جەلىپكار تور خاتىرىسى

توردىكى «ئۇكاش»

ھېكايە
ئاپتورى:مىھراي نەجمىدىن(گۇلزىبا)

ئايگۈزەلنى ساقلىغاچ تەييارلىق قىلىشقا باشلىدىم ، تۇرۇپلا كۈلگۈم كىلىپ قالدى ، ئۇكاش بىلەن پاراڭلاشقىلى تېخى بىرەر ئايمۇ بولمىغانىدى ، بۇ تۇنجى قېتىم توردا تۇنۇشقان ئادىمىم بىلەن ئۇچراشقىنىم ھىساپلىناتتى ، توردىغۇ بىر-بىرىمىزنىڭ چىرايىنى كۆرمەي ئولتۇرۇپ گەپنى قىلىۋىرىمىز ، ھېلى ئۇ كەلسە قانداق بۇلار... ــ تىلفۇننى قۇيۇپ بوپسەنغۇ ھوي ! ،ــ تىزلىرىنى قۇچاقلاپ ئولتۇرۇپ خىيالغا پېتىپ كەتكەن ئايگۈزەلگە چاخچاق قىلغۇم كەلدى،ــ يائاللا تىلفۇننى بىر قۇلۇڭغا ئالدىڭمۇ بولدى ، نەچچە سائەتكىچە خىيال دەرياسىنىڭ مايماق كېمىسىدە لەيلەپ يۈرگىنىڭ يۈرگەن ، تۇر ئورنۇڭدىن ، تاماق يىگىلى سىرتقا چىقىمىز . ــ ساراڭ ، نىمانداق جىق گەپ قىلىسەن ؟ -بول دىدىم ، قورسىقىم ئېچىپ كەتتى . ــ ماقۇل ، ماقۇل . ئۇنىڭغا ئۇكاش بىلەن كۆرىشىدىغان ئىشنى ئېيتمىدىم . بىر نەرسە دەپ بولغىلى بولمايدۇ بۇنى ، «ئاپاق ئۇنىمايدۇ ، بولدى ئۆزۈڭ چىقىپ كىرگىن » دەپ قويسا ئامال يوق ! مەكتەپنىڭ ئالدىغا چىقتۇق . ــ كەچتە نىمە يىگۈڭ بار ئايگۈزەل؟ ــ تاماق يىمەي ئۇششاق –چۈششەك نەرسە ئەكىرىپ يەيلى دىيىشكەنغۇ؟ ــ تاماق يەيلىچۇ بولدى ؟ يىغلىساملا قورسىقىم ئېچىپ كىتىدۇ مىنىڭ . ــ بىنورمال ، ھەممە ئادەم يىغلىسا ئىشتىھاسى تۇتۇلۇپ قالىدۇ، سىنىڭ ئەكسىنچە ھە ! ــ نىمىلا دىسەڭ مەن مىھمان قىلىمەن بۈگۈن . ــ ناھايىتىمۇ ئاددى . سۇيۇقئاش ئىچكۇم بار . ــ ھەنىم بولسا ئەتكەن چاي دىمىدىڭ ..،مىھمان قىلاي دىسىمۇ دەپ يۈرگەن گىپىنى ...ماقۇل ، ساڭا سۇيۇقئاش بولسۇن... لىكىن بىز ئىككىمىزلا يىمەيمىز جۇمۇ ، ئۇكاشمۇ بار! ــ ھە ؟! قايسى ئۇكاش ؟ ــ توردىكى ئۇكاشچۇ ؟ ــ ئېرشات ؟ ــ ھەئە شۇ ! جىمىپ كەتتى ئۇ ! ــ ئاپپاق ئايگۈزەل ماقۇل دىگىنە ، ئۆزىمىزنىڭ ئىنىسىدەك تۇرسا ئۇ ، تاماق يەپ بۇلۇپلا قايتىمىز شۇ ! ــ ھەممىنى ئۇرۇنلاشتۇرۇپ بولغان ئادەم يەنە نىمىنى سورايسەن مەندىن ؟ ــ دىمەك قۇشۇلدۇڭ ؟ ئەجەپ ياخشى بولدى ...سەن بەك ياخشى ،،،ئاپپاقنىڭ تەلىيى بار جۇمۇ ! ــ ۋاي-ۋۇي...پۇشقۇرغۇمدىن يەل ماڭمايدۇ مىنىڭ ... تازا چاقچاخلشىپ تۇرساق يېنىمىزدىلا بىرى پەيدا بۇلۇپ قالدى : ــ توۋا ، مەكتەپ ئالدىدىكى ئەڭ چىرايلىق ئىككى قىز دەپ پونى ئېتىپ قۇيۇپ نەدە بىرەر-يېرىم چىرايلىق قىز بۇلىدۇ بۇ يەردە ! ئۇ يېنىمىزدىلا تۇرۇپ ، قەستەن بىزنى ئاڭلىسۇن دىگەندەك ئۈنلۈك ئاۋازدا شۇنداق دىدى .ئاق مايكا ، پادىچىلار شىمى كىيىۋالغان ، كىلىشكەن ، چىرايىدىن خۇشخۇيلۇق چىقىپ تۇرىدىغان ، پاكىز چىراي بالىكەن . ــ ئۈتۈپ كەتكەن غەرىپ تەرغىباتچىسىمۇ بۇ نىمە ؟