ئاساسىي قانۇنىدىن لىكسىيە

白马

جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ ئاساسىي قانۇنىدىن لىكسىيە
2004-يىلى 3-ئاينىڭ 14-كۈنى 10-نۆۋەتلىك مەمىلكەتلىك خەلىق قورولتينىڭ 2-يىغىنىدا ماقۇللانغان«جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتى ئاساسىي قانۇنىنىڭ تۈزۈتىلمىسى»گە ئاساسەن تۈزۈتىلدى.
دۆلىتىمىزنىڭ بۇ قانۇنى 4باپ، 138مادىدىن تۈزۈلگەن.
1.باپ  ئومۇمىي پىروگىرامما
1-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتى ئىشچىلار سىنىپى رەھبەرلىك قىلدىغان، ئىشچى-دېھقانلار ئىتتىپاقىنى ئاساس قىلغان خەلىق دىمۇكىراتىيسى دىكتاتۇرلىقىدىكى سوتسىيالىستىك دۆلەت. سوتىسيالىستىك—تۈزۈم جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ تۈپ تۈزۈمى. سوتىسيالىستىك تۈزۈمگە ھەرقانداق تەشكىلات ياكى شەخىسنىڭ بۇزغۇنچىلىق قىلىشى مەنئىي قىلىندۇ.
2-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىدە بارلىق ھاكىمىيەت خەلىققە مەنسۇپ. مەمىلكەتلىك خەلىق قورولتىيى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلىق قورولتايلىرى خەلىقنىڭ دۆلەت ھاكىميىتىنى يۈرگۈزىدىغان ئورگىنىدۇر.
4-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىدە ھەممە مىللەت باراۋەر. دۆلەت ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ قانۇنلۇق ھۇقۇقى ۋە مەنپىئەتىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ. مىللەتلەرنىڭ باراۋەرلىك، ئىتتىپاقلىق، ھەمكارلىق مۇناسىۋىتىنى قوغدايدۇ ۋە راۋاجلاندۇرىدۇ.
15-ماددا: دۆلەت سوتسىيالىستىك بازار ئىگىلىكىنى يولغا قۇيىدۇ. دۆلەت ئىقتىسادقا دائىر قانۇن چىقىرىشنى كۈچەيتىپ، ماكرولۇق تەڭشەشنى مۇكەممەللەشتۈرىدۇ.
17-ماددا: كوللىكتىپ ئىقتىسادى تەشكىلاتلار ئالاقىدار قانۇنلارغا رىئايە قىلىش شەرتى بىلەن ئۆز ئالدىغا ئىقتىسادى پائالىيەت قىلىشقا ھۇقۇقلۇق.
19-ماددا: دۆلەت سوتسىيالىستىك مائارىپ ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇپ، پۈتۈن مەمىلكەت خەلقىنىڭ پەن-مەدەنىيەت سەۋىيەسىنى ئكستۈرىدۇ.
20-ماددا: دۆلەت تەبئىي پەن ۋە ئىجتىمائىي پەن ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرىدۇ. پەن ۋە تېخنىكا بىلملىرىنى ئومۇملاشتۇرىدۇ، پەن تەتقىقات نەتىجىسى ۋە تېخنىكا ئىجادىيەت كەشپىياتىنى مۇكاپاتلايدۇ.
26-ماددا: دۆلەت تۇرمۇش مۇھىتىنى ۋە ئېكلوگىيلىك مۇھىتنى ئاسرايدۇ ۋە ياخشىلايدۇ، بۇلغۇنىشنىڭ ۋە باشقا ئىجتىمائىي ئاپەتنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ ھەمدە ئۇلارنى تىزگىنلەيدۇ.
28-ماددا: دۆلەت جەمئىيەت تەرتىپىنى ساقلايدۇ، ۋەتەنگە ئاسىيلىق قىلدىغان ۋە دۆلەتنىڭ خەۋىپسىزلىكىگە خەۋىپ يەتكۈزىدىغان باشقا جىنايى ھەركەتلەرنى باستۇرىدۇ. جەمئىيەت ئامانلىقىغا خەۋىپ يەتكۈزىدىغان، سوتسىيالىستىك ئىقتىسادقا بۇزغۇنچىلىق قىلدىغان جىنايى ھەركەتلەر ۋە باشقا جىنايى ھەركەتلەرنى جازالايدۇ، جىنايەتچىلەرنى جازالايدۇ ھەم ئۆزگەرتىدۇ.
2.باپ  پۇقرالارنىڭ ئاساسىي ھۇقۇقى ۋە مەجبۇريىتى
