ئانا تىلىمىز يەنە قانچە ئۇزۇن  مەۋجۇت بۇلۇپ تۇرالايدۇ؟

-ئانا تىل بايرىمى كۈنىدىكى ئەندىشە

  ئەزىز ئەيسا

" ئۇيغۇرتىلى ئۆلمەيدۇ\"،" ئانا تىل مەۋجۇدلىقىنىڭ كەلگۈسى يولى  "،" ئانا تىلىم جان تىلىم "...-دىگەندەك تىمىلارنى كۈرۈپ تۇردۇم .ئەلۋەتتە يۇقارقى تىمىلاردا ئاناتىلنىڭ مۇھىملىقى ،ئانا تىلنىڭ يۇقالمايدىغانلىقى ۋە ئانا تىلىمىزنى قوغداشنىڭ چارە تەدبىرلىرى ۋە ئانا تىلنى قوغداشقا بولغان چاقىرىق ئوتتۇرغا قۇيۇلغان .ئۇمۇمەن ئېيتقاندا  يېقىنقى ئون يىلنىڭ مابەينىدە ئانا تىلىمىز كەڭ ئۇيغۇر جەمىيىتى ئۈچۈن بەكمۇ مۇھىم قىزىق بىر تىما بۇلۇپ كەلمەكتە .چۈنكى ئۇيغۇر ئانا تىلىمىزنىڭ بېشىدا يۇقۇلۇش قارا بۇلىتى ئەگىپ يۈرمەكتە .شەخسەن ئەمىلىيەتنى كۈزىتىپ چۈشەنگەنچە  بۇ ھەقتە مەن بەك ئەپسۇسلۇق ،ئازاپلىق ،ئۈمىتسىز روھى ھالەتتە بولماقتىمەن . چۈنكى ئېغىزىمىزدا ئانا تىلنى سۈيۈش ،قوغداش ھەققىدە قىلغان داۋراڭلىرىمىزغا يارىشا ئانا تىلنى ئەمىلى ھەركىتىمىز بىلەن كۈندۈلۈك تۈرمۇشىمىزدا زادى قانچىلىك ھىمايە قىلىپ قوللىنىۋاتقانلىغىمىز،قانچىلىق قوغداۋاتقانلىغىمىز ئەمىلىيەتتە  ئايان بۇلۇپ تۇرۇپتۇ . ھەمىشە "ئىسىت ئانا تىلىم !زادى يەنە قانچە ئۇزۇن مەۋجۇت بۇلۇپ تۇرالارسەن  ؟دەپ ئۆزئۈزۈمگە پىچىرلايمەن. بەلكىم بەزىلەر يەنىلا ئۇنچىلىك ئەندىشە قىلىشنىڭ ئۈمىتسىزلىنىشنىڭ ھاجىتى يوق...دىيىشى مۇمكىن .ئەمىسە تۈۋەندىكى پاكىتلارغا قاراپ باقايلى
1->تۇلۇقسىز مەلۇماتقا قارىغاندا 2013-يىلى ئاقسۇ شەھرىدە خەنزۇ مەكتەپتە ئۇقۇۋاتقان ئۇيغۇر ئۇقۇغۇچىلار 4000مىڭدىن ئاشىدىكەن .ئاقسۇ شەھرى 5-ئوتتۇرا مەكتەپنى مىسال ئالساق ،5-ئوتتۇرا مەكتەپتە 1000ئۇقۇغۇچى بار .دىمەك 5-ئوتتۇرا مەكتەپتەك ئۇيغۇر مەكتەپتىن تۆت مەكتەپ يۇقۇدى...(بۇ جۈملىنىڭ داۋامىنى ئۈزىڭىز ئويلاڭ...)