،ــ دىدىم پەس ئاۋازدا ئايگۈزەلگە . «مەن ياقتۇرمايدىغانلارنىڭ تىپىكەن...» دىگەندەك قىلىپ ئېغىزنى پۈرۈشتۇرۇپ قويدى ئايگۈزەل گىپىمگە جاۋابەن . دەرھال تىلفۇنۇمنى چىقىرىپ ئۇكاشنىڭ تىلفۇنىغا تىلفۇن قىلدىم . ــ ئەسسسالامۇئەلەيكۇم ھەدىلەر ! ــ ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ئۇكام ! بىر قەدەم ئارقىدىن تەڭلا چىققان ئاۋازدىن «چۆچۈپ كەتكەن» ئۇكاش ئىتتىك ئارقىغا بۇرۇلدى.ھەممىمىز كۈلۈشۈپ كەتتۇق . ــ ئەستا سەت بولدى ھە !بايامقى گىپىمنى ئاڭلاپ قالمىغانسىلەر؟ ــ ئاڭلىغان بولساق تىلفۇن قىلمايتتىمدە ! ــ نىمىشقا ئەمدى ؟ ــ قاراپ تۇرۇپ ، گۈزەللىكنىڭ نىمە ئىكەنلىكىنى بىلمىگەن بىرسى بىلەن قانداقمۇ گەپ بىر يەردىن چىقسۇن ! ــ گەپ بەرمەيسەن جۇمۇ گۈزەلئاي ھەدە ! يەنىلا ئايگۈزەل ھەدەم ياخشىكەن ، نىمە دىگەن مۇلايىم ... ئۇ شۇنداق دەپلا ئايگۈزەل تەرەپكە ئۆتتى ، يەنە كۈلۈشۈپ كەتتۇق . ئۇچۇرشىشىمىز ناھايىتى كۆڭۈللۈك بولدى .ھىچبىر تۇنجى كۆرۈشكەنلەردەك ئەمەس...ئۇكاش غەرىپچە كىيىنگىنى بىلەن ئىدىيىسى غەرىپچە ئەمەسكەن ، پاراڭلىرىمىز ناھايىتى مەنىلىك ۋە قىزىقارلىق بولدى ، تاماق يەپ بولغۇچە ئايگۈزەل ئىككىمىزنى كۈلدۈرۈپ ھىچ ھالىمىزنى قويمىدى .ئۇنىڭغا ئامراق بۇلۇپلا قالدۇق . ئەنە شۇنىڭدىن كىيىن ئۇزۇندىن بىرى داۋاملاشتۇرۇپ كىلىۋاتقان ئادىتىمىزنى ۋە بەلگىلىمىمىزنى بۇزدۇق ، ئۇ بولسىمۇ كىلىشىمدىكى «ھەرقانداق ئەھۋال ئاستىدا ئۆيگە ئوغۇل بالىلارنى باشلاپ ئەكىرىشكە بولمايدۇ» دىگەن بەلگىلىمىنى ! ئۇكاش پات-پات كىلىپ بىزنىڭ ئىتىپ بەرگەن تامىقىمىزنى يەپ ، بىز بىلەن پاراڭلىشىپ ئولتۇرۇپ كىتەتتى ، ئايگۈزەلمۇ ئۇنىڭغا بەكلا ئامراق بۇلۇپ قالدى ، لىكىن ئاپاقنى خاتا چۈشىنىپ قالمىسۇن دەپ ئۇنىڭغا ئېيتمىدى . بارا-بارا كۈنلىرىمنى ئەھمىيەتلىك ، مەنىلىك ئۆتكۈزگەندەك ھىس قىلىدىغان بۇلۇپ قالدىم .بۇرۇنقىدەك ئۇيۇنلارمۇ خۇش ياقمايدۇ ، ئايگۈزەلمۇ ئۇنىڭ گىپىنى تىزلا ئاڭلىغىنىمدىن ، ئەمەلىيەتتىمۇ ئۆزگەرگەنلىكىمدىن ناھايىتى خوش . ــ ئاللا ھەممىنى كۆرۈپ بىلىپ تۇرغۇچىدۇر ،ــ دەپ گەپ باشلايدۇ ئۇ داۋاملىق ،ــ ئۇنى ياخشى كۆرسەڭ ئۇمۇ سىنى ياخشى كۆرىدۇ ، ئۇنىڭدىن چىن نىيتىڭدىن تىلىسەڭ ساڭا تىلىگىنىڭنى بىرىدۇ ، ئىشەنسەڭ ئىككىمىزنىڭ مۇشۇ ئۆيگە كىرىپ قېلىشىمۇ ئاللانىڭ ساڭا قىلغان ئەڭ چوڭ شاپائىتى...ئۇ سەن ئۈچۈن مىنى ئەۋەتكەن ، ئۇ سىنى ياخشى كۆرىدىكەن ...خوشال بولغىن گۈزەلئاي... ــ ئاللانىڭ ئىسمىنى ئاغزىمغا ئېلىشتىنمۇ ئەيمىنىمەن ئاي...سەن ھەممىنى بىلىسەن ، مۇشۇنداق تۇرۇپ ئاللادىن تىلىسەم .... ــ ئاللا ئەڭ مىھرىباندۇر ، ئۇ ھەقىقەتەن تۆۋبىنى قۇبۇل قىلغۇچىدۇر ، بۇ ھەدىسنى ئاڭلىغانمۇسەن ؟ ــ ھەئە ئاڭلىغان ، ــ ئەمىسە ئۇنداق قالايمىقان خىياللاردا بولما .ساڭا يەنە بىر ھەدىس سۆزلەپ بىرەيما ؟ ــ ھەئە! ــ بىر مۆمىن مۇسۇلمان بەندىسى باركەن ، بىر كۈنى ئۇ بىر ئايال بىلەن خالى قالغاندا شەيتاننىڭ ۋەسۋەسىسى بىلەن ھېلىقى ئايالنى سۈيۈشكە ئۇرۇنۇپتۇ ، لىكىن ئاللانىڭ چۈشۈرگەن پەرمانلىرى يادىغا يىتىپتۇدە دەرھال نىيتىدىن يېنىپتۇ . ئۇ ئۆزىنىڭ ئۇنداق قالايمىقان خىيال ۋە نىيەتتە بۇلۇپ ، ئاللا يۇلىدا گۇناھ ئۆتكۈزگەنلىكىنى ئويلاپ ناھايىتىمۇ ئازاپلىنىپتۇ ۋە پەيغەمبىرىمىزنىڭ يېنىغا بېرىپ ئۇنىڭدىن ئۆزىگە جازا بىرىشنى تەلەپ قىلىپتۇ .«ئىككى رەكەت تۆۋبە نامىزى ئۇقۇپ كەل»دەپ بۇيرۇق چۈشۈرۈپتۇ پەيغەمبىرىمىز . ئۇ مۇسۇلمان بەندىمىز بېرىپ چىن نىيتى بىلەن ئىككى رەكەت تۆۋبە نامىزى ئۇقۇپتۇ.ئاندىن پەيغەمبىرىمىزنىڭ ئالدىغا يەنە بېرىپتۇ ۋە پەيغەمبىرىمىزگە دەپتۇ:«ئەمدى ماڭا جازا بەرگىن!» پەيغەمبىرىمىز ئېيتىپتۇ:«تۆۋبەڭ قۇبۇل قىلىندى ، ساڭا بىرىلگەن جازا ئەنە شۇ ئىككى رەكەت تۆۋبە »دەپتۇ . مەنىسىنى چۈشەندىڭمۇ ؟ ــ خېلى چۈشەندىم . تۆۋبە نامازنىڭ خاسىيىتى سۆزلىنىپتۇ. ــ ھەم تۆۋبە نامازنىڭ خاسىيىتى ھەم ئاللانىڭ بەندىسىنى قىيىن كۈنگە قويمايدىغانلىقى . ۋاقىت ناھايىتى تىز ئۆتمەكتە ، ئۈچىمىز خۇددى بىر ئائىلە كىشىلىرى بۇلۇپ قالدۇق ، تىلفۇنۇمنىڭ نۇمىرىنى ئالماشتۇرىۋەتكەنىدىم ،ئايگۈزەل بەك خوشال بۇلۇپ كەتتى . بۇرۇن ئۇنى بىر كىشىلىك ھۆزمەتلىگەن بولسام ھازىر ئۇنى ئون كىشىلىك ھۆرمەتلەيمەن...سەۋەبىنى ئۈزۈممۇ ئېنىق ئېيتىپ بىرەلمەيمەن... بۇرۇنقىدەك كۈن ئاتلاپ بۇلۇپ تۇرىدىغان ئولتۇرۇشلار يوق ، بىرەر قېتىم ئويناتقىنىغا قەرىزدار بولغاندەك ھىس قىلىپ قوللىرىدن يىتىلىسە كىتىۋىرىدىغان ئىشلارمۇ يوق...ئۆزۈمنى ئەمدىلىكتە خېلى قەدىر-قىممىتى بار ئىنساندەك ھىس قىلىدىغان بولدۇم.چۈنكى مىنىڭ قىلىدىغان جىق ئىشلىرىم بار ، ھەر كۈنى ئايگۈزەل ئۈچۈن تاماق ئىتىمەن ، بەزىدە ئۇكاممۇ كىلىدۇ ، بىز بىرلىكتە كۈلكە –چاخچاق بىلەن خۇددى بىر ئائىلە كىشىلىرىدەك بىرگە ئولتۇرۇپ تاماق يەيمىز ، بەزىدە ئۇكام بىلەن ئىككىمىز ئايگۈزەلنى ماقۇل كەلتۇرۇپ بۇلالماي ئىككىمىزلا سىرتقا چىقىمىز ، كىتاپخانىلارغا بارىمىز ، كىنو كۆرىمىز...ئىشقىلىپ بەك كۆڭۈللۈك... بۈگۈن ئايگۈزەلمۇ ، مەنمۇ تەڭ دەم ئاپتىمىز ، لىكىن ئۇ پۈتۈن بىر كۈن ياتاق ئۆيىدىن چىقماي ئولتۇرۇپ ئۆگىنىش قىلدى .مەن كىتاپ كۆردۈم ، مۇنبەر كۆردۈم ، ئۇكام بۈگۈن تەتىللىك كۇرسىنىڭ ئاخىرلىشىدىغانلىقىنى ، شۇڭا ئالدىراش بۇلۇپ كىتىدىغانلىقىنى ئېيتقان ، شۇڭا ئۇنىمۇ ئىزلىمىدىم . ئىچىم پۇشۇپ ئولتۇرسام ئۇكام تىلفۇن قىپتۇ . ـ ئەتە قايتىمەن ، شۇڭا تاماق يەپ كىلەمدۇق ، ئەمدى بىكار بولدۇم . -ماقۇل . -ئايگۈزەل ھەدەمنىمۇ ئېلىۋالغىنە ...