تارىم تور بېكىتى

ئەدەبىيات-سەنئەت سىزنى ئازدۇر-كۆپتۇر ئارامسىزلاندۇرىدىغان زەربىسى بار نەرسە. بىز ھېچ بولمىغاندا بىر خىل چاخچاق ۋە كەپسىزلىك ھېسسىياتى بىلەن كۆز ئالدىمىزدىكى بۇ ئۆردەك تۇخۇمىنى ئېتىراپ قىلايلى. بۇ ئۆردەك تۇخۇمىنىڭ جۇڭگو مەدەنىيىتىگە، جۇڭگو ئەدەبىيات-سەنئىتىگە قانداق تەسىرلەرنى كۆرسىتىدىغانلىقىغا قاراپ باقايلى. ئىدىيىمىزگە ئەركىنلىك ئېلىپ كېلەمدۇ؟ جۇڭخۇا مەدەنىيىتىگە ئاپەت ئېلىپ كېلەمدۇ؟ ياكى جۇڭخۇا مەدەنىيىتىگە ھالاكەت ئېلىپ كېلەمدۇ؟ مېنىڭچە بۇنداق ئويلاش ئورۇنسىز. بۇنىڭ ئەكسىچە بىزنىڭ ئىسلاھات ئېچىۋېتىشتىكى يېڭى بىر خىل مەيدانىمىزنىڭ نامايەندىسى بولۇشىمۇ مۇمكىن. تۆۋەندە ئولتۇرغانلاردىن بارسېلوناغا بارغانلار بارمۇ-يوق بىلمەيمەن. بارسېلونا ئىسپانىيەنىڭ كاتلىنيا ئاپتونۇم ئوبلاستىنىڭ مەركىزى. ئۇ يەردە ئىسپان تىلى بىلەن پۈتۈنلەي ئوخشىمايدىغان كاتلىنيا تىلى قوللىنىلىدۇ. ئەمما ئۇ يەردە تالانتلىقلار بەكلا كۆپ. ئۇ يەردە گود ئىسىملىك بىر بىناكارلىق ئۇستىسى بولۇپ، ئۇنىڭ قۇرۇلۇشلىرىنى كۆرسىڭىز ھەيران قالىسىز. چۈنكى ئۇ لايىھەلىگەن دېرىزە، ئىشىك ۋە تۈۋرۈكلەر قىڭغىر-سىڭغىر بولۇپ، ھېلىلا ئۆرۈلۈپ چۈشىدىغاندەك بىلىنىدۇ. ئەينى چاغدا ئۇ «بىناكارلىق ساھەسىدىكى ساراڭ» دەپ قارالغان. ئەمما ھازىر ئۇ بارسېلونانىڭ داڭلىق ماركىسىغا ئايلانغان. ئۇ يەرگە بارغانلار چوقۇم ئۇنىڭ قۇرۇلۇشلىرىنى كۆرۈپ بېقىشى كېرەك. شۇڭا، ئەدەبىيات-سەنئەت ئىجادچانلىق نۇقتىسىدىن بىر خىل رىقابەتتۇر. ھەتتا بۇ خىل رىقابەت سىزنى ئىنتايىن بىئارام قىلىدۇ.
ئەمما شەيئىلەرنىڭ يەنە بىر تەرىپىمۇ بولىدۇ. مەن دېگەن يەنە بىر تەرەپ قايسى؟ ئۇ بولسىمۇ، ناۋادا ھەقىقىي سەنئەت ۋايىغا يېتىش مەزگىلىگە قەدەم قويسا، ئۇ رىقابەتنى نەزەرگە ئالمايدۇ. ھەتتا قارشىلىقىمۇ بولمايدۇ. كىشىلەرنى تۇيۇقسىز ھەيران قالدۇرۇشنىمۇ قوغلاشمايدۇ. قانچىكى ۋايىغا يەتكەن نەرسىلەر سىزگە شۇنچە ئاددىي، سىڭىشلىق بىلىنىدۇ. ئەينى يىلى خۇچيامۇ ئەپەندى ماڭا مۇشۇ خىلدىكى مىساللارنى سۆزلەپ بېرەتتى. ئۇنىڭ دېيىشىچە ئەنگىلىيىلىك يازغۇچى گوۋرېسنىڭ بىر پارچە ماقالىسى بولۇپ، ئۇنىڭدا «ئورۇق ئېشەكنىڭ ھاڭرىشى قاتتىق» دېگەن ھېكمەتلىك سۆز تىلغا ئېلىنغان. ئەمەلىيەتتە، ئارتۇق ھەشەم-دەرەم قىلىش، قىلىق چىقىرىش، چالۋاقاش ھاجەتسىز. پەقەت سىز ئۆزىڭىزگە تولۇق ئىشىنىپ، ئۆز ھېسسىياتىڭىز، پاراسىتىڭىز ۋە ئىبلىس سىياق ئەمەس بەلكى پەرىشتە سىياق قەلبخانىڭىزنى ئىپادىلىسىڭىزلا يېتەرلىك. يەنى 1. ئۆزىڭىزنى ئىبلىس سۈپەت قىلماڭ. 