күнлири йиға-зар ичидә өтти, лекин у ата-анисини шунчилик сеғинсиму, көңли қаттиқ йерим болсиму йәнила яшиши керәк иди. оқутқучилириниң көйүниши вә савақдашлириниң ярдимидә униң роһи кәйпияти аста-аста яхшиланди.

     у өзиниң катисидики пулни ишлитип болуп, ата-аниси мирас қалдурған картини аптуматик пул елиш машинисиға селип, мәхпи нумурни киргүзүш орниға анисиниң туғулған күнини киргүзивиди, екранда "хата" дигән учур көрүнди. дадисиниң туғулған күнини киргүзивиди, йәнила "хата" дигән учур көрүнди. қиз картини чиқирвалди. у бәкму җиддилишип"картиниң мәхпи номури зади қайси сан болғийди?" дәп ойлиди.өйдин айрилиштин илгири у ата-аниси мирас қалдурған барлиқ нәрсиләрни ахтурупму мәхпи номурға мунасивәтлик һечқандақ учурни байқимиғаниди. у картини йәнә бир қетим аптуматик пул елиш машинисиға селип, өзиниң туғулған күнини киргүзивиди, екранда"алмақчи болған пулниң соммисини киргүзүң" дегән учур көрүнди.

      қизниң көзлиридин тарамлап яш қуюлуп кәтти. ата-аниси картиниң мәхпи номури қилған сан әлвәттә улар әң асан әстә сақлиялайдиған һәм улар әң амрақ сан иди.у пулни елип болғандин кийин мәхпи номурни ата-анисиниң аләмдин өткән күнигә өзгәртивәтти.