بۈگۈن چىقمىسا مەن راست رەنجىپ قالىمەن . -ماقۇل . ئايگۈزەلگە نىمىلا دەپ چۈشەندۇرمەي ئۇ يەنىلا قۇشۇلمىدى. ـ بۇ كەچتە سىرتقا چىقالمايمەن . ئاپپاقنىڭ مىجەزىنى ئۆزۈڭ بىلىسەن .سىرتتا ئىكەنلىكىمنى بىلسە چۇقۇم ئاچچىقلايدۇ . -ئەمىسە ئۇنىڭدىن مەن سوراپ بىرەي ، ئۇكاشنى ئۇزىتىمىز دىسەڭمۇ ئۇنىماسمۇ ؟ -ئۇ ئۇكاشنىڭ بارلىقىنىمۇ بىلمەيدۇ . -ۋاي خۇدايىم ، كىيىن قانداقمۇ قىلارسەن... -ئۇ ۋاقىتتا مۇنداق ۋاقىتتا ئۆيۈمدە ئولتۇرۇپ...ھى ھى ھى ،،، - قېلىن...بولدىلا ساڭا مىڭ دىسەممۇ بەرىبىر ، ئەمىسە مەن چىققىپ كەتتىم . ئۇكاش بىلەن بىرگە تاماق يىگىلى كىردۇق . -ھېلىقى قىزچۇ ؟ ئۇمۇ قايتامدۇ ؟،ــ دەپ سورىدىم ئۇنىڭدىن . -ھەئە . ئەتە ئاكاممۇ قايتىدۇ ، بىز ئاكامنىڭ ماشىنىسىدا قايتىمىز . -ئاكاڭ كەلگەنلىكىنى ئەجەپ دىمىگەنىدىڭغۇ ؟ ـ ئۇ نەگە كىپتۇ ؟ ـ ئەمىسە ئەتە قارامايغا نەدىن قايتىدۇ ؟ -ۋاي ساراڭ ، ئاكام مۇشۇ يەردە ئىشلەيدۇ مىنىڭ ، شىركىتى بار مانداق . -ماڭا ھەجەپ دىمىدىڭغۇ ؟ -سورىمىساڭ . ئەمدىلا تامىقىمغا چوكا سېلىپ تۇرۇشۇم يېنىمدىنلا چىققان ئاۋازدىن چۆچۈپ بېشىمنى كۆتۈردۈم. ــ ئوخخو...ئادىلە خانقىزغۇ بۇ ! قانداق ئەھۋالىڭىز خان؟... ئۇنىڭ كىم ، قايسى سۇرۇندا بىرگە ئولتۇرغان كىشى ئىكەنلىكىنى بىلەلمىدىم .ئەزەلدىن باشقىلارغا ئىسمىمنى خاتا ئېيتىپ بىرىدىغان ئادىتىم يوق ئىدى . قارىسام ئۇ ئادەمنىڭ يېشىمۇ مەندىن يېشىمۇ مەندىن خېلى چوڭدەك قىلاتتى ، ئازراق مەستكەن تېخى . ــ مېنى تۇنۇمايۋاتامسىز قىزچاق...ھېلىقى كۈنى «ياشار»دىكى ئولتۇرۇش ئىسىڭىزدىمۇ خان ؟ ــ كەچۇرۇڭ خاتا تۇنۇپ قاپسىز ، -دىيەلىدىم ئارانلا... ــ ئۇنداق ئەمەستۇ...ھەرقانچە بولسىمۇ مەن بىلەن بىر كېچىنى بىرگە ئۆتكۈزگەن ئادەمنى ... ــ قىزىڭدەك ئادەمنى نىمىگە ئانىي تاپىسەن ھوي ! چوڭكەن دەپ جىم ئولتۇرسام ھەدەمنى نىمە كۆرۈپ قالدىڭ ؟! گىپىڭ بولسا قىلە ئەمدى... ئۇكام ئۇنىڭ ياقىسىدىنلا ئالغانىدى،،،بىردەمدىلا ئاشخانا كۈتكۈچىلىرى يېغىپ كەتتى . ــ گەپ بولسا چىرايلىق دىيىشىڭلا! ــ مەست بىلەن تەڭ بولماڭا ئۇكام! ــ ئۇرۇشىدىغان ئىش بولسا سىرتقا چىقىڭلار ، تاماق يەيدىغان يەر بۇ دىگەن... ئۇكامنى تارتىپمۇ تارتىپ بۇلالمىدىم ، ئۇ مەسىتنىڭ ياقىسىدىن سۆرىگىنىچە سىرتقا ئەپچىقىپ كەتتى... ياشاردىكى ئولتۇرۇش دىگەن گەپ بىلەن ھەممە ئىسىمگە كەلگەنىدى...ئىسمىمنى ئىسىدە خاتا تۇتۇۋاپتۇدە ... ئۇكام بايامقى كىشىنىڭ ياقىسىدىن ئالغىنىچە سۆرەپ كىردى . ــ كەچۇرۇم سورا ،ــ دىدى ئۇ ھېلىقى ئادەمگە قاراپ . ــ كەچۇرۇڭ خانقىز ... ــ ماڭە يوقال...دادامدەك ئادەمكەنسەن...بولمىغان بولسا ساق قويمايتىم سىنى...بۇندىن كىيىن كۆزۈڭنى يوغان ئېچىپ ، باشقىلارنى ئېنىق تۇنۇۋالغاندىن كىيىن ئاندىن گەپ قىل بىلدىڭما ؟!