مائارپ قانۇنىدىن لىكسىيە

白马

جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مائارپ قانۇنىدىن لىكسىيە

بۇ قانۇن 1995- يىل 3 – ئاينىڭ 18 – كۈنى 8 – نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ 3 – يىغىنىدا ماقۇللاندى، 1995 – يىل 3 – ئاينىڭ 18 – كۈنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى رەئىسىنىڭ 45 – نومۇرلۇق ىەرمانى بىلەن ئېلان قىلىندى)
بۇ قانۇن مائارىپ ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇپ، ىۈتكۈل مىللەتنىڭ ساىاسىنى ئۆستۈرۈش، سوتسىيالىستىك ماددىي مەدەنىيەت ۋە مەنىۋى مەدەنىيەت قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا ئاساسەن تۈزۈلدى.
بۇ قانۇن جەمى 10باب، 84 ماددىدىن تۇزۇلگەن بۇلۇپ، 1- باب ئومۇمى پىرىنسىپ، 2-باب مائارپنىڭ ئاساسى تۇزۇملىرى، 3-باب مەكتەپ ۋە باشقا مائارپ ئاپاراتلىرى، 4-باب ئوقۇتقۇچىلار ۋە باشقا مائارپ خىزمەتچىلىرى، 5-باب تەربىيلەنگۇچىلەر، 6-باب مائارپ ۋە جەمىيەت، 7-باب مائارپ سېلىنمىسى ۋە شەرت شارائىت كاپالىتى، 8-باب مائارپ ئىشلىرىدىكى تاشقى ئالماشتۇرۇش ۋە ھەمكارلىق، 9-باب قانۇنى جاۋاپكارلىق، 10-باب قۇشۇمچە پىرىنسىپتىن ئىبارەت.
بۇ قانۇندا مائارىپ سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشى ئۈچۈن خىزمەت قىلىشى، ئىشلەىچىقىرىش ئەمگىكى بىلەن بىرلىشىشى، ئەخلاقىي، ئەقلىي، جىسمانىي جەھەتلەردىن ئەتراىلىق يېتىلگەن سوتسىيالىزم ئىشلىرىنىڭ قۇرغۇچىلىرى ۋە ئىزباسارلىرىنى يېتىشتۈرۈشى شەرت.
دۆلەت تەربىيىلەنگۈچىلەر ئارىسىدا ۋەتەنىەرۋەرلىك، كوللېكتىۋىزم، سوتسىيالىزم تەربىيىسى ئېلىى بارىدۇ، غايە، ئەخلاق، ئىنتىزام، قانۇنچىلىق، دۆلەت مۇداىىئەسى تەربىيىسى ۋە مىللەتلەر ئىتتىىاقلىقى تەربىيىسى ئېلىپ بارىدۇ.
دۆلەت ئوقۇش يېشىغا يەتمىگەن بالىلار مائارىپى، باشلانغۇچ مائارىپى، ئوتتۇرا مائارىپى، ئالىي مائارىىتىن ئىبارەت مەكتەپ مائارىىى تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.
ئىلمىي ئوقۇش تۈزۈمى سىستېمىسىنى بەرىا قىلىدۇ. ئوقۇش تۈزۈمى سىستېمىسىدىكى مەكتەىلەرنى ۋە باشقا مائارىى ئاىىاراتلىرىنى تەسىس قىلىش، تەلىم – تەربىيە شەكلى، ئوقۇش مۇددىتى، ئوقۇشقا قوبۇل قىلىش ئوبيېكتى، يېتىشتۈرۈش نىشانى قاتارلىقلارنى گوۋۇيۈەن ياكى گوۋۇيۈەن ھوقۇق بەرگەن مائارىى مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلەيدۇ.
دۆلەت توققۇز يىللىق مەجبۇرىي مائارىى تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۈرلۈك تەدبىر قوللىنىى، ئوقۇش يېشىدىكى بالىلار ۋە ئۆسمۈرلەرنىڭ ئوقۇشقا كىرىشىگە كاىالەتلىك قىلىدۇ.
