ئۇيغۇرنى كونكرېت سۆيۈشنىڭ 20 تۈرلۈك ئۇسۇلى

kixmixkiz

	1. بىزدە شۇنداق نەرسە بولسلا، مۇمكىن بولسىلا ئۆزىمىزنىڭ مەھسۇلاتلىرىنى سېتىۋېلىش؛ مەنمۇ يۇقارقى نۇقتىدا پىكىر يۈرگۈزەي: ئەمىليەتتە بىز (ئائىلە بويىچە) ،مىللى ماركىلىق نەرسىلەرنى ياكى ئۆز قېرىنداشلىرىمىزنىڭ دۇكانلىرىدىن نەرسە سېتىۋېلىشنى داۋاملاشتۇرغىلى بىر نەچچە يىللار بوپ قالدى.چۈنكى مەن ئويلايمەن، ئۇيغۇر كارخانىچىلىرىنى ياكى ئۇيغۇر سودىگەرلەرنى ئالدى بىلەن ئۆز مىللىتى قوللىمىسا كىم قوللايدۇ؟!بىز ئالدى بىلەن ئۇلارنىڭ ماللىرىنى سېتىۋالمىساق،بىرىنى قىممەتكەن، بىرىنى ساختىكەن دەپ گۇمانىي پوزىتسىيە تۇتساق،مىللى كارخانىلىرىمىزغا كىم بېرىدۇ بازار ئېچىش،تەجرىبە توپلاش،تەرەققى قىلش قىممەتلىك پۇرسەتلىرىنى....! ئۇلار بىخ ھالىتىدىلا تۇنجۇقۇپ قالمامدۇ ؟! ھازىر بىزدىمۇ مىللى ماركىلارنىڭ تۈرلىرى كۆپلەپ بارلىققا كەلدى،تۇرمۇش بويۇملىرى بولسۇن،ئەر-ئاياللار كىيىم -كېچەكلىرى،خانىم-قىزلار گىرىم بويۇملىرى ،ساغلاملىق،ئۇزۇقلۇق مەھسۇلاتلىرى بولسۇن قايسى جەھەتتە ئېھتىياجىمىز بولسا شۇ جەھەتتىن قاندۇرغىدەك بازار تەمىناتى بىزدە شەكىللەندى.شۇ كارخانىچىلار بىيىسا،پۇل تاپسا مىللىتىمىز مائارىپىغا ،تەنتەربىيەسىگە ۋە ياكى باشقا بىر ساھايىمىزگە مەبلەغ سېلىشى، قوللىشى ئېنىق .............بۇنى ئۆتمۈشتە   ئاكا-ئۇكا مۇسابايۇف قاتارلىق بىر قانچە بايلارنىڭ ئەمەلى ئىش-ئىزلىرىدىن كۆرگەن بولساق،يېقىنقى زاماندا نۇرتاي ھاجىمنىڭ يىتىم بالىلار ساناتورىيىسى قۇرۇشى،رادىل ئابلانىڭ جەنوبى شىنجاڭدا ئارمان،ئىخلاس نامىدىكى مەكتەپلەرنى قۇرۇشى،شۇنداقلا تۇرپاندىكى ياش كارخانىچى ئەلقەم مۇھەممەت باشلىق بىرقانچە كارخانىچىلارنىڭ مەبلەغ چىقىرىپ يىلدا ئۆتكۈزىۋاتقان ئوتتۇرا-باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ پۇتبول مۇسابىقىسى يەنە شۇنداقلا ئاتۇشتىكى ئىزچىلار نامىدا ئۆتكۈزىلىۋاتقان بىر قاتار مۇسابىقىلىرىدىن (بۇنداق پائالىيەتلەر مىسال ئالساق دىيارىمىزنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا بەك كۆپ) كۆرۈۋالالايمىز.دىمەك مىللى كارخانىچىلىرىمىز پۇل تاپقاندا ئۆز قەۋمىنى ئۇنتۇمىغانىكەن،بىزدىمۇ پۈل خەجلىگەندە شۇكارخانىچىلىرىمىزغا نىسبەتەن ياخشىلىقنى ئۇنتۇمايدىغان ھەقدارلىق مەسئولىيەت تۇيغۇمىز بولىشى كىرەك. ئۆتكەندە قوشنام دىدى:ئائىلە بويىچە تاللا بازارغا كىرگەنتۇق،بالىغا فېيچاڭ كېلى ئېپپىرىپتىكەن دادىسى،بالا ئالماشتۇرۇۋاتايلى كەۋسەر كۇلاغا دەپ ئۇنىماي تۇرۇۋاپتۇ.نىمىشقا دىسەك <پالانچى ھەجەپ كەۋسەركۇلا ياكى ئامىنەنىڭ مىۋە سۈيى شەربەتلىرىنى ئىچىدۇ،ئىخلاسنىڭ پىچىنە -پىرەنىكلىرىنى يەيدۇبىز نىمىشقا ئۇچۇرغانلا نەرسىنى ياخشى سۈرۈشتۈرمەي ئېلىپ يەۋېرىمىز دەپ .....سىزنىڭ بالىڭىزنى مىسالغا ئېلىپ ،بىر مۇنچە سوراققا تارتىۋەتتى بىزنى.شۇ خىجىلچىلىقىمىزدا بىر مۇنچە مىللى ماركىدىكى نەرسىلەرنى سېتىۋاپتىمىزھەم شۇنىڭدىن كىيىن نەرسە سېتىۋېلىشتا بەك دىققەت قىلىۋاتىمىز.راست ئەمەسمۇ،كىچىك بالىلار ئويلىغان ئىشنى بىز نىمىشقا ئويلىيالىمىدۇق-ھە > دەپ كەتتى.قوشنامنىڭ گىپىدىن بالامنىڭ كىچىككىنە يۈرىكىدە داۋاملىق ئېرىنمەي چۈشەندۈرۈش ئارقىلىق، مىللى مۇھەببەتنىڭ ئورۇقىنى بىخلاندۇرالىغانلىقىمدىن ھەم بۇ روھنىڭ بالام ئارقىلى دوستىغا ،دوستى ئارقىلىق ئاتا-ئانىسىغا تەسىر قىلغانلىقىدىن بەك خوشال بولدۇم. ھازىرمۇ داۋاملىق بالامغا ھەم ئوقۇغۇچىلىرىمغا دەيدىغىنىم:ئۇيغۇرنىڭ نەرسىسى باشقىلارنىڭكىدىن ئازراق قىممەت  بولسىمۇ ،دۇكىنى سەن تۇرغان يەردىن يىراقراق بولسىمۇ ئېرىنمەي بېرىپ چوقۇم شۇنىڭكىنى سېتىۋال.چۈنكى ئۇيغۇر بېيىسا ئۇيغۇرنى يۈلەيدۈ،بۇ مۇنازىرە تەلەپ قىلمايدىغان،تارىخ ئىسپاتلىغان ئىلمى ھەقىقەت.

