تارىمى تور خاتىرىسى

نوغايلار - [تۈركىي مىللەتلەر ]

نوغايلار

  قىرىمدىن ئاستىراخانغىچە ، داخىستاندىن ئۇرال دەريا بويلىرىغىچە بولغان جايلاردا ياشىغۇچى تۈركىي خەلق.

نوغاي دىگەن بۇ ئىسىم نوغاي خاندانلىقىدىن كەلگەن بولۇپ ، نوغاي خاندانلىقى ، 14- يۈز يىللارنىڭ ئاخىرى ئالتۇن ئورادا خانلىقىنىڭ يىمىرىلىشىدىن كىيىن بارلىققا كەلگەن . 13-15 -يۈز يىللارىندا ئالتۇن ئوردا يىمىرىلگەندىن كىيىن ، شىمالىي كاۋكازىيەنىڭ شەرقىي شىمالىي قىسىمىدىكى ئاستىراخان خانلىقى ۋە غەربىي شىمال قىسىمىدىكى قىرىم خانلىقى  ئارىسىدىكى رايوندا ياشىدى. 1556-يىللارىندا ئاستىراخان خانلىقى يىمىرىلگەندىن كىيىن ، بۇ تۇپراقلار روسىيە تەۋەلىكىگە ئۆتتى ۋە نوغايلار روسىيە تەۋەسىدىكى ستاۋروپول چىگرا رايونىدا ياشىدى . 16-17 -يۈز يىللارىندا نوغايلارنىڭ توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان رايونى بولمىغان . شىمالىي كاۋكازىيەنىڭ غەربىي شىمالىي قىسمىدا ياشىغان ۋە قىرىم خانلىقىنىڭ يۇرتداشلىرى بولغان نوغايلار 1783- يىللارىندا روسلار تەرىپىدىن قىرىم خانلىقىدىكى يۇرتداشلىرى بىلەن بىللە قىرغىن قىلىندى ۋە سۈرگن قىلىندى .

نوغايلار 1426- يىللاردا  Edige   ئوغلى Nurettin تەرىپىدىن ئەمىرلىك قۇرغان بولۇپ ، 150 يىلغا يېقىن

دۆلەت بولغان. 1563 -يىللاردا روسلار تەرپىدىن ئىشغال قىلىنغان ۋە

Ulu Nogaylar, Kiçi Nogaylar ve Altı oğul Nogayları  دىن ئىبارەت ئۈچ پارچىگە پارچىلىۋېتىلگەن .

تۈركىي مىللەت ۋە تۈركىي تىللار - [تۈركىي مىللەتلەر ]

قۇمۇق

دۇنيادىكى مىللەتلەر ، تىللار ، دۆلەتلەرنىڭ سېلىشتۇرمىسى - [تۈركىي مىللەتلەر ]

دۇنيادا  تەخمىنەن 2000  مىلەت بار . بۇلار224   دۆلەت ۋە رايونغا تارقالغان .بۇلار 193 دۆلەت 31 رايون .  

دۇنيادا  تەخمىنەن 2000  مىلەت بار ،بۇلار  مەدەنىيەت  ئورتاقلىقى جەھەتتىن 61 چوڭ بۆلەككە بۆلۈنگەن . بۇلارنىڭ  ئىچىدە :

نوپۇسنىڭ كۆپ - ئازلىقىغا قاراپ ، نوپۇسى 100 مىليوندىن  ئاشىدىغان  مىللەتتىن 7- سى بار، ئۇلار  : خەنزۇ ، ھىندى ، ئامىرىكان ، روس ، ياپون ، بىرازىلىئان  ، بىنگاللاردىن ئىبارەت.   نوپۇسى 10 مىليوندىن يۈز مىليونغىچە بولغان مىللەت 60 ، نوپۇسى بىر مىليوندىن 10 مىليونغىچە بولغان مىللەت 202 ، نوپۇسى 100 مىڭدىن بىر مىليونغىچە بولغان مىللەت 92 .  نوپۇسى بىر مىليوندىن ئارتۇق مىللەت  200 دىن كۆپ  ، بۇلار دۇنيا  نوپۇسىنىڭ  96% تىن ئارتۇق ، قالدى 4% يەتمىگەن  قىسىمىنى  1800دىن ئارتۇق مىللەت  تەشكىل قىلىدۇ .

دۇنيادا  5  نوپۇس چوڭ دۆلىتى بار . ئۇلار جوڭگو  13.386(يۈز مىليون ) ، ھىندىستان 11.66 (يۈز مىليون ) ، ئامىرىكا 3.07 (يۈز مىليون) ، ھىندونوزىيە 2.14  (يۈز مىليون ) ، بىرازىلىيە  1.99 (يۈز مىليون) .

نوپۇسنىڭ  ئېشىش سۈرئىتى ئەڭ تىز بولغان 
 

5 نوپۇس چوڭ دۆلىتى بار . ئۇلار جوڭگو  13.386(يۈز مىليون ) ، ھىندىستان 11.66 (يۈز ...

تۈركىي مىللەتلەر - [تۈركىي مىللەتلەر ]

 تۈركىي مىللەتلەر

 
تۈركىي  جۇمھۇرىيەتلەر   :  جەمئىي 7 .
1.  تۈركىيە  ، ئۆزبېكىستان ، قازاقىستان ، قىرغىزىستان ، تۈركىمەنىستان ، ئەزەربەيجان ، قىبرىس تۈرك جۇمھۇرىيىتى ،

تۈركىي ئۆز ئەرك زىمىنلىرى : جەمئىي 24 .
1. ئۇيغۇر ئۆز ئەرك دىيارى  ، ئاجارىستان ، ئالتاي  ئۆز ئەرك جۇمھۇرىيىتى ، ئادىگالار  دىيارى (كۇزەي كاپكاز رايونىدا) ، باشقىرىتىستان ، چىچىنىستان ، چۇۋاشىستان ،داغىستان ، يۇنانىستان گاگائۇز  دىيارى ، خاكاس تۈركلىرى دىيارى(روسىيە تەۋەسىدە)  ، قالمۇقىستان ،  قاراقالپاقىستان ، قاراچاي - چېركەس دىيارى ، قابارداي - بالقار دىيارى (كافكازدا) ، قىرىم -تاتار دىيارى ، نوغاي دىيارى، ياقۇتىستان ، تۇۋا ، ئىنگۇشىستىيە، تاتارىستان ، ناخچىۋان ، تايمىر،  تۈرك ۋە كايىك ئادالارى ، كۇزەي ( ئوسېتىيە) ، 
 
   جۇمھۇرىيەت ۋە  ئۆز ئەرك رايونى بولمىغان تۈركىيرايونلار : .
   ئالتاي تۈركلىرى ،ئاخىسكا تۈركلىرى ، ئارناۋۇت تۈركلىرى ،بورچالى تۈركلىرى،، چېركەسلەر، گاگائۇز تۈركلىرى (مولداۋىيە)، گىرىت ۋە ئىگە تۈركلىرى ،  كۆكچاي تۈركلىرى ،   خازار تۈركلىرى، خالاجىستان  تۈركلىرى،  خىرۋاتىستان تۈركلىرى ،  گەنسۇ ئۇيغۇرلىرى ،  قارايىم