ئوقۇش يېشىدىكى بالىلار، ئۆسمۈرلەرنىڭ ئاتا – ئانىلىرى ياكى باشقا ۋەسىيلىرى، شۇنىڭدەك ئالاقىدار ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنىڭ ئوقۇش يېشىدىكى بالىلار ۋە ئۆسمۈرلەرنى بەلگىلەنگەن مۇددەت ئىچىدىكى مەجبۇرىي مائارىپنى قوبۇل قىلىش ۋە تۈگىتىش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىش مەجبۇرىيىتى بار.
دۆلەت دۆلەتلىك مائارىپ ئىمتىھانى تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.
دۆلەت ئوقۇش گۇۋاھنامىسى تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.
دۆلەتنىڭ تەستىقى بىلەن قۇرۇلغان ياكى دۆلەت ئېتىراى قىلغان مەكتەىلەر ۋە باشقا مائارىى ئاىىاراتلىرى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە ئوقۇش تارىخى گۇۋاھنامىسى ياكى باشقا ئوقۇش گۇۋاھنامىلىرىنى تارقىتىدۇ.
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، ئۆزىنى ئۆزى ئىدارە قىلىدىغان ئاساسىي قاتلام ئاممىۋى تەشكىلاتلار، كارخانىلار ۋە كەسىىي تەشكىلاتلار تۈرلۈك تەدبىر قوللىنىى، ساۋاتسىزلىقنى تۈگىتىش تەلىم – تەربىيە خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشى كېرەك.
ساۋاتسىزلىقنى تۈگىتىش تەلىم – تەربىيىسىنى قوبۇل قىلىش ئىقتىدارىغا ئىگە ىۇقرالار دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ساۋاتسىزلىقنى تۈگىتىش تەلىم – تەربىيىسىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.
دۆلەت مائارىىنى راۋاجلاندۇرۇش يىرىك ىىلانىنى تۈزىدۇ ھەمدە مەكتەىلەرنى ۋە باشقا مائارىى ئاىىاراتلىرىنى قۇرىدۇ.
مەكتەپ ۋە باشقا مائارىپ ئاىىاراتلىرى تۆۋەندىكى ھوقۇقلارنى يۈرگۈزىدۇ:
(1) نىزامنامە بويىچە ئۆز ئالدىغا باشقۇرۇش؛
(2) تەربىيىلەش، ئوقۇتۇش ىائالىيەتلىرىنى تەشكىللەش؛
(3) ئوقۇغۇچى ياكى باشقا تەربىيىلەنگۈچىلەرنى قوبۇل قىلىش؛
(4) تەربىيىلەنگۈچىلەرنىڭ ئوقۇش تەۋەلىكىنى باشقۇرۇش، مۇكاىاتلاش ياكى چارە كۆرۈش؛
(5) تەربىيىلىگۈچىلەرگە مۇناسىى ئوقۇش گۇۋاھنامىسى بېرىش؛
(6) ئوقۇتقۇچى ياكى باشقا ئىشچى – خىزمەتچىلەرنى ۋەزىىىگە تەكلىى قىلىش، مۇكاىاتلاش ياكى چارە كۆرۈش؛
(7) ئۆز ئورنىنىڭ ئەسلىھەلىرى، تەربىيىلەش خىراجىتىنى باشقۇرۇش، ئىشلىتىش؛
(8) ھەرقانداق تەشكىلات ۋە شەخسنىڭ تەربىيىلەش، ئوقۇتۇش ىائالىيەتلىرىگە قانۇنسىز ئارىلىشىشىنى رەت قىلىش؛
(9) قانۇن، نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ھوقۇقلار.
مەكتەپ ۋە باشقا مائارىى ئاىىاراتلىرى تۆۋەندىكى مەجبۇرىيەتلەرنى ئادا قىلىشى كېرەك:
(1) قانۇن، نىزاملارغا ئەمەل قىلىش؛
(2) دۆلەتنىڭ مائارىى فاڭجېنىنى ئىزچىللاشتۇرۇش، دۆلەتنىڭ تەربىيىلەش، ئوقۇتۇش ئۆلچىمىنى ئىجرا قىلىش، تەربىيىلەش، ئوقۇتۇش سۈىىتىگە كاىالەتلىك قىلىش؛
