تارىمى تور خاتىرىسى

Milli.Tak_m.Ulker.Hep.Seninleyiz - [تۈركىيە ناخشىلىرى]

Milli.Tak_m.Ulker.Hep.Seninleyiz

تاتارلار - [تۈركىي مىللەتلەر ]

تاتارلار
پۈتۈن دۇنيادىكى تاتارلار كەڭ مەنىىكى  ئېيتقاندا  10 مىليوندىن ئارتۇق  بولۇپ ، تاتالارنىڭ تارقىلىش دائىرىسى ئىنتايىن كەڭ  ، ياۋروپادا24 دۆلەتكە تاقارلغان.
تاتالارنىڭ تارقىلىش دائىرىسى ئىنتايىن كەڭ بولۇپ ، ياۋروپادا24 دۆلەتكە تاقارلغان ، ياۋروپادا فىنلاندىيە ، پولشا ،لىتۋا ، لاتۋىيە ، ئىستونىيە ، بىلروسىيە ، ئۇكرائىنا ، مولداۋا، رومىىيە ، بۇلغارىيە ، ۋىنگىرىيە ، روسىيە قاتارلىق دۆلەتلەرگە تاقالغان . 
ئاسىيادا ، تۈركىيە ، قازاقىستان ، ئەزەربەيجان ،گىرۇزىيە ، ئۆزبېكىستان ، تۈركىمەنىستان ، قىرغىزىستان ،تاجىكىستان ، ئافانىستان ، پاكىستان ،ھىندىستان ،  ئىسرائىلىيە ، جوڭگو -شىنجاڭ قاتارلىق جايلارغا تارقالغان .
ئۇنىڭدىن سىرت ئامىرىكا ، كانادا ، ئاۋىستىرالىيە ، بىرازىلىيە ، ئاگىنتىنا ، يېڭى زىنلاندىيە ، ئەنگىلىيە ، گېرمانىيە ، جەنۇبىي ئافىرىقا ، ياپونىيە قاتارلىق دۆلەتلەرگىمۇ تارقالغان .
تاتارلار تارقالغان جۇغراپىيەلىك ئورنىنىڭ ئوخشىماسلىقى  بىلەن تارىخ ، مەدەنىيەت، ئۆرپ-ئادەتلىرىدە قىسمەن پەرقلەر مەۋجۇت .
ئەنە ئاشۇ پەرقلەر تۈپەيلى  مىللەتشۇناس ، تىلشۇناس ، سىياسىيشۇناس ...شۇناسلار تەرىپىدىن  قەلەم  ۋە قەغەز ئارقىلىقلا ئوندىن ئارتۇق تارماقلارغا بۆلىنىۋېتىلگەن .
بۈگۈنكى كۈندىكى تاتارلارنىڭ ئاساسلىق 7 تارمىقى بولسا  ۋولگا تاتارلىرى ، ئۇكرائىن  قىرىم تاتارلىرى ، سىبىرىيە تاتارلىرى ، نوغاي تاتارلار ، ئاستىراخان تاتارلىرى ، كۆزئوغۇز تاتارلىرى (كاۋكاز تاتارلىرى) ، لىپكا تاتارلىرى  دىن ئىبارەت .

موڭغۇلىيەدىكى تۈرك مىللەتلەر - [تۈركىي مىللەتلەر ]

موڭغۇلىيەدىكى  تۈرك  مىللەتلەر 
موڭغۇلىيەدىكى ئاز سانلىق مىللەتلەر بولسا قازاق ، خوتۇن ، ئۆزبېك ، تۇۋا، ئۇرانخاي، چاتان -ئۇيغۇر ۋە ئۇيغۇر  قاتارلىق تۈرك مىللەتلەر بولۇپ قازاقتىن باشقىلىرىنىڭ  نوپۇسى  ئاز ساندا ، بۇلاردا تىل ۋە ۋە تۇرمۇش ئادەتلىرىدە موڭغۇللارنىڭ تەسىرىگە ئۇچىرىغان بولۇپ ،پەقەت دىنىي ئېتقادىلا موڭغۇللارغا ئوخشىمايدۇ .

