بۈگۈن مىكروبلوگ ئارىلاۋېتىپ جوبس ھەققىدە ئىشلەنگەن يېڭى كىنونىڭ تەشۋىقات فىلىمىنى ئۇچرىتىپ قالدىم(ھېلىقىدەك فىلىملەر سەھىپىسىگە يوللاپ قويدۇم). بۇ كىشى ھەققىدە بىر نەرسە يازمىغىلىمۇ ئۇزۇن بوپتۇ، شۇڭا ۋاقىت چىقىرىپ خېلى بۇرۇن كۆرگەن بىر ئۈزۈندىنى تەرجىمە قىلىپ قويۇشنى لايىق تاپتىم. جۇڭگودا Steve Jobs قا چوقۇنىدىغانلار، ھەۋەس قىلىدىغانلارخېلى كۆپ. كىشىلەرنىڭ ئاغزىدىن ھە دىسە جۇڭگودىن مىليونلىغان جوبس يېتىشتۈرۈپ چىقىمىز دەيدىغان گەپلەر ئۈزۈلمەيدۇ، ئەمما جۇڭگو جەمئىيىتىنىڭ جوبستەك شەخسنى سىغدۇرۇش كۈچى ئۇنچە يۇقىرى ئەمەس. تۆۋەندە شۇ سەۋەپلەرنى ئاڭلاپ باقىلى.

1. نىكاھسىز تۇغۇلغان بالا

جوبس 1955-يىلى 2-ئاينىڭ 24-كۈنى سان-فرانسېسكودا تۇغۇلغان. ئۇ چاغلاردا، جوبسنىڭ ئۆز ئانىسى ئەمدىلا 23 ياشقا كىرگەن بولۇپ، تېخى توي قىلمىغان ئىدى. بالىنىڭ دادىسى 23 ياشلىق ئابدۇفەتتار بولسا سۈرىيەلىك كۆچمەن ئىدى. ئامېرىكىنىڭ جەنۇبى قىسمىدا تۇرمۇش كەچۈرىدىغان قىزنىڭ ئاتا-ئانىسى بۇ تويغا قەتئىيلا قارشى ئىدى. شۇ سەۋەپتىن جوبسنىڭ ئانىسى بالىنى كالېفورنىيەگە بېرىپ تۇغۇشنى ۋە شۇ جايدىن بالىغا مۇناسىپ بىر ئائىلە تېپىشنى قارار قىلىدۇ.

ئەگەر جۇڭگودا بولغان بولسا

نىكاھسىز تۇغۇلغان بالا بولۇش سۈپىتى بىلەن جوبسنىڭ كەمسىتىلىشى ئېنىق. ھارامدىن تۇغۇلغان بالىلارنىڭ خارلىنىشى ھەققىدىكى بايانلارنى ھەرخىل تېلىۋېزىيە كىنولاردىنمۇ دائىم كۆرۈپ تۇرىمىز، ئەمما ھالقىلىق يېرى شۇكى، بۇ بالىغا نوپۇس بېجەرگىلى بولمايدۇ، نوپۇس بولمىسا مەكتەپكە بەرگىلى بولمايدۇ، مەكتەپتە ئوقۇمىغاندىن چىقىپ قارا ئىش ئىزدەيغان كەپ. تەلىيىڭىز كەلمىسە يەنە بېرىپ كۆمۈر كانغا بېرىپ كان كولايدىغان گەپ، ئاندىن…. ئاندىن ئاخىرى يوق….