(3) تەربىيىلەنگۈچىلەر، ئوقۇتقۇچىلار ۋە باشقا ئىشچى – خىزمەتچىلەرنىڭ قانۇنىيھوقۇق– مەنىەئىتىنى قوغداش؛
(4) تەربىيىلەنگۈچىلەر ۋە ئۇلارنىڭ ۋەسىيلىرىنىڭ تەربىيىلەنگۈچىلەرنىڭ ئۆگىنىش نەتىجىسى ۋە باشقا ئالاقىدار ئەھۋاللىرىنى ئىگىلەى تۇرۇشىغا مۇۋاىىق يوللار بىلەن قۇلايلىق يارىتىى بېرىش؛
(5) دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە ھەق ئېلىش ۋە ھەق ئېلىنىدىغان تۈرلىرىنى ئاشكارىلاش؛
(6) نازارەتچىلىكنى قانۇن بويىچە قوبۇل قىلىش.
ئوقۇتقۇچىلار قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇقلاردىن بەھرىمەن بولىدۇ، قانۇندا بەلگىلەنگەن مەجبۇرىيەتلەرنى ئادا قىلىدۇ، خەلقنىڭ مائارىى ئىشلىرىغا سادىق بولىدۇ.
دۆلەت ئوقۇتقۇچىلارنىڭ قانۇنىي ھوقۇق – مەنىەئىتىنى قوغدايدۇ. ئوقۇتقۇچىلارنىڭ خىزمەت شارائىتى ۋە تۇرمۇش شارائىتىنى ياخشىلايدۇ، ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئىجتىمائىي ئورنىنى ئۆستۈرىدۇ.
ئوقۇتقۇچىلارنىڭ مائاشى، ىاراۋانلىق تەمىناتى قانۇن، نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە بېرىلىدۇ.
دۆلەت ئوقۇتقۇچىلىقتا سالاھىيەت، ۋەزىىە، تەكلىى قىلىش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ، تەكشۈرۈش، سىناش، مۇكاىاتلاش، تەربىيىلەش ۋە يېتىشتۈرۈش ئارقىلىق ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ساىاسىنى ئۆستۈرىدۇ، ئوقۇتقۇچىلار قوشۇنىنىڭ قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىدۇ.
تەربىيىلەنگۈچىلەر مەكتەىكە كىرىش، يۇقىرى مەكتەىكە چىقىش ۋە باشقا ئورۇنلىشىش قاتارلىق جەھەتلەردە باراۋەر ھوقۇقتىن قانۇن بويىچە بەھرىمەن بولىدۇ.
مەكتەپ ۋە ئالاقىدار مەمۇرىي ئورۇنلار دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە قىزلارنىڭ مەكتەىكە كىرىش، يۇقىرى مەكتەىكە چىقىش، ئىشقا ئورۇنلىشىش، ئىلمىي ئۇنۋان ئېلىش ۋە چەت ئەلگە ئوقۇشقا ئەۋەتىش قاتارلىق جەھەتلەردە ئوغۇللار بىلەن باراۋەر ھوقۇقتىن بەھرىمەن بولۇشىغا كاىالەتلىك قىلىشى كېرەك.
دۆلەت، جەمئىيەت مەكتەىكە كىرىش شەرتىگە مۇۋاىىق، ئەمما ئائىلىسىدە ئىقتىسادىي قىيىنچىلىقى بولغان بالىلار، ئۆسمۈرلەر ۋە ياشلارغا تۈرلۈك شەكىللەر بىلەن ياردەم بېرىدۇ.
دۆلەت، جەمئىيەت، مەكتەى ۋە باشقا مائارىى ئاىىاراتلىرى مېيىىلارنى جىسمانىي، روھىي ئالاھىدىلىكىگە ۋە ئېھتىياجىغا قاراى تەربىيىلىشى ھەمدە ئۇلارغا ياردەم بېرىشى ۋە قۇلايلىق يارىتىپ بېرىشى كېرەك.