turgunbay

	مىللەتنىڭ بولغاندىلا ئاندىن دۇنيانىڭ بولىدۇ! مىللىي ئىگىلىكنى قوللاش كىرەك. مەن ھازىرغا قەدەر تۇرمۇش مەسھۇلاتلىرى ،كىيىم-كېچەكنى ئۆزىمىزنىڭ ماركىسىنى سېتىۋالىمەن!

begana

	ۋەئەلەيكۈم- ئەسسالام ، قەدەم يەتتى .مۇبارەك بولسۇن . ئۇيغۇرنى سۆيۈشنى بۇنداق كونكىرىتلاپ كەلسەك مەڭگۈ تۈگىمىگىدەك ھەم مەڭگۈ تۈگىمىسۇن . ئەتتىگەندىن كەچكە قەدەر سىز ئۇچىراتقان كىشىلەرگە كۈلۈمسىرەشمۇ ،ئەسسالام دەپ قولىنى مەيدىگە قويۇشمۇ سۆيۈشنىڭ يارقىن ئىپادىسى .... يولىنىڭ ئوتتۇرىسدا تۇرغان تاشنى ئىرىق بويىغا دۇمىلتىۋىتىشمۇ .... يېتەرلىك ۋاقىت بولسا ئۇيغۇرنىڭ ماشىنىسىنى توساشمۇ ...قولنى ئىچىگە ئىگىپ تۇرۇشمۇ .. بالىلارغا ماقال -تەمسىل ،ئىدىئوم ،قىستۇرۇلغان گۈزەل تىلىمىزنى ئۈگۈتىشېمىزمۇ ... كىتاپخانىنىڭ كىچىككىنە بىر بۆلىكىدىكى ئادەمسىز ئورۇننى ئاۋات قىلشمۇ ... .......ئەرلەرنىڭ ھۆرمىتىنى ،ئاياللارنىڭ ئىززىتىنى قىلشىمىزمۇ .... ئۇيغۇرنى سۆيگەنلىك . مەن ھەر قانداق ئەھۋالدا ئاپامدىن چوڭ ياشلىق ئاياللارنى تونۇمىساممۇ كۈلۈمسىرەپ ئەھۋال سورايمەن .يەسلىدىكى ئۇيغۇر بالىلارنىڭ بۇرنىللىرنى ئېيتىپ قويۇشنى خوشاللىق دەپ بىلمەن. مىنىڭ سۆيۈشۈم ئەڭ ئاددىي ئۇسۇللاردىن تەركىپ تاپقان .

gilantir

	قىيامەت بولۇپ كەتسىمۇ بولاتتى...

نازى

	ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ئۇيغۇرزادە قايتا كەلگەنلىكىڭىزگە قۇتلۇق بولسۇن! ھەر كەلگىنىڭىزدە ئەھمىيەتلىك قەدەملەر بىلەن كېلىسىز، بۇ سۆيۈنۈش ئىچىدە تىلغا ئالغىدەك بىر ئىش. ئەمدى سىز  ئېلىپ كەلگەن مەسىلىگە كەلسەك، سىزنىڭ تېمىڭىزغا ماس ھالدا بەزى تورداشلارمۇ ئۆز قاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا قويۇپتۇ، بۇ پەقەت تور بولغانلىقى ئۈچۈن دېمەكچى بولغانلىرىمىز  ھەرىپلىرىمىزدە شۇنچىلىك ئىپادە قىلىدۇ، ئەمما قەلبىمىزدىكى ئۇرغۇپ تۇرغان ھىسسىياتنى بۇ يەردە كۆرسىتىش مۇمكىن ئەمەس. ھەممىدىن ئاۋال ئۆزىنى سۆيۈشنى، ئۆزىنى قەدىرلەشنى بىلىش كېرەك. ئۆزىنى سۆيەلىگەندە، ئۆز قەدرىنى ئۆزى قىلالىغاندا ئاندىن باشقىسى شۇنىڭغا ماس ھالدا تەرەققىي قىلىدۇ. بۇمۇ ئۇيغۇرنى سۆيۈشنىڭ بىر تۈرى بولسا كېرەك. ئۇيغۇرنى سۆيۈشتىكى 20 ماددىلىق  قارالمىدىكى : «ئۆزلۈكىدىن ئۆگىنىشنى ۋە ئائىلە مائارىپىنى  قاتتىق كۈچەيتىش؛ مەدەنىيەت، تارىخ ئۆگىنىشنى پىلانغا كىرگۈزۈش؛» دېگەن ماددا مېنى قىزىقتۇردى. ھازىر ئۆزلىكىدىن ئۆگىنىدىغان، ئائىلە مائارىپىنى  گەۋدىلەندۈرۈۋاتقانلار قانچىلىكتۇ؟  ھازىر بەزى ئائىلىلەرگە قارايدىغان بولساق، ھەشەمەتلىك ياسىداقلىقىدا كىشى ئەيمىنىدۇ بىراق بۇ ئائىلىدىن كىتاپ قويغۇدەك، ئۇرۇن تۈگۈل بىرەر تارىخىي كىتاپنىمۇ تاپقىلى بولمايدۇ. ئالارنىڭ نەزەرىچە كىتاپ ئوقۇش، يېزىش، پەقەت يازغۇچىلار ۋە ئالىملارغىلا قارىتىلغان. مەنچە بولغاندا ئائىلە مائارىپىنى گۈللەندۈرۈش ئۈچۈن ئالدى بىلەن ئاياللارنى ھەقىقىي تەربىيىگە ئىگە قىلىش كېرەك. ئەركىنلىك شوئارى ئاستىدىكى ئاياللار قەۋمىدىن ھېچنەرسە كۈتۈش مۇمكىن بولمايۋاتقان مۇشۇ  زاماندا ئۇلارنىڭ ھەتتا ئۆز پەرزەنتلىرىگىمۇ ئۆزىنىڭ كىم ئىكەنلىكى، قەيەردىن قانداق كەلگەنلىكى، قەيەرگە قانداق كېتىدىغانلىقىنىمۇ چۈشەندۈرۈپ قويالمايۋاتقان ئاشۇ ئانىلاردىن يەنە نېمىلەرنى كۈتۈش مۇمكىن؟   شۇڭلاشقا ئاياللارنى تەربىيىلەش، ئاياللارنى كوچىدىن ئائىلىگە قايتۇرۇپ كېلىش بۇ ئىنتايىن جىددىي مەسىلە. (بۇ توغرىلىق تەپسىلىي توختالساق بەك ئۇزۇن ۋاقىت كېتىدۇ، شۇڭلاشقا تورداشلار ئۆزلىرى ھىس قىلغانلىرى بويىچە كېڭەيتىپ چۈشىنىۋالسا بولىدۇ، بۇ ھەممە ئادەم كۆرۈپ كېلىۋاتقان ئەمما كۆڭۈل بۆلمەيۋاتقان بىر مەسىلە) يەنە «مىللىي كارخانىچىلارنى قوللاش ئۈچۈن ئۇلارنىڭ ماللىرىنى ئالدىن سېتىۋېلىش، ساختا بولسىمۇ، قىممەت بولسىمۇ سېتىۋېلىش.» بۇنىڭغا مېنىڭ قارىشىم سەل باشقىچە. بىزنىڭ مىللىي كارخانىچىلىرىمىز  ئىچىدىكى كۆپ قىسىم كارخانىچىلار باي بولغاندا قېرىنداشلىرىنى يۆلەشنى ئۇنتۇپ قالغىنى يوق