2. كەپسىز، نەشە چېكىدۇ، دورا يەيدۇ

ئامېرىكا دۆلەت مۇداپىئە ئىدارىسىنىڭ مۇناسىۋەتلىك ھۆججەتلىرىدە كۆرسىتىلىشىچە، 1972-يىلىدىن 1974-يىلىغىچە بولغان مەزگىلدە، جوبس LSD دەپ ئاتىلىدىغان مەس قىلىش دورىسىنى يېگەن، جوبس ئۆزىمۇ شۇ چاغلاردا يالغۇز قالغان چاغلاردا دورا يەيدىغانلىقىنى ئېتىراپ قىلغان. ئۇنىڭدىن باشقا دوستى بىلەن بىرگە نەشە چەككەنلىنىمۇ ئېيتقان. ئۇنىڭ ئېيتىشىچە، نەشە شۇ چاغلاردا بېسىمنى يېنىكلىتىپ تېخىمۇ قالتىس تەپەككۇر قىلىشىغا پايدىسى زور بولغان.

ئەگەر جۇڭگودا بولغان بولسا

نەشە، مەس قىلىش دورىسى دېگەننى دېمەي قويايلى، تولۇقسىز تولۇقتا مەكتەپنىڭ ئوبۇرنىسىغا كىرىپ تاماكا چەكسىمۇ سىنىپ مۇدىرى تۇتۇۋېلىپ ياساپ كېتىپ بارغان، ئۇنى ئاز دەپ ئاتا-ئانىسىنى چاقىرتىۋاتقان، ناچار ئوقۇغۇچى دېگەن قالپاقنى كىيىپ ساۋاقداشلىرى ئارىسىدا بىر تۈگەشكەن ئىنسان قىياپىتىدە ياشايدىغان گەپ.

3. ئالىي مەكتەپتىن چېكىنىش

جوبس 17 ياش چېغىدا گۆدەكلىك بىلەن ستەنفوردقا ئوخشاش ئوقۇش ھەققى قىممەت بېركلى ئۇنۋېرسىتېتىنى تاللىۋالغان. ئاتا-ئانىسىنىڭ تېجەپ ئېشىنغان پۇللىرى ئۇنىڭ ئوقۇش ھەققىدە ئاران يەتكەن. بۇ ھەقتە ئۇ كېيىن ئەسلەپ مۇنداق دېگەن: ئالتە ئايدىن كېيىن مەن ئالىي مەكتەپتە ئوقۇشنىڭ نېمە مەنىسى بارلىقىنى ھېس قىلالمىدىم. مەن ئۆزەمنىڭ نېمە قىلىشىم كېرەكلىكىنى بىلمەيمەن، شۇنداقلا ئالىي مەكتەپنىڭمۇ ماڭا ياردەم قىلىپ بۇ مەسىلىنى ئايدىڭلاشتۇرۇپ بېرەلىشىگە ئىشەنمەيمەن، ئەمما مەن بۇ يەردە ئاتا-ئانامنىڭ تاپقان تەرگىنىنى خەجلەپ بولاي دېدىم. شۇ سەۋەپتىن، مەن ئوقۇشتىن توختاشنى قارار قىلدىم ھەم چوڭ مەسىلە چىقمايدىغانلىقىغا ئىشەنچىم بار ئىدى. كېيىن ھېس قىلدىمكى، بۇ مېنىڭ ھاياتىمدىكى چىقارغان ئەڭ توغرا قارارلىرىمنىڭ بىرى ئىكەن.

ئەگەر جۇڭگودا بولغان بولسا

خىزمەت ئىزدەش؟ 4-دەرىجىدىن ئۆتكەن كېنىشكا بارمۇ؟ كومپيۇتېر كىنىشكەڭ بارمۇ؟ دۆلەت ئىچى ياكى سىرتىدا ئېرىشكەن مۇكاپاتلىرىڭ بارمۇ؟ يوق؟! ئوقۇش پۈتتۈرۈش گۇۋاھنامەڭغۇ باردۇ؟ ئۇمۇ يوق؟ ماقۇل، يۈز تۇرانە ئىمتىھان ئاياقلاشتى، قايتىپ خەۋىرىمىزنى كۈت!