قازاقلار
قازاقلار بولسا موڭغۇلىيەدىكى ئەڭ چوڭ تۈرك مىللىتى بولۇپ 150 مىڭلارچە ئەتىراپىدا ، ئۇلار ئاساسلىقى غەرىب قىسىمدىكى قۇبدۇ دەرياسىنىڭ يۇقىرى ئېقىن ۋادىلىرىغا تارقالغان . موڭغۇلىيە -شىنجاڭ ئالتاي چىگىراسىدىكى بايانئۇلگى ئۆلكىسىدە 9 تۈمەنلەرچە قازاق بار بولۇپ ،بۇلار بۇ رايوننىڭ 90% ئاھالىسىنى ئىگەللەيدۇ . بۇ رايوننىڭ دېڭىز يۈزى ئىگىزلىكى 4370 مىتىر كىلىدۇ .
قازاقلارنىڭ بىر بۆلىكى ئېرتىش دەرياسى ۋادىسىدىكى قازاقلارنىڭ ئەۋلادلىرى ، يەنە بىر بۆلكى بولسا شىنجاڭ ئالتايدىن كۆچۈپ  1864- يىلى كۆچۈپ بارغان قازاقلار.

تۇۋالار
تۇۋالار بولسا موڭغۇلىيەدىكى 2- چوڭ تۈرك مىللىتى بولۇپ ، 3 تۈمەنلەرگە ئەتىراپىدا بار ، ئۇلار 1.5 تۈمەنلەرچە بولغان تاننۇ ئۇرانخايلىرى  ۋە   1.2 تۈمەنلەرچە بولغان  ئالتاي ئۇرانخايلىرى  ۋە  3 مىڭلارچە بولغان  ئۇۋۇس ئۇرانخايلىرى .

چاتان- ئۇيغۇرلىرى  Chaatan－Uigur

چاتان ئۇيغۇرلىرى بولسا موڭغۇلىيەنىڭ غەربىي شىمال قىسىمىدىكى Khövsgöl Aimag  ۋە  ئۇۋۇس ئۆلكىسىدىكى تۈرك تىللىق مىللەتلەر ئىتتىپاقىدىن ئىبارەت بولۇپ ،ئۇلار 4 قەبىلىگە بۆلۈنگەن .

قاراقالپاقلار - [تۈركىي مىللەتلەر ]

قاراقالپاقلار
قارا قالپاقلارنىڭ نوپۇسى 650 مىڭلارچە ئەتىراپىدا بولۇپ، ئۇلار ئاساسلىقى ئۆزبېكىستاننىڭ ئامۇ دەرياسى ۋادىسىدىكى قارا قالپاقىستان ئاپتونوم رىسپۇبىلكىسىدا ياشايدۇ ، بۇ يەردە 500 مىڭلارچە بوپۇسى بار ، ئاندىن ئۆزبېكىستاننىڭ فەرغانە ۋە خارەزىم رايونلىرىغا  تارقالغان .
قارا قالپاق بۇ ئىسىم  سۆز مەنىسىدىنلا چىقىپ تۇرىدۇ ، قىرغىزچە ياكى قازاقچە قالپاققا ئوخشىمايدۇ ، يەنى قاراقالپاق .
قاراقالپاقلار بولسا  تۈرك ئۇلۇسىنىڭ ئوغۇزلارنى مەنبە قىلغان بولۇپ ، تىلى ئالتاي تىل سېستىمسى تۈرك تىل ئائىلىسى چاغاتاي تىل گۇررۇپىسىغا  تەۋە . تىل جەھەتتىن جەنۇپ شىمال ئىككى دىئالىكىتقا ئايرىلغان .
يېزىقى 1928- يىلدىن ئىلگىرى ئەرەب ئېلىپبەلىك يېزىق ئىشلەتكەن ، 1940- يىلدىن كىيىن سىلاۋىيان يېزىىقى  ئىشلەتكەن .
قارا قالپاق بۇ ئىسىم  16 يۈز يىللارغا كەلگەندە تارىخىي مەنبەلەردە كۆرۈلۈشكە باشلىغان . 15-16 - يۈز يىللاردا قارا قالپاقلار نوغايلارنىڭ بىر تەركىبى قىسىمى بولغان بولۇپ ، نوغايلار بىلەن  بىرلىشىپ كەتكەن . 16- يۈز يىللاردا ئۇلار سىر دەريا ۋادىلىرىدا  ياشىغان بولۇپ ، 16- 18 - يۈز يىللار مەزگىلى بۇ رايونلار قازاق خانلىقىنىڭ دائىرسىدە بولغان ، قارا قالپاقلار بۇ مەزگىلدە قازاقلارنىڭ باشقۇرىشىدا ياشىغان ، 18 - يۈز يىللارنىڭ كىيىنكى يېرىمىدىن 19- يۈز يىللارنىڭ بېشىغىچە قارا قالپاقلار سىر دەريا ۋادىسىدىن ئامۇ دەريا ۋادىسىغا كۆچۈپ كەلگەن . قاراقالپاقلار 16- يۈز يىللاردىن باشلاپ  نوغاي ۋە قازاقلار بىلەن ئارلىشىپ ئولتۇراقلاشقاچقا، تۇرمۇش ئادەتلىرى ۋە تىل ئالاھىدىلىكى نوغاي ۋە قازاق تىلىغا كۆپ يېقىن .