33-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ تەۋەلىكىدە بولغانلىكى كىشى جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ پۇقراسىدۇر. جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ پۇقرالىرى قانۇن ئالدىدا باپباراۋەر. دۆلەت ئىنسانىي ھۇقۇقنى ھۆرمەتلەيدۇ ۋە كاپالەتلەندۈرىدۇ.
35-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ پۇقرالىرى سۆز، مەتبۇئات، يىغىلىش ئۆتكۈزۈش، تەشكىلاتلارغا ئۇيۇشۇش، نامايىش قىلىش، كۈچ كۆرسىتىش ئەركىنلىكىگە ئىگە.
51-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ پۇقرالىرى ئەركىنلىك ۋە ھۇقۇقتىن بەھىرمەن بولغاندا دۆلەتنىڭ، جەمئىيەتنىڭ، كوللىكتىپنىڭ مەنپىئەتىگە ۋە باشقا پۇقرالارنىڭ قانۇنىي ئەركىنلىكىگە ۋە ھۇقۇقىغا زىيان يەتكۈزسە بولمايدۇ.
53-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ پۇقرالىرى ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلارغا رىئايە قىلىشى، دۆلەت مەخپىيەتلىكىنى ساقلىشى، جامائەت مال-مۈلۈكىنى ئاسىرىشى، ئەمگەك ئىنتىزامىغا رىئايە قىلىشى، جامائەت تەرتىۋىگە رىئايە قىلىشى، ئىجتىمائىي ئەخلاققا ھۆرمەت قىلىشى شەرىت.
56-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتى پۇقرالىرىنىڭ قانۇن بۇيىچە باج تاپشۇرۇش مەجبۇريىتى بار.
3.باپ   دۆلەت ئاپپاراتلىرى
57-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ مەمىلكەتلىك خەلىق قورولتىيى دۆلەتنىڭ ئالىي ھاكىميەت ئورگىنىدۇر.مەمىلكەتلىك خەلىق قورولتىيى دائىمىي كومتىتى ئۇنىڭ دائىمىي ئورگىنىدۇر.
63-ماددا: مەمىلكەتلىك خەلىق قورولتىيى تۆۋەندىكى خادىملارنى قالدۇرۋېتىشكە ھۇقۇقلۇق.  (1) جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ رەئىسى ۋە مۇئاۋىن رەئىسى؛ (2) گۇۋۇيەننىڭ زۇڭلىلىرى، دۆلەت كوممۇسارلىرى، مىنىستىرلار، كومتىت مۇدىرلىرى، باش مۇپەتتىش، باش كاتىپ؛ (3) مەركىزىي ھەربىي كومتىتىنىڭ رەئىسى ۋە مەركىزىي ھەربىي كومتىت تەركىبىدىكى باشقا خادىملار؛ (4) ئالىي خەلىق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى؛ (5) ئالىي خەلىق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشى.
4.باپ  دۆلەت بايرىقى، دۆلەت شېئىرى، دۆلەت گېربى، پايتەخت
136-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ دۆلەت بايرىقى—بەش يۇلتۇزلۇق قىزىل بايراق؛ جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ دۆلەت شېئىرى — «پىدائىيلار مارىشى»؛
137-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ دۆلەت گېربى ئوتتۇرسىغا بەش يۇلتۇز نۇرى ئاستىدىكى تىيەنئەنمىننىڭ، چۆرىسىگە باشاقلار ۋە چىشلىق چاقنىڭ سۈرىتى چۈشۈرۈلگەن.
138-ماددا: جۇڭخۇا خەلىق جۇمھۇريىتىنىڭ پايتەختى —بېيجىڭ.

زەپەر

白马 ياخشىمۇ سىز قانۇننى چۈشۈنۈش بولسا ھەر بىر ئەقىل ئىگىسىنىڭ بىلىۋېلىشى زۈرۈل بولغان مۇھىم بىر بىلىم چۈنكى قانۇن ئارقىلىق ئۈزىمىزنىڭ ھۇقۇق مەنپەتىنى كاپاكەتلەندۈرگىلى بۇلىدۇ . ياخشى تىما يوللاپسىز . بىراق خەت شەكلىنى ئوشاپ قويسىڭىز