نىشانلىق ئوقۇتۇش ۋە ئوقۇتۇش ماھار
نئشانلئق ظوقذتذش ؤە ظوقذتذش ماەارئتئ
ئەنئەنىۋىي ظوقذتذشتئن ظإنإمئنئڭ يذقذرئ بولذشئ بئلەن يىقئنقئ بئر قانچە يئلدئن بذيان نئشانلئق ظوقذتذشنئ يولغا قويذش بئر قەدەر كەڭ تەشؤئق قئلئنئؤاتئدذ ەەم بەزئ ظإلگئلەر كأرسئتئلئپ، سئناق باسقذچئدئن ەالقئپ، ظومذملاشتذرذش، قوللئنئش باسقذچئغا قەدەم قويدئ، نئشانلئق ظوقذتذشنئڭ ظەؤزەل تەرەپلئرئ نذرغذن ظوقذتقذچئلارنئ قايئل قئلغان، ظوقذتذش پاظالئيئتئدە بذ ظذسذلنئڭ ظاكتئپ تەرەپلئرئدئن خىلئ زور ظإنإم پەيدا قئلئنئپ، نذرغذن ظوقذتقذچئلارنئ قئزئقتذرغان بولسئمذ، بئراق بئر قئسئم ظوقذتقذچئلار نەزەرئدە نئشانلئق ظوقذتذش ظذسذلئنئ سئرلئقلاشتذرذپ تونذش ياكئ ظذنئڭدئكئ باسقذچلاردئكئ تەلەپلەرگە قارئتا «جاپالئق»كەن دىگەن تونذش بويئچە بذ ظذسذلنئڭ ظومذملئشئشئغا توسالغذ بولماقتا. بەزئ ظوقذتقذچئلار نئشانلئق ظوقذتذش ظذسذلئنئ پەقەت دوسكئغا «نئشان» يىزئلسا، ظوقذغذچئنئڭ «توغرا»، «خاتا» باەالئرئغا قارئتا ەأكإم جايئدا بىرئلسە، نئشانلئق ظذسذل بولئدذ دەپ قاراپ، نئشانلئق ظوقذتذش ظذسذلئنئ «ظاددئيلاشتذرذپ» تونذش خاەئشئ ساقلانماقتا. بذ خئل ظئلغار ظوقذتذش ظذسذلئنئڭ ظومذملئشئشئ بئر خئل ظئلگئرئلەش، ماظارئپ خئزمئتئدئكئ سەكرەش بولذپ ەىسابلئنئدذ. بذ ظذسذل ظإنإمدارلئق تەرئپئدئن ظالغاندا، بئر قانچە يئل بذرذن ظومذملاشقان بولسا ماظارئپ سإپئتئمئزنئڭ ظأسإشئگە بەلگئلئك تإرتكە بولغان بولاتتئ. تأؤەندە مەن نئشانلئق ظوقذتذش ظذسذلئدئكئ ظوقذتذش ماەارئتئ ەەققئدە قاراشلئرئمنئ ظوتتذرئغا قويئمەن.
نئشانلئق ظوقذتذش ظذسذلئ«سئرلئق» ظذسذل ظەمەس، ظذنئڭدئكئ «سئر» پەقەت ظوقذتقذچئنئڭ ماەارئتئ، خالاس. ظذنداقتا بذ ظذسذل تەلەپ قئلئدئغان ماەارەتلەر قايسئلار؟
1. دەرس تەييارلئقئ
بذ ظذسذلنئڭ تەلئپئ بويئچە، يار بىرئش ظىەتئمالئ بولغان ماددئي نەرسئلەرنئ ظالدئن تەييارلاش كىرەك. تەييارلئق دىگەندە، ظوقذتقذچئنئڭ لايئەە تەييارلئشئ، كونسئپئك تإزإشئ پەقەت بئر تەرەپ، ظوقذتذش نئشانئ «ظەستە ساقلاش، چإشئنئش، قوللئنئش» دئن ظئبارەت ظإچ ظامئلئ (ظذقذمئ)نئ ظأزظئچئگە ظالغان بولذشئ، سئناق سوظاللئرئ ياخشئ لايئەئلەنگەن بولذشئ، باەالاش ظألچئمئ كونكئرت بولذش كىرەك، يىڭئ دەرسكە قارئتا، پايدئلئنئش ماتىرئياللئرئ (مەسئلەن، كألەڭگە ظاپاراتئ، پلاستئنكا، كأرسەتمئلئك قورال، تەجرئبە سايمئنئ) ظالدئن تەييارلانغان، سئناق قئلئنغان بولذش كىرەك.
