كىنو كۆرۈشمۇ بىرتۈرلۈك مەدەنىي پائالىيەت،  شۇڭا كىنوغا ئائىت ئانچە-مۇنچە بىلىملەرنى ئىگىلەپ قويغاننىڭ زىيىنى يوق.  چوڭ-كىچىك ئادەملەر توپى ئىچىدە ھەرقايسى قاتلامغا مۇناسىپ ئېكران چېگرىسى بولمىغاندا قانداق كۆڭۈلسىزلىكلەرنىڭ يۈز بېرىدىغانلىقى بىزگە ئايدىڭ.  بۈگۈن مەن كىنو دەرىجىسى( يەنە ساغلاملىق دەرىجىسى دەپمۇ ئېلىنىۋاتىدۇ)  ھەققىدە ئاز-تولا چۈشەنچە بېرىپ ئۆتەي.

كىنو دەرىجسى بىرتۈرلۈك ئۆلچەم، يەنە بىرتۈرلۈك پايدىلىنىش قىممەت ئۆلچىمى. بۇنىڭدا كىنونىڭ مەزمۇنىغا ئاساسەن مۇناسىۋەتلىك دەرىجە بېكىتىلىپ، مەزكۇر فىلىمنى كۆرۈشكە ماس كېلىدىغان كۆرەرمەن توپى بېكىتىلىدۇ.
دۇنيا مىقياسىدا بىرلىككە كەلگەن، ئېنىق بىر كىنو دەرىجىسى بېكىتىش پرىنسىپى، بىرلىككە كەلگەن ئۆلچەم بولغانلىقى نامەلۇم. ئەمما بۇنىڭ قاراتمىلىقى ھەرقايسى دۆلەتلەردە ئۆسمۈرلەر ۋە بالىلارنى قوغداشتىن ئىبارەت.
لېكىن كۆپىنچە ھاللاردا ئىقتىسادىي مەنپەئەت ئالدىدا مەزكۇر دەرىجە كۆرسەتكۈچى رولىنى يوقىتىپ قويماقتا، بىرقىسىم كىنو سودىگەرلىرى مەزكۇر قائىدىگە رىئايە قىلماي، ياش-ئۆسمۈرلەر توپىنى زوراۋانلىق ۋە شەھۋانىيلىق مەزمۇنى قېتىلغان كىنولارنىڭ ئاساسلىق ئېستىمالچىسىغا ئايلاندۇرۇپ قويۇۋاتىدۇ. ئۇنىڭدىن بىزلەردە بۇ ھەقتە بىلىدىغانلار پەقەتلا يوق دېيەرلىك بولۇپ، شۇ سەۋەبتىن بەزى مەسىلىلەر كېلىپ چىقىۋاتقان بولۇشى تەبىئىي.
نۆۋەتتە ئامېرىكا، ئەنگلىيە، ياپۇنىيە ، كورىيە قاتارلىق ساناقلىقلا دۆلەتلەر كىنو دەرىجىسىنى بېكىتىش ھەققىدە خىلىلا مۇكەممەل تۈزۈم بېكىتكەن. نۇرغۇن دۆلەتلەردە كىنو دەرىجىسىنى بېكىتىش كونكرېت قانۇنى كۈچكە ئىگە ئەمەس، بەلكى مۇشۇ كەسىپ ئىچكى قۇرۇلمىسىدا كونكرېت چەكلىمە كۈچىگە ئىگە بولۇپ، پەقەت كۆرۆرمەنلەرگە ئەسكەرتىش بېرىش بىلەن خۇلاسىلىنىدۇ.
ئەڭ مۇھىمى بۇيەردە خۇددى تاماكا قېپىغا ئەسكەرتىش يېزىلغىنىدەكلا،  ئىستىمالچىلاردا تاللاش ھوقۇقى بولىدۇ. كىنو كۆرۈرمەنلىرى ئۆزىنى قوغداشنى بېلىش كېرەك.
ئۇنىڭدىن باشقا ئۈن-سىن سودا ساھەسىدىكىلەرمۇ بۇ جەھەتتە مەدەنىي ھەرىكەتنى ئىشقا ئاشۇرۇپ، ئىستېمالچىلارغا نىسبەتەن يۈكسەك مەسئۇلىيەتچانلىقنى ئىشقا ئاشۇرۇشى كېرەك. ئەلۋەتتە بۇخىل مەنزىرىنى تەرەققىي تاپقان دۆلەتلەردىنلا كۆرۈش مۇمكىن.
ھازىرچە دۆلىتىمىز كىنو ساھەسىدە بۇخىل دەرىجە تۈزۈمىدىن تېخى سۆز ئاچقىلىمۇ بولمايدۇ، ئەمما سىياسىغا ياتىدىغان چەكلەش ئۆلچەملىرىنىڭ بارلىقىنى ھەممىمىز بىلىمىز.

