ئېيتقىنا، شۇلاردىن ساقمۇ سەن ئاغزىم

 
مۇھەممەتجان راشىدىن

 
ئالدىمغا كەلدى ، دەپ يەۋەرمە ،
ئاغزىمغا كەلدى ، دەپ دەۋەرمە .

---خەلق ماقالى

كىملەرنى رەنجىتتىڭ ئۆمرۈڭدە ،ئاغزىم ،
كىملەرنىڭ قەۋمىگە قاتتىڭ سەن مېنى ؟
كىملەرنى دورىدىڭ ،ئۇستازىڭ ھەم كىم ،
كىملەرنىڭ يېنىغا تارتتىڭ سەن مېنى ؟

 
بارچىدىن ئېغىزدا ئېۋەن كۆپ دەيدۇ ،
بارمىدۇر سېنىڭمۇ ئەيىبىڭ شۇنداق ؟
بىر سەھۋەن سەزگەندەك بولمىسام سەندىن ،
سوئاللار قويامدىم مەن ساڭا مۇنداق ؟

 
ناخشىلار ئېيتقىنىڭ ئەيىبىڭ ئەمەس ،
يوق بىراق،سېنىڭمۇ تاللاپ ئېيتقىنىڭ .
ئېيتقىنا ، كىمنىدۇر كۆيدۈرگىن دېسە ،
بارمىدۇر سېنىڭمۇ ئوتۇن يىغقىنىڭ ؟

 
غەيۋەتنى ئېغىزنىڭ ئىجادى دېسەم ،
« كوت - كوت » مۇ شۇنىڭغا كەشپىيات ئىكەن .
شۇلاردا بارمۇ سەن؟ ئېيتقىنا ئاغزىم،
« گۈل » دېسەم قانداقچە بوپقالدىڭ « تىكەن »؟

 
لاپ ئۇرغان ئادەمنىڭ ئاغزى بوپقالساڭ ،
ئۆلسەممۇ  بېسىلماس كەينىمدىن گەپ -سۆز .
ماختانچاق ئاتىلىپ قالسام مىڭ ئۆلەي ،
بارمىكىن دۇنيادا ئۇنىڭدەك سەت سۆز ؟

()

ئېغىزلار سۆزلەشكە يارالغان بىلەن ،
ئەقىلنىڭ بۇرچىدۇر سۆزلەتمەك بايقاپ .
ئېغىزلار ئۇلۇغدۇر ،لېكىن ئانىلار
تۇرالماس ھەر كۈنى ئاق سۈتتە چايقاپ .

 
ئۆتىدۇ بىر ئۆمۈر مىدىرلاپ ئۇلار ،
بولماق تەس ئەلۋەتتە نوقساندىن يىراق .
كەچۈرۈپ بولامدۇ سەۋەنگە ھەيدەپ ،
ئېغىزلار ئايلانسا رەزىلگە بىراق ؟

 
گەپ توشۇپ يۈرمەكمۇ ئېغىزغا گۇناھ ،
زۇغۇيلۇق چۈنكى دەل پەسكەشنىڭ ئىشى .
كۆرۈنگەن كۆچەتنى كۆرىدۇ غاجاپ ،
ئۆچكىنى دورىسا ئادەمنىڭ چىشى .

 
ئېغىزدىن چىقمىسا ، چىقىدۇ نەدىن ،
ياماننىڭ پىتنىسى ئارىنى بۇزغان  ؟
ئېيتقىنا ،ئۆسەكتە نەدە ياخشىلىق ،
غەيۋەتلەر بالادىن كىمنى قۇتقۇزغان ؟

 
قۇتراتقۇ تىللارنىڭ ئىشى بولدىغۇ ،
دوستلارنى دۈشمەنگە ئايلاندۇرغانمۇ .
شۇلارغۇ ئۆستەڭگە ئەگىزلەر قوشۇپ ،
ۋىجدان ۋە نومۇسنى يەرگە ئۇرغانمۇ

 
بولمىغان ئەزەلدىن بىر نېنى ئىككى ،
ئېغىزنى مەيلىگە قويۇپ بەرگەننىڭ .
قۇشقاچلار چۇۋۇلداپ ،ئېتىزلىقىدىن ،
كەتكەيمۇ كۈنبويى تېرىق تەرگەننىڭ .