مانا بۇنداقلارنى قوللاش كېرەك. لېكىن قوللايمەن دەپلا قارا قويۇق ئۇلارنىڭ ماللىرىنى ساختا بولسىمۇ سېتىۋېلىۋەرگەندە ئۇلاردا باشقىلارنىڭ ھېسداشلىقىغا ئېرىشىشكە خۇشتار بولۇپ قېلىش تۇيغۇسى پەيدا بولۇپ ئىلگىرىلەش بولمايدۇ، رىقابەت ئېڭى تېخىمۇ تۆۋەنلەپ كېتىدۇ، چۈنكى ئۇلارنىڭ ماللىرى ئېسىل بولمىسىمۇ ئۇلارنى قوللايدىغان ئۇيغۇرلىرى بار. مەنچە بۇ ياخشى ئەمەس. ئۇلارمۇ رىقابەتكە قاتنىشىشى، زىياننىڭ ئاچچىقىنى تېتىپ، سەمىمىيلىك بىلەن ئۆزىنى قوللاۋاتقان ئۇيغۇرلىرى ئۈچۈن سۈپەتلىك مال ئىشلەپچىقىرىشقا تىرىشىشى كېرەك، شۇنداق بولغاندىلا ئاندىن چىگرا ھالقىپ روناق تاپالايدۇ. ئۆزۈمگە يوللۇققان كىچىككىنە بىر ئىش: مەن خەلقئارا چوڭ بازار دىكى بىر پائالىيەت سورۇنىغا قاتنىشىش ئۈچۈن تاكسى بىلەن بارغان ئىدىم، بارىدىغان ۋاقتىمدا مېنىڭ ئۆيۈمدىن چوڭ بازارغا 6يېرىم  سومغا باردىم، قايتىپ كېلىدىغان ۋاقتىمدا ساقلاپ تۇرۇپ بىر ئۇيغۇرنىڭ ماشىنىسىنى ئالاھىدە توسۇپ چىقىپ شۇنداق ياخشى سۆھبەتلەرنى قىلىشىپ ئىشىك ئالدىمغا كەلگەندە ئۇنىڭغا 10 سومنى تەڭلىدىم، بىراق ئۇ مەن بۇيەرگە 20 سومغا ئەكىلەتتىم ، دېدى. ئۇكام  مەن بايا مۇشۇ يەردىن 6يېرىم سومغا بارغان ئىدىم، لېكىن سىزگە بايىقى ئەھۋالىڭىزنى بىلگەندىن كېيىن 10 سوم بەردىم.  ئەجىبا قاراپ تۇرۇپ مۇشۇنداق قىلسىڭىز سىزگە سىڭەرمۇ؟ دېدىم. بەرسىڭىز 20 سوم بېرىڭ بولمىسا سىزنى ئەكىلىپ قويغىنىم سىزگە قىلغان سەدىقەم بولۇپ قالسۇن، دېدى. مەن 20 سۇمنى ئېلىپ ئۇنىڭغا تەڭلەپ تۇرۇپ،: «سىزگە ئوخشاش مۇشۇنداق تويماس ئۇيغۇرلار، نۇرغۇن سەمىمىي ئۇيغۇرلارنىڭ نېنىنى يەرگە ئۇرۇۋاتىسىلەر» دېدىم. ئۇ شۇڭا ئۇيغۇرنى ماشىنامغا چىقارمايمەن، سېنىڭ ئورنۇڭغا بىر خەنزۇنى ئالغان بولسام 50 سوم دېسەممۇ بېرەتتى، دەپلا كېتىپ قالدى. مەن ئۇنىڭ كەينىدىن خېلى ئۇزۇن قاراپ قالدىم. بۇ كىچىككىنە بىر مىسال، بۇ يەردە مەن ئۇيغۇرنىڭ ماللىرىنى ئېلىشقا بولمايدۇ، ئۇلارنىڭ ماشىنىسىغا چىقىشقا بولمايدۇ دېگەننى ئوتتۇرىغا قويماقچى ئەمەس، لېكىن ئۇلارغا رىقابەت مۇھىتى يارىتىپ بەرگەندىلا ئاندىن ئۇلاردا ئىلگىرىلەش بولىدۇ. يەھۇدىيلاردىن قەلەندەر چىقمايدىكەن، چۈنكى ئۇلار  يەھۇدىي قەلەندەرلەرگە سەدىقە بەرسەك، سەدىقىگە ئۆگىنىپ قېلىپ ئۆز كۈچىگە تايىنىپ ئەمگەك قىلىپ ھالال جان بېقىشنى خالىماي، ئاخىرىدا خاراب بولىدۇ دەپ قارايدىكەن، مەن ئۇلارنىڭ مۇشۇ ئادىتىنى ياقتۇرۇپ قالدىم. ئاخىردا ئۇيغۇر زادە ئەپەندىمنىڭ مىللىتى ئۈچۈن كۆيۈۋاتقان يۈرىكىنىڭ داۋاملىق لاۋۇلداپ تۇرۇشىنى ئۈمىد قىلىمەن. يەنە تېنىڭىزگە ئامانلىق، چەت ئەلدىكى ئوقۇشىڭىزنىڭ ئۇتۇقلۇق بولۇشىنى تىلەيمەن.