2. ئۆزىڭىزنى مىسكىنلەشتۈرمەڭ. 3. توختىماي چالۋاقىماڭ. شاڭخەيدە ۋاڭ ئەنيى ئىسىملىك بىر يازغۇچى بار. مەن ئۇنىڭ قارىشىغا قوشۇلىمەن. ئۇ: «مەن ئۇسلۇبلاشتۇرۇشقا ئەھمىيەت بەرمەيمەن، چۈنكى ئۇسلۇب قانچە ئۆزگىچە بولغانسېرى باشقىلار شۇنچە ئاسان تەقلىد قىلىدۇ-دە، مەنمۇ ئۇسلۇبىمدىن شۇنچە ئاسان مەھرۇم قالىمەن.»-دېگەن. بۇ گەپنى چۈشەندۈرۈپ ئولتۇرغۇم يوق. مەن بىر ئىشنى سۆزلەپ بېرەي، ئىنتايىن غەلىتە ئەسەر يازىدىغان بىر يازغۇچى بولىدىغان، ئەمما ئۇ ئەيىبلەشكە ئۇچرىغاندا، ئىنتايىن كۆرەڭلەپ كېتىدۇ. چۈنكى بۇنداق ئەسەر يازىدىغان ئادەم يوق. ئۇنىڭ بايان قىلىشتىكى جەلبكارلىقىمۇ باشقىلارغا ئوخشىمايدۇ. مەن مۇشۇنداق غەلىتە نەرسىلەرگە چاپان يېپىشقا، كەڭ قورساق بولۇشقا، تاقەت قىلىشقا ئامراق ئادەم. ئەلۋەتتە، ماڭا ئوخشاش ئادەملەرنىڭ چاپان يېپىشى ئارقىلىق كىشىلەر ئۇنىڭ غەلىتە نەرسىلىرىدىن بىزار بىزار بولماي، ئاستا-ئاستا قوبۇل قىلىدۇ. ئەمما ئويلىمىغان يەردىن بۇ يازغۇچى تازا ئىلگىرى باسمىدى. چۈنكى بۇنداق ئۆزگىچە نەرسىلەر بەك تار دائىرىلىك بولغاچقا، ئاخىرقى ھېسابتا ئىككى خىل قىسمەتكە دۇچ كېلىدۇ. بىرى، ھەدەپ ئۆز ئىزىغا دەسسەيدۇ. ئۆزگىچىلىكىنى تەكرارلايدۇ. ئەمما، ئۆزگىچىلىكنىڭ جەبكارلىقى، قارشىلىشىشچانلىقى، يوچۇنلىقى ۋە تەسىرچانلىقى تەكرارلانماسلىقى كېرەك. سىز توختىماي ئۆز ئىزىڭىزغا سەكرىسىڭىز، بولۇپمۇ باشقىلار قارشى چىقمىغان شارائىتتا ئۆز ئىزىڭىزغا سەكرىسىڭىز، زوقلانغۇچىنى چارچىتىپ قويىسىز. سىز ھەدەپ زورۇققانسېرى، شۇنچە مەززىسى قالمايدۇ. شۇڭا جۇڭگولۇقلاردا «ئۆزىنى چاغلىماي شىلتىڭ ئاتتى، پالاسقا يۆگىنىپ ھەپتە ياتتى.» دەيدىغان گەپ بار. ئىككىنچى بىرى، «موزاينىڭ يۈگۈرۈشى سامانلىققىچە» بولىدۇ. مەن ئۇنىڭغا نەسىھەت قىلىپ، ئۆزىڭىزنى چۈشەپ قويماڭ. غەلىتە نەرسىلەرنى يازسىڭىزمۇ، نورمال، ئاممىباب، باشقىلارنىڭكىدىن كۆپ پەرقلەنمەيدىغان نەرسىلەرنى يازسىڭىزمۇ بولىۋېرىدۇ،-دېگەن. ئۇ ئۆزىمۇ پىكىرىمنى لايىق كۆرگەن. ئەمما، ئۇ ئاشۇ ئاممىباب ئەسەرلەرنى يازغان چاغدا، ئوقۇرمەنلەر زور ئۈمىدسىزلەندى. ئۇنىڭدا نە ئۇسلۇب، نە خاسلىق قالمىغانلىقىنى ھېس قىلدى.