مەيلى قانداق بولىشىدىن قەتئىي نەزەر، يۇقىرىدا ئېيتىلغاندەك تاللاش ھوقۇقى يەنىلا ئۆزىمىزدە بولغانلىقى سەۋەبىدىن، بۇندىن كېيىن كىنو كۆرۈشتىن ئىلگىرى دىققەت قىلىشقا تېگىشلىك مۇشۇنداق بىر ئىش بار ئىكەنلىكىنى بىلىپ قويساق بولىدۇ.

توردىن مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى كۆرۈشۈمچە ھازىر بىزگە ئاساسلىق كىنو كىرگۈزىۋاتقان ئامېرىكا، ئەنگلىيە، ياپۇنىيە، شياڭگاڭ، كورىيە، سىنگاپور، ئىران…قاتارلىق دۆلەت-رايونلارنىڭ بۇھەقتە ئېنىق بەلگىلىمىسى بار ھەم ئېنىق ئەسكەرتىشى بار.

مەن بۇيەردە ئارىمىزدىكى ئامېرىكا كىنولىرى مەستانىلىرىنىڭ كۆپلۈكىنى كۆزدە تۇتۇپ، ئامېرىكا كىنولىرىنىڭ دەرىجە ئايرىلىشنى تونۇشتۇرۇپ ئۆتەي:

ئامېرىكا كىنولىرىنىڭ دەرىجىگە ئايرىلىش ئەھۋالى

ئامېرىكىدىكى «ئامېرىكا كىنو ئۇيۇشمىسى»( MPAA تولۇق نامى The Motion Picture Association of America) نىڭ باش شىتابى كالىفورنىيە شتاتىغا جايلاشقان بولۇپ،  1922-يىلى قۇرۇلغان.  MPAA ئامېرىكا كىنوچىلىقىدىكى مۇھىم ئورگان ھېسابلىنىدۇ.MPAA لوس-ئانجېلىس ۋە ۋاشىڭتوندا ئەزالىرى ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىدۇ.  ئۇنىڭ ئەڭ ئاساسلىق ھەيئەتلىك ۋەزىپىلىرىنى ئامېرىكىدىكى يەتتە چوڭ كىنو ۋە تېلېۋىزىيە گىگانت شىركەتلىرىنىڭ رەئىس ۋە لىدىرلىرى ئۈستىگە ئالىدۇ.
ئۇلار :

1.دېسنى شېركىتى(Walt Disney Company)
2. سونىي شېركىتى (Sony Pictures Entertainment,Inc)
3. پارامونت شېركىتى (Paramount Pictures Corporation)
4. بىزگە ئەڭ تونۇشلۇق بولغان 20 -ئەسىر فوكس شېركىتى (Twentieth Century Fox Film Corp)
5. ئۇنىۋېرسال ستۇدىيىسى( Universal Studios,Inc)
6. ۋېرنېر ئاكا-ئۇكىلار شېركىتى (Warner Bros)

MPAA بېكىتكەن كىنو -تېلېۋىزىيە ئەسەرلىرىنىڭ دەرىجە تۈزىمى تۆۋەندىكىچە :