ozhal

	بەزىلەرگە نىمىشقا ئۆز ئارا قوللىشىمىز كىرەكلىگىنى ئىنىق چۇشەندۇرۇش كىرەك . بەزىلەرنىڭ بىشىغا تاغارنى كىيدۇرۇپ ئۇرمىغىچە چۇشەنمەيدۇ ۋە ئازغىنە مەنپەئەت ئالدىدا ھەممىدىن كېچىدۇ ياكى ئۇلاردا جان بىقىشىتىن باشقا ئاڭ يوق . مىنىڭچە بىزنىڭ ھىچكىمدىن رەنجىش ھەققىمىز يوق . قىلىۋاتقان ياخشى ئىشلىرىمىزغا بولغان مىننەت تاماسىنى كۇڭلىمىزدىن چىقىرىۋەتسەك چوقۇم بىر قاتلام ئادەملەر جەميەتكە ھامان تەسىر كۆرستىىدۇ . بىر ئادەم بولسىمۇ بىر كۈن بۇرۇن ئويغىنىپ ئەمەلى ھەركىتى بىلەن ئىجرا قىلىشنى مىزان قىلسا ھامان ئۈنۈمى بۇلىدۇ . جەميەت ئەنە شۇداق تەرەققى قىلىپ بۇگۇنگە كەلگەن  .شۇڭا جەميەتتىن ئۆمىتسىزلىنىش ئۆمىتسىزلەرنىڭ ئىشى .