ئىراندىكى تۈرك ئېتنىكلار - [تۈركىي مىللەتلەر ]

ئىراندىكى تۈرك ئېتنىكلار 

ئىراندىكى ئاساسلىق مىللەت بولسا پارىسلار . ئىراندا پارىسلاردىن سىرت ئاز بولمىغان تۈرك ئېتنىكلار بار.
كەڭ دائىردىن ئالغاندا ئىراندا 22 مىليوندىن ئارتۇق تۈرك بار بولۇپ ،بۇلار ئىران نوپۇسىنىڭ 33% نى ئىگەللەيدۇ .

بۇ تۈركلەر بولسا  بۇ يەردىكى كۆپلىگەن  تۈرك تىللىق ئېتنىكلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ .
ئۇلار ئەزەرلەر ، تۈركىمەنلەر، قازاقلار ،  Afshar ئافشارلار ، Aynallu ئايناللار ، Baharlu باھارلار ، Moqaddam مۇقەددەملەر ، Nafar نافارلار ، Pishagchi پىشاخچىلار، Qajar قاجارلار، Qaragozlu قاراكۆزلۈكلەر ، Shahsavani شاخساۋانىلار ، Bayat باياتلار ، Karapapakhs قاراپاپاكلار ،Karadags قاراداغلار، Timuri تىمۇرىلار ، Kashkais،  Qashqa'i  قاشقايلار ،
بۇلارنىڭ تىل شىۋىلىرى ئۆزئارا پەرقلىنىدۇ ، ئاز بولغانلىرىنىڭ بىرەر  تۈمەنگە يېقىن كۆپ بولغانلىرىنى  40 -50 تۈمەن  بەزىلىرىنىڭ بىرەر ئىككى مىليونچە نوپۇسى بار .

تۈركچە سۆزلۈكلەر - [تۈركچە ئۆگىنەيلى ]

تۈركچە سۆزلۈكلەر

1.  Merhaba     ياخشىمۇسىز

2. Günaydın    خەيىرلىك ئەتىگەن

3. Tünaydın    چۈشتىن كىيىنلىكىڭىز خەيرىلىك بولسۇن

4. İyi akşamlar   خەيىرلىك  كەچ 

5. İyi akşamlar   خەيىرلىك كەچ (ئۇخلاشتىن ئىلگىرىكى ۋاقىت)

