[كېنىيە «سودا گېزىتى»نىڭ 20-ئۆكتەبىر ماقالىسى] كېنىيە يەنىلا پۇلنىڭ كۇرسىنى تۆۋەنلىتىش بېسىمىغا دۇچ كېلىپ، پۈتۈن كېنىيەنى ئۈمىدسىزلىك كەيپىياتى قاپلاۋاتقاندا، بىزنىڭ يېڭىدىن گۈللىنىۋاتقان مۇھىم سودا ھەمراھىمىز بولغان جۇڭگونىڭ پېرېۋوت نىسبىتىنى تىزگىنلەش تەجرىبىلىرىنى ئۆگىنىشىمىز زۆرۈر بولۇشى مۇمكىن.
     نۇرغۇن ئىقتىسادىي تەھلىلچىلەر جۇڭگونىڭ خەلق پۇلىنىڭ دوللار ۋە باشقا پۇللارغا ئايرىۋاشلىنىش كۇرسىنى ئۆستۈرۈش ئۈچۈن قوللانغان مۇداخىلە سىياسىتى ئۇنىڭ ئامېرىكا ۋە باشقا ئاساسلىق سودا ھەمراھلىرى بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنىڭ جىددىيلىشىپ كېتىشىدىكى مۇھىم سەۋەبلەرنىڭ بىرى ئىكەنلىكىنى ئېنىق چۈشىنىدۇ.
    جۇڭگولۇقلارنىڭ پېرېۋوت نىسبىتىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك كونترول قىلالىشىدىكى سىر دەل مۇشۇنىڭدا. ئۇلار ئاكتىپ ھەم تەشەببۇسكارلىق بىلەن بارلىق مەنبەلەردىن تولۇق پايدىلانغان بولۇپ، ئەھۋالدا چاتاق چىقىشتىن ئىلگىرى ۋەزىيەتنى توغرا مۆلچەرلەپ، پۇل مۇئامىلە بازارلىرىغا ۋاقتىدا ئارىلاشقان.
    جۇڭگونىڭ ئامېرىكا ۋە ياۋروپا دۆلەتلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئاساسلىق سودا ھەمراھلىرى جۇڭگونى ئەيىبلەۋاتىدۇ. لېكىن دىپلوماتىيە بايلىقى مول بولغان جۇڭگو بۇنىڭغا ئاسانلا سەۋەب تاپالايدۇ. چۈنكى، جۇڭگو مۇشۇ سىياسەتكە تايىنىپ، دۇنيا ئىقتىسادىنىڭ ئېشىشىغا مۇھىم تۆھپە قوشتى.
    شۇنىڭدىن كېيىن بۇلتۇر 6-ئايغا كەلگەندە، جۇڭگو يەنە دۇنيانىڭ شۇ چاغدىكى ئىقتىسادىي ئەھۋالىغا ئاساسەن، خەلق پۇلى پېرېۋوت نىسبىتى مېخانىزمىنى ئىسلاھ قىلىشنى قارار قىلغانلىقىنى جاكارلاپ، خەلق پۇلى پېرېۋوت نىسبىتىنىڭ جانلىقلىقىنى ئاشۇردى. شۇنىڭدىن باشلاپ 2011-يىلى 8-ئايغىچە خەلق پۇلىنىڭ كۇرسى ٪6.1 ئۆستى. باشقا دۆلەتلەر خەلق پۇلى كۇرسىنىڭ ئۆسۈش نىسبىتى بەك ئاستا بولۇپ قالدى، دەپ تەنقىد قىلىۋاتقان بولسىمۇ، خەلق پۇلىنىڭ پېرېۋوت نىسبىتىنى ئىسلاھ قىلىش ئامېرىكا ياكى باشقا سودا ھەمراھلىرىنىڭ مەنپەئەتى بىلەن ئەمەس، بەلكى جۇڭگونىڭ ئۇزاق مۇددەتلىك ئىقتىسادىي مەنپەئەتى بىلەن مۇناسىۋەتلىك.
     ئۇنداقتا كېنىيە جۇڭگودىن قانداق تەجرىبىلەرنى ئۆگىنىدۇ؟ بىرىنجىدىن، كېنىيە شىللىڭىغا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن، بىز چوقۇم يىراقنى ئويلىشىمىز، بىر-بىرىمىزگە توسقۇنلۇق قىلىدىغان بارلىق ھەرىكەتلەر، يۈزەكى قاراشلار ۋە كارغا كەلمەيدىغان تەدبىرلەرنى توختىتىشىمىز كېرەك. شۇنىڭ بىلەن بىللە، كېنىيە دىپلوماتىيە جەھەتتە كۈچ چىقىرىپ، ئۆزى تۇرۇشلۇق جايدىكى رايونلۇق ۋە خەلقئارالىق ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ چەكلىمىسىنى «ئۇنتۇپ كېتىشى» كېرەك.
     ئىككىنچىدىن، كېنىيە سانائەتلىشىش سىياسىتى ئارقىلىق، بىر قاتار ماكرو ئىقتىسادىي سىياسەتلەرنى بىر-بىرىگە باغلاپ، ئىشلەنگەن تاۋارلارنى ئېكسپورت قىلىشقا تۈرتكە بولۇشى ھەم ئىمپورت قىلىنىدىغان تاۋارلارنى دۆلەت ئىچىدە پىششىقلاپ ئىشلەيدىغان كەسىپلەر ئىشلىتىدىغان خام ئەشيا دائىرىسىدىلا چەكلىشى كېرەك. كېنىيە ئىقتىسادىنىڭ ئېشىشىغا تۈرتكە بولۇش ئۈچۈن، ئېنېرگىيەدىن پايدىلىنىش تەننەرخىنى تۆۋەنلىتىش كېرەك. بۇ نىشانغا يېتىشنىڭ يولى قۇياش ئېنېرگىيەسى ۋە شامال ئېنېرگىيەسى قاتارلىق ئورۇنباسار ئېنېرگىيەلەرنى تەرەققىي قىلدۇرۇشقا مەبلەغ سېلىشتىن ئىبارەت.
   يۇقىرىقىلار بىز قوللىنىشقا تېگىشلىك تەدبىرلەردۇر. يۇقىرىقى تەدبىرلەر، بولۇپمۇ بانكا، پۇل مۇئامىلە ساھەسىگە چېتىلىدىغان تەدبىرلەرنى قاتتىق ئىجرا قىلغاندا ھەم ياخشى باشقۇرغاندىلا، ئاندىن ئەمەلىي ئۈنۈم قازانغىلى بولىدۇ. ئاخىرىدا يەنە «رىقابەت قانۇن لايىھەسى» ۋە كەلگۈسىدە ئىستېمالچىلارنى قوغداش قانۇنى تۇرغۇزۇش ئارقىلىق، تۈرلۈك كەسىپلەرنىڭ ئىستېمالچىلارنىڭ مەنپەئەتىنى قوغدىتىشىغا كاپالەتلىك قىلىشقا بولىدۇ.