پەرىشتىدەك پاك قىزغا تۆھمەت قىلماي... بېشىمنىمۇ كۆتۈرەلمىدىم...ئىچ-ئىچىمدىن خورلۇق ھىس قىلىۋاتاتتىم . ئۇكامنىڭ گەپلىرىدىن نۇمۇستىن يەرگە كىرىپ كەتكۇدەك بولدۇم...خۇددى ھەممە ئادەم ماڭا قاراپ مازاق قىلىپ كۈلۈۋاتقاندەك...«كىچىككىنە بالىنى ئالداپ ئۆزىنى پەرىشتىدەك پاك كۆرسىتىۋاپتۇ تېخى ، ئۇنىڭ قانداقلىقىنى كىم بىلمەيدۇ» دەۋاتقاندەك... ــ ئۇنداق قىلمىغىنە ھەدە ، سىنى مۇشۇ ئاشخانىغا باشلاپ كەلمىسەم بوپتىكەن ، نەدىن بىلەي ئۇنداق مەس-ئەلەسلەرنىڭ بارلىقىنى ...خاپا بولمىغىن بۇلامدۇ ؟ ــ سەندىن خاپا بولمۇدۇم... ــ بىلىمەن مەندىن خاپا بولمۇدۇڭ ،لىكىن كۆڭلۈڭ ئازار يىدى ، خورلۇق ھىس قىلدىڭ ،سەندەك قىز ئاڭلايدىغان گەپ ئەمەس ئىدى ئۇ! ئۇكام بىلەن كۆڭۈلسىز خوشلاشتىم . ئۇ ئالدىمدا قىلىدىغان قىلىق تاپالماي قالدى ، ئەمما ھەرقانچە قىلساممۇ چىرايىمغا كۈلكە يۈگۈرتەلمىدىم . «ھەدەڭنى كەچۇر ئىنىم ، سەن كۆرگەن ھازىر كۆرۈۋاتقان ، پەخىرلىنىۋاتقان ھەدەڭ ئەسلىدە سەن ئويلىغاندەك ياخشى قىز ئەمەس...ئەگەر بۈگۈن ئۇ كىشى ئىسمىمنى توغرا ئاتىغان بولسا قانداق ئويلارىدىڭ ھە؟مىنى يەنە ھەدە دەرمىدىڭ ، يوللاردا ماڭساق <قولتۇقلاپ ماڭمىساڭ ماڭمايمەن>دەپ تۇرۇۋالارمىدىڭ...<سەندەك ھەدەم بولسىچۇ >دەپ ئارزۇ قىلارمىتىىڭ...كەچۇر ئىنىم...ساڭا يۈز كىلەلمەيمەن...» كۆزلىرىمدىكى ياشنى ئېيتىۋېتىپ يۈزلىرىمگە تەسلىكتە كۈلكە يۈگۈرتۈپ ئۆيگە كىردىم . مەن قايتىپ كىرگەندە ئۇ يەنە ئۆگىنىش قىلىۋاتقانىكەن . ــ ئايگۈزەل ، تاماق يەۋالغىن ، قورسىقىڭمۇ ئېچىپ كەتكەندۇ ؟ ــ ھەئە...ئاچتى ، بۈگۈن تىزلا قايتىپ كەپسەنغۇ؟ئېرشات ئۇكام خاپا بۇلۇپ كەتمىگەندۇ؟ ــ خاپا بولمىدى ، ساڭا سالام ئېيتتى . ــ پولو ئەكەپسەنغۇ بۇ كەچتە ...ئادەم سەمىرىپ كىتىپ بارغاندا... ــ يىمىسەڭ ئخىتىيار...خوش بولماي تېخى... ــ ۋۇي ،جىلىپەز ، چاخچاق قىلىۋاتىمەن ساڭا ، ئۇكاشقا چىدىماي سەپرا بۇلۇپقالدىڭمۇ نىمە ؟! شۇنداق دىگىنىڭگە بولسىمۇ تەرخەمەكتە خام سەي قىلىپ مەززە قىلىپ ئولتۇرۇپ يىمىسەم... ئۇ ئاشخانا ئۆيگە كىرىپ كەتتى . ئەمدىلا كومپىيوتۇرنى قوزغىتىپ تۇرۇشۇم ئايگۈلنىڭ «ۋايجان»دىگەن ئاۋازىنى ئاڭلىدىم . يۈگرەپ كىرىپ ، قوللىرىدىن ئېقىۋاتقان قانغا قاراپ نىمە قىلىشىنى بىلەلمەي قالغان ئايگۈزەلنى كۆردۈم . ــ ئوھ!...نىمانداق بەك كىسىۋالدىڭ؟ ــ قان توختىمايۋاتىدۇ؟ ئۇ قۇلىنى خېلىلا كىسىۋالغانىدى .لۆڭگىنى ھۆل قىلىپ چىقىپ ،ئاۋال ئۇنىڭ قوللىرىدىكى قاننى ئېيتىۋېتىپ ، ئاندىن تېڭىپ قويماقچى بولدۇم ، دەل شۇ ۋاقىتتا ئۇنىڭ تىلفۇنى جىرىڭلاپ قالدى . ــ مەن ئېلىپ بىر نەرسە دەپ قۇيايمۇ ؟