6. Öğrenciyim  ئوقۇغۇچى

7.Öğretmenim  ئوقۇتقۇچى

8. Üzgünüm  كەچۈرۈڭ

9. adam   ئەر كىشى

10.  kadın   ئايال

11. kız  قىز

12. oğlan   ئوغۇل

13. saç  چاچ

14. sakal  ساقال

15. bıyık  بۇرۇت

16.gömlek  كۆڭلەك

17. palto   پەلتو

18. çorap  پايپاق

19. ayakkabı  ئاياق

20. pantolon  ئىشتان

21. sandalye  ئورۇندۇق

22. masa  ئۈستەل

23. yatak  كارۋات

24. kutu  يىشىك

25.kanepe  سافا

26. kitap  كىتاب

27. lamba  لامپا

28. para پۇل

29. kahve  قەھۋە

30. yiyecek  يىمەكلىك

31. şoför  شوپۇر

32 . otobüs  ئاپتوبۇس

33. tamirci تېخنىك ئىشچى

34. hemşire  سېستىرا

35. postacı  پوچتالىيون

36. sekreter  كاتىپ

37.aşçı  ئاشپەز

38. yönetici  لىدىر

39. cüzdan  پورتمال

40. ağaç  دەرەخ

41. çiçek گۈل

42.köpek  ئىت

43. havlu  لۆڭگە

44.pasta  تورت

45. mum  شام

46.Altın ئالتۇن

47. çanta  سومكا

48.kapı  ئىشىك

49.

پېئىل - [تۈركچە ئۆگىنەيلى ]

Candan Erçetin---------bu sabah

پېئىل 

1.

پېئىل بولسا ھەركەت ياكى جەريان ،ھالەتنى بىلدۈرىدىغان سۆز تۈركۈمى .

تۈرك تىلدا پېئىلنىڭ گىرامماتىكىلىق دائىرىسى ،  شەكىل ، ۋاقىت ھالىتى Gergin، كىشلىك  ، سان ، سۆزنىڭ ھالىتى  Ses ،  سۆز يىلتىزى Vücut  .

شەكىل ،ۋاقىت ھالىتى ، كىشلىك  ۋە سان  بولسا پېئىلنىڭ سۆز قۇرۇلمىسىنىڭ ئۆزگىرىش تۈرىگە تەۋە .

سۆزنىڭ ھالىتى ، سۆز يىلتىزى دائىرىسى پېئىلنىڭ سۆز ياسىغۇچى تۈرىگە تەۋە .

تۈرك تىلدا پېئىلنىڭ تۆۋەندىكىدەك بىر قانچە خىل شەكىلى بار .

1. بايان شەكىلى

2. بۇيرۇق شەكىلى

3. ئارزۇ -ئىستەك شەكىلى

4. زۆرۈر شەكىلى

5. شەرت شەكىلى

بۇلاردىن سىرت يەنە بىر قىسىم ئالاھىدە ئۆتكۈنچى شەكىللىرى بار .

سۈپەتداش ،  رەۋىشداش ، ھەركەتنام .

تۈرك تىلدا پېئىل زامانلىرىنىڭ مەخسۇس ئىپادىلىنىشى بار، ئۇلار سۆز بىلەن كىشلىك ھەم ساننىڭ ئىپادىلىنىشىدە كۆرىلىدۇ . بۇ قىسىم ئىپادىلىنىش رەت تەرتىپى بولسا بايان شەكىلدە مەۋجۇت ، بايان شەكىلدە شەكىلنىڭ ئىپادىسى يوق ، ئەمما  ۋاقىتنىڭ ھالىتى بار.

كىشلىككە ئاساسەن ئۆزگىرىدىغان پېئىل شەكىلى پېئىلنىڭ كىشلىك شەكىلىدۇر . (بايان ، بۇيرۇق ، ئارزۇ ، زۆرۈر ، شەرت) ھەرقايسى شەكىللەرنىڭ ھەممىسى كىشلىك شەكىلگە تەۋە .

كىشلىككە ئاساسەن ئۆزگەرمەيدىغان پېئىلنىڭ شەكىلى كىشلىكسىز شەكىلدۇر.

كىشلىكسىز شەكىلگە ھەركەتنام ، رەۋىشداش ، سۈپەتداش كىرىدۇ .

تۈرك تىلدا ھەربىر پېئىلنىڭ تۆت خىل شەكىلى بار . ئىنكار شەكىلى ، مۇئەييەن شەكىلى ، مۇمكىن شەكىلى ، مۇمكىن ئەمەس شەكىلى .

