چاچ ئۆرۈش ئويۇنى ئۇيغۇر ئۆسمۈرلىرىنىڭ ئەنئەنىۋى ئويۇنلىرىنىڭ تارىخى ئۇزاق ، مەزمۇنى چوڭقۇر ، شەكلى خىلمۇخىل بولۇپ ، كۆڭۈل ئېچىش خاراكتېرىدىكى ئويۇنلاردۇر . بۇ ئويۇنلار بالىلارنىڭ زېھنىنى ئېچىپ ، ئىجادچانلىقىنى ئاشۇرىدۇ . بولۇپمۇ ساغلاملىققا پايدىلىق ساۋاقلار كۆپرەك مەزمۇننى ئىگىلەيدۇ . بالىلار ھەرخىل ئويۇنلارنى ئويناش ئارقىلىق ئىتتىپاقلىق ، ئۇيۇشچانلىقنى كۈچەيتىدۇ . ئۇيغۇر بالىلار ئويۇنلىرى ئىچىدە قىزلارغا خاس ئويۇنلار ئۆرپ – ئادەتنى ئىپادىلەشكە مايىل بولۇپ ، بۇ ئويۇنلار مىللىي خاسلىقنى ئىپادىلەشتە ئالاھىدە گەۋدىلىك ئورۇندا تۇرىدۇ . ئوغۇللارنىڭ ئويۇنلىرى ئۇيغۇر يىگىتلىرىنىڭ باتۇر ، قورقماس ، چەبدەس خاراكتېرىنى نامايەن قىلىدۇ . « چاچ ئۆرۈش ئويۇنى » روشەن پەسىل خاراكتېرىگە ئىگە ئويۇن بولۇپ ، ئاساسەن ئەتىياز ۋە ياز پەسىللىرىدە ئوينىلىدۇ . ئويناش ئۇسۇلى : ئويۇنغا قاتناشماقچى بولغان قىزلار جەم بولۇپ ، چاچلىرىنى چىرايلىق تاراپ چاچ ئۆرۈشكە تەييار بولۇپ تۇرىدۇ . باش بولغۇچى قىزلارنى چاچ ئۆرۈشكە تەشكىللەيدۇ . شۇنىڭ بىلەن چاچ ئۆرۈش باشلىنىدۇ . قىزلار چاچلىرىنى ئۆرۈپ بولغاندىن كېيىن ئويۇنغا رىياسەتچىلىك قىلغان قىز ئۇلارنىڭ چېچىنىڭ تەلەپكە لايىق ئۆرۈلگەن – ئۆرۈلمىگەنلىكىگە قاراپ چىقىپ ، ياخشى ئۆرۈيەلمىگەنلىرىنى قايتىدىن ئۆرۈشكە بۇيرۇيدۇ . ئەگەر ئۇ قىز يەنىلا ياخشى ئۆرۈيەلمىسە ئۇنىڭغا « جازا » بېرىلىدۇ . ئويۇندا قىزلار چوقۇم چېچىنى 40 تال ( ياكى ئۆزلىرى بېكىتىۋالغان ئۆرۈم سانى بويىچە ) ئۆرۈشى ، ھەم تېز ، ھەم قائىدىلىك ئۆرۈشى ، چاچ ئۆرۈشى ، چاچ ئۆرۈۋېتىپ گەپ قىلىشماسلىقى ، چاچنى ئۆلچەملىك ، رەتلىك ئۆرۈشى لازىم . بۇ ئويۇن قىز – چوكانلارنىڭ ئائىلىسىدە چاچلىرىنى ئۆرۈپ قويۇشتەك مىللىق ئەنئەنىگە تەقلىد قىلىشتىن پەيدا بولغان . قىزلار ، بولۇپمۇ چېچى ئۇزۇنراق ، يېشى كىچىك قىزلار چاچلىرىنى ئۆزلىرى 40 تال قىلىپ ئۆرىيەلمەيدۇ . بۇ ئويۇننى ئويناش ئارقىلىق ئۇلار مۇستەقىل ئىش قىلىشنى ، شەخسىي تازىلىققا ئەھمىيەت بېرىشنى ، رەتلىك ، پاكىز يۈرۈشنى ، چامى يەتكەن ئىشلارنى ئۆزى قىلىشنى ئۆگىنىدۇ . بۇنىڭدىن سىرت ، ئۇلار يەنە ئۇيغۇر قىزلىرىغا خاس نازاكەت ۋە ئەۋرىشىملىكىنى چاچ ئۆرۈشتەك ئاددىي ئويۇنلار ئارقىلىق ئۆگىنىپ ، دەسلەپكى قەدەمدە گۈزەللىك تەربىيىسىگە ئىگە بولىدۇ . بۇ ئەجدادلارنىڭ ئۆرپ – ئادىتىنى ئۈزۈلدۈرمەي ساقلاپ قېلىشتا بەلگىلىك ئەھمىيەتكە ئىگە .
ئۈرۈمچى كەچلىك گېزىتىدىن ئېلىندى.
|