2. ظورذنلاشتذرذش.
ظورذنلاشتذرذش دىگەندە، بذ بئر دەرس مەزمذنئنئ ەەرقايسئ باسقذچلار (ظەستە ساقلاش، چإشئنئش، قوللئنئش) بويئچە ظورذنلاشتذرذشنئ كأرسئتئدذ. بذ ظوقذتقذچئنئڭ شذ دەرس مەزمذنئنئ پذختا بئلئشئگە، شذنداقلا ظوقذغذچئلارنئڭ تەپەككإر سەؤئيئسئ، ظاڭ قاتلئمئ بويئچە تىيئزلئقتئن چوڭقذرلذققا، تارلئقتئن كەڭلئككە ظأتإش پئرئنسئپئ بويئچە جانلئق ظورذنلاشتذرذش، ظذقذم، ەأكإم، ظەقلئي خذلاسە باسقذچلئرئنئ قەدەممذ قەدەم ظئلگئرئلەپ ظورذنلئشئغا قارئتئلغان. يەنە بئر تەرەپتئن ظالغاندا، كأرسەتمە قوراللار، ظئشلئنئدئغان تەجرئبئلەر، ظوقذتذش نئشانئنئ چإشەندذرذش قاتارلئقلارنئ دەل ؤاقتئدا ظورذنلاشتذرذشمذ مذەئم بئر تەرەپ. ظەنظەنئؤئ ظوقذتذش ظذسذلئدا ظاؤال نەزەرئيە تولذق سأزلئنئپ، ظوقذغذچئلارنئ ظاغزاكئ سأز بئلەن قايئل قئلئپ بولغاندئن كىيئن، ظاندئن تەجرئبە ظئشلئنئدذ، بئراق بذ ظذسذل بويئچە ظوقذغذچئلارنئ قايئل قئلئش مإمكئن ظەمەس. مەسئلئنئ ظوتتذرئغا ظوقذتقذچئ قويذش ظئمكانقەدەر ظوقذغذچئلارنئڭ مەسئلئنئڭ ماەئيئتئنئ خذلاسئلەپ بايقاپ چئقئشئغا يىتەكچئلئك قئلئپ، ظأزئگە ظأزئنئ قايئل قئلدذرذش كىرەك. بذ مەنئدئن ظالغاندا، ظەەؤالغا قاراپ، تەجرئبئلەرنئ نەزەرئيدئن ظاؤؤال ظئشلەپ، ظاندئن ماەئيئتئنئ خذلاسئلەشكە ظورذنلاشتذرذش كىرەك.
3. ظورذنلاش.
بذ تەلەپ ظوقذتقذچئنئڭ ماەارئتئنئ ظەڭ ظإنإملإك سئنايدئغان، نئشانلئق ظوقذتذشنئڭ ماەئيەتلئك ماەارئتئدذر. ظارتئستلار ظىتوت ظورذندئغاندا، ظأزئنئڭ نىمە ظورذنلئماقچئ بولغانلئقئنئ بئلئدذ، ظەمما قەستەن ظأزئ زئددئيەت پەيدا قئلئپ، مذناسئپ سأز-ەەرئكەت، چئراي ظئپادئسئ بئلەن بەزئدە ظئنتايئن بئچارە، بەزئدە ظئنتايئن مەمەدان ەالەتتە كىلئؤالئدذ، ظاخئرئدا مەسئلئنئ يەنە ظأزئ خذلاسئلەيدذ، قئزئقارلئق يىرئ شذكئ، ظذلارنئڭ بذ ظويذنئغا قارئغان تاماشئبئنلار ظأزئنئ تأؤەندە ظەمەس، سەەنئدە تذرذؤاتقاندەك ەىس قئلئپ، ؤاقئتنئڭ قانداق ظأتإپ كەتكەنلئكئنئ سەزمەي قالئدذ. مانا بذ ظارتئستلارنئڭ ظورذنلاش ماەارئتئدذر. ظوقذتقذچئلارغا نئسبەتەن ظىيتقاندا، ظوقذغذچئلارنئ قئزئقتذرذپ، ظذلارنئڭ زىەنئنئ «مونوپول» قئلئؤىلئپ، 45مئنذتتئن كىيئن، ظذلارنئ زىرئكتإرمەستئن دەرستئن چإشإشكە ظورذنلاشتذرغاندا، بالئلار بذ ؤاقئتنئڭ قانداق ظأتكەنلئكئنئ سەزمەي قالسا، مانا بذ ظوقذتقذچئلارنئڭ بئر ساظەتلئك ظوقذتذش ؤەزئپئسئنئ ظورذنلاشتئكئ ماەارئتئدذر.