ــ دىدىم ئۇنىڭغا . ــ ئېلۋىرەي ، ئۇ ئەنسىرەپ قالمىسۇن . ئۇ تىلفۇننى مۈرىسىگە قىستۇرۇپ پاراڭلاشقاچ ، بىر قۇلىدا مىنىڭ ئۇنىڭ قۇلىنى تېڭىشىمغا ياردەملەشتى . ئۇلارنىڭ پارىڭىنى ئاڭلاپ يەنە بىر قېتىم ھەيران بولدۇم: ــ ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئاپپاق ، ــ بۇرۇنقىدەكلا تىلفۇننى ئالدى ئايگۈزەل. ــ ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ئاپاق يارىم ، نىمە ئىش قىلدىڭلىيا ؟! ــ شۇ...شۇ تاماق يەپ ...گۈزەلئاي سىرتتىن تاماق ئالغاچ كەپتىكەن . ــ يالغان گەپ قىلماڭلا ئاپاق...ئاۋازىڭلىدىنلا چىقىپ تۇرىدۇ ، يىغلاپسىلەنغۇ ئەينا!دەڭلا ھە ! نىمە ئىش بولدى ؟ ــ ۋۇي راست دىدىم ، ھىچنىمە بولمىدى ، تاماق يەۋاتىمەن شۇ . ــ يالغان گەپ قىلىۋاتىسىەن ھە...نىمە بولدىمكىن تۇرۇپلا يۈرىكىم باشقىچىلا...كۆڭلۈم ئەجەپ ئەسكى بۇلۇپ قالدى...چۇقۇم ساڭا بىر ئىش بولدى دەپ ئويلىغان ، مانا مانا ، دىگنە ، دىمىسەڭ مەن خاپا بۇلۇپ قالىمەن . ــ راست ئاپاق... ئۇلار كىيىن نىمە دىيىشتى قۇلۇقۇمغا كىرمىدى . ھەم <مۇشۇنداقمۇ توغرا كىلىش بارمۇ >دەپ ھەيران قالغان بولسام ھەم نىمىشقىدۇر بۇرۇنلىرىمنىڭ ئىچى ئېچىشىپ كەتتى .ئايگۈزەل ئۈچۈن خوشال بولدۇم ، ئەمما ئۆزۈم ئۈچۈن كۆڭلۈم يېرىم بولدى . ياتاق ئۆيگە كىرىپ ، ياستۇقنى قۇچاقلاپ ئولتۇرۇپ ئۇزۇندىن –ئۇزۇنغا خىيال سۈرۈپ ئولتۇرۇپ كەتتىم: «ئۇلارنىڭ مۇھاببىتى نىمە دىگەن پاكىز ، قەدىرلىك مۇھەببەت ھە! ئايگۈزەلنىڭ ھەممە ئىشتا ئالدى بىلەن يىگىتىنى ئويلىشى ، تەييار خىزمەت ، ياخشى تۇرمۇشتىن ۋاز كىچىپ بۇ يەردە جاپا تارتىپ يۈرىشى ، شۇنچە يىل ئۇقۇپ ئەمدىلىكتە خىزمەت قىلمىساممۇ مەيلى ، ئۇنىڭ ،ئۇنىڭ ئاتا-ئانىسىنىڭ ۋە ئاتا-ئانامنىڭ خىزمىتىنى قىلىپ ، ئۇلارنىڭ دۇئاسىنى ئالساملا بولدى دەيدىغان كۆز قاراشتا بۇلىشى...ئۇنىڭ يىگىتىنىڭ ئىككى يىلدىن بىرى ئۇلارنىڭ كۆرۈشۈش يولىنى توسۇپ قۇيىشى ، پەقەت ئاللادىنلا ئۇلارنىڭ تەقدىرىنى قۇشۇپ قۇيۇشنى تىلىشى...ئۇنىڭغا توختىماي تىلفۇن قىلىپ ،ئەھۋال سوراپ تۇرىشى، ئاۋازى ئازراق ئۆزگىرىپ بولغۇچە <نىمە ئىش بولدى ئاپاق> دەپ كۆڭلىنى ئېلىشقا ، يول كۆرسىتىشكە ئاران تۇرىشى...ھەيران بۇلىمەن...ئۇلارنى شۇنچە سەۋىر-تاقەتلىك قىلغىنى زادى قانداق كۈچتۇ؟!...ئادەم ھاياتىدا مۇشۇنداق شەخسىيەتسىز مۇھەببەتكە ،ئۈن-تىنسىز قۇربان بىرىشكە بىرەر قېتىم بولسىمۇ ئىرىشەلىسە ھە...نىجات بىلەن ئايرىلىپ كەتكەندىن كىيىن ھەممە ئادەم كۈزۈمگە ئەسكى كۆرىنىدىغان بۇلۇپ قالغانىدى.نەزىرىمدە گويا جاھاندا بىرمۇ ياخشى ئوغۇل بالا يوق ئىدى...ئۇلارنىڭ ساڭا قىلىنغان بىرەر قېتىملىق ياردىمى ، غەمخورلىقى ھەتتا كۆڭۈل بۈلىشىمۇ مەقسەتلىك ئىدى...ئۇلارنىڭ نەزىرىدە قىزلار ئۇلارنىڭ كۆڭۈل خوشلىقى ، ئوينايدىغان ئۇيۇنچىقى ئىدى...لىكىن ھازىر ئۇنداق ئويلىمايمەن...