نوغايلار - [تۈركىي مىللەتلەر ]

نوغايلار

  قىرىمدىن ئاستىراخانغىچە ، داخىستاندىن ئۇرال دەريا بويلىرىغىچە بولغان جايلاردا ياشىغۇچى تۈركىي خەلق.

نوغاي دىگەن بۇ ئىسىم نوغاي خاندانلىقىدىن كەلگەن بولۇپ ، نوغاي خاندانلىقى ، 14- يۈز يىللارنىڭ ئاخىرى ئالتۇن ئورادا خانلىقىنىڭ يىمىرىلىشىدىن كىيىن بارلىققا كەلگەن . 13-15 -يۈز يىللارىندا ئالتۇن ئوردا يىمىرىلگەندىن كىيىن ، شىمالىي كاۋكازىيەنىڭ شەرقىي شىمالىي قىسىمىدىكى ئاستىراخان خانلىقى ۋە غەربىي شىمال قىسىمىدىكى قىرىم خانلىقى  ئارىسىدىكى رايوندا ياشىدى. 1556-يىللارىندا ئاستىراخان خانلىقى يىمىرىلگەندىن كىيىن ، بۇ تۇپراقلار روسىيە تەۋەلىكىگە ئۆتتى ۋە نوغايلار روسىيە تەۋەسىدىكى ستاۋروپول چىگرا رايونىدا ياشىدى . 16-17 -يۈز يىللارىندا نوغايلارنىڭ توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان رايونى بولمىغان . شىمالىي كاۋكازىيەنىڭ غەربىي شىمالىي قىسمىدا ياشىغان ۋە قىرىم خانلىقىنىڭ يۇرتداشلىرى بولغان نوغايلار 1783- يىللارىندا روسلار تەرىپىدىن قىرىم خانلىقىدىكى يۇرتداشلىرى بىلەن بىللە قىرغىن قىلىندى ۋە سۈرگن قىلىندى .

نوغايلار 1426- يىللاردا  Edige   ئوغلى Nurettin تەرىپىدىن ئەمىرلىك قۇرغان بولۇپ ، 150 يىلغا يېقىن

دۆلەت بولغان. 1563 -يىللاردا روسلار تەرپىدىن ئىشغال قىلىنغان ۋە

Ulu Nogaylar, Kiçi Nogaylar ve Altı oğul Nogayları  دىن ئىبارەت ئۈچ پارچىگە پارچىلىۋېتىلگەن .

تۈركچە ئۆگەنگۈچىلەر ئۈچۈن

为什么要社会主义？ - [يېڭىچە دۇنياغا نەزەر]



首先让我们从科学知识的观点来考查这个问题。天文学同经济学好象并没有什么根本的方法论上的差别:这两个领域里的科学家都企图发现对一类范围有限的现象普遍适用的规律,尽可能地弄清楚这些现象的相互关系。但实际上,这种方法论上的差别还是存在的。在经济领域里,由于所观察到的经济现象时常要受到许多很难分别开来估计的因素的影响,使得要发现普遍规律就很困难了。此外,从人类历史上所谓文明时期开始以来所积累下来的经验—正如大家都知道的—在很大程度上决不是完全由经济性质的原因所影响和制约的。比如,历史上多数大国都靠征服别的国家而得以存在。征服的民族在法律上和经济上自封为被征服国家的特权阶级。他们夺取土地所有权的垄断,并且从自己的队伍里派出教士。教士控制了教育,使社会的阶级分化成为永久的制度,并且创立一套社会伦理准则（a system of values）,从此以后人民在他们的社会行为中就在很大程度上不自觉地遵守着这套准则。



Türkiye'de Uygur şarkı - [تۈركىيە ناخشىلىرى]

Türkiye'de Uygur şarkı

gulcimen

Cappadocia - [Travel Turkey]

Cappadocia ، Kapadokya ، كاپادوكىيە

دۇنيا مۆجىزىلىرىدىن بىرى بولغان كاپادوكىيە ، تۈركىيەنىڭ ئاناتولىيە ئىگىزلىكىنىڭ شەرقى جەنۇبى قىسمىنىڭ ئىچ بۆلكىگە جايلاشقان ، شەرقى قىسىمى تاغلىق ، دائىم يەر تەۋرەپ تۇرىدۇ . ئاسىيا ئىسسىق بەلباغ ئوتتۇرا دېڭىز ئىقلىمىغا تەۋە،  ئىچكى قۇرۇقلۇق ئېگىزلىك ھاۋاسى بىرقەدەر قۇرغاق .

