قىسقارتىلما سۆزلەرنىڭ ئىملاسى

1.يەككە ھەرپ بويىچە قىسقارتىلغان سۆزلەرنىڭ ئارىسىغا چېكىت قويماي يېزىلىدۇ. مەسىلەن:

ج  خ  ج  _ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى

ج  ك  پ _ جۇڭگۇ كومۇنىستلار پارتىيەسى

ج  خ ئى _ جامائەت خەۋپسىزلىك ئىدارىسى

 ش ئۇ  ئا  ر _ شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايۇنى

2. بوغۇم بويىچە قىسقارتىلغان سۆزلەر قوشۇپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:

پارتىكوم _ پارتىيە كومىتېتى                ئوبكوم _ ئوبلاستلىق كومىتېت

تىلكوم _ تىل-يېزىق كومىتېتى

3. كىشى ئىسىم-فامىلىلىرىنىڭ قىسقارتىلغان ھەرىپىدىن كېيىن چېكىت قويۇلىدۇ. مەسىلەن:

م.كاشغەرى( مەھمۇد كاشغەرى)        ل. مۇتەللىپ( لۇتپۇللا مۇتەللىپ)

ئا.ت. ئۆتكۈر (ئابدۇرېھىم تىلەش ئۆتكۈر)     ئا.نىزارىي( ئابدۇرەھىم نىزارى)

4. خەلقئارادا ھەرپ بويچە قىسقارتىپ قوللىنىش ئادەتلىنىپ كەتكەن قىسقارتىلغان سۆزلەر تىلىمىزغا قۇبۇل قىلىنغاندا خەلئارادىكى لاتىن ھەرپلىرىنىڭ قىسقارتىلغان شەكلى بويىچە يېزىلىدۇ. مەسىلەن :

WTO                                                 دۇنيا سودا تەشكىلاتى

GDP                                                 ئىچكى ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتى

BBC                                                 ئەنگىلىيە رادىيو شىركىتى

KGB                                                  دۆلەت خەۋپسىزلىك كومىتېتى

VCD                                                 ۋىدىيولۇق ئوپتىكىلىق دىسكا

DVD                                                رەقەملىك ۋىدىيولۇق دىسكا

CD                                                      ئوپتىكىلىق دىسكا

5.خەلقئارادا ھەرپ بويىچە قىسقارتىلىپ بوغۇم تەشكىل قىلالايدىغان سۆزلەر تىلىمىزغا قۇبۇل قىلىنغاندا،ئىملادا قىسقارتىلغان لاتىن ھەرپى بويىچە يېزىشقىمۇ ياكى ئۇيغۇرچە يېزىشقىمۇ بولىدۇ. مەسىلەن:

OPEC                                                 ياكى                     ئوپىك

SARS                                                 ياكى                      سارس

ADIS                                                   ياكى                       ئەيدىز

DOS                                                    ياكى                     دوس

ROM                                                   ياكى                    روم 

RAM                                                   ياكى                      رام 

6. بىر قىسىم خەلقئارا تەشكىلاتلارنىڭ ناملىرى ئۇيغۇر تىلىغا تەرجىمە قىلىنغاندىن كېيىن ھەرپ بويىچە قىسقارتىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:

ب د ت                                      بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى

ش ئا ئە ت                                 شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتى

م  د   ب                                  مۇستەقىل دۆلەتلەر بىرلەشمىسى

ئو ت م                                    ئولىمپىك تەنھەرىكەت مۇسابىقىسى

7.خەلقئارادا قىسقارتىپ يېزىپ كېلىۋاتقان ئۆلچەم بىرلىكلىرى ئۇيغۇرچە يەككە ھەرپ بويچە قىسقارتىپ يېزىلىدۇ،ئارىسىغا چېكىت قويۇلمايدۇ. مەسىلەن :

س م                            سانتىمېتىر

ك  م                           كىلومېتىر

ك  ل                    كىلولىتىر

ك  ۋ                    كىلوۋات

م  گ                   مىللىگرام