kixmixkiz

	14. كىتاب ئوقۇش ئۇسۇلىمىزنى، كىتابقا تۇتقان پوزىتسيىمىزنى ئۈزۈل-كېسىل ئۆزگەرتىش؛ نەشرىيات ۋە مەتبۇئاتلرىمىزنى قوللاش ھەم ئۇلارغا تەلەپ قويۇش؛ بۇلتۇر قۇمۇل شەھىرىگە مەلۇم بىرزۆرۆر مۇناسىۋەت ئىشى  بىلەن بارغىنىمىزدا ساھىپخان ئائىلىنىڭ مىھمماندوسلۇقىدىن باشقا كىتاپقا تۇتقان ئالاھىدە پوزىتسىيەسى مەندە ئالاھىدە تەسىر قوزغىدى ھەم ئۇزۇندىن بۇيان ئەتراپىمدىكى كىتاپ ئوقۇمايدىغان بىر قىسىم ئادەملەرگە نىسبەتەن  ئاچچىق ئېچىنىشلىرىمنىڭ ئورنىغا كاللامغا بىر ئويغۇنۇش،ئەقىل سالدى.ئۇياقنىڭ ئۈيىدە گەرچە بىرەر ھەپتىدەك تۇرۇپ قالغان بولساقمۇ،ساھىپخاننىڭ ئۇيغۇر تارىخىدىن تارتىپ خەلقئارا ۋەزىيەتكىچە،داڭلىق يازغۇچى شائىرلارنىڭ تەرجىمىھالىدىن تارتىپ ھەر بىر ئەسەرلىرى ئۈستىدىكى تەھلىللەرگىچە توختىماي سۆزلەپ بېرىشى بىزگە يەتتە كۈننى يەتتە سائەتتەك تېز بىلىندۈرگەن ئىدى.ئۇياقنىڭ بۇنداق بىلىملىكلىگى،سۆزمەنلىكى ئەلۋەتتە كىتاپنى كۆپ ئوقۇغانلىقنىڭ مەھسولى ئىدى.ساھىپخاننىڭ دىيىشىچە ئۇياق مۇشۇ بىر يىلدا ئۆزى ئۈچۈن ھەم باشقىلارغا سوۋغاتلىق ئۈچۈن 5000يۇئەنلىكتەك كىتاپ سېتىۋاپتۇ.(ئۇياق داڭلىق دوختۇر.ئەلۋەتتە ،بىر ئايلىق مۇئاشى ۋە مۇكاپاتىلا  بۇ چىقىمغا يىتەرلىك.) بىز قايتىدىغان كۈنى ساھىپخانلار ئائىلە بويىچە بىزنى پويىز ئىستانىسىغا ئۇزۇتۇپ چىقتى.قوللىرىدا بىزگە بىر مۇنچە يوللۇق ،يوللۇقلار ئىچىدە بىر يۈرۈش قۇمۇل پاسونىدا رەشىلىيە قىلىپ ئىشلەنگەن ياستۇق،يوتقان تېشىدىن باشقا بىر دالاي كىتاپلار.................. كىتاپخۇمارلىقىم سەۋەبىدىن پويىزغا چىقىپلا بۇ كىتاپلارنى بىرياندىن تەكشۈرۈپ ئۈلگۈردۇم،كىتاپلارنىڭ بىرىنچى بېتىگە ئايرىم -ئايرىم ئىسىملىرىمىزنى يېزىپ سوۋغاتلىق سۈپىتىدە ساھىپخاننىڭ ئىمزاسى ،يىل،ئاي،كۈن ۋاقىتلىرى يىزىلغان ئىدى.شۇ چاغ بەك ھاياجانلاندىم،ئەسلى كىتاپ دىگەننى مىھماندارچىلىقلاردىمۇ  ئۆز ئارا سوۋغا قىلىشسا بىر چىرايلىق بولىدىكەنغۇ مانا. يۇرتقا قايتىپ كەلگەندىن كىيىن،ئەتراپىمدىكى دوسلۇرۇمنىڭ،تۇققانلىرىمنىڭ خاتىرلىنىشكە تىگىشلىك  كۈنلىرىدە كىتاپ سوۋغا قىلىشنى ئادىتىمگە ئايلاندۇردۇم.تۇغۇلغان كۈندىن باشقا نۇرغۇن پۇل بىلەن يوقلاپ كىلىۋاتقان نۇرغۇن ئەنئەنىلەرنى بۇزۇپ كىتاپ بىلەن يوقلىسىڭىز تېىخمۇ ئەھمىيەتلىك بولىدىكەن .ھەم بۇ ئەتراپىڭىزدىكىلەرگە كىتاپ مەدىنىيىتى تاقىتىشنىڭ ياخشى بىر پۇرسىتى ئىكەن.مەسىلەن:يېڭى تۇققان دوستىڭىزنى بالىلارنى قانداق تەربىيلەش توغرىسىدىكى كىتاپ بىلەن قوشۇمچە قىلىپ تۇغۇلغۇچىنىڭ تۇغۇلغان ۋاقتىدىن تارتىپ يەتتە ياشقا توشقىچە بولغان ئىشلارنى خاتىرلەيدىغان ،سۈرەتلىرىنى چاپلايدىغان مەزموندىكى كىتاپنى(بۇ توغرۇلۇق بەك ياخشى كىتاپلار باركەن ھازىر ) سوۋغا قىلسىڭىز،ئاغرىپ ياتاقتا يېتىپ قالغان دوستىڭىز ئۈچۈن ،ئۈزىنى قانداق كۈتۈش،قانداق ئاسراش توغرىسىدىكى كىتاپلارنى،توي خاتىرە كۈنى بولغان دوسلار ئۈچۈن بەخىتلىك ئائىلىنى قانداق قۇرۇپ چىققىلى ،پەرزەنتلەرنى قانداق قىلىپ ياخشى تەربىيلەپ چىققىلى بولىدىغانلىقى توغرىسىدىكى كىتاپلارنى،دوسلۇرىڭىزنىڭ بالىلىرى ئالى مەكـتەپكە ياكى سىرتقا ئوقۇشقا ماڭغاندا لوغەت كىتاپلار ياكى بالىلارغا مۇناسىۋەتلىك ياخشى ھىكايە رومانلارنى سوۋغا قىلسىڭىزمۇ بولىدۇ.ئىشقىلىپ نۇقۇل پۇل قۇيۇپلا يوقلايدىغان نۇرغۇن يوقلاشلارنىڭ ئورنىغا مۇناسىۋەتلىك كىتاپلار بىلەن يوقلايدىغان ئادەتنى كېڭەيتەلىسەك بۇنىڭ مىللىتىمىزگە بېرىدىغان بىھىساپ پايدىسىنى پۇلغا  سۇندۇرغىلى بولمايدۇ ،ئەلۋەتتە. ياخشى كىتاپ ،ياخشى بىر مەكتەپ.ئۇيغۇر جەمىيىتىمىزدە كىتاپنىڭ ئادەم تەربىيلەش رولىغا سەل قارالغانلىقتىن كىتاپ ئوقۇش پائالىيىتى ئوموميۈزلۈك ھادىسىگە ئايلىنالمايۋاتىدۇ.بۇ ھەقتىكى يەنە بىر ئىزدىنىشىم:باشقا مىللەتلەر ئىجاد قىلغان نۇرغۇن بايراملارنى تۇيۇپ-تۇيمايلا شۇنداق ئاسان ئۆزلەشتۇرۇپ قوبۇل قىلىۋاتىمىز .ئاتىلار بايرىمى،ئانىلار بايرىمى ،ئاشىق-مەشۇقلار بايرىمى،مىننەتدارلىق بايرىمى ................دىگەندەك.ئەمما ئۆزىمىزمۇ  نىمىشقا مىللىتىمىزگە پايدىلىق بىر قىسىم بايراملارنى ئىجاد قىلمايمىز ھەم ئەمىلىلەشتۇرمەيمىز. ئەگەر شۇنداق بىر پۇرسەت يارالسا ،بىزمۇ ئىلتىماس قىلىپ ،مەلۇم بىر ئەھمىيەتلىك كۈننى تاللاپ ئۇيغۇرلاردا< كىتاپ سوۋغا قىلىش بايرىمى> نى ئەمىللەشتۈرسەك،بۇ كۈنى ئۇيغۇرچە كىتاپخانىلاردا تولۇپ كەتكەن ئادەملەر قايناق بازاردەك ئاۋات بوپ كەتسە،بالىلارنىڭ قوللىرىدا ھەر خىل كىتاپلار،يۈزلىرىدە شادلىق كۈلكىسى...........بۇ بايرامدىن نەچچە كۈن بورۇن ئۇيغۇرچە نەشىرياتلار ئالدىراش بوپ كەتسە، توم-توم كىتاپلارنى بېسىپ ئۈلگۈرتەلمەي قالمايلى دەپ كىتاپ سوۋغا قىلىش بايرىمى كۈنىگە،يەنە داڭلىق يازغۇچىلىرىمىزمۇ كىچىلىرى ئۇخلىماي رومانلىرىنىڭ ئاخىرقى قىسىملىرىنى يېزىپ كەتسە ،بۇ يىلقى بايرامغا ئۈلگۈرتۈپ بازارغا سالىمەن،ئىمزاسىنى نەق مەيداندىن سېتىۋالغۇچىلارغا ئۆزەم قۇيۇپ بېرىمەن دەپ................... ۋاي توۋا ،ئاخىرقى قۇرلارنى يېزىۋاتقاندا بىر خىل ھۇزۇرلىنىپ كەتتىما ،ئۆزەمنى راستلا شۇنداق قايناق كىتاپ بازىرىدا ئالدىراش كىتاپ سېتىۋېلىۋاتقاندەك ھىس قىلىپ [s:2]