4. ماشىنا ئىسكىلاتىدا ئىگىلىك تىكلەش

تولۇقسىزدىكى چاغدا جوبس بىر قېتىملىق ساۋاقداشلار يىغىلىشىدا ۋاز بىلەن تونۇشۇپ قالىدۇ. 19 ياش چېغىدا ئالىي مەكتەپتە بىر مەۋسۇم ئوقۇپلا ئوقۇشتىن چېكىنگەن جوبس، ۋازنىڭ ئائىلىسىدىكى ماشىنا ئىسكىلاتىدا يېتىپ قوپىدۇ ھەم دائىم ۋاز بىلەن بۇ ئىسكىلاتتا ھەر خىل زاپچاسلار بىلەن ھەپىلىشىپ يۈرۈيدۇ. ئۇلار بىر توك يولى تاختىسى لايىھەلەپ چىقىدۇ، بۇ توك يولى تاختىسىغا 6502 دانە مىكرو بىر تەرەپ قىلغۇچ ۋە بىر قىسىم ئېغىزلار ئورنىتىلغان ئىدى، بۇ ئېغىزلار ئارقىلىق كۇنۇپكا تاختىسى قاتارلىقلارنى ئۇلاپ ئىشلەتكىلى بولاتتى، نەچچە ھەپتىگە يەتمىگەن ۋاقىتتا، ئۇلار بىر كومپيۇتېر قۇراشتۇرۇپ چىقىدۇ.

قابىل جوبس شۇ چاغدىلا بۇ كومپيۇتېرنىڭ بازار قىممىتىنى مۆلچەرلەپ بولىدۇ. 1976-يىلى 4-ئاينىڭ 1-كۈنى جوبس، ۋاز ھەمدە جوبسنىڭ دوستى ۋېيىن ئۈچەيلەن بىر توختامغا ئىمزا قويۇپ، بىر كومپيۇتېر شىركىتى قۇرۇپ چىقىشنى قارار قىلىدۇ. كەينىدىن، 21 ياشلىق جوبس بىلەن 26 ياشلىق ۋاز ماشىنا ئىسكىلاتىدا ئالما شىركىتىنى قۇرۇپ چىقىدۇ.

ئەگەر جۇڭگودا بولغان بولسا

نېمە؟ ماشىنا ئىسكىلاتىدا شىركەت قۇرۇش؟ ھەر قايسى بۆلۈملەر ناھايىتى تېزلا ئىشىكىڭىزنى چېكىدۇ: تىجارەت كىنىشكاڭ قېنى؟ ئىجازەتنامىچۇ؟ شىركەتنىڭ قانۇنى ۋەكىلى كىم؟ ماشىنا ئىسكىلاتى شىركەت ئېچىشنىڭ شەرتلىرىگە ئۇيغۇن كېلەمدۇ؟ ئوتتىن مۇداپىئە ئەسلىھەلىرىنى تەكشۈرەيمىز! سۇ سائىتىنى تەكشۈرەيمىز!
بۇ رەسمىيەتنى بېجىرىدۇ، بۇ تامغىنى باستۇرىدۇ. جوبس رەسمىيەت ئۈچۈن چېپىپ يۈرۈپ بىر پۇتى ئۈزۈلۈپ كېتەي دېگەن چاغدا، تۇيۇقسىز بىر ئىش يادىغا كېلىدۇ: توختا، مەن سەل ئارام ئېلىۋالاي، بىز زادى نېمە مەھسۇلات چىقارماقچى بولغۇيتۇق، ھېچ ئېسىمگە كەلمەيدىغۇ؟!

5. تەۋەككۇلچى، بۆسۈپ چىقىش ۋە بۇزغۇنچىلىقنى ياخشى كۆرىدۇ

جوبس بارلىق قائىدە تۈزۈملەرنى بۇزۇشتا نامىغا چىققان ئادەم. ئۇنىڭ ئىدىيەسى ئادەتتىن تاشقىرى ئالدىدا، باشقىلارنى نەچچە كوچا تاشلاپ قويغۇدەك پىكىر قىلىدىغان كىشى. گەرچە بۇ باشقۇرۇش قاتلىمىغا نىسبەتەن بىر خەتەرلىك ئەھۋال بولسىمۇ، ئۇ ھەمىشە ئۇتۇق قازىنىدۇ. Mac بولسا IBM ئېنىقلىما بەرگەن ئۇچۇر دۇنياسىنىڭ بۇزغۇنچىسى، كومپيۇتېرغا يېڭىدىن ئېنىقلىما بەرگەن. iPhone بولسا، پۈتكۈل يانفون دۇنياسىنىڭ بۇزغۇنچىسى، يانفون بازىرىنىڭ ئويۇن قائىدىسىنى پۈتۈنلەي ئۆزگەرتىۋېتىپ، بۈگۈنكى كۈندە چوڭ ئېكرانلىق يانفونلارنى مودا قىلىشقا پۈتۈنلەي باشلامچىلىق قىلغان.

ئەگەر جۇڭگودا بولغان بولسا

جۇڭگولۇقلارنىڭ تەپەككۇرىدا، ناۋادا بىرەيلەن بىر ماي قاچىلاش پونكىتى ئاچقان بولسا، ئۇنداقتا ئۇنىڭ يېنىغا ناھايىتى تېزلا سانسىزلىغان ماي قاچىلاش پونكىتى قۇرۇلىدۇ. باشقىلار قانداق مەھسۇلات چىقارسا، ناھايىتى تېزلا دوراپ، ھەتتا ئاشۇرۇپ ساختىسىنى ياساپ چىقىرىمىز.
جوبس ساراڭمۇ سەن؟ ئالدىڭدا شۇنداق ياخشى پۇل تېپىش پۇرسىتى تۇرسا، شۇنى تاپماي، ئاتايىن كىشى ئويلاپ باقمىغان يېڭىچە مەھسۇلات چىقىرىمەن دەپ جاپا چەككىنىڭ نېمىسى؟ جۇڭگودىكى بۇنداق بازار، جوبستەك تالانت ئىگىسىگە بۇنداق ياخشى پۇرسەتلەرنى ھەرگىز بەرمەيدۇ.

6. خەير-ساخاۋەت بىلەن شۇغۇللانماسلىق

جوبس ھايات چېغىدا ئىزچىل ھېچقانداق خەير-ساخاۋەت ئىشلىرىغا يېقىن كەلمىگەن. بۇمۇ كىشىلەرنىڭ بىر مەھەل تالاش-تارتىشىغا سەۋەپ بولغان، كىشىلەر ئۇنى پەقەت پۇل تېپىشنى بىلىدىغان، پۇلنىڭ زاكىتىنى ئايرىشنى ئۇقمايدىغان، پىخىسىق سودىگەر دەپ ئاتاشقان.

ئەگەر جۇڭگودا بولغان بولسا

پۇل تاپقاندا ئۆزىنى ئۇنتۇپ قالىدىغان! مېھىر-مۇھەببەت يەتكۈزۈشنى ئۇقمايدىغان! ھەر قايسى يەر تەۋرەشلەرگە قانچە ئىئانە قىلدىڭ؟ ئىئانە سوممىسىنى ئاشكارىلىسۇن! شۇنچىلىك پۇلى تۇرۇپ، خەير-ساخاۋەت قىلسا ئۆلەمدۇ؟! جوبسنى IT ساھەسىدىن قوغلاپ چىقىرىش كېرەك!
شۇنىڭ بىلەن ھەرقايسى تاراتقۇلار بەس-بەستە جوبس ھەققىدىكى سەلبى خەۋەرلەرنى ياغدۇرۇپ ئۇنى قاتتىق قامچىلاپ ئۆز خەۋىرىنىڭ چېكىلىشىنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن ۋاستە تاللىماي خەۋەر يېزىشقا باشلايدۇ.

مانا بۇلار، جوبستەك تالانت ئىگىسىنىڭ جۇڭگوغا ماس كەلمەسلىكىنىڭ سەۋەپلىرى