ۋاقىت : 2011-04-07 22:56 |  مەنبەسى :  |  ئاپتۇر : سېرىق | تەھرىر : يانتاق |  كۆرۇلىشى : قېتىم
        
        
        	 
2-دەرس خەنزذ ، موڭغذل ، خذيزذ ، زاڭزذ ، ظذيغذر
 تەييارلئق سئنئقئ : 
تىپئشماق
      56 خئل گإل تولغان گإلباققا ،
56      خئل ەئد  پذرار دئماققا  . .
بذلارنئ تذنذپ ، چإشەنسەڭ ظەگەر ، 
بذندا زور خوشاللئق بولماس جاەاندا .        (دألئتئمئزدئكئ 56مئللەت )
ظوقذغذچئلارنئ تىپئشماق ظارقئلئق باشلاپ كئرئپ ظالدئنقئ دەرسنئ ظەسلئتئپ ظأتكەن دەرسنئ پذختئلايمەن . ەەمدە ظوقذغذچئلاردئن قئسقا سذظاللارنئ سورايمەن .
 1) دألئتئمئزدە قانچە مئللئت بار ؟ 
               2) دألئتئمئزدە قانچە ظاپتونذم رايون بار ؟ 
               3) سئز قايسئ مئللەتلەرنئڭ ظئسمئنئ بئلئسئز ؟ 
يىڭئ دەرس تىمئسئ 
2-دەرس خەنزذ ، موڭغذل ، خذيزذ ، زاڭزذ ، ظذيغذر 
ظوقذتذش نئشانئ: 
 خەنزذ ، موڭغذل ، خذيزذ ، زاڭزذ ، ظذيغذرقاتارلئق 5خئل مئللەتنئڭ تئلئ ، يىزئقئ ، ظأرپ ظادەتلئرئنئ بئلئش .
 خەنزذ ، موڭغذل ، خذيزذ ، زاڭزذ ، ظذيغذرقاتارلئق 5خئل مئللەتنئڭ جايلاشقان ظورنئ ؤە ياشاش مذەئتئنئ چإشإنئش .
    بەزئ مئللەتلەرنئڭ ظأرپ ظادەتلئرئ ؤە بەزئ ظاتالغذلارنئ توغرا ظئشلئتئش . 
 ظوقذتذشتئكئ مذەئم ، قئيئن نذختا : 
ەەرقايسئ مئللەتلەرنئڭ ظأرپ ظادەتلئرئ ؤە كئيئنئشئ ، ظولتذراقلاشقان جايئنئ پذختا ظئگەللەش . ياشاش ظادەتلئرئ ؤە ظالاەئدئلئگئگەدئققەت قئلئش . 
         ظوقذتذش ؤاستئلئرئ :
 كومپئيوتور ، جەنشىتەي(كأرسإتإش ظإسكإنئسئ) دوسكا قاتارلئقلار . 
ظەخلاق تەربئيە :
 مئللەتلەرنئ توغرا تذنذتذپ 3 ظايرئلالماسلئق تەربئيەسئ بىرئش .
 خەنزذلار ظاز سانلئق مئللەتلەردئن ظايرئلالمايدذ . ظاز سانلئق مئللەتلەر خەنزذلاردئن ظايرئلالمايدذ . ظاز سانلئق مئللەتلەر بئر-بئرئدئن ظايرئلالمايدذ . 
ظأگإنإش جەريانئ :   
   مذلاەئزە قئلئش ، سأەبەتلئشئش ، لئكسئيە سأزلەش ، قئسقا سذظاللارنئ سوراش دەرس مەزمونئ يەتكإزئلئدذ . 
يىڭئ دەرس مەزمونئ : 
 بئز بذ ساەتتە جذڭخذا چوڭ ظاظئلئسئنئڭ ەەر بئر ظەزاسئ بئلەن تونذشذپ ظأتئمئز .
