1912-يىلى ئەنگىليىنىڭ بىر ياز كۈنىدىكى چۈشتە،لوندۇندىن گلاسگوۋغا يولغا چىققان تېز پويىزغا تەپتىش ئەمەلدارى سكېتېلدې ياردې بىلەن بىر ياش سېستىرا چىققانىدى .تۇيۇقسىز دېرىزە يېنىدىكى ئورۇندا ئولتۇرغان بىر ئەر يولۇچىنىڭ قورقۇنچلۇق ۋاقىرىغان ئاۋازى ئاڭلاندى.
تەپتىش ئەمەلدارى قورقۇپ كەتكەن بۇ ئادەمنى تىنىچلاندۇرۇش مەقسىتىدە"نېمىگە توۋلايسىز ؟سىز ئەزەلدىن پويىزغا ئولتۇرۇپ باقمىغانمۇ ؟"دەپ سوردى.ھېلىقى قورقۇپ كەتكەن يولۇچى "ئىسمىم  بېئام ،مەن چارۋتېكمۇدىن كەلگەن ھارۋىكەش ،ھازىر مەن قەيەردە ؟بىرەر يەرگە خاتا كېلىپ قالدىممۇ نېمە ؟"دەپ قورققىنىدىن يىغلاپ كەتتى .تەپتىش ئەمەلدارى تېزلىكتە پويىز خادىمىنى چاقىرىپ كەلگەن ،ئۇلار كەلگەن ۋاقىتتا ،بۇ ھارۋىكەش يوقاپ كەتكەن بولۇپ ،ياش سېستىرا ھوشىىدىن كەتكەنىدى.ئەگەر ھېلىقى ھارۋىكەش ئولتۇرغان ئورۇندا  قامچىسى بىلەن ئۈچ قىرلىق مالىىخىيىنى ئۇنتۇپ قالمىغان بولسا ،بۇنىڭغا ئىشنىش ئىنتايىن تەس ئىدى.بۇ ۋەقە پويىزدىكى باشقا يولۇچىلارنى قىزىقتۇردى.ئۇلار قامچا بىلەن ئۈچ قىرلىق مالخاينى كۆرگەندىن كېيىن ،بۇ نەرسىلەرنىڭ 17-ئەسىرنىڭ ئوتتۇرسىدىكى نەرسىلەر ئىكەنلىكىنى جەزىملەشتۈردى.
  كېيىن تەپتىش ئەمەلدارى بىلەن سېستىرا ھارۋىكەش تىلغا ئالغان يەرگە كېلىپ ،بۇ يەردىكى شەھەر مەموريىتى ئىدارسىدىن تۆمۈر يول كېسىپ ئۆتكىدىغان بۇ  بۆلەكتە 14-ئەسىردە چارتېلى دېيىلدىغان بىر تاغلىق كەنىتنىڭ بارلىقىنى بىلدى.شۇ يەرلىك پوپ بۇنىڭدىن 150يىل ئىلگىركى چېركوۋ ھۆججەتلىردىكى ئۈلۈپ كەتكەن ئادەملەر تىزىملىكىدىن ھارۋىكەش بېئامنىڭ  ئىسمىنى تاپتى ،ھۆججەتتىكى بوش يەرگە ئەينى ۋاقىتتىكى پوپ "بېئام بىر كۈنى يېرىم كېچىدە ھارۋا ھەيدەپ ئۆيگە قايتىپ كېلىۋېتىپ،يول ئۈستۈدە ئالدى تەرەپتىن كەلگەن غايەت زور تۆمۈردىن ياسالغان ،خۇددى ئىلانغا ئوخشاش ئوت بىلەن ئىس پۈركۈيدىغان ناھايتى قورقۇنۇچلۇق ماشىنا  "نى كۆرگەن،ئەجەپلىنەرلىك يېرى بېئام بۇ ماشىنىنىڭ ئىچىگە كىرىپ قالغان ،بۇنىڭ ئىچىدە غەلىتە كىيىم كىيگەن ئادەملەر بار بولۇپ ،ئۇلار ئالۋاستىنىڭ چاكارلىرى بولۇشى مۇمكىن ،بۇنىڭدىن قورقۇپ كەتكەن تېلېگىكىي پەرۋاردىگاردىن ئامانلىق تىلەپ ۋارقىراپ كەتكەن ،تۇيۇقسىز ئۇ ئۆزىنىڭ يول ياقىسىدىكى ئېرىقتا ياتقانلىقىنى بىلگەن ،يولدا ھېچنېمەيوق بولۇپ ئات بىلەن ھارۋىمۇ ئىز -دېرەكسىز غايىپ بولغان .كېيىن ئۇ ئايالىدىن بىر سائەت ئىلگىرى قوشنا كەنىتتىكى بىر ئادەمنىڭ ئېتىنى ئەكىلىپ بەرگەنلىكىنى ،بۇ ئاتنى ئۆيىدىن ئالتە ئىنگلىز مىلى يىراقلىقتىكى جايدىن تېپۋالغانلىقىنى بىلگەن"،دەپ خاتىرلەپ قويغانىكەن.
   تەپتىش ئەمەلدارى ئۆزى بىلگەن بارلىق ئەھۋاللارنى خان جەمەتى بىرلەشمىسىگە دوكلات قىلغان.خان جەمەتى بېئام ۋەقەسىنى تەپسىلي تەكشۈرگەن ،ھېلىقى ئۈچ قىرلىق مالخاي تا بۈگۈنكى كۈنگىچە خان جەمەتى كەسىپداشلار ئۇيۇشمىسىنىڭ بىناسىدا ساقلانماقتا .
ۋېرسال سارىيدىكى غەلىتە ساياھەت
  1901-يىلدىكى پاسخا بايرىمىدا ،ئەنگىليەلىك بىر ئوتتۇرا مەكتەپنىڭ ئايال ئوقۇتقۇچىسى ئاننېي مالېرنى دوستى بىلەن پارىژنى ساياھەت قىلغىلى كېلېپ ،ساياھەت جەريانىدا ۋېرسال سارىينىڭ ئىچىدە ئېزىپ قالىدۇ.بۇ ۋاقىتتا ئۇلار قىياپىتى 18-ئەسىردىكى ئادەملەرگە ئوخشاپ قالىدىغان ئىككى ئەرنى ئۇچراتقان .ئۇلار بۇ ئىككى ئەر كىشى قەستەن مەدىكارنىڭ كىيمىنى كىيۋالغان ئوخشايدۇ دەپ ئويلاپ ،ئۇلاردىن فرانسوزچە يول سورغان ،ئويلىمىغان يەردىن ئۇلار ساراسىمىگە چۈشكەن ھالدا بۇ ئىككى ئايالغا قاراپ قالغان ۋە قول ئىشارىتى قىلىپ ئالدى تەرەپنى كۆرسەتكەن.بۇ ئىككى ئوقۇتقۇچى نەچچە قەدەم ماڭماي تۇرۇپلا ،بىر قىز بالىنى ئەگەشتۇرگەن ياش ئايال ئۇلارنىڭ ئالدىنى توسىقان،بۇ ئىككىسى يىرتىلىپ كەتكەن قەدىمي  دەۋىرنىڭ ئۇزۇن كۆينىكىنى كىيگەن بولۇپ ،ئىنتايىن بىچارە كۆرنەتتى ."ئامۇر " كۆرگەزمىخانىسىدا بۇ ئىككى ئۇقۇتقۇچى يەنە قەدىمى كىيىملەرنى كىيگەن بىر توپ ئادەملەرنى ئۇچراتقان ،ئۇلار بىر خىل چۈشەنگىلى بولمايدىغان فىرانسوزچە تەلەپۇزدا سۆزلىشىپ يۈرگەن .ئارلىق يىقىنلاشقان ۋاقىتتا ،بۇ ئىككىسى ئۆزلىرنىڭ تۇرقىنىڭ ئۇلارنى ھەيران قالدۇرغانلىقىنى بايقىغان .ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى بىر ئەر كىشى،يەنىلا ئۆزىنىڭ قورقۇنىشىنى بىسۋىلىپ دوستانە ھالەتتە ،ئۇلارغا يولنى كۆرسىتىپ قويغان .(تەھرىرلىگۈچى:admin ئەسەر ئورتاقلاشقاندا مەنبەنى ئۇنۇتماڭ.)