2->ئاقسۇ شەھرىدە پارتىيە ھۈكىمەت ۋە مەكتەپ ياكى بارلىق كەسپى ئۇرۇنلارنىڭ ھەرقاندىغىدا يىغىن ،ياكى ئالاقە خەنزۇ تىل-يىزىقىدا ئېلىپ بېرىلىدۇ.بۇ ئەھۋال ھېلىقى ئېقى قەغەز ،قارىسى سىيا  تازىلىق قەغىزى ئورنىدىكى ئاپتۇنۇمىيە قانۇنىغا خىلاپ بولسىمۇ...كۈچى بىلەن  شۇنداق دەپ تۇرايلى .  ئەمدى كۈندۈلۈك تۈرمۇشتا قانداق سۆزلەش، تىلىمىزنى قانداق ھىمايە قىلىش ئۆز ئىختىيارىمىزدىكى ئىشقۇ؟ ئەھۋال قانداق بۇلىۋاتىدۇ  قاراپ باقايلى ؛بىرئاي  ئاۋالقى مەلۇم مەرىكە زالىدا كەچتە مەسلىھەت چاي.ھەممە مېھمان ئۇيغۇر .ئۈچ نەپەر 50ياشلار ئەتراپىدىكى ئوتتۇرا سوت خادىمى بىلەن جەمى تۇققۇز نەپەر كىشى بىر شىرەدە ئولتۇرۇپ قالدىم .بۇ ئۈچ نەپەر كادىر خەن تىلىدا شۇنداق پاراڭلىشىپ كەتتىكى ...ئېھتىمال بەك سەۋىيىسى باركەن دەپقالسۇن دەپ ئويلىدىمۇ قانداق ،تاكى مەن بۇ جوزىدىن قۇپۇپ كەتكۈچە كالدىرلىدى. ئىچىمدە ئويلىدىم؛خەنزۇ مەكتەپتە ئۇقۇغان ياش بالىلارنىغۇ شۇنداق سۆزلىدى –دىسەك .ئەمدى بۇ 50ياش ئەتراپىدىكى كىشىلەرگە نىمە بولدى...؟بۇ ئىختىيارى تۇرمۇشقۇ ؟!!تازىلىق ئۈيىدە بىر يىل ياشىغان كىشى گەندىنىڭ پۇرىقىنى  ئەتىر دەپ ئويلاپ قالامدىغاندۇ؟
3->يېقىندا ئارمان شىركىتىنىڭ ئانا تىلنى قەستەن چەتكە قاققانلىغى –ئۇيغۇر جەمىيىتىدىكى ھەرگىز كىچىك ئىش ئەمەس .(بۇ ئۇلىنىشقا قاراڭ http://bbs.misranim.com/thread-118395-1-1.html)  دىمەك ئارمان شىركىتىمۇ ھەقىقەتكە، مىللى مەنپەتكە ئەمەس  پايدا ،نەپنىڭ قاش قاپىقىغا قاراپ ئىش قىلىدىغانلىغىدەك پۇرسەت پەرەسلىگى شەرەپسىزلىگى  ئاشكارىلاندى. مۇشۇنداق بىر شىركەت ئازغۇنلۇقتا،ئادالەتسىزلىكتە باش بۇلىۋاتسا ....
4->ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنىمىزدىكى ھەرقانداق بىر ئۇيغۇر ئىشچى خىزمەتچى ياكى بىر زىيالىدىن سوراپ باقاي ؛بالىڭىزنى خەنزۇ مەكتەپتە ئۇقۇتىۋاتامسىز ياكى ئۇيغۇر مەكتەپتە ئۇقۇتىۋاتامسىز؟ مىنىڭچە ئۇيغۇر مەكتەپتە ئۇقۇتۇشنى مۇھىم بىلىپ ئۇقۇتىۋاتقانلارمۇ...بۇ يولدا ئەجىر قىلىۋاتقانلارمۇ بار .ئەمما يەنىلا كۆپ قىسىم ئۇيغۇرلار بالىلىرىنى خەنزۇ مەكتەپتە ئۇقۇتىۋاتىدۇ.  