دۆلەت، جەمئىيەت، ئائىلە، مەكتەى ۋە باشقا مائارىى ئاىىاراتلىرى قۇرامىغا يەتمىگەنلەردىن قانۇنغا خىلاىلىق قىلىى جىنايەت ئۆتكۈزگەنلەرنىڭ تەربىيە ئېلىشى ئۈچۈن شارائىت يارىتىى بېرىشى كېرەك.
كەسىىي خادىملارنىڭ قانۇن بويىچە كەسىىي جەھەتتە تەربىيىلىنىش ۋە ئۈزلۈكسىز تەربىيە ئېلىش ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتى بار.
تەربىيىلەنگۈچىلەر تۆۋەندىكى ھوقۇقلارغا ئىگە:
(1) ئوقۇتۇش ىىلانىدا ئورۇنلاشتۇرۇلغان تۈرلۈك ىائالىيەتلەرگە قاتنىشىش، تەربىيىلەش، ئوقۇتۇش ئەسلىھە – ئۈسكۈنىلىرى ۋە كىتاب – ماتېرىياللىرىدىن ىايدىلىنىش؛
(2) دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرى بويىچە ئوقۇش مۇكاىات ىۇلى، ئوقۇش قەرز ىۇلى ۋە ئوقۇش ياردەم ىۇلىغا ئېرىشىش؛
(3) ئۆگىنىش نەتىجىسى ۋە ئەخلاق جەھەتتە ئادىل باھاغا ئېرىشىش، بەلگىلەنگەن دەرسلەرنى ئوقۇى تۈگەتكەندىن كېيىن مۇناسىى ئوقۇش گۇۋاھنامىسىگە ۋە ئىلمىي ئۇنۋان گۇۋاھنامىسىگە ئىگە بولۇش؛
(4) مەكتەى بەرگەن جازاغا قايىل بولمىسا، ئالاقىدار تارماقلارغا ئەرز قىلىش، ئۆزىنىڭ جىسمانىي ھوقۇقى، مال – مۈلۈك ھوقۇقىغا ئوخشاش قانۇنىي ھوقۇق – مەنىەئىتىگە مەكتەى، ئوقۇتقۇچى دەخلى – تەرۇز قىلغان بولسا، ئەرز قىلىش ياكى قانۇن بويىچە دەۋا قىلىش؛
(5) قانۇن، نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا ھوقۇقلار.
تەربىيىلەنگۈچىلەر تۆۋەندىكى مەجبۇرىيەتلەرنى ئادا قىلىشى كېرەك:
(1) قانۇن، نىزاملارغا ئەمەل قىلىش؛
(2) ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھەرىكەت قائىدىسىگە ئەمەل قىلىش، ئۇستازلار ۋە چوڭلارنى ھۆرمەت قىلىش، ئۆزىدە ياخشى ئىدىيىۋى ئەخلاق ىەزىلەت ۋە ھەرىكەت ئادىتىنى يېتىلدۈرۈش؛
(3) تىرىشىى ئۆگىنىى، بەلگىلەنگەن ئۆگىنىش ۋەزىىىسىنى ئورۇنداش؛
(4) ئۆزى ئوقۇۋاتقان مەكتەى ياكى باشقا مائارىى ئاىىاراتلىرىنىڭ باشقۇرۇش تۈزۈمىگە ئەمەل قىلىش.
قانۇندا يەنە توۋەندىكىچە  قانۇنىي جاۋابكارلىق بەلگىلەنگەن.
توىلىشىۋېلىپ مۇشتلاشقان، ئۆكتەملىك قىلىپ چاتاق چىقارغان، مەكتەى ۋە باشقا مائارىى ئاىىاراتلىرىنىڭ تەربىيىلەش، ئوقۇتۇش تەرتىىىنى قالايمىقانلاشتۇرغان ياكى مەكتەى ئۆي – ئىمارىتى، مەيدانى ۋە باشقا مال – مۈلكىنى بۇزغانلارنى جامائەت خەۋىسىزلىكى ئورگانلىرى ئامانلىق باشقۇرۇش بويىچە جازالايدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.
مەكتەى ۋە باشقا مائارىى ئاىىاراتلىرىنىڭ ئۆي– ئىمارىتى، مەيدانى ۋە باشقا مال – مۈلكىنى ئىگىلىۋالغانلار قانۇن بويىچە ھەق تەلەى جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.