ظذنداقتا، ظوقذغذچئلارنئ قانداق قئزئقتذرذش كىرەك؟
(1)تئل ظامئلئ.
ەەممە مەزمذننئ ظوقذتقذچئ لىكسئيە شەكلئدە سأزلەش، خذددئي چايناپ بەرگەن ناننئڭ تەمئ بولمئغاندەك، يىقئشسئز بولئدذ، بذ بئر جەەەتتئن، ظوقذغذچئلارنئڭ قذلاق يإكئنئ ظاشذرذؤەتسە، يەنە بئر جەەەتتئن، ظوقذغذچئلارنئڭ تەپەككذر سەؤئيئسئنئ سەل چاغلئغانلئق، ظذلارنئڭ بئلئشئنئ سەل چاغلئغانلئق بولذپ، بئلئش بئلەن بئلدذرذش ظوتتذرئسئدا كەسكئن چىگرا سئزئقئ پەيدا بولذپ قىلئپ، ظأزظارا سوغذق كەيپئيات پەيدا بولذپ قالئدذ. شذڭا، ظوقذتقذچئ دەرس ؤاقتئدا، ظوقذغذچئلارغا سەمئمئي مذظامئلە قئلئشئ، يىڭئ دەرس مەزمذنئنئ ظوتتذرئغا قويغاندا، دەرسكە مذناسئؤەتلئك قاراتمئلئقئ كإچلإك بولغان سأزلەردئن ياخشئ پايدئلئنئش كىرەك. مەسئلەن: «بئز ظأتكەن ساظەتتە ماؤذ مەسئلئنئ مذزاكئرە قئلغان ظئدذق، بذنئ تەەلئل قئلساق، مذنداق مەسئلە كىلئپ چئقئدئغاندەك تذرئدذ، قىنئ بئز بئرلئكتە تەەلئل قئلئپ چئقايلئ»، «قاراڭلار، بئرلئكتە بذ رەسئمنئ كإزئتئپ باقايلئ»، «بذ تەجرئبئنئ بئرلئكتە ظئشلەپ كأرەيلئ»... دىگەندەك سأزلەر ظوقذغذچئلاردا تەبئظئي ەالدا قئزئقئش پەيدا قئلئدذ، بذ خئل سأزلەر ظذلارنئڭ زىەنئنئ يئغئپ، پئكئر قئلئشقا، ظوقذغذچئلار ظالدئدا ظأزئنئ كأرسئتئشكە تإرتكە بولئدذ، مەسئلئلەرنئ تەەلئل قئلئش جەريانئدا ظئلگئرئ ظأگەنگەن بئلئملئرئدئن يىڭئ بئلئم خذلاسئلئشئغا يىتەكچئلئك قئلئنسا، ظذلار ەىسسئي بئلئشتئن، ظەقلئي بئلئش باسقذچئغا سأرەپ كئرئلسە ظأز پئكرئنئ ظوتتذرئغا قويذش پإرسئتئگە ظىرئشسە، ظذلار خذددئي تەملئك تاظام يىگەندەك لەززەتلئنئپ، ظأزئنئ كأتإرەڭگإ ەىس قئلئدذ، بذ خئل ظەەؤالدا، ظوقذغذچئ دەرسكە قئزئقمئسئمذ، ظأزئنئڭ يىڭئ دەرسكە قانداق ظئچكئرئلەپ كئرئپ كەتكئنئنئ سەزمەي قالئدذ. ظوقذتقذچئ دەرستئن چإشإشكە دەؤەت قئلغاندئن كىيئن ظاندئن ؤاقئتنئ سىزئدذ. دىمەك بذ چاغدا، ظئنتئزام تەشكئللەشكە، ظوقذتقذچئ ظاغزئ ەىرئپ چإشەندذرذشكە ظورذن قالمايدذ. ظوقذتقذچئ دەرسنئ بايقئتئشئ ەەرگئزمذ ظأزئنئ ەەممئنئ بئلئدئغان بئلەرمەن چاغلاپ، بئر يولئلا چإشەندذرمەستئن، بەزئدە يىڭئ مەزمذنلارنئ مذجمەلرەك ظوتتذرئغا قويذپ، ظأزئمذ تازا ظىنئق بئلمەيدئغان قئياپەتتە ظوتتذرئغا چئقئشئ، ظومذمەن ظوقذغذچئلار نەزەرئدە بئلدإرگإچئ بئلەن بئلگإچئ ظارئسئدا ناەايئتئ چوڭ سەؤئيە پەرقئ بارلئقئنئ سەزدإرمەسلئكئ كىرەك. مەڭگإ ظئلەاملاندذرذشئ كىرەك.
(2) ظأگئنئش مذددئظاسئ.
مەلذمكئ، يذقارقئدەك قوزغئتئش، يىتەكلەش، ظئلەاملاندذرذشلار گەرچە، ظإنإمئ ظئنتايئن يذقذرئ بولسئمذ، ظذنئڭ «دورئلئق» قئممئتئ يەنئلا چەكلئك بولئدذ، ظذنئڭغا ظەڭ چوڭ تەسئر كأرسئتئدئغئنئ يەنئلا ظوقذغذچئنئڭ ظأگئنئش مذددئظاسئدذر. شذڭا، ظوقذتقذچئ ظوقذغذچئلارنئڭ ظأگئنئش مذددئظاسئنئ قوزغاشقا ظەەمئيەت بىرئشئ، شذ پەننئڭ ظەمەلئي ظەەمئيئتئنئ دەرس مەزمذنئغا بئرلەشتذرذپ چإشەندذرذپ، ظذلارنئ داظئم ظأگئنئشكە رئغبەتلەندإرإشئ كىرەك.
ظورذنلاش _ دەرسنئڭ جان تومذرئ، بذ ظوقذتقذچئنئڭ ظەڭ مذەئم ماەارئتئدذر. نئشانلئق ظوقذتذش قارا-قويذق ەالدا نئشاننئ چإشەندذرذش، ەأكإم تاختئلئرئنئ ظئشلئتئش بئلەنلا چەكلئنئپ قالماستئن، ظەڭ مذەئمئ، ظوقذغذچئلارنئڭ ظئچكئ دذنياسئغا بئؤاسئتە تەسئر كأرسئتئپ، ظأزظارا ەىسسئيات ظالماشتذرذش جەريانئدئن ظئبارەت. بئلئش جەريانئنئڭ ەىسسئيات ظالمئشئش جەريانئغا ظأتإشئدئن ظئبارەت بذ ظاكتئپ جەريان ظإزلإكسئز داؤاملاشسا، ظإنإمئنئڭ نەقەدەر ياخشئ بولذشئغا شەرتسئز ظئشئنئشئمئز كىرەك. خذلاسە شذكئ، نئشانلئق ظوقذتذش شەكئلؤازلئق ظإستئگە قذرذلغان ظاددئي شەكئلمذ، «جەننەت مىؤئسئ»گە ظوخشاش يەتكئلئ بولمايدئغان مەنزئلمذ بولماستئن، ظاددئي ماەارەت مەسئلئسئ، بئر قەدەر مذرەككەپ شەكئل، ظەمەلئيەتتە بئز ظويلاؤاتقان «تاختا»لارنئ ظئشلەتمەي تذرذپمذ نذرغذن ظوقذتقذچئلار يذقارقئدەك قئزئقتذرذش شەكلئ بئلەن دەرس ظأتإپ ياخشئ ظإنإمگە ظىرئشكەن. بئزنئڭ ماظارئپ جەريانئمئزدا ظذ ظاللئقاچان بئخلئنئپ بولغان، بذ ەازئر بئزدە يىڭئ شەكئل، كونا مەزمذن. شذڭا ظوقذتقذچئلار بذ ظذسذلغا قارئتا تونذشنئ ظايدئڭلاشتذرذشئ، شەكئل قوغلاشماستئن، ظإنإمگە بأسإپ كئرئشئ كىرەك. ظەڭ مذەئمئ، ظورذنلاش ماەارئتئ، يەنئ، ظوقذتذش ماەارئتئنئ يىتئلدإرإشئ لازئم.
