ياردەمچى سۆزلەرنىڭ ئىملاسى

1.“ئىدى،ئىكەن،ئىمىش“ ياردەمچى پېئىللىرى تۇرغۇن سۆزلەردىن كېيىن كەلسە،ئالدىدىكى سۆزلەردىن ئايرىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:

ئىدى _ كىتاب ئىدى،قىزىل ئىدى،ئالتە ئىدى،شۇنداق ئىدى….

ئىكەن_ كىتاب ئىكەن،قىزىل ئىكەن،ئالتە ئىكەن،شۇنداق ئىكەن….

ئىمىش _ كىتاب ئىمىش،قىزىل ئىمىش،ئالتە ئىمىش،شۇنداق ئىمىش…..

بۇ ياردەمچى پېئىللار پېئىل تىپىدىكى سۆزلەردىن  كېيىن كەلسە، ئالدىدىكى تەركىبكە قوشۇپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:

ئىدى _ ئوقۇغانىدى،بارماقچىدى؛يېزىۋىدى،يازارىدى،يازسىدى….

ئىكەن _ ئوقۇغانىكەن، ئوقۇيدىكەن؛ بارماقچىكەن؛يېزىپتىكەن،يازسىكەن، يازىدىكەن،………..

ئىمىش _ ئوقۇغانمىش،بارماقچىمىش،يازارىمىش

  2 .“ مۇ،ما،غۇ،قۇ،ئا،ئە،زە،لا“ ئۇلانمىلىرى سۆز يىلتىزلىرىغا قوشۇلۇپ يېزىلىدۇ. “ دە،ھە،يۇ “ ئۇلانمىلىرى ئالدىدىكى سۆزلەردىن سىزىقچە ئارقىلىق ئايرىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن :

ئالدىڭىزمۇ؟         مەنما؟       سىزچۇ ؟           مەنغۇ كېلەرمەن    شۇنداققۇ دەيمەن؟

ئېيتىپ بېقىڭا؟          شۇنداق دېگىنە. سەنزە ، كېلىپلا،       كۆرۈپلا……….

ئۇ كەلدى – دە،ئولتۇرماي كەتتى.

شۇنداق ئويلاپسەن – دە، كۆرۈپسەن- دە،     سەنمۇ يېزىپسەن – دە.

باردۇق- ھە .               كۆردۇق _ ھە.               كەتتۇق _ ھە  .

كەلدى _ يۇ، كەتتى. باردى _ يۇ ئالدى

3.“ بىلەن، ۋە، ھەم، ھەمدە، ئۈچۈن، ياكى، يا، بەلكى، چۈنكى، ئارقىلىق،ئارقىسىدا، توغرۇلۇق، توغرىسىدا، ئەمما، بىراق، لېكىن……..“ قاتارلىق ياردەمچى سۆزلەرنىڭ ھەممىسى ئالدى ۋە ئارقىسىدىكى سۆزلەردىن ئايرىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:

مەن بىلەن سەن       مەن ۋە سەن          مەن ھەم سەن

سېنىڭ ئۈچۈن         سەن توغرۇلۇق        مەن ياكى سەن

   4.سۈپەتلەرنىڭ ئالدىدا كېلىپ،سۈپەتلەرنىڭ ئاشۇرۇش دەرىجىسىنى بىلدۈردىغان “ پ “ بىلەن ئاياغلاشقان تەركىبلەر سۈپەتكە قوشۇپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن: