ھەربىر ئادەم ئۆزى ياشاۋاتقان ئانا تۇپرىقىنى ، ئەجداتلارنىڭ شۇ مۇقەددەس ئىزى قالغان مۇقەددەس تۇپراقنى سۆيۈشى كېرەك.......
تۆۋەندە مەن ھاجى قۇتلۇق قادىرىي ئەپەندىنىڭ <بار ئىكەنمەن يادىڭدا دۇنيا> دېگەن كىتابىدىكى بىر ۋەقەلىكنى سۆزلەپ ئۆتمەكچىمەن ، كۆپچىلىكنىڭ جۈملىدىن پۈتكۈل ئۇيغۇر جەمىيىتىنىڭ ئويلىنىپ كۆرىشىنى ئۈمۈد قىلىمەن :
ياپۇنىيىلىك بىر ئارخولۇگ جەنۇبىي شىنجىياڭدا ئىلمىي تەكشۇرۈش ئېلىپ بېرىش ئۈچۈن ، ئۆزىنىڭ تەرجىمانى بىلەن ئاۋۋال بېيجىڭغا كېلىپتۇ، ئاندىن ئۈرۈمچىگە چۈشۈپ بىر كۈنمۇ توختىماي شۇ كۈنى كەچتىلا قەشقەرگە بېرىپتۇ ، ئەتىسى ئەتتىگەندە ئوپالدىكى مەھمۇد قەشقىرى مەقبەرەسىنى زىيارەت قىلغاندىن كېيىن ئاندىن جەنۇبىي شىنجىيڭدىكى ئارخولىگىيلىك تەكشۈرۈشىنى باشلاپتۇ . تەرجىمالى ھەيران بولۇپ ئۇنىڭدىن :« سىزنىڭ بۇ قېتىمقى ئىلمىي تەكشۈرۈش ۋاقتىڭىز شۇنچىلىك قىسقا تۇرۇپمۇ ئەڭ ئاۋۋال ئوپالغا باردىڭىز ، بۇ نېمە سەۋەپتىن ؟» دەپ سوراپتۇ ، ئارخولۇگ دوستۇمنىڭ سوئالىغا جاۋاپ بەرمەي :« مەن سىزگە ياپۇنىيىگە بارغاندا دەپ بېرەي » دەپلا قويۇپتۇ . ئۇلار تەكلىماكان قۇملىقىغىمۇ كىرىپتۇ . سەپەردە ياپۇنىيىلىك ئارخىلۇگ يولبۇيى يېگەن پېچىنىنىڭ كۇرۇپكىلىرىنى ، ئىچكەن مىنرال سۇنىڭ بوتۇلكىلىرىنى يىغىپ مېڭىپتۇ . ئۇنىڭ يەنە ئىچى پۇشۇپ ئۇنىڭغا :« بۇلارنى يىغىپ ئۆزىڭىزگە ئۇشۇق يۈك قىلىپ نېمە قىلىسىز ؟ تەكلىماكان دېگەن پايانى يوق قۇملۇق ، بۇنى تاشلىۋەتسىڭىز بولمىدىمۇ؟ » دەپتۇ ، ياپۇنىيىلىك لام جىم دېمەي مىيىققىدە كۈلۈپ قويۇپيۇ . بۇ ئىشنى ئىلمىي تەكشۈرۈش تۈگىچە داۋاملاشتۇرۇپتۇ. ئۇلار ئاخىرى ئۈرۈمچىگە كەلگەندە ئارخولۇگ ھېلىقى نەرسىلەرنى مېھمانخانىنىڭ ئەخلەت ساندۇقىغا تاشلىۋىتىپتۇ . ئۇلار بېيجىڭ ئارقىلىق ياپۇنىيىگە قايتىپتۇ. ئارخولۇگ ئۆز دۆلىتىگە كەلگندىن كېيىن ئۇنىڭغا :
ئەمدى سىزنىڭ سوئالىڭىزغا جاۋاپ بېرەي ، ئالدى بىلەن ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ئۇلۇغ ئىنسىكىلوپىدىك ئالىمى مەھمۇد قەشقىرىنىڭ مەخبەرەسىنى زىيارەت قىلىشىمدىكى سەۋەپ ، مەھمۇد قەشقىرى دۇنيادا تۇنجى بولۇپ ياپۇنىيە دېگەن ئىسىمنى دۇنيا خەرىتىسىگە يازغان ۋە ئۇنى سىزغان ئالىم ، شۇڭا بىز ياپۇنلار بۇ بۈيۈك زاتقا چەكسىز ھۆرمەت ۋە ئېھتىرام بىلدۈرىمىز . شۇ ئەقەدە بىلەن مەنمۇ جۇڭگۇغا كېلىپ ئۇنىڭ مەخبەرەسىنى زىيارەت قىلغاندىن كېيىن ، ئاندىن ئەسلى خىزمىتىمنى باشلىدىم ،
ئىككىنجى سوئالىڭىزغا كەلسەك مەن ئۇ ئەخلەتلەرنى تەكلىماكان قۇملىقىغا تاشلىۋەتسەم ھېچكىم سورىقىنى قىلمايدۇ ، ئەمما مەن مەڭگۈلۈك ھىجدان ئازابىغا قالاتتىم ، يىگىت ئەجدادىڭىز تۆرەلگەن ئاشۇ شۆھرەتلىك قەدىمىي زىمىننىڭ غەرىب بىلەن شەرىقنىڭ مەدىنىيىتىنى تۇتاشتۇرغان بەلۋاغ ، ئىنسانىيەتكە پارلاق مەدىنىيەت تاراتقان خاسىيەتلىك ماكان ، دۇنيا مەدىنىيىتىنىڭ ئاچقۇچى كۆمۇلگەن بۈيۈك خەزىنە ئىكەنلىگىنى ، مۇنداقچە ئېيتقاندا ، مەھمۇد قەشقىرىي تۇغۇلغان ، ياشاپ ، ئېجاد قىلغان ، ئۇنى باغرىغا بېسىپ مەڭگۈلۈك ئۇيقۇغا كەتكەن مۇقەددەس تۇپراق ئىكەنلىگىنى كۆز ئالدىڭىزغا كەلتۈرسىڭىز ، ئۇنىڭغا ئەخلەت تاشلاش ئەمەس ، دەسسەشكىمۇ ئەيمىنىسىز؟!