كۆرۈش: 1059|ئىنكاس: 1

مىللىيچە - خەنزۇچە ئىككى خىل تىل - يېزىقنى يەنىمۇ قېلىپلاشتۇرۇپ

[ئۇلانما كۆچۈرۈش]
مىللىيچە - خەنزۇچە ئىككى خىل تىل - يېزىقنى يەنىمۇ قېلىپلاشتۇرۇپ قوللىنىش توغرىسىدا ئۇقتۇرۇش

ش ھ ب [2011] 57-نومۇرلۇق



ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق ھۆكۈمىتى ، ئوبلاستلىق ، شەھەرلىك ، ناھىيەلىك ( شەھەرلىك ) خەلق ھۆكۈمەتلىرى ، مەمۇرىي مەھكىمىلەر ، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تارماقلىرى ۋە بىۋاسىتە قاراشلىق ئاپپاراتلىرى :
ئاپتونوم رايونىمىز كۆپ مىللەتلىك ، كۆپ تىللىق ، كۆپ يېزىقلىق رايون . پارتىيە ۋە دۆلەتنىڭ تىل - يېزىق سىياسىتىنى ئومۇميۈزلۈك ئىزچىللاشتۇرۇپ ، مىللىيچە ، خەنزۇچە ئىككى خىل تىل - يېزىقنى توغرا قوللىنىش مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈش ۋە ئىجتىمائىي مۇقىملىقنى ساقلاشتا مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە . ئىقتىسادىي ۋە ئىجتىمائىي ئىشلارنىڭ ئۈزلۈكسىز تەرەققىياتىغا بەزى جايلار ۋە ئورۇنلاردا جەمئىيەتتە قوللىنىلىدىغان تىل - يېزىق قېلىپلاشماسلىق ، مەسىلەن ، مىللىيچە - خەنزۇچە يېزىقنى بەلگىلىمە بويىچە قوللانماسلىق ، مىللىيچە - خەنزۇچە يېزىقنى تەڭ قوللانغاندا نىسبىتى تەڭشەلمەسلىك ، تەرجىمىسى توغرا بولماسلىق ، تىزىلىشى قائىدىسىز بولۇش قاتارلىق ئەھۋاللار ھەمىشە يۈز بېرىپ ، ناچار ئىجتىمائىي تەسىر پەيدا قىلدى .
<< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئورتاق تىل - يېزىق قانۇنى >> ۋە << شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ تىل - يېزىق خىزمىتى نىزامى >>دىكى بەلگىلىمىلەرگە ئاساسەن ، ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ تىل - يېزىق خىزمىتىنى يەنىمۇ كۈچەيتىپ ، مىللەتلەرنىڭ تىل - يېزىقىنى قائىدىلىك ، توغرا قوللىنىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئۈچۈن ، بۇ ھەقتىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرنى تۆۋەندىكىدەك تەكىتلەيمىز :  
1. دۆلەت پۇتۇڭخۇانى ئومۇملاشتۇرىدۇ ، قېلىپلاشقان خەنزۇ يېزىقىنى يۈرگۈزىدۇ ؛ ھەر قايسى مىللەتلەر ئۆزلىرىنىڭ تىل - يېزىقىنى قوللىنىش ۋە تەرەققىي قىلدۇرۇش ئەركىنلىكىگە ئىگە ؛ ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ تىل - يېزىقىنى قوللىنىشتا << ئاساسىي قانۇن >> ، << مىللىي تېررىتورىيەلىك ئاپتونومىيە قانۇنى >> ۋە باشقا قانۇنلاردىكى ئالاقىدار بەلگىلىمە ئاساس قىلىنىدۇ . دۆلەت ئورگانلىرى پۇتۇڭخۇا ۋە قېلىپلاشقان خەنزۇ يېزىقىنى ھۆكۈمەت تىل - يېزىقى قىلىدۇ . قانۇندا ئايرىم بەلگىلىمە چىقىرىلغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا .
2. ئاپتونوم رايونىمىزدىكى ئاپتونومىيە ئورگانلىرى ۋەزىپە ئىجرا قىلغاندا ، ئۇيغۇرچە ، خەنزۇچە ئىككى خىل - يېزىقنى تەڭ قوللىنىدۇ . ئېھتىياجغا قاراپ باشقا مىللەت تىل - يېزىقىنى تەڭ قوللانسىمۇ بولىدۇ ؛ ئاپتونوم ئوبلاست ، ئاپتونوم ناھىيەلەردىكى ئاپتونومىيە ئورگانلىرى ۋەزىپە ئىجرا قىلغاندا ، ئاپتونوم رايوندا ئورتاق قوللىنىلىدىغان ئۇيغۇر ، خەنزۇ تىل - يېزىقلىرىنى قوللىنىش بىلەن بىر ۋاقىتتا ، تېررىتورىيەلىك ئاپتونومىيەنى يولغا قويغان مىللەتنىڭ تىل - يېزىقىنى قوللىنىدۇ ، ئېھتىياجىغا قاراپ شۇ جايدا ئورتاق قوللىنىلىدىغان باشقا مىللەتلەر تىل - يېزىقىنى تەڭ قوللانسىمۇ بولىدۇ ؛ بىر قانچە خىل تىل - يېزىقنى تەڭ قوللىنىپ ۋەزىپە ئىجرا قىلغاندا تېررىتورىيەلىك ئاپتونومىيەنى يولغا قويغان مىللەتنىڭ تىل - يېزىقىنى ئاساس قىلسا بولىدۇ .