 2
 
2-دەرس خەنزذ ، موڭغذل ، خذيزذ ، زاڭزذ ، ظذيغذر
مئللەتلەر گإلزارلئقئغا مەرەەمەت 
   خەنزذلار :  خەنزذلار مەملئكئتئمئزنئڭ ەەرقايسئ ظألكە، شەەەر ، ظاپتونوم رايونلئرئغا كەڭ تارقالغان بذلذپ نوپوسئ 1مئليارد 160مئليون ، دألئتئمئز بويئچە ظومومئ نوپوسنئڭ %92تئ نئ تەشكئل قئلئدذ . شذڭا خەنزذلار كوپ سانلئق مئللەت دەپ ظاتئلئپ كەلگەن . نوپوسئ دألئتئمئزدە كأپ بذلذپ قالماستئن خەلقارادئمذ نوپوسئ ظەڭ كأپ مئللەت . 
خەنزذ يىزئقئ دذنيادئكئ ظەڭ قەدئمقئ يىزئقلارنئڭ بئرئ . خەنزذلارنئڭ ظەڭ داغ -دذغئلئق ظأتكإزئدئغان بايرئمئ___ چاغان ، خەنزذلار يەنە پانذس بايرئمئ ، تاڭزذڭزا چاغئنئ ، تاؤذز چاغئنئ قاتارلئق بايراملئرئ بار . (ظأزگئچە نذسخئلانغان رەخت كئيئملەرنئ كئيئدذ . بذددا دئنئغا ظىتقات قئلئدذ . )
موڭغذللار :    موڭغذللار ظاساسلئقئ ظئچكئ موڭغذل ظاپتونوم رايونئ ، شئنجاڭ ظذيغذر ظاپتونوم رايونئ ، لئظاؤنئڭ ظألكئسئ ، چئڭخەي ظألكئسئ ، گەنسذ ظألكئسئ قاتارلئق جايلارغا تارقالغان بذلذپ ، نوپوسئ تەخمئنەن 5مئليون 814مئڭ موڭغذللار ظەنظەنئؤئ كەسئپتە چارؤئچئلئقنئ ظاساس ، دئەقانچئلئقنئ قوشذمچە قئلئدذ .موڭغذللارنئڭ ظأز تئل يىزئقئ بار . موڭغذللار يەنە ظات مئنئشكە ، مال -چارؤا بىقئشقا ظامراق بولغاچقا «ظات ظإستئدئكئ مئللەت» دەپ ظاتالغان ، موڭغذللارنئڭ چاغان ، نادام بايرئمئ ، قىمئز بايرئمئ قاتارلئق بايراملئرئ بار . (موڭغذللار تىرە ؤە يذڭلاردئن كئيئم كئيئشنئ گأش ،سإت تإرئدئكئ يئماكلئكلەرنئ يئيئشنئ ياخشئ كأرئدذ ، بذددا دئنئغا ظىتقات قئلئدذ . )
 خذيزذلار : خذيزذلار ظاساسلئقئ نئڭشئيا خذيزذ ظاپتونوم رايونئ ، گەنسذ ظألكئسئ ، چئڭخەي ظألكئسئ ، خىنەن ظألكئسئ ، شئنجاڭ ظذيغذر ظاپتونوم رايونئ قاتارلئق جايلارغا تارقالغان ەەمدە مەملئكئتئمئزنئڭ جاي – جايلئرئدا تارقئلئپ ظولتذراقلاشقان بذلذپ تەخمئنەن 9مئليون 817مئڭ نوپوسئ بار . خذيزذلار ظئلگئرئ ظاساسەن دىەقانچئلئق ، قوشذمچە چارؤئچئلئق قول ەإنەرؤەنچئلئك ؤە سودا بئلەن شوغذللانغان . خذيزذلار خەنزذ تئلئ ؤە يىزئقئنئ قوللذنئدذ ، ەىيت بايراملئرئدئن روزا ەىيت ، قذربان ەىيت ؤە مەؤلذت بايرئمئدئن ظئبارەت . (خذيزذلار يئپەك رەختتئن كئيئم كئيئشكە ؤە ظأزگئچە باش كئيئمئ كئيئشكە ظادەتلەنگەن .ظئسلام دئنئغا ظىتقات قئلئدذ . )