Turkey - [Travel Turkey]

turkey

تۈركىيە

تۈركىيە  ياۋروپا - ئاسىيا قۇرۇقلۇقنىڭ مەركىزى ، ئوتتۇرا دېڭىز بىلەن قارا دېڭىزنىڭ ئارلىقىغا جايلاشقان .

ئومۇمىي يەر كۆلىمى 783600  كىۋادىرات كىلومىتىر ، 97% زىمىنى ئاسىياغا جايلاشقان ، بۇ بكلىكى ئاناتولىيە دىيىلىدۇ ، 3% زىمىنى ياۋروپاغا جايلاشقان ، بۇ بۆلىكى تىراكايا دىيىلىدۇ . ئىران ،ئىراق ، ئەرمىنىيە ، گىرۇزىيە ، گىرىتسىيە .. قاتارلىق 12 دۆلەت بىلەن چىگىرالىنىدۇ . بوسپور بوغۇزى ۋە داردانىل بوغۇزى ئارلىقى مارمارا دېڭىزى دىيىلىدۇ ، بۇ قارا دېڭىز بىلەن  ئوتتۇرا دېڭىز ئارلىقىدىكى بىردىنبىر ئۆتۈشمە سۇ يولى .

تۈركىيەنىڭ بايرام كۈنلىرى - [Travel Turkey]

تۈركىيە گىرىنۋىچ +2 ۋاقىت رايونىغا جايلاشقان . ئۈرۈمچى بىلەن بولغان ۋاقىت پەرقى ئۈچ سائەت .

10-ئاينىڭ 29 - كۈنى جۇمھۇرىيەت بايرىمى 

11- ئاينىڭ 10- كۈنى ئەتىگەن 09 دىن 05 مىنۇت ئۆتكەندە قىسقا ۋاقىت ئاتا تۈرك مۇستافا كامالغا  تەزىيە بىلدۈرۈلىدۇ . 

1-- ئاينىڭ 1- كۈنى يېڭى يىل

1 - ئاينىڭ ئوتتۇرلىرىدا سەلجۇقتا تۆگە سوقۇشتۇرۇش بايرىمى بولىدۇ .

3- ئاينىڭ 16-17 - كۈنى  Day of Hajj  دىنىي بايرام كۈنى

3- ئاينىڭ 28 - كۈنى مانىسادا ئوسمان تۈرك دەۋرىدىن داۋاملاشىۋاتقان مېيسىر قەنىت بايرىمى ئۆتكۈزىلىدۇ .

4- ئاينىڭ 23- كۈنى تۈركىەي بالىلار بايرىمى كۈنى

5- ئاي  Folkdance Music youth Society) Children’s Festival  ، ئىستانبۇلدا ئۆتكۈزۈلىدۇ.

5- ئاينىڭ 19 - كۈنى  ياشلار تەنھەركەت كۈنى - ئاتا تۈرك بايرىمى  ، ياشلار  بايرىمى كۈنى

Travel Turkey-1 - [Travel Turkey]

Travel Turkey - [Travel Turkey]

 

 

 

ۋاقتىنچە گۈزەل تۈركىيە  مەنزىرلىرىدىن ھۇزۇر ئالغايسىلەر . كىيىنكى  قىسىملاردا  ئالدىرىماي بۇ مەنزىرلىك  جايلار  تونۇشتۇرىلىدۇ . بىرلىكتە  تۈركىيە  مەنزىرلىرىدىن ھۇزۇرلىنايلى .

 

 

 
...