G دەرىجە( GENERAL AUDIENCES All ages admitted)

ئاممىباب دەرىجە، ھەرقايسى قورامدىكىلەر كۆرۈشكە بولىدۇ. بۇ دەرىجىدىكى فىلىملەردىكى مەزمۇنلاردىن بالىلار بىلەن چوڭلار ئورتاق بەھر ئالالايدۇ. يالىڭاچ، جىنسىي ئالاقە، زەھەر چىكىش، زوراۋانلىق كۆرۈنۈشلىرى بولمايدۇ. نورمال تۇرمۇشتىكى نورمال ئالاقە تەسۋىرلىنىدۇ.

PG دەرىجە( PARENTAL GUIDANCE SUGGESTED Some material may not be suitable for children)

بۇ ئادەتتىكى دەرىجە بولۇپ، ئاتا-ئانىلارنىڭ ھەمراھلىقىدا كۆرۈش تەشەببۇس قىلىنىدۇ، ئەمما ئايرىم ئازبىرقىسىم كۆرۈنۈشلەر، گەپ-سۆزلەر بالىلارغا ئۇيغۇن كەلمەسلىكى مۇمكىن. مۇنداقچە ئېيتقاندا جىنسىيەت، زەھەر، زوراۋانلىق، تېررورلۇق كۆرۈنۈشلىرى بار بولسىمۇ، ئىنتايىن قىسقا، ياكى مۇۋاپىق بولۇپ چەكتىن ئېشىپ كەتمىگەن ھالەتتە. (ئەمما سەمىمىزدە بولسۇنكى بۇ باھا سۆزى مېنىڭ ئەمەس، بەلكى شۇ ئۆلچەمدىكى چۈشەندۈرۈش، شۇڭا ھەقىقەتەن شۇنداق بولىدىغانلىقىغا كاپالەت بېرەلمەيمەن.)

PG-13 دەرىجە ( PARENTS STRONGLY CAUTIONED Some material may be inappropriate for children under 13)

بۇمۇ ئادەتتىكى دەرىجە ، لېكىن 13 ياشتىن تۆۋەنلەرگە ماس كەلمەيدۇ. يېتەكچىلىك قىلىشتا ئىنتايىن سەزگۈر بولۇش تەشەببۇس قىلىنىدۇ، دېمەكچى بىر قىسىم مەزمۇنلىرى بالىلارغا ئىنتايىن ماس كەلمەيدۇ. بۇ دەرىجىدىكى كىنولاردا قوپال، زوراۋانلىق كۆرۈنۈشلىرىنىڭ مىقدارى كۆپ بولمىسىمۇ، ئارىلاپ يالىڭاچ كۆرۈنۈش، زەھەر چىكىش، مەينەت گەپ-سۆز دېگەندەكلەر ئۇچراپ تۇرىدۇ.

R دەرىجە (RESTRICTED Under 17 requires accompanying parent or adult guardian)

بۇ چەكلەش دەرىجىسىگە تەۋە، 17 ياشتىن تۆۋەنلەرنىڭ كۆرمەسلىكى ياكى ئاتا-ئانا، مەخسۇس يېتەكچىلەرنىڭ يېتەكچىلىگىدە كۆرۈشى تەشەببۇس قىلىنىدۇ)ئامېرىكا ۋە ياۋروپا ئەللىرىگە ماس كىلىدۇ. بۇ خىلدىكى فىلىملەردە جىنسىيەت، زوراۋانلىق، زەھەرگە ئالاقىدار مەزمۇنلار بىرقەدەر كۆپ، قوپال- مەينەت گەپ-سۆزلەرمۇ كۆپ ئۇچرايدۇ.

