تەتقىقاتتىكى تۈرسىز تېمىلار-كولخىتسىن بىلەن بىر تەرەپ قىلىنغان بىر ھەسسىلىك تە

نۆۋەتتىكى ئورنىڭىز : باش بەت > ئوقۇتۇش > ئوقۇتۇش تەتقىقاتى > تەتقىقاتتىكى تۈرسىز تېمىلار > تولۇق مەزمۇنى

كولخىتسىن بىلەن بىر تەرەپ قىلىنغان بىر ھەسسىلىك تە

ۋاقىت : 2012-04-08 19:05 | مەنبەسى : | ئاپتۇر : 635241 | تەھرىر : قۇياش ئوغلى | كۆرۇلىشى : قېتىم

كولخىتسىن بىلەن بىر تەرەپ قىلىنغان بىر ھەسسىلىك تەنچە چوقۇم ساپ سورت بولامدۇ

تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ 2-يىللىق 2-قىسىم بىئولۇگىيە دەرىسلىكىنىڭ 73- بېتىدىكى تەكرارلاش سۇئالىدا مۇنداق بىرسۇئال بار.

سورت يىتۈشتۈرۈشتە بىر ھەسسىلەنگەن تەنچىلىك ئۆسۈملۈك تۈپىنى كولخىتسىن بىلەن بىر تەرەپ قىلشتىكى مەقسەت ( ) كە ئېرىشش ئۈچۈندۇر.

A. ئىككى ھەسسلەنگەن تەنچە

B. كۆ ھەسسىلەنگەن تەنچە

C. ئارلاش زىگوتا

D. ساپ لىنىيىلىك سورت

مۇناسىۋەتلىك پايدىلىنىش ماتىريالىدا Dجاۋاپ تاللانغان. مىنىڭچە، بۇ سۇئالدا پايدىلنىش جاۋاپلىرىنىڭ ھەممىسى توغرا، بىر ھەسسىلىك تەنچە –سېلشتۇرۇش مەنىسىدىكى ئۇقۇم بولۇپ، تەن ھۈجەيرىسى تەركىبىدە شۇ تۈرنىڭ يىرىم خرۇموسوم سانى بولغان ئىندىۋىدنى كۆرسىتىدۇ. يەنى بىر ھەسسىلىك تەنچە شۇ تۈرنىڭ گامېتاسنىڭ بىۋاستە يېتىلىشىدىن ھاسىل بولغان ئىندىۋىد بولۇپ، تەن ھۈجەيرىسىدىكى خروموسوم سانىدىن يىرىم كەملەپ كەتكەن بولىدۇ. بۇ خروموسوم سانىنىڭ ئۆزگىرىشىدىكى بىر خىل ئۇسۇل.

خروموسوم سانىنىڭ ئۆزگىرىشچانلىقى جانلىقلار ئۆزگىرىشچانلىقىدىكى مۇھىم سەۋەبلەرنىڭ بىرى بولۇپ، بىر ھەسسىلىك تەنچە جانلىقلىرى سورت يېتىشتۈرۈشتە مۇھىم بولغان پايدىلىنىش قىممىتىگەئىگە. بىر ھەسسىلىك تەنچىدىن ئىككى ھەسسىلەنگەن ، كۆپ ھەسسىلەنگەن تەنچىلىك ئۆسۈملۈك تۈپىگە ئېرىشكىلى بولىدۇ، لېكىن بىر ھەسسىلىك تەنچىنىڭ ھەممىسىدىن ساپ سورتقا ئېرىشكىلى بولمايدۇ.

1) ئەگەر ئىككى ھەسسىلەنگەن تەنچىدىن ھاسىل بولغان بىر ھەسسىلىك تەنچە بولسا مەسىلەن، گېن تىپى AB، aB، Ab، ab بولغان ئىندىۋىدنى كولخىتىس بىلەن بىر تەرەپ قىلغاندا گېن تىپى AABB، aaBB، Aabb، aabb بولغان ئىككى ھەسسىلەنگەن تەنچىلىك ساپ سورتقا ئېرىشكىلى بولىدۇ. ئارىلاشما سورت ھاسىل بولمايدۇ.

2) ئەگەر تۆت ھەسسىلەنگەن تەنچىدىن ھاسىل بولغان بىر ھەسسىلىك تەنچە بولسا مەسىلەن، گېن تىپى AABB، aaBB، AAbb، aabb بولغان ئىندىۋىدنى كولخىتسىن بىلەن بىر تەرەپ قىلغاندىن كېيىنمۇ گېنن تىپى AAAABBBB، aaaaBBBB، AAAAbbbb، aaaabbbb بولغان تۆت ھەسسىلەنگەن تەنچىلىك ساپ سورت ھاسىل بولىدۇ، ئارىلاشما سورت ھاسىل بولمايدۇ. ئەگەر تۆت ھەسسىلەنگەن تەنچىدىن ھاسىل بولغان گېن تىپى AaBB، aaBB، AaBb، aaBb ، AABb بولغان تكت ھەسسىلەنگەن ئارىلاشما سورت ھاسىل بولىدۇ. دېمەك، ئىككى ھەسسىلەنگەن تەنچىدىن ھاسىل بولغان بىر ھەسسىلىك تەنچىنى كولخىتسىن بىلەن بىر تەرەپ قىلغاندا چوقۇم ئىككى ھەسسىلەنگەن تەنچىلىك سورت ھاسىل بولىدۇ. تۆت ھەسسىلەنگەن تەنچىدىن ھاسىل بولغان بىر ھەسسىلىك تەنچىنى كولخىتسىن بىلەن بى تەرەپ قىلغاندىن كېيىن چوقۇم كۆپ ھەسسىلەنگەن تەنچە ھاسىل بولىدۇ، لېكىن ساپ سورت ھاسىل بولۇشى ناتايىن.

(تەھرىر : قۇياش ئوغلى)

ئېسىلكەن

(0)

ناچاركەن

(0)