 
بالارخور ئېغىزلار ئوخشار شۇلارغا ،
سۆز-چۆچەك بېسىلماس مەھەللىسىدە .
ئاغزىدىن چىققىنى يالغان، يا بوھتان ،
قىلىدۇ « بوۋاقنى » سۆزلەپ « رېسىدە ».

 
تۆكۈلدى شۇلاردىن يالغان ۋەدىلەر ،
ئالدىنىپ قانچىلار قالدى ھەسرەتتە .
« قويمىچى » دىگەننى بىلەرسەن بەلكىم ،
ئوبدانمۇ ئالدىنىپ ئۆلسە ئەل دەردتە ؟

()

شۇنداقمۇ ئېغىزلار كەلگەن جاھان بۇ ،
كەتكۈچە سۆزلەيدۇ بىر ئۆزى ئۈچۈن .
ئىپار دەپ ماختايدۇ چاچقانلىرىنى ،
ئاغزىدىن چىققىنى قىغ ياكى تۈتۈن .

 
لاپ ئۇرۇپ يۈرىدۇ ئۇزاقتىن بېرى ،
نەدە بار لاپچىنىڭ ئادىمىيلىكى  ؟
جىمىنى يامان دەپ يۈرىدۇ ئۇلار ،
ياخشىدا يوق ئىمىش ئۆزىنىڭ چېكى .

 
ئەلبومى توشۇپتۇ ماختىنىش بىلەن ،
ئالەمدە ئۇ كەبى بىر دانا يوقتەك .
شەرمەندە تارىختۇر ئۇلارنىڭ ئىزى ،
نەگىدۇر بىھۇدە ئېتىلغان ئوقتەك .

()

كاپىلداپ يۈرگەننى ياقتۇرماس ھېچكىم ،
ئەقىللىق سانالدى كەم سۆز ئېغىزلار .
ۋالاقلاپ يۈرگىنى ئازدەك ، ۋاي توۋا ،
قارسىلداپ تۇرىدۇ يەنە سېغىزلار .

 
تىلىدىن كەتكەنلەر ئاز ئەمەس، ئاغزىم ،
تىزگىنسىز تالاي تىل چىققانغۇ باشقا .
بى ھاجەت سۆزلەشنىڭ پۇشايمانلىرى ،
قويمىغان كىملەرنى قاچان كۆز ياشقا ؟

 
لەۋلەرنى <ئېغىزنىڭ قاپقىقى &t; دەيدۇ ،
ۋە لېكىن شەيتانغا ئۇمۇ بىر شورا .
تۇرالماس پەرىشتە كۈندە گۈزەتتە ،
شۇڭلاشقا باغلاردىن قېقىلار غورا .

 
ئەقىلگە تاپشۇرغان ئىگىسى شۇڭا ،
ئېغىزنى ئىنسانغا ياراتقان چاغدا .
ئەپسۇسكى ،يادىغا كەلگەننى سۆزلەپ ،
ئېغىزلار خۇدانى قويماقتا داغدا .

()

توھمەتتىن بىرلىرى سۈركەيدۇ قارا ،
ئاغزىدىن بىرلىرى پۈركەيدۇ ھەسەت .
ئۇزغاننىڭ كەينىدىن يۈرىدۇ قارغاپ ،
قەبرىستان قوينىغا تىلىشىپ جەسەت .