زاڭزذلار : زاڭزذلار ظاساسلئقئ شئزاڭ ظاپتونوم رايونئ ؤە چئڭخەي ، سئچإەن ، گەنسذ ، يإننەن قاتارلئق ظألكئلەرگە تارقالغان بذلذپ تەخمئنەن 5مئليون 416مئڭ نوپوسئ بار . زاڭزذلار چارؤئچئلئقنئ ظاساس قئلئدذ . دىەقانچئلئقنئ قوشذمچە قئلئدذ . زاڭزذلارنئڭ ظأز تئلئ ؤە يىزئقئ بار . «خادا» تەغدئم قئلئش زاڭزذ خەلقئ ظئچئدە ظەڭ ظوموملشقان قاظئدە يذسذن بذلذپ ظذ قارشئ تەرەپكە ظأزئنئڭ پاك ، سەمئمئ ، ساددئلئقئنئ ؤە ەأرمئتئنئ بئلدذرگەنلئگئنئڭ بەلگئسئدذر . زاڭزذلارنئڭ يىڭئ يئل بايرئمئ ، (زاڭزذ چاغئنئ) زاڭزذلارنئڭ ظەڭ كاتتا ظەل ظئچئ بايرئمئدذر .   (زاڭزذلار ظوؤ ظوؤلاشنئ ، گأش ،سإت تإرئدئكئ يئماكلئكلەرنئ يئيئشنئ ياخشئ كأرئدذ ، بذددا دئنئغا ظىتقات قئلئدذ .)
ظذيغذرلار : ظذيغذرلار ظاساسەن شئنجاڭ ظذيغذر ظاپتونوم رايونئ ؤە خذنەن ظألكئسئگە تارقالغان بذلذپ تەخمئنەن 8مئليون 399مئڭ نوپوسئ بار . يىزا ظئگئلئگئنئ ظاساس قئلئدذ . ظويغذرلارنئڭ ظأز تئل يىزئقئ بار . ظذيغذرلار ظاشلئق ، كىؤەز تىرئش ؤە قذغذن – تاؤذز ، مئؤە- چئؤە ظأستإرإشكە   ماەئر . ظذيغذرلارنئڭ روزئ ەىيت ، قذبان ەىيت ؤە نذرذز بايراملئرئ ظذيغذرلارنئڭ ظەنظەنئؤئ بايراملئرئدذر . (ظذيغذرلار كەشتئلەنگەن دذپپا ، ەەر خئل گإللەر چإشإرإلگەن ؤە ظەتلەس ، شايئ ، يئپەك رەختلەردئن كئيئم كئيئشكە ، مذزئكا چىلئشقا  ،تارلئق مذزئكا ، سوخما مذزئكئلارنئ  چىلئشقا ، ظذسذل ظويناشقا ظامراق مىەماندوس مئللەت . )
       ظوقذغذچئلار مذلاەئزئگە ظورذنلاشتذرذلئدذ .
1) ظذيغذرلار قانداق كئيئملەرنئ كئيئدذ ؟ 
2) خذيزذلار قانداق باش كئيئمئ كئيئدذ ؟ 
3) سئز قايسئ بايراملارنئ بئلئسئز ؟ 
4) سئزنئڭ سئنئپئڭئزلاردا مئللەتلەر ظئتپاقلئغئ پاظالئيەتلئرئ ظىلئپ بىرئلامدذ ؟ 
5) موڭغذللارنئڭ «ظات باشلئق غئجەك » دئگەن چالغذنئڭ نامئ ظاتنئڭ بىشئ بئلەن مذناسئؤەتلئكمذ ؟ 
مئللەتلەرنئڭ مەدەنئ پاظالئيەتلئرئ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
تاپشذرذق : 13- بەتتئكئ گإلئ بئلەن شئياؤمئڭنئڭ تىلئفذندئكئ دئظالوگئنئ ەئس قئلئپ بوش ظورذننئ تولدذرذپ كىلئڭلار ؟ 
 
 
            (تەھرىر : يانتاق)