ئۇكام ناھايىتى ياخشى يىگىت ئىدى ، قىزلارغا مەسئۇلىيەت نۇقتىسىدا تۇرۇپ مۇئامىلە قىلىدۇ ،قىزلارنى پەقەت قىزلارلا ئەمەس كەلگۈسىدىكى ئانا ، مىللىتىمىزنىڭ كەلگۈسى ئۇلارنىڭ قۇلىدا ، قىزلارنى قوغداش ، قىزلارنى ئاسراش مىللەتنى قوغدىغانلىق ۋە مىللەتنى ئاسىرغانلىق دەپ تۇنۇيدۇ ! ئايگۈزەلنىڭ ئاپپاق يارىغا تېخىمۇ گەپ كەتمەيدۇ ! ئۇ تېخىمۇ مەسئۇلىيەتچان ، ئۆزىنى تۇتۇۋالغان ،ئىمان-ئېتىقادلىق ئىسىل يىگىت...ئۇكامدەك ، ئايگۈزەلنىڭ ئاپپاق يارىدەك يىگىتلەر قانچە كۆپ بولسا ھە!» شۇ كۈندىن باشلاپ تۇرۇپلا شۇكلەپ كەتتىم ، ئىشقا بارىمەن-كىلىمەن ، بىكار ۋاقىتلىرىمدا ئۆيدىن چىقماي ئولتۇرىمەن ، كىتاپ ئوقۇيمەن ، خاتىرە يازىمەن . ئايگۈزەلنىڭ ناماز ئۇقۇغان ۋاقىتلىرىنى قولدىن بەرمەي ،ئىشىك سىرتىدا تۇرۇپ ئۇنىڭ ناماز ئۇقۇشىنى كۆرىمەن ، يىغلاپ-يىغلاپ قىلغان دۇئالىرىنى ئاڭلاپ مەنمۇ ئۇنىڭ بىلەن تەڭ ئىچىمدە ئاللاغا نالە قىلىمەن... ۋاقىت ئۆتكەنسىرى ئايگۈزەلدىن ئايرىلىپ قالىدىغانلىقىمنى ئويلاپ كۆڭلۈم يېرىم بۇلۇپ قالاتتى . ئاقكۆڭۈل ، لاتاپەتلىك . ئەخلاقلىق ، ئادەمنىڭ كۆڭلىنى دەپلا تۇرىدىغان بۇ قىزنى بەكلا ياخشى كۆرۈپ قالغانىدىم... سىنتەبىر ئايلىرىمۇ يىتىپ كەلدى . يېڭى ئۇقۇش مەۋسۇمى بىلەن ئۈرۈمچىمۇ باشقىچە جاللىنىپ كەتكەندەك قىلاتتى .ئۇكاممۇ قايتىپ كىلىپ بولدى ،ئۇنىڭ بىلەن تېخى كۈرۈشكۈدەك بولمىغانىدۇق . كەچتە ئىشتىن چۇشۇپ تۇرۇشۇم ئۇكام تىلفۇن قىپتۇ ، يەنە ئايگۈزەلنى كۆندۈرەلمەي ئۈزۈملا چىقتىم .« ئۈزۈمزار »دا كۈرۈشمەكچى بولغانىدۇق . «ئۈزۈمزار»نىڭ ئالدىدىلا ئۇنى ئۇچراتتىم . ــ قانداق ئەھۋالىڭ؟خويمۇ كۆرگۈم كەلدى جۇمۇ !،ــ دىدى ئۇ مىنى كۆرۈپلا . ــ كۆرگۈڭ كەلگەچكە ئەمدى ئىزلىدىڭ دىگىنە! مەكتەپكە كەلگىلى نىكەم سەن ! ــ ساڭا سوۋغات تاييارلايمەن دەپ شۇ...ھى ھى ھى ...،ــ ھەييارلىق بىلەن كۈلدى ئۇ! ــ ماڭا ؟! خوش قىلمىغىنە ئادەمنى ! ــ مىنىڭ ئاكام ، ئىسمى ئىلھام ، سەن بىلەن ئوتتەك تۇنۇشۇش ئىستىكىدە كەلسەڭ بولمايدۇ دىسەم ئۇنىماي كەلدى . باياتىن بىرسى يېنىمىزدا تۇرغان ئۇ كىلىشكەن بالىغا قاراپ ھاڭۋېقىپ تۇرۇپلا قالدىم .بۇنداق بۇلىشىنى ئويلاپمۇ باقمىغانىدىم . ــ ياخشىمۇسىز ؟ ــياخشىمۇسىز! ــ ئىنىم گىپىڭىزنى تولا قىلىپ ...راستىنلا بىر كۆرۈشنى ئارزۇ قىلغانىدىم ، شۇنچە ئاقكۆڭۈل،ھەم چىرايلىق ھەم ئەخلاقلىق ھەم ئەقىللىق زادى قانداق قىزدۇ دەپ تولا ئويلاپ شۇ ! ئۇنىڭ گىپىنى ئاڭلاپ خىجىل بۇلۇپ يەرگە قاراپقىنە كۈلۈپ قويدۇم،ئېرشات ئۇكام يەنە چاخچىقىنى باشلىۋەتتى : ــ ۋاي!ۋاي!ۋاي!ئاكا...! سەنمۇ بۇ ؟! توۋا خۇدايىم ...قىزلار بىلەن ئۆچۈڭ باردەك قاپاقنى تۈرۈپ ، كىتاپنى قولتۇقلاپلا يۈرسەڭ تازا مۆرىمەسقۇ بۇ دىسەم...