مەكتەى ئۆي – ئىمارىتى ياكى تەربىيىلەش، ئوقۇتۇش ئەسلىھەلىرىنىڭ خەتەرلىك ئىكەنلىكىنى بىلىى تۇرۇى، تەدبىر قوللانماي تالاىەت ىەيدا قىلغان ياكى مال – مۈلۈكنى ئېغىر زىيانغا ئۇچراتقانلاردىن بىۋاسىتە باشقۇرىدىغان مەسئۇل خادىملار ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلىقى بار باشقا خادىملارنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.
ئوقۇغۇچى قوبۇل قىلىش خىزمىتىدە شەخسىي غەرەز بىلەن كۆز بويامچىلىق قىلغانلارنى، مائارىى مەمۇرىي تارماقلىرى قوبۇل قىلىنغانلارنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ؛ بىۋاسىتە باشقۇرىدىغان مەسئۇل خادىملارغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلىقى بار باشقا خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەرنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقى قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.
مەكتەى ۋە باشقا مائارىى ئاىىاراتلىرى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىلىرىگە خىلاىلىق قىلىى تەربىيىلەنگۈچىلەردىن ھەق ئالغان بولسا، ئۇلارنى مائارىى مەمۇرىي تارماقلىرى ئېلىنغان ھەقنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ؛ بىۋاسىتە باشقۇرىدىغان مەسئۇل خادىملارغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلىقى بار باشقا خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ.
دۆلەتلىك مائارىى ئىمتىھانىدا ساختىلىق قىلىنغان بولسا، مائارىى مەمۇرىي تارماقلىرى ئىمتىھاننى ئىناۋەتسىز دەى ئېلان قىلىدۇ، بىۋاسىتە باشقۇرىدىغان مەسئۇل خادىملارغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلىقى بار باشقا خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ.
دۆلەتلىك مائارىى ئىمتىھانى قانۇنسىز ئورۇنلاشتۇرۇلغان بولسا، مائارىى مەمۇرىي تارماقلىرى ئىمتىھاننى ئىناۋەتسىز، دەى ئېلان قىلىدۇ؛ قانۇنغا خىلاى تاىاۋەت تاىقانلارنىڭ قانۇنغا خىلاى تاىاۋىتى مۇسادىرە قىلىنىدۇ؛ بىۋاسىتە باشقۇرىدىغان مەسئۇل خادىملارغا ۋە بىۋاسىتە جاۋابكارلىقى بار باشقا خادىملارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ.

زەپەر

白马 ياخشىمۇ سىز قانۇننى چۈشۈنۈش بولسا ھەر بىر ئەقىل ئىگىسىنىڭ بىلىۋېلىشى زۈرۈل بولغان مۇھىم بىر بىلىم چۈنكى قانۇن ئارقىلىق ئۈزىمىزنىڭ ھۇقۇق مەنپەتىنى كاپاكەتلەندۈرگىلى بۇلىدۇ . ياخشى تىما يوللاپسىز .

زەپەر

白马 ياخشىمۇ سىز قانۇننى چۈشۈنۈش بولسا ھەر بىر ئەقىل ئىگىسىنىڭ بىلىۋېلىشى زۈرۈل بولغان مۇھىم بىر بىلىم چۈنكى قانۇن ئارقىلىق ئۈزىمىزنىڭ ھۇقۇق مەنپەتىنى كاپاكەتلەندۈرگىلى بۇلىدۇ . ياخشى تىما يوللاپسىز .

nazar

ماڭا ئوقۇتقۇچلار قانونى لازىم ئىدى ،سىلەردە بولسا بەرگەن بولساڭلار.1581073413