3. ئورگان ، تەشكىلات ، كارخانا ، كەسپىي ئورۇنلار ئاپتونوم رايونلۇق ۋە يەرلىك يىغىن ئاچقاندا ، يىغىنغا قاتناشقانلارنىڭ ئەھۋالىغا قاراپ ، بىر خىل ياكى بىر نەچچە خىل تىل - يېزىقنى قوللىنىشى ، بولۇپمۇ يىغىندا تارقىتىدىغان ھۆججەت ، ماتېرىياللارنى مىللىيچە ، خەنزۇچە يېزىقتا تەييارلىشى لازىم . مۇھىم يىغىنلارنىڭ پىلاكاتىدا ئاز سانلىق مىللەت يېزىقى بىلەن خەنزۇ يېزىقىنى تەڭ قوللىنىشى كېرەك .
4. ئورگان ، تەشكىلات ، كارخانا ۋە كەسپىي ئورۇنلار ئوقۇغۇچى ، ئىشچى ، كادىر قوبۇل قىلغاندا ۋە تېخنىكا سىنىغان ، ئۇنۋان باھالىغان ، دەرىجە ئۆستۈرگەن چاغدا ، شۇ جايدا ئورتاق قوللىنىلىدىغان ئاز سانلىق مىللەت تىل - يېزىقى بىلەن خەنزۇ تىل - يېزىقىنى تەڭ قوللىنىشى ياكى ئايرىم - ئايرىم ھالدا قوللىنىشى كېرەك . دۆلەت ۋە ئاپتونوم رايون ئايرىم بەلگىلىمە چىقارغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا .
5. جەمئىيەتتە يېزىق قوللىنىشتا قېلىپلاشقان ، نىسبىتى ماسلاشقان ، كۆركەم ئىشلەنگەن ، تەرجىمىسى ۋە ئىملاسى توغرا بولغان ئاز سانلىق مىللەتلەر يېزىقى بىلەن خەنزۇ يېزىقىنى تەڭ قوللىنىشى كېرەك .
جەمئىيەتتە قوللىنىلىدىغان يېزىق ئاساسلىقى مۇنۇلارنى كۆرسىتىدۇ : ئورگان ، تەشكىلات ۋە كەسپىي ئورۇنلارنىڭ تامغىسى ، ۋىۋىسكىسى ، كىنىشكىسى ۋە ئورۇن نامى بېسىلغان كونۋېرتى ، ئالاقە قەغىزى ، ئاپتونوم رايون تەۋەسىدە يۇقىرىغا يوللىنىلىدىغان ، تۆۋەنگە تارقىتىلىدىغان تۈرلۈك ھۆججەت ، خەت - ئالاقە ، تارقىتىلىدىغان ئۆگىنىش ماتېرىيالى ۋە تەشۋىقات بۇيۇمى ( ئېھتىياجىغا قاراپ شۇ جايدا ئورتاق قوللىنىلىدىغان بىر خىل ياكى بىر نەچچە خىل يېزىق قوللىنىلسا بولىدۇ ) ؛ ئاممىۋى سورۇنلار ، جامائەت ئەسلىھەلىرى ھەمدە ئاممىۋى مۇلازىمەت ئورۇنلىرىنىڭ نام تاختىسى ، جامائەت پاراۋانلىقى ئېلانى ، چېگرا تاختىسى ، يول بەلگىسى ، قاتناش بەلگىسى ۋە ئاپتوموبىللارغا يېزىلغا ئورۇن نامى ، بىخەتەرلىك شوئارى ، ئاپتونوم رايوندا ئىشلەپچىقىرىلغان ھەمدە ئاپتونوم رايوندا سېتىلىدىغان مەھسۇلاتلارنىڭ نامى ، چۈشەندۈرۈشى قاتارلىقلار .
ئاممىۋى سورۇن دېگەنلىك ئاممىنى ئوبيېكت قىلىپ ، سودا خاراكتېرلىك تىجارەت بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ياكى ئامما ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىدىغان سورۇنلارنىڭ ، يەنى ئاممىنىڭ خىزمەت قىلىش ، ئۆگىنىش قىلىش ، ئىقتىساد ، مەدەنىيەت ۋە ئىجتىمائىي ئالاقە تەنھەرىكەت پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىش ، كۆڭۈل ئېچىش ، ئېكىسكۇرسىيە قىلىش ، داۋالىنىش ، ساقلىق ساقلاش ، دەم ئېلىش ، ساياھەت قىلىش ۋە بىر قىسىم تۇرمۇش ئېھتىياجىنى قاندۇرۇش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدىغان بارلىق ئاممىۋى ئىمارەت ، سورۇن ھەمدە ئۇنىڭ ئەسلىھەلىرىنىڭ ئومۇمىي نامىنى كۆرسىتىدۇ . مەسىلەن ، ئاممىۋى قاتناش قوراللىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئاپتوبۇس ( ئايروپىلان ، پاراخوت ) كۈتۈش ئۆيى ، بېلەت سېتىش زالى ؛ داۋالاش ئاپپاراتلىرىنىڭ دىياگنوز كۈتۈمخانىسى ، داۋالىنىش رايونى ، كېسەلخانا رايونى ، كىنو - تىياتىرخانا ، تانسىخانىلار ، سىن قويۇش زالى ، ئويۇنخانىلار ؛ تۈرلۈك تەنتەربىيە مەيدان - سارايلىرى ، ؛ ساياھەت مەنزىرە رايونلىرى ؛ مەكتەپ ، كۇتۇپخانا ، قىرائەتخانا ، مۇزېي ، كۆرگەزمىخانا ، پەن - تېخنىكا سارىيى ، گۈزەل - سەنئەت يۇرتى ، ئارخىپخانا ، ياش - ئۆسمۈرلەر سارىيى ؛ خەلق مەيدانى ، باغچا ؛ سودا سارىيى ، تاللا بازىرى ، مېھمانخانا ، مېھمانساراي ، رېستورانلار ؛ تۈرلۈك تىجارەت زاللىرى ؛ دىنىي پائالىيەت سورۇنى قاتارلىقلار .
6. ۋىۋىسكا ، تامغىلاردا قوللىنىلىدىغان يېزىقلارنى قېلىپلاشتۇرۇش ئۆلچىمى .
1) خەت رەڭگى ۋە ئۆلچىمى . ئادەت بويىچە ھەر دەرىجىلىك پارتكوم ئورگانلىرىنىڭ ۋىۋىسكىسىدىكى يېزىقنىڭ رەڭگى قىزىل بولىدۇ ، ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ، ھۆكۈمەت ، سىياسىي كېڭەش ، ئەدلىيە ئورگانلىرى ۋە تەشكىلات ، كەسپىي ئورۇن ۋىۋىسكىلىرىدىكى يېزىقنىڭ رەڭگى قارا بولىدۇ . مىللىيچە يېزىقنىڭ خەت شەكلى تېكست باسما شەكلىدە بولىدۇ ، خەنزۇچە يېزىقنىڭ خەت شەكلى سۇڭ ئۇسلۇبىدىكى خەت شەكلىدە بولىدۇ . ۋىۋىسكىدىكى يېزىق تامغىدىكى يېزىق بىلەن بىردەك بولۇشى كېرەك ، ۋىۋىسكىنىڭ ماتېرىيالى ، چوڭ - كىچىكلىكى ئىمارەتنىڭ ئەھۋالىغا قاراپ بېكىتىلىشى كېرەك .
2) يېزىقنىڭ تىزىلىش تەرتىپى . يۇقىرى - تۆۋەن شەكىلدە تىزغاندا : مىللىيچە يېزىق ئۈستىگە ، خەنزۇچە يېزىق ئاستىغا تىزىلىدۇ . چەت ئەل يېزىقى بارلىرىدا ، چەت ئەل يېزىقى خەنزۇ يېزىقىنىڭ ئاستىغا تىزىلىدۇ .
ئوڭ - سول شەكىلدە تىزغاندا : ئۇيغۇر ، قازاق ، قىرغىز يېزىقلىرى ئوڭ تەرەپكە ، خەنزۇ يېزىقى سول تەرەپكە تىزىلىدۇ ؛ چەت ئەل يېزىقى بارلىرىدا ، چەت ئەل يېزىقى خەنزۇ يېزىقىنىڭ سول تەرىپىگە تىزىلىدۇ . موڭغۇل ، شىبە يېزىقلىرى سول تەرەپكە ، خەنزۇ يېزىقى ئوڭ تەرەپكە تىزىلىدۇ ، چەت ئەل يېزىقى بارلىرىدا ، چەت ئەل يېزىقى خەنزۇ يېزىقىنىڭ ئوڭ تەرىپىگە تىزىلىدۇ .
دۈگىلەك تامغىلاردا مىللىيچە يېزىق سول تەرەپكە ، خەنزۇچە يېزىق ئوڭ تەرەپكە تىزىلىدۇ .
7. يېزىق تەرجىمە قىلىش ۋە تەكشۈرۈپ بېكىتىش . ئورگان ، تەشكىلات ۋە كارخانا ، كەسپىي ئورۇنلارنىڭ تامغا ، ۋىۋىسكا ، كىنىشكە ، كونۋېرت ، ئالاقە قەغىزى ۋە ئاممىۋى سورۇن ، جامائەت ئەسلىھەسى ، شۇنداقلا ئاممىۋى مۇلازىمەت ئىشلىرىدا قوللىنىلىدىغان ئاز سانلىق مىللەتلەر تىل - يېزىقى جەھەتتە شۇ جايدىكى تىل - يېزىق مەسئۇل تارماقلىرىدىن مەسلىھەت سوراش ، تەرجىمىسىنىڭ توغرىلىقىغا ، قېلىپلاشقان خەت ئىشلىتىشكە كاپالەتلىك قىلىش لازىم .
جايلار ۋە تارماقلار مىللىيچە ، خەنزۇچە تىل - يېزىقنى قېلىپلاشتۇرۇپ قوللىنىش خىزمىتىگە يۈكسەك ئەھمىيەت بېرىپ ، رەھبەرلىكنى كۈچەيتىپ ، ئۆگىنىش ۋە تەشۋىقاتنى ئەستايىدىل تەشكىللەپ ، قائىدە - تۈزۈمنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ ، ئۆز جايى ، ئۆز تارمىقى ( ئورنى )نىڭ تىل - يېزىقنى ئىشلىتىش ئەھۋالىنى ۋاقتىدا تۈزىتىپ ، شىنجاڭنىڭ ھالقىما تەرەققىياتى ۋە ئەبەدىي ئەمىنلىكىنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن ياخشى تىل - يېزىق مۇھىتى يارىتىشى لازىم .

شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى بەنگۇڭتىڭى

2011-يىل 3-ماي  

مەنبە : شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى ئاخباراتى ( 15-نومۇرلۇق )         

baykax - بايقاش ئەسكەرتمىسى

ئالاھىدە ئاگاھلاندۇرۇش:

بايقاشتىكى ماتېرىياللارنى چۈشۈرۈپ ئىشلەتكىنىڭىز شۇ ماتېرىيالنىڭ سىزنىڭ بولۇپ قالغانلىقىنى بىلدۈرمەيدۇ. سىزنىڭ پەقەت پايدىلىنىش ھوقۇقىڭىز بولىدۇ. تور بىتىمىز تەمىنلىگەن ھەرقانداق بىر ماتىريالنى تور بىتىمىزنىڭ ماقۇللىقىنى ئالماي تۇرۇپ،ھەرقانداق بىر توربەت،بىلوگ،ياكى ھەقسىز تور دىسكىسى قاتارلىق ۋاستىلەردىن پايدلىنىپ شەخىسلەرنىڭ ئۆزئالدىغا تارقىتىشىغا يول قويۇلمايدۇ. ئەگەر مۇشۇنداق ئەھۋال بايقالسا مۇناسىپ قانۇنى جاۋاپكارلىقنى ئۆز ئۇستىڭىزگە ئالىسىز. باشقىلارنىڭ ئەمگىكىنى قەدىرلەڭ.

ياقتۇرىشىڭىز مۇمكىن؟

ئاپتور ۋە ئەڭ يېڭى 10 ئىنكاسقا مۇناسىۋەتلىك يېڭى تېمىلار

ۋاقتى: 2011-9-28 14:41:21|ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش
قوللايمەن!
ئانا تىلىمىزنى قەدىرلەپ، يوللاش كۇنۇپكىسىنى بېسىشتىن بۇرۇن ئىنكاس ئىملاسىنى تەكشۈرۈپ كۆرۈڭ. ئاپتۇماتىك ئىملا تەكشۈرۈش ئۈچۈن:بۇ يەرنى بېسىڭ

ئىنكاس يوللاش

كىرگەندىن كېيىن ئىنكاس يازالايسىز كىرىش | ئەزا بولىمەن

سەھىپە جۇغلانما قائىدىسى


تېز ئىنكاسچوققىغا قايتىشسەھىپىگە قايتىش