mehzun

	ئەڭ ئاۋۋال ئۆزىنى سۆيۈشنى بىلىش كېرەك. ئۆزىنى سۆيگەنلىك ئۇيغۇرنى سۆيگەنلىك. تىلىنى، ئۆرپ ئادىتىنى، پۈتۈن ئۇيغۇر ئىتىقاد قىلىۋاتقان دىنىنى سۆيۈش.   ئۆزى ئۈچۈن دىنى ئۈچۈن پىكىر قىلىۋاتقان، باش قاتۇرۋاتقانلارنى سۆيۈش. زىيالى قاتلىمىدىكىلەر بىلەن دىنى قاتلامدىكىلەر ئارىسىدا يېقىنلىق پەيدا قىلىش، چۈشۈنۈش ھاسىل قىلىش.

uyghurzade

	ئىلھامبەخش پىكىرلەر، تولۇقلىما شەكلىدىكى تەھلىللەردىن قېرىنداشلىرىمنىڭ پاكىز يۈرىكىنى كۆرگەندەك بولدۇم؛ سۆيۈندۈم. مەسئۇلىيەتچان، قالتىس پىكىر قىلىدىغان قېرىنداشلارنىڭ بۇ مۇنبەردە كۆپ ئىكەنلىكىنى بىلەتتىم. يۇقىرىقى ئىنكاسلار بۇ قارىشمنىڭ راستلىقىنى يەنە بىر قەدەم ئىسپاتلاپ،مېنىڭ خۇرسەنلىكمنى كۈچەيتىۋەتتى.        مانا مۇشۇنداق پاراڭلار رىشتىمىزنى چاچىتىدۇ،ئورتاق ھېسسىياتىمىزنى بىر يەرگە ئەكىلىدۇ، تەپەككۇرىمىزنى غىدىقلايدۇ، پىكىر ئوچىقىمىزغا ئوت ياقىدۇ. پىكىر ئىچىدە ياشاۋاتقان، تۇتېمنىڭ گېپى بويىچە ئېيتقاندا، ئۆز قەۋمىنى "ئاقىللارچە سۆيۈۋاتقان" بارلىق قېرىنداشلار بىزنىڭ بايلىقىمزدۇر. ئۇلارغا سالاملار بولسۇن، بىزنى شۇلار سېپىگە قېتىلشقا نېسىپ قلىسۇن! چۈنكى، پىكىر قىلىشلا بىزگە ئۆزىمىنىڭ ئادەم ئىكەنلىكىمىزنى ھېس قىلدۇرىدۇ، مەۋجۇدلۇقىىمىزنى ئېسىمىزگە سالىدۇ. فرانسيە پەيلاسوپى، ھازىرقى زامان پەلسەپىسىنىڭ ئاتىسى دېكارت نەقەدەر توغرا ئېيتقان ھە: "مەن ئويلىنىۋاتىمەن، شۇڭا مەن مەۋجۇت!"      ئەمدى مەن 2-نۇقتا ھەققىدە قىسقىچە بىر توختىلاي.     2. ئىجتىمائىي ئىنكاس قايتۇرۇش ئىقتىدارىمىزنى ساقلاپ قېلىش       بىر تېلېفون، بىر پارچە خەت، بىرەر ئىنكاس....ئۆزىمىزگە ياقمىغان، كوللېكتىپ مەنپەتىمىزگە چېتىلدىغان ئىشلاردا يولىدا؛ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەرگە رېئايە قىلغان، ھاياجانلانمىغان ئاساستا ئىنكاس قايتۇرۇش نەقەدەر زۆرۈر ھە!       "گۈلى" ماركىلىق ...ۋەقەسى، تارقالغان پلاستنكا ۋەقەسى، ياسىن جېكسون قاتناشقان چولپانلار ئولتۇرۇشى، يەنە يېقىندا بولغان ئانا-بالىغا مۇناسىۋەتلىك  بىر ئىش--تالاي-تالاي ئىشلاردا  ئەقىىللىق قېرىنداشلىرىمىز بىر نۇقتىنى----يولىدا، سوغۇققان بولۇپ تۇرۇپ قايتۇرغان ئىنكاسنىڭ نەقەدەر زۆرۈرلۈكىنى،قىممەت قارىشىمىزنى قوغداشتا  مۇھىم رول ئوينايدىغانلىقىنى ئىسپاتلاپ بەردى. ئەنە شۇنداق ئىجتىمائىي ئىنكاس قايتۇرۇش ئىقتىدارى ئۆلمىگەن قېرىنداشلىرىمىز بۇ قەۋمنىڭ ھاياتلىق ھۆجەيرىلىرىدۇر. ئۇلارغا ئېھتىرام يوللايمەن ، ئۆزۈمنىڭ ئۇنداق قېرىنداشلىرىمنى قانچىلىك ھۆرمەتلەيدىغانلىقمنى يوشۇرمايمەن. ئۇلار خەلقىگە بولغان مۇھەببىتىنى كونكرېتلاشتۇرالىغانلاردۇر، ئۇلار مىللەت ھەققىدە شوئار توۋلاش باسقۇچىدىن ھالقىپ كەتكەنلەردۇر، ئۇلار بىزنىڭ بايلىقىمزدۇر. ياشىسۇن تۇيغۇلىرى ئەنە شۇنداق ياشىرىپ تۇرغان كىشلىرىمىز! ئۇلار ئامان بولسۇن!           ئەنە، ئۆزىمىىزنىڭ ئادەملىرى باشقۇرغان بىر يەرلىك تېلۋېزىيە ئستانىسسسدا ئىچكىيىم مودىل مۇسابىقىسى بېرىلىپ ئەخلاقىمىزغا سوئال قويۇۋاتىدۇ. بۇ ھال ترۇپكىنى قولىىمىزغا ئېلىپ، تېلۋېزيە ئىستانسىسغا ئىككى ئېغىز سەممىي پىكىرىمىزنى دەپ قويۇش ئۈچۈن تېلېفون ئۇرۇشىمىزنى كۈتۈۋاتىدۇ.  ئەنە، بىر سىڭلىمىز شاخلاپ بېقىشنىڭ چۈشىنى كۆرمەكتە، بۇ ھال ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى ئەرلەرنىڭ--ئاتا، ئاكا ۋە باشقىلارنىڭ ئىككى ئېغىز گەپ قىلىىشنى كۈتمەكتە. يەنە تالاي ئىشلار...       بۇنى يېزىۋېتىپ، تۇيۇقسىز شائىر تاھىر ھاموتنىڭ "مەن بىلدىم " دېگەن كلاسسىك شېئرىدىكى مۇنۇ قالتىس مىسرالىرى ئېسىمگە كەلدى: ....... بىر قىز ھەسىرىتىنى مېنىڭ قەلبىمىگە كۆمدى، بىر ئادەم ئۆزىنىڭ ئۈمىدىنى مېنىڭ قېنىمغا كۆمدى، بىر قەۋم ئۆز مەۋجۇدلۇقىنى مېنىڭ جېىنىمغا كۆمدى، باھار يېنىمدىلا ئۆلۈۋاتىدۇ... ياز يېنىمدىلا توزۇۋاتىدۇ...                   بۇ شېئىرنى تەھىلىل قىلىش بۇ تېمىنىڭ مەقسىتى بولمىغاندىكىن، ئەمدى يەنە ئەسلى مەقسەتكە قايتىپ كېلەيلى.       بىز راستىنلا ياخشى ئادەملىرى مەغلۇپ بولغان بىر مىللەتمۇ؟ ئەنە،  بىر مۇنبەر تۆتتال پۇل ئۈچۈن توختىماي سېرىق نەرسىلەرنى بېكىتىگە قويماقتا. بۇ ھال يۈكسەل قېرىندىشىمىز "كۈنسىرى سارغىيىۋاتقان تورلىرىمىز" دېگەن ماقالسىدە ئەكس ئەتتۈرگەندەك بىر نېمە دېيىشىمىزنى كۈتمەكتە....بىر تور يازغۇچىسى دىققەت جەلب قىلىش ئۈچۈن مەخسۇس شەھۋانىي بىر نەرسىلەرنى ئەسەر دەپ كۆتۈرۈپ چىقماقتا. ئەنە، ئايرىم بىر قىسىم تەھرىرلەر مەتبۇئاتنى خۇسۇسىي مۈلكىگە ئايلاندۇرۇش ئۈچۈن تىرشماقتا....يەنە باشقا تالاي ئىشلار، تالاي بىنورماللىقلار بىزنىڭ يولىدا ئىنكاس قايتۇرۇپ، تەكلىپ-پىكىر بېرىشىمىزنى كۈتمەكتە.            توغرا، بىز بۇنچىلىك ئىشلار بىلەن قسىقىغىنە ۋاقىت ئىچىدە چوڭ ئۆزگىرشلەرنى يارىتالمايمىز. لېكىن، ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىىشپ، بۇنداق يۈزلىنىش ھامان ئۆزىنىڭ كۈچىنى كۆرسىتىدۇ. بىز ئاخىرىدا ئۆزىمىزنىڭ مەنىۋي ئىمارىتىمىزنىڭ ئۇلغا  ئۆزىمىز خالاپ تۇرۇپ بىر كېسەك قويغان بولىمىز؛ قەۋمىمىزنى شوئار بىلەن ئەمەس، ئەمەلىي ھەرىكىتىمىز بىلەن سۆيگەن بولىمىز. ئەڭ مۇھىمى، ئالاھىدە بىر تارىخي شارائىتتا ئۆزىمىزنىڭ ئادىمىلىك ھېسسيىاتى، قىپقىزىل يۈرىكى ئۆلمىگەن بىر ئىنسان ئىكەنلىكىمىزنى ئىسپاتلايمىز.        "ۋاي، بۇنچىلىك ئىش بىلەن نېمە ھەل بولاتتى، ئۆزۈڭنى بىل، ئۆزگىنى قوي" دەۋاتقانلارغا، مىللەت ھەققىدە شوئار توۋلاۋاتقانلارغا يەنىلا بايا ئسىمىنى تىلغا ئالغان شېئىردىكى ماڭا ياد بولۇپ كەتكەن ئويناق مىسرالار ئارقىلىق پىچىرلىغۇم كەلدى: ....ئەرلەرنىڭ كۆپۈك، ئازابلرىمنىڭ بىمەنە، ۋەتىنىمنىڭ تۇزدەك ياكى كارىۋىتىمدەك قاتتىق، ...كۈلكەمنىڭ ساختا ئىكەنلىكىنى مەن بىلدىم.(تاھىر ھاموتنىڭ "مەن بىلدىم" دېگەن شېئىرى)    ختابىمىز شۇكى، بىزگە خەلقىنى ئابستراكىت يوسۇندا سۆيىدىغان ئادەم لازىم ئەمەس!

guzalturuk

	سالام. بۇ تېما ھەقىقەتەنمۇ كىشىنى ئويغا سالىدىكەن.يۇقۇرقى تەكلىپلەردىن باشقا،مەن ھەر ئايدا كىتاب سېتىۋىلىشنى،بىر پارچە تارىخىي ماتىرىيال تىپىپ كۆرۇشنى  ئويلاشتىم ....