 
چېقىمچى ئاتالدى بىرلىرى يەنە ،
لەنەتكە كۆمۈلدى ئۇ ئۆلمەي تۇرۇپ .
ھەيرانمەن شۇ يەڭلىغ رەزىللەرنىڭمۇ ،
كەتمىدى ئەجىبا ،يىلتىزى قۇرۇپ

 
ناداننىڭ ئاغزىمۇ بولدى بىر ئاپەت ،
رەڭگا-رەڭ سۆزلەيدۇ ،ئالدىسا دۈشمەن .
يالايدۇ ياماننىڭ يالاقلىرىنى ،
ياخشىنى ياخشىغا قىلىدۇ ئۆچمەن .

 
قارغىشلار ئىلكىدە ياشايدۇ ئۇلار ،
يامانلار ئاشنىسى ، ياخشىلار بىزار .
تەن بەرمەي ئۆزىنىڭ ئازغانلىقىغا ،
ۋاي توۋا ،ئۆزىگە ئۆزى گۈل سىزار .

 
قارايغان يۈرەكلەر ئاز ئەمەس بىزدە ،
ئاغزىدىن گەپ چىقماس سوراقتا لىللا .
قولىغا ئادالەت خېنىسى قويغان ،
يانچۇقى ئىزدەيدۇ ،ۋە لېكىن تىللا .

()

ئيتقىنا ،شۇلاردىن ساقمۇسەن ،ئاغزىم ،
ئېيتقىنا ،يىللارنى ئۆتكۈزدۇڭ قانداق ؟
قىلدىڭ سەن كىملەرنى ئۆزۈڭگە دۈشمەن ،
كىملەرنىڭ دىلىدا پەيدا قىلدىڭ داغ ؟

 
بارمىدۇ ياخشىدا چىشىڭنىڭ ئىزى ،
بارمىدۇ ياۋاشنى گوللىغانلىرىڭ ؟
بارمىدۇ كۈلگىنىڭ يىقىلغانلارغا ،
ياماننى « ياشا » دەپ توۋلىغانلىرىڭ ؟

 
سورىسام، سەن مانا قالدىڭ ئويلىنىپ ،
پاكلىنىپ بولامدۇ ئويلانغان بىلەن ؟
ئۇز -گۈزەل بولماقنىڭ كەتتى پەيتلىرى ،
ئاز ئۆمرۈڭ قالغاندا ئويغانغان بىلەن .

 
ئېغىزنىڭ پاكلىقى ئاسان ئىش ئەمەس ،
ھەركۈنى ئىككى رەت يۇيغىنىڭ بىلەن .
چىرايلىق بولمايسەن ،چىشلىرىڭغىمۇ ،
تولدۇرۇپ ئالتۇن قويغىنىڭ بىلەن .

 
سىڭىرمەك تەس دەيدۇ كونىلار ، ئاغزىم ،
ئالدىمغا كەلدى دەپ يەۋەرگەن بىلەن ،
بېشىغا چىقاركەن ئاغزى يۈگرۈكنىڭ ،
ئاغزىمغا كەلدى، دەپ دەۋەرگەن بىلەن .

 
كۆيسىمۇ كۆپ ئۈچۈن سۆزلىگەن ئېغىز ،
بىر ئۆزى كۆيەركى ،كۆيدۈرمەس كۆپنى .
كۆپ ئۈچۈن ، مۇبادا بولمىسا چويلاڭ ،
قازاندىن قولۇڭدا ئۆزۈڭ ئال چۆپنى

 
ئاز ئۆمرۈڭ قالغاندا ئاگاھ بول، ئاغزىم ،
ئازدۇرار شەيتانغا قىلساڭ يېقىنىلىق .
ئېغىزنىڭ تىزگىنى بولار ئەقىلىدە ،
ئاگاھ بول ،ئازمايسەن بولساڭ ئەقىللىق .

*******
كىملەرنى رەنجىتتىڭ ئۆمرۈڭدە ،ئاغزىم ،
كىملەرنىڭ قەۋمىگە قاتتىڭ سەن مېنى ؟
تەشەككۈر ،غەپلەتتىن ياشلىقىمدىكى ،
ئاتمىشتىن ئاشقاندا ئويغاتتىڭ مېنى