سەۋەپ ناھايتى ئاددى –"ئۇيغۇر مەكتەپلەردە سۈپەت بەك تۈۋەن"(تۈرلۈك سەۋەپلەردىن ھازىر ئۇيغۇر مەكتەپلەرنىڭ سۈپىتى بەك تۈۋەن ياكى ئۇقۇتۇش سۈپىتى ياخشى مەكتەپلەردىكى تۇللۇقسىز سىنىپقا بالا قۇبۇل قىلىش  ئاللىقاچان ئەمەلدىن قالدۇرۇلدى.)."ھەرقانداق ئىشتا خەنزۇتىلىنى بىلمىسە زادى بولمايدۇ.",”خەنزۇ تىلىنى بىلمىسە خىزمەت تاپقىلى بولمايدۇ"(ئۇيغۇر تىلىنى كىشىلەر كۆپ ئىشلەتمەيدۇ)"…
5-ئاقسۇدىكى ئوتتۇرا باشلانغۇچ، ھەتتا يەسلىگىچە "قوش تىل"(ئەمىلىيەتتە يەككە تىل،خەنزۇ تىلى-دۇنياۋى ئالدامچىلىق  )ئۇقۇتۇش 100%ئەمەلگە ئاشتى دىگەن خەۋەرنى ئۇقۇدۇم ...ئاخشاملىرى ھەممىمىز ئۇيغۇرلاردىن بولغان ئولتۇراق رايۇنىدىكى گۈللۈكتە تۇرۇپ كۈزىتىمەن .كۆز ئالدىمدا 20-30چە ئۇيغۇرنىڭ بالىسى ئويناۋاتىدۇ...بىر ئېغىزمۇ ئۇيغۇرتىلىدا سۆزلىمەيدۇ ..."ئەييا ...لېي سىلا..."،"بۇياو پاۋ ...خۇي..لەي..."...
ئۆزئىچىمدە ئىزتىراپ چىكىمەن...بىز مۇشۇ 50-40ياشلاردىكى ئۇيغۇرلار يەنە 10يىل،15يىلدىن كىيىن …كەتسەك ...كىچىكىدىن باشلاپ ئانا تىلىدا سۆزلىمىگەن شۇ بالىلار بالاغەتكە يەتكەندە سۆزلەرمۇ ...ئانا تىلنى ئىشلىتەرمۇ؟شۇ ۋاقىتلاردا ھازىرقى ئانا تىلدىكى گېزىت –ژورناللار...نىڭ تەقدىرى ،ئىسىل مەدەنىيەتلىرىمىزنىڭ تەقدىرى نىمە بۇلار...كىم بىزنى شۇ ۋاقىتتا ئاساسەن ئاسمىلاتسىيە بۇلۇپ كەتكەن،تىلى يىزىقى ئاساسەن يۇقۇلۇپ بولغان  ئىلىمىزدىكى 2-مانجۇلار بۇلۇپ قالمايدۇ –دىيەلەيدۇ!!...شۇ ۋاقىتتا بىر قۇلىمىزدا ئېغىزىمىزنى يەنە بىر قۇلىمىزدا كۈتىمىزنى تۇتقان ھالدا شۇ يۇقۇتۇشنىڭ سەۋەبىنى نەدىن ،يەنە كىمدىن ئىزدەيمىز؟ مەن شۇنداق ئويلايمەن .تارىختىن بۇيانقى بىز ئۇيغۇرلارنىڭ ھەرقانداق بىر باخىتسىزلىگى سىرتنىڭ تەسىرىدىن كۈرە ئۈزىمىزنىڭ ئۆز-ئۈزىمىزگە گۆر كولاشتەك ئازغۇنلۇقىمىزدىن، مۇناپىقلىقىمىزدىن  كىلىپ چىقمىغانمۇ؟
بىر كۆركەم قەسرىم بار ئىدى رەستىدە.
قەسرىمنى قۇزغۇنلار ئۆرۈش قەستىدە.
ھەي ئىسىت شۇ قەسرىم غۇلىدى بىردىن

ئىچىدىن تۈگەشكەن ئىكەن ئەسلىدە.

مەنبە:مىسرانىم