ئاپتۇرى :شىرئەلىجان


ئەسسالامۇ ئەلەيكوم بېكەت ئەھلى ؟كۈنسىرى تەرەققى قىلۋاتقان جەميەت گەرچە بىزنى تۇرمۇشنىڭ يوقىرى پەللىسىگە كۆتۆرۋاتقان بولسىمۇ ،ئەمما مەلوم تەسىرلەر ،يات مەدىنيەتنىڭ سىڭىپ كىرىشى بىلەن بىزنىڭ قىزئاياللىرمىزدا تۇرمۇشتىكى كىيىم -كىچەك مەدىنيىتى جەچەتتىن ناھايتى تىزلا ئۆزگىرىش بولدى ،تۇرمۇشنىڭ زامانۋىلىشىش دەرىجىسى كىيىم-كىچەكنىمۇ تەڭ يۈكسەلدۈرۈپ ماڭدى.........
قىسقا يوپكا،،،يەڭسىزمايكا،،،،،ئىشتان ،،،،،،،،ئاسكا مايكا،،،،كالتا ئىشتان ،،،،،كىندىكى ئوچوق مايكا......تەرەقىيات مانا مۇشۇنداق يۈكسىلىپ ماڭدى ،ياغلىق بىلەن ئەتلەس كۆينەكمۇ ئاللىقاچان تاشلىنىپ بولغان،،،،،،،،،
بۇتەرەقىتات ئاۋال ياشلاردىن كىيىن چوڭلاردىن ھەتتا مەكتەپتىكى ئوقوغوچىلار موداقىلىپ ھالا بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە شامال چىقسا ئۆرىلىپ ئىچىلىپ كىتەيدەيدىغان يوپكا،مەيدىسنىڭ ئۈستى قىسمى كۆرىنىپ تۇردىغان رىزىنكە مايكىلارغا ئۆزگەردى ،،،،
بىزنىڭ ئەنئەنە،كىيىمكىچەك مەدىنيىتى دىگەنلەر نەگە كەتتى ؟......تۇرمۇشتىكى تەرەقىيات ئۇلارنى يوقاتتىمۇ ياكى بىز تاشلىۋەت تۇقمۇ ؟
بۇسۇئاللارغا بىر ئىككى ئىغىزگەپ بىلەن چۈشەنچە بەرگىلى بولمايدۇھەم ئۆزگەرىت كىلىمۇ بولمايدۇ،بۇيەدە يىچبولمىغاندا بىزگە تەسىر كۆرسىتۋاتقان ئاشۇنداق مەدىنيەتلەرنى كەڭ تورداشلانىڭ ھوزورىغا سۇنغىلى بولىدۇ،،،،،،،
ئەگەر مەلوم بىرمىللەت بولسا ئۇنىڭ چوقوم تۆۋەندىكىدەك چوڭ ئالاھىدىلىكى بولىشى شەرىت قىلىندۇ ئۇبولسىمۇ .
1-تىل -يىزىق
2-ئۆرۆپ -ئادەت
3-مىللى تىرتوريەلىك رايون
......................................................
بۇنى بىزگە جۇغراپىيە دەرىسىدە چۈشەندۈرگەن ئىدى.ئىسىمدە قاپتو ......
دىمەك مۇشۇنداق شارائىتلار بولغاچقا بىز تارىغتىن بۇيان يات مىللەتلەردىن ئالاھىدە پەرىقلىنىپ ئوتتىرا ئاسيادىكى ئۆزگىچە بولغان ئۇيغۇر مەدەنيىتى يارىتىپ كەلدۇق، ھازىر قارىساق بۇلارنىڭ قايسى بىرسى مۇكەممەل ؟
ئىشقىلىپ تۇردىغان تىرىتوريەلىك رايون بار ،ئەمما مەدىنيەت ۋە باشقا ئالاھىدىلىك لىرمىز ئاللىقاچان زاماننىڭ تەرەقىياتىغا ئەگىشىپ سۇسلىشىپ كەتتى..
ھەتتا روزا ھىيىت، قۇربان ھىيىت لەرنىڭ ئورنىغا يىڭى يىل. ئاشىق مەشۇقلار بايرىمى ،يەنەبىرنىم بايرەملەرنى ئۆتكۈزۆدىغان بولوپ كەتتۇق ،بىزنىڭ ئوماق قىزلىرمىز سىلەر ئويلاپ باقتىڭلارمۇ ؟ئاشۇ 2- ئاينىڭ 14-كۈنى سىلەر ئۈچۈن بەك مۇھىممۇ ؟يىگىتلەر  سوغا قىلدىغان شۇگۈلنى ئۆيدىكى مىھىربان ئاپىسىغى بەرسە -ئۇنىڭ قانچىلىك ئۇلۇغ قانچىلىك ئەھمىيەتلىك بولدىغانلىقىنى ئويلاپ باقتىڭلارمۇ؟
دوسلار بىزھەرقانچە بولسىمۇ خەقنىڭ بايرىمىدا ئوينىمىساق زادى بولمامدۇ؟
بىز ئاشۇنداق بايرەملەنى ئۆتكۈزۈش ئۈچۈن   كۆڭۆل ئىچىش سورونلىرغى بارىمىز ،ئاندىن قىزلار بارىدۇ .
بىزنى دورىغان سىڭىللار ،ئۇكىلار ئۈگىنىپ بارىدۇ .
دىمەكچى جەميەتتىكى  قىزلار ھايالىق ،نۇمۇسھان بولسا ئۇلارغا كۈزتاشلاي دىغان يىگىتلە ،ئەيىش-ئىشرەت سورونلىرغا باشلايدىغان يىگىتلەرمۇ ئامالسىزقالدۇ ئەمەسمۇ،بۇنىڭ ئەكسىچى بولسىچۇ؟مانا ھازىرقىدەك ۋەزيەت پەيدا بولىدۇ.بۇنىڭدىن كىيىن يەنە قانداق ئالامەتلەر پەيدا بولىدۇ بىلگۈچى ئۇلۇق ئاللاھ،،،،،
جەميەتتە ئويناپ يۈرگەن نى نى  ئەزمەت يىگىتلەر ،ئۆز باللىرنىڭ كەلگۆسىنى ،بەختىنى ئويلايدىغان ئاتا -ئانىلار سىلەرگە تەۋسىيە :
سىڭىللىرىڭلارنى ،قىزلىرىڭلارنى باشقۇرۇپ قويوڭلار ئىلىم تەربىيە ئەخلاق ئۈگۈتۈڭلار ،ئۇنى ھەتتا بۇۋاق مەزگىلدىن باشلاڭلار !
ئۇلار ئالدىمىزدا يالىڭاچ بولوپ پەيدا بولوشتىن ئاۋال ئەخلاق نىزامىدىن چەكلەش ئىلىپ بارايلى !ئاشۇئويون خۇمار قىزلار بىريىگىت بىلەن ئوينايدۇ ،ئۇيىگىتنىڭ سىڭلىسى يەنەبىر يىگىتبىلەن ئوينايدۇ،ئۇنىڭ يەنە بىرتۇققىنى ......................دىمەك سىز ئۆزىڭىزنى كونتىرول قىلالمىسىڭىز ئاچا سىڭىل لىرىڭىزمۇ سىزنى دوراپ قىلىشى مۇمكىن .......
مىنىڭ سىڭلىم يوق ، ئاچام بولسا ئاللىبۇرۇن تويقىلىپ تۇرمۇشقا چىقىپ بولغان ئەگەر سىڭلىم بولغان بولسا چوقوم بۇسۆزلەرنىڭ دەلىلى سۈپۈتىدە ئۇنى باشقۇرۇپ تۇرمۇش قۇرۇپ لاياقەتلىك بىرئايال بولغىچە ئەجىرسىڭ دۈرەتتىم .
          
  سىڭلىم ،ياپقىن ئوچوق قالغان مەيدەڭنى !!

كىچىكىڭدە ئەجەپ ئوماق شۇق ئىدىڭ
بىردى بايو بىردە قاچقان يوق ئىدىڭ
ھالا بۈگۈن كىلىپ يەتتىڭ بويوڭغا
سىڭلىم، ياپقىن ئوچوققالغان مەيدەڭنى

ياراشمايدۇ ساڭا ئۇنداق يۈرۈشمۇ
ئاي يۈزۈڭگە ئۇپا-ئەڭلىك سۈرۈشمۇ
قاراپ چوڭلار قاپىقىنى تۈرۈشمۇ
سىڭلىم، ياپقىن ئوچۇق قالغان مەيدەڭنى

ئىسىل ياشا-ئائىلە،قىرىنداش بەختى
ھۆرمىتىڭگە ياربولۇر مىللەتنىڭ تەختى
سىنى كۈيلەپ يازايمەن تەسەددۇق مەھدى
سىڭلىم، ياپقىن ئوچۇق قالغان مەيدەڭنى

مەن دىمەيمەن سىنى ھەرگىز كالامپاي
چىرايى سەتلەشكەن سەھرالىق تومپاي
مو دىسى يوق ،يۇلەكسىز ئىسكەتى گاداي
سىڭلىم،ياپقىن ئوچوققالغان مەيدەڭنى

تىلەي پاناھ،ئۈگەنگىن زاماندىن
يوقتى مەرەز،مودىللىردىن ياماندىن
ئىپپىتىڭ يوق قۇرۇق قالما جاناندىن
سىڭلىم،ياپقىن ئوچوق قالغان مەيدەڭنى

ياشلىقىڭدا ئۈگەنگىن سەن بىلىم ئال
بۇزامانغا ئىسكەتىڭنى قىلما دال
ئۆزگەرىتمىگىن يەنىلاشۇ ئىزىڭدىقال
سىڭلىم،ياپقىن ئوچۇق قالغان مەيدەڭنى