NC-17دەرىجە (NO ONE 17 AND UNDER ADMITTED)

17 ياشتىن تۆۋەن كۆرۆرمەنلەر بىردەك چەكلىنىدۇ، بۇ ئادەتتە قورامىغا يەتكەنلەر كۆرۈشكە بولىدىغان فىلىملەر ھېسابلىنىدۇ . بۇخىلدىكى فىلىملەردە جىنسىي تۇرمۇش كۆرۈنۈشلىرى كۆپ ھەم ئىنچىكە تەسۋىرلەنگەندىن تاشقىرى يەنە كۆپ مىقداردا زوراۋانلىق كۆرۈنۈشلىرى بولىدۇ. بۇ خىل كىنولارنى ئاممىۋى كىنوخانىلاردا قويۇشمۇ چەكلىنىدۇ.

داداشتىن يەنە بىر قېتىم ئەسكەرتىش : يۇقىرىقى چەكلىمىلەردە ئوبيېكت قىلىنغان كۆرۆرمەنلەر ئايرىمىسى ئامېرىكىلىقلارنىڭ ئەخلاق ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى تەبىئي، ئەمما بىزگە ماس كېلىدىغان كەلمەيدىغانلىقىنى ئەقىللىك بولغان سىز جەزمەن بىلەلەيسىز.

قىسقىسى، بۇ يەردىكى كىنو دەرىجسى دىن ۋە ئەخلاق قاتارلىق خاس مەدەنىيەت ئۆلچەملىرىگە ئۇيغۇن بولغانلىقى سەۋەبىدىن خەلقئارالىق بىرلىككە كەلگەن ئۆلچەمنىڭ بارلىققا تەس. سۆزۈمنىڭ ئىسپاتى سۈپىتىدە تىپىك ئىسلام دۆلىتى بولغان ئىراننىڭ كىنو تەستىقلاش تۈزۈمىنى تىلغا ئېلىپ ئۆتەي:
ماتېرىيالدىن كۆرۈشۈمچە ئىراننىڭ كىنو تەستىقلاش تۈزۈمى 4 باسقۇچتىن تەركىپ تاپىدۇ: بىرىنچى باسقۇچتا، كىنو سىنارىيىسى تەكشۈرۈش قۇبۇل قىلىدۇ. ئىككىنچى باسقۇچتا، رول ئالىدىغان ئارتىسلار ۋە كىنو ئىشلەش خادىملىرى تەكشۈرۈلىدۇ. ئۈچىنچى باسقۇچتا، كىنو پۈتكەندىن كېيىنكى تۇنجى ئەۋرىشكە تەكشۈرۈلىدۇ. تۆتىنچى باسقۇچتا، مەزكۇر كىنونى تارقىتىش -قويۇش ئىجازەتنامىسى ئىلتىماسى تەستىقلىنىپ، A,B,C ئۈچ دەرىجە بويىچە كىنونى تارقىتىش، تەشۋىق قىلىش ئىشلىرى ھەققىدە تەستىق چىقىرىلىدۇ.
شۇنداق بولغانلىقى سەۋەبىدىن ئىران كىنولىرى دەرىجىگە ئايرىلغاندا ئامېرىكا فىلىملىرىدەك مەزمۇنىغا قاراش بىھاجەت، بەلكى سۈپىتىگە قاراپ ئايرىلىدۇ. A دەرىجىلىك فىلىملەر ئورگان تەرەپنىڭ تېلېۋىزىيە ئىستانسىسى تەرىپىدىن تەشۋىقات ئېلانى بىرىدۇ، ئەڭ ياخشى كىنوخانىلاردا، ئەڭ ياخشى ۋاقىتتا قويۇلىدۇ. C دەرىجىلىك كىنولار بولسا تېلېۋزىيە تەشۋىقاتى تارقىتالمايدۇ، بىرقەدەر شارائىتى تۆۋەن كىنوخانىلاردا قويۇلىدۇ…

ناۋادا باشقا دۆلەت-رايونلارنىڭ كىنو ساغلاملىق دەرىجىسىگە ئائىت ئۇچۇرلارنى بىلمەكچى بولسىڭىز بەيدۇدىن 电影分级 دەپ ئىزدەپ كۆرسىڭىز بولىدۇ.