ئېنىقسىز ئالماش - [تۈركچە ئۆگىنەيلى ]

6. ئېنىقسىز  ئالماش 

تۈرك تىلدا ئېنىقسىز  ئالماش  ئىككى تۈرگە بۆلىنىدۇ.
1. ئىنكار  ئېنىقسىز  ئالماش
2. جۈزئىي   ئېنىقسىز   ئالماش

1. ئىنكار ئېنىقسىز ئالماشتىن تۆۋەندىكى سۆزلەر بار:     hiç   ،  kimse

hiç  bir talebe gelmedi 
ھېچقانداق ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچسى كەلمىدى.

burada kimse var mi 
بۇ يەردە بىرەر ئادەم بارمۇ ؟

bir çok  kimseler
ناھايىتى كۆپ ئادەملەر

kimsesiz adam
ئۇرۇق تۇققىنى يوق ئادەم  ، يالغۇز  ئادەم

سۇئال ئالماش - [تۈركچە ئۆگىنەيلى ]

سۇئال ئالماش

تۈرك تىلدا   سۇئال ئالماشتىن  kim   ،  ne  ، hangi   بار.  سۇئال ئالماشنى  مۇستەقىل ئىلىتىشكىمۇ بولىدۇ  ياكى پېئىللىق تەركىبنى قوشۇپ ئىشلىتىشكىمۇ بولىدۇ ، بىرلىك  ۋە كۆپلۈك ھالىتىدە ئىشلىتىشكىمۇ بولىدۇ .

1. مۇستەقىل ئىشلىتىش :
 bu kim
? kim geldi
? bu ne
? ne  söyledi?

2. پېئىللىق تەركىپ قوشۇلغاندا :
bu kimim?
biz  kimiz?

ئېنىق ئالماش - [تۈركچە ئۆگىنەيلى ]

5. ئېنىق ئالماش

تۈرك تىلدىكى ئېنىق ئالماشلار تۆۋەندىكىچە :
1. her   بارلىق  ، ھەربىر

her  talebe          ھەربىر  ئالىي ئوقۇل ئوقۇغۇچىسى 
her ders              ھەربىر دەرس
her biri                 ئۇلارنىڭ ھەربىرى

2.   ئەرەبچىدىكى ياردەمچى سۆز  bütün  ، hep ، cümle   ، kaffe   بارلىق
bütün   fabirikalar            بارلىق زاۋۇتلار
hep  dünya                        پۈتۈن دۇنيا 
cümle alem                      بارچە كائىنات ، پۈتۈن ئالەم

ئۆزلۈك ئالماش - [تۈركچە ئۆگىنەيلى ]

4.
ئۆزلۈك ئالماش

تۈرك  تىلدا ئۆزلۈك ئالماش   kendi    غا  قوشۇمچىلارنىڭ  قوشۇلۇلۇش  ياردىمىدە   تۈزۈلىدۇ  .
 
kendim      مەن  ئۆزۈم
kendin       سەن  ئۆزۈڭ
kendisi       ئۇ  ئۆزى  
kendimiz    بىز ئۆزىمىز
kendiniz      سىلەر ئۆزۈڭلار
kendileri      ئۇلار ئۆزى

ئۆزلۈك ئالماشنى كىشلىك ئالماشنىڭ ئورنىغا ئالماشتۇرۇپ ئىشلەتكەندىكى  مەنىسى :

ئالماش - [تۈركچە ئۆگىنەيلى ]

ئالماش

شەيئىلەرنىڭ  ئالاھىدىلىكىنى بىلدۈرىدىغان ، ئەمما  شەيئىنىڭ ئالاھىدىلىكىنى چۈشەندۈرمەيدىغان  ، ۋە  شەيئىنىڭ ئالاھىدىلىكىنى  كۆرسەتمەيدىغان  سۆز  تۈركۈمى ئالماشتۇر .
تۈرك  تىلدىكى ئالماشلار  تۆۋەندىكى   تۈرلەرگە  بۆلەنگەن :
1.   كىشلىك  ئالماش
2.   كۆرسىتىش   ئالماش
3.   سۇئال  ئالماش
4.  ئۆزلۈك  ئالماش
5.    ئېنىق  ئالماش 
6.  ئېنىقسىز  ئالماش

1.