مۇنداق گەپچىلىك ھۈنىرىم بار دىگىنە! توۋا خۇدايىم ئاكا...! ھەممىمىز كۈلۈشۈپ كەتتۇق .تاماق يىيىش جەريانىدا ئۇكام توختىماي سۆزلەپ ، چاخچاق قىلىپلا ئولتۇردى .ئۇنىڭ گەپلىرىدىن بىلدىمكى ، ئىلھام ئۇنىڭ ئۆز ئاكىسىكەن ، ئۇقۇش پۈتتۈرگەن ئۈچ يىلدىن بىرى ئۈرۈمچىدە قېلىپ ئىگىلىك تىكلەپ مانا ئەمدى ياش تۇرۇپلا بىر شىركەتنىڭ دىرىكتورى بوپتۇ.ئۇ ئاكىسىنى كىتاپ خالتىسى ، تىرىشچان ، بەك ئەقىللىق دەپ ماختىدى.قارىساممۇ ئىلھام ناھايىتى قائىدىلىك كۆرۈندى . ــ بۈگۈن كەچتە شېئىر يازىسەن جۇمۇ!،ــ دىدى ئۇكام خوشلۇشۇش ئالدىدا. ــ تۇرۇپ-تۇرۇپلا تاغدىن –باغدىن سۆزلەپ قۇيىسەن ھە ئۇكام!.ــدىدىم مەنمۇ ئۇنىڭ گىپىنى تازا چۈشىنەلمەي... ــ ھى ھى ھى ...ئىسىڭدە يوقما؟! ماڭا نىمە دەپ ۋەدە بەرگەنىدىڭ؟...<ئىلھام كەلگەندە يازىمەن شېئىر دىگەننى >دەپ پو ئاتقان گۈزەلخان مەنمۇ سەنمۇ !مانا ئىلھامجاننىمۇ ئەكەپ بەردىم،،،قالغىنى ساڭا قالدى... ــ ئېرشات سەن! خەپ توختاپتۇر....توختا دەيمەن...! ــ ئۇنىڭ بىلەن كىچىك بالىلاردەك قوغلىشىپ كەتتۇق.ئىلھام بىزگە مەستلىگى كەلگەندەك كۈلگىنىچە بىزگە قاراپ تۇراتتى. كۆڭلۈم كۆتۈرۈلۈپلا قالدى . ئۆيگە قايتىپ كەلگىنىمدە ئايگۈەل ئاپپاق بىلەن پاراڭلىشىۋاتقانىكەن.كىيىملىرىمنى ئالماشتۇرۇپ ، ياتماقچى بۇلۇپ تۇراتتىم ، ناتۇنۇشلا بىر نۇمۇردىن كەلگەن ئۇچۇرنى تاپشۇرىۋالدىم: «ئۇكامنىڭ دىگەنلىرىدىنمۇ ئارتۇق ئىكەنسىز . سىز بىلەن تۇنۇشقانلىقىمدىن خوشالمەن». لىكىن ئۇچۇرنى كۆرۈپ مەن خوش بۇلالمىدىم.كۆڭلۈم غەش بولدى ، كاللامدا يەنە شۇ خىيال ، «ئىنىڭىزنىڭ كۆرگىنى ھەقىقى مەن ئەمەس ، پەقەت بۈگۈنكى مەن ! ئۆتمۈشتىكى مەن ئەمەس»... كۈنلىرىم يەنىلا بۇرۇنقىدەك ، ئەمما ئازراق مەزمۇن ۋە ئۆزگىرىشلەر قۇشۇلدى دىيىشكە بۇلىدۇ ، بۇرۇن دائىم ئۇكاش بىلەن سىرتقا چىقاتتىم ، مانا ئەمدى بىزگە ئۇكاشنىڭ ئاكىسى قۇشۇلدى ، ئايگۈزەلنى ھەرقانچە قىلىپمۇ بىرەر قېتىم بىز بىلەن بىرگە چىقىشقا ماقۇل كەلتۇرەلمىدىم. دەم ئېلىش كۈنلىرىمنى ئۈچىمىز بىرگە ئۆتكۈزەتتۇق ، بەزىدە ئىلھامنىڭ ئۈيىگە بېرىپ تاماق ئىتىپ يەيتۇق ، بەزىدە ئۇنىڭ شىركىتىگە باراتتۇق ، بەزىدە كانكا تېيىلىشقا ، بەزىدە تاغلارغىمۇ چىقاتتۇق . نىمە كۈچنىڭ مىنى شۇنچە تىز ئۆزگەرتىۋەتكەنلىكىنى بىلەلمىدىم...تېخى ئۆتكەندىلا ھەممە نىمە كۆزلىرىمگە شۇنچە سوغاق كۈرىنەتتى ، ئادەملەرمۇ .دەل-دەرەخلەرمۇ سوغۇق ئىدى ، كىشىلەرنىڭ كۈلكىسى ، بىر-بىرىگە قىلغان غەمخورلىقى ساختا ئىدى ...لىكىن ھازىر ئۇنداق ئويلىمايمەن...ئادەملەر بىر-بىرىگە مىھرىبان ، ئەتراپىم باشقىلارنىڭ ئىللىق كۈلۈمسىرىشىگە تولغاندەك ھىس قىلىمەن...ئۇزاق بولغانىدى بۇخىل ھىسىياتنى يوقىتىپ قويغىلى ... بۇ خىل ھىسىياتنى چۇقۇم قەدىرلەيمەن.