(تەھرىر : ئىزدەن)
«نىشانلىق ئوقۇتۇش ۋە ئوقۇتۇش ماھار»گە دائىر تېخىمۇ كۆپ ئۇچۇر |
||||||||
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
- ئوقۇغۇچىلارنى تارىخ دەرسىگە قىزىقتۇرۇش
- گۈزەل-سەنئەت ئوقۇتۇشى توغرىسىدا ئويلىغ
- تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ مائارىپىنى زامانى
- دەرىسخانىنى چۈشىنەمسىز ؟
- ئۇيغۇر ئويما خەت سەنئىتى توغرىسىدا
- 中学信息技术教学优点
- يىڭى ئەسىر ۋە يىڭى دەرىسلىك موھىتى ئوقۇ
- گۈزەل -سەنئەت نەزىرىيەسى پايدىلىنىش مات
- سىز قايسى ئۇسۇلنى مۇۋاپىق كۆردىڭىز ؟
- ئوقۇتقۇچىلارنىڭ مائارىپ قارىشىنى يېڭىل
- يېڭى دەرسلىك ئىسلاھاتىدا ئوقۇتقۇچىلار
- ‹‹قوش تىل›› ئوقۇتقۇچىلىرى دىققەت قىل
- ئېلېكتىرونلۇق ئويۇن دەرسىنىڭ رولىغا سە
- ئوقۇغۇچىلارنىڭ تاپشۇرقىغا باھا بەرگەند
- ئارقىدا قالغان ئوقۇغۇچىلارنى يېتەكلەش
- دەرسخانا ئوقۇتۇشىدا دىققەت
- ئوقۇغۇچىلارنى تارىخ دەرسىگە قىزىقتۇرۇش
- گۈزەل-سەنئەت ئوقۇتۇشى توغرىسىدا ئويلىغانلىر
- تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ مائارىپىنى زامانىۋىلاش
- دەرىسخانىنى چۈشىنەمسىز ؟
- ئۇيغۇر ئويما خەت سەنئىتى توغرىسىدا
- 中学信息技术教学优点
- يىڭى ئەسىر ۋە يىڭى دەرىسلىك موھىتى ئوقۇتقۇچى
- گۈزەل -سەنئەت نەزىرىيەسى پايدىلىنىش ماتىريال
- سىز قايسى ئۇسۇلنى مۇۋاپىق كۆردىڭىز ؟
- ئوقۇتقۇچىلارنىڭ مائارىپ قارىشىنى يېڭىلاش تو
- ئوقۇتقۇچىلار قوللانمىسى ئىلىكتىرونلۇق نوسخى
- ئۇيغۇر ئويما خەت سەنئىتى توغرىسىدا
- گۈزەل -سەنئەت نەزىرىيەسى پايدىلىنىش ماتىريال
- تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ مائارىپىنى زامانىۋىلاش
- مىللەتلەر ئىتپاقلىغى تەربىيەسى دەرىسلىگىدىك
- سىز قايسى ئۇسۇلنى مۇۋاپىق كۆردىڭىز ؟
- ئوقۇتقۇچىلارنىڭ مائارىپ قارىشىنى يېڭىلاش تو
- گۈزەل-سەنئەت ئوقۇتۇشى توغرىسىدا ئويلىغانلىر
- دەرىسخانىنى چۈشىنەمسىز ؟
- نىشانلىق ئوقۇتۇش ۋە ئوقۇتۇش ماھار