ئۈنۈمدار كىشىلەرنىڭ يەتتە ئادىتى : يەتتە ئا

يەتتە ئادەتنىڭ قسقىچە ئېنىقلىما  ئسخېمىسى

 بىرىنچى ئادەت :ئاكتىپ ـ تەشەببۇسكار بول                                
ئاكتىپ - تەشەببۇسكار بولۇش—«تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئۆزىنىڭ ئۆتمۈشى ، ھازىرى ۋە كەلگۈسىگە مەسئۇل بولۇش؛تاشقى مۇھىت ياكى ھېسسىيات ئامىلى ئاساسىدا ئەمەس،بەلكى پرىنسىپ ۋە قىممەت قاراشلار ئاساسىدا قارار چىقىرىش» دېگەنلىكتۇر.                                                                                   
ئاكتىپ – تەشەببۇسكار ئادەملەر ئۆزگىرىشنى تىزلەتكۈچىلەردۇر .ئۇلار پاسسىپ دەردمەنلىكنى چۆرۈۋەتكەن ؛باشقىلاردىن ۋايسىمايدۇ ؛ئىنسانغا خاس بولغان ئاڭ، پەزىلەت، تەسەۋۋۇر ۋە ئىرادىدىن ئىبارەت تۆت تەبىئىي ئىقتىدارنىڭ رولىنى تولۇق جارى قىلدۇرالايدۇ؛ باتىندىن زاھىرغىچە ئۆزگىرىش ياساپ، بارلىق ئىشلارغا ئاكتىپلىق بىلەن يۈزلىنىدۇ؛ ئۆزىنىڭ ھاياتىنى يارىتىدۇ. بۇ ئەلۋەتتە ھەربىر ئادەم ئۈچۈن زۆرۈر بولغان ئەقەللىي قاراردۇر .                                
ئىككىنچى ئادەت : نىشانلىق ئىش  باشلا                                     
بارلىق شەيىئلەر ئىككى قېتىم يارىتىلىدۇ. يەنى ئاۋۋال مېڭىدە،ئاندىن رېئاللىقتا يارىتىلىدۇ.شەخىس، ئائىلە،كوللېكتىپ ۋە تەشكىلاتلار ھەر قانداق بىر پىلاننى ئورۇنداشتا ئاۋۋال يەتمەكچى بولغان نىشان ۋە غايىنى تۇرغۇزىدۇ، ئاندىن تۇرغۇزۇلغان نىشان ۋە غايىگە ئاساسەن ئۆزلىرى ئەڭ ئەھمىيەت بىرىدىغان پرىنسىپ ، قىممەت قاراش ،مۇناسىۋەت ئاساسىدا پۈتۈن كۈچى بىلەن پىلاننى ئىشقا ئاشۇرۇشقا كىرىشىدۇ. شەخىس،ئائىلە ياكى جەمئىيەت ئۈچۈن ئېلىپ ئېيتقاندا، بۇرچ خىتابنامىسى غايىنىڭ ئەڭ ئالىي شەكلى بولۇپ باشقا بارلىق قارار-يەكۈنلەرگە ھەل قىلغۇچ تەسىر كۆرسىتىدۇ. رەھبەرلىك خىزمىتىنىڭ يادروسى ئورتاق ۋەزىپە، نىشان ۋە قىممەت قاراش ئاساسىدا بىر خىل مەدەنىيەت يارىتىشتۇر .                                                            
ئۈچىنچى ئادەت : مۇھىم ئىشنى باشتا قىل                                  
مۇھىم ئىشنى باشتا قىل دىگەنلىك، رېئاللىقتا يارىتىش يەنى، ئارزۇ –خىياللار (نىشان، غايە، قىممەت قارشى ۋە مۇھىم ئىشلارنى بىر تەرەپ قىلىشتىكى تەرتىپ قاتارلىقلار )نىڭ تەشكىللىنىشى ۋە رېئاللىشىشىدۇر. ئىككىلەمچى ئىشلارنى باشقا تىزىۋالماسلىق، مۇھىم ئىشنى كەينىگە قويۇۋالماسلىق لازىم. ئىشلارنىڭ جىددىيلىك دەرىجىسنىڭ قانداق بولۇشىدىن قەتئىنەزەر ،شەخىس ۋە كوللېكتىپ دىققەت-ئېتىبارىنى بىردەك مۇھىم ئىشقا قارىتىشى ، مۇھىم ئىشنى ئەڭ باشتا بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.                                                 
تۆتىنچى ئادەت : تەڭ نەپلەن                                                  
تەڭ نەپلىنىش دىگەنلىك، ئۆز ئارا ھۆرمەت، ئۆز ئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈشنى مەقسەت قىلغان تەپەككۇر رامكىسى ۋە كۆڭۈل خاھىشى بولۇپ، تىخىمۇ كۆپ پۇرسەت، بايلىق ۋە بايلىق مەنبەسىگە ئىرىشىش مەقسىتىدە دوستانە رىقابەتلىشىشنى كۆرسىتىدۇ. تەڭ نەپلىنىش يەنە ئۆز مەنپەئىتىنى دەپ باشقىلارنى زىيانغا ئۇچراتماسلىق، باشقىلارنىڭ مەنپەئىتىنى دەپ ئۆزى زىيان تارتماسلىق دىگەنلىكتۇر. ھەر ئىككى تەرەپ تەڭ نەپلىنىش ئۈچۈن خىزمەتداشلار ۋە ئائىلە ئەزالىرى مەسىلىلەرگە ئۆز ئارا تايىنىش نۇقتىئىنەزىرىدە
تۇرۇپ پىكىر يۈرگۈزۈشى كېرەك .(يەنى «مەن»نى ئەمەس، «بىز»نى مەركەز  قىلىشى كېرەك) .                                                                           
تەڭ نەپلىنىش پىرىنسىپى بىزنىڭ مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشىمزغا ئىلھام بىرىدۇ. شۇنىڭدەك كىشىلەرنىڭ ئۇچۇر،كۈچ، ئېتىراپ ۋە تاپاۋەت قاتارلىقلاردىن ئورتاق بەھرىلىنىشگە تۈرتكە بولۇپ، ئۆز ئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈپ، مەسىلە ھەل قىلىدىغان ئۈنۈملۈك ئۇسۇلنى تېپىۋېلىشغا ياردەم بىرىدۇ .                        
بەشىنچى ئادەت :چۈشەن، ئاندىن چۈشىنىلىشنى ئىستە                    
جاۋاب بېرىش ئىستىكىدىن ۋاز كېچىپ، چۈشىنىش ئىستىكىدە باشقىلارنىڭ سۆزلىرىگە قۇلاق سالغىنىمىزدا مۇناسىۋەتنى ياخشىلىغىلى، ئالاقىنى ئىلگىرى سۈرگىلى بولىدۇ .قارشى تەرەپ چۈشىنىشىمىزگە ئېرىشكەندىن كېيىن، ھۆرمەت ۋە ئىتىراپقا سازاۋەر بولغاندەك ھېس قىلىدۇ-دە، قەلىب مۇداپىئەسىنى بوشىتىپ، ناھايىتى تەبىئىي رەۋىشىتە پاراڭلىشىدۇ. نەتىجىدە ئۆز ئارا چۈشىنىش تېخىمۇ تەبىئىي راۋانلىشىدۇ. بىراۋنى چۈشىنىشتە مېھرىبانلىق، ئۆزىنى چۈشىنىشكە غەيرەت-شىجائەت كېرەك . ئىككى تەرەپ باراۋەرلەشكەندە، ئالاقىنىڭ ئۈنۈمى تېخىمۇ يۇقىرى كۆتۈرۈلىدۇ.                  
ئالتىنچى ئادەت : ياخشى ھەمكارلاش                                       
« ياخشى ھەمكارلىشىش »- ئۈچىنچى يول، يەنى ئۇنىڭكىنىمۇ  ئەمەس بۇنىڭكىنىمۇ ئەمەس، بەلكى يەككىنىڭ خۇسۇسىي قاراش چۈشەنچىسىدىن ھالقىغان ئۈچىنچى يول ئۈستىدە ئىزدىنىشنى كۆرسىتىدۇ. ئۇ ئۆز ئارا ھۆرمەتنىڭ نەتىجىسى بولۇپ، ئۆز ئارا چۈشىنىشىنلا ئەمەس، ئارىدىكى پەرققە يول قويۇشنى، قارشى تەرەپنىڭ مەسىلە ھەل قىلىش ئۇسۇلىدىن بەھىرلىنىش ھەمدە پۇرسەت ئىگىلەش ئۇسۇلىنى كۆرسىتىدۇ .شەخىس(يەككە)نىڭ كۈچى كوللېكتىپ ۋە ئائىلىۋى ھەمكارلىقنىڭ ئاساسى بولۇپ، بۇنداق ھەمكارلىق     (2‹1+1 ) دەك ئۈنۈم يارىتالايدۇ.                                                      
ياخشى ھەمكارلىق ئاساسىدىكى كىشىلىك مۇناسىۋەت ۋە ئۇيۇشۇشنى ئىشقا ئاشۇرالىغانلار دۈشمەنلىشىش پوزىتسىيەسىدىن (2/1=1+1)قول ئۈزۈپ، مۇرەسسەچىلىكنى (2/1 1=1+1) نىشان قىلىۋالماي، نوقۇل ھەمكارلىق (2=1+1)بىلەنلا چەكلىنىپ قالمايدۇ، ئۇلارنىڭ نىشانى ئىجادىي ھەمكارلىق (2‹1+1)نى قولغا كەلتۈرۈشتۇر .                                                      
يەتتىنچى ئادەت : ھەرىنى بىلەپ تۇر                                       
ھەرىنى بىلەپ تۇرۇش دىگەنلىك، ئىنساننىڭ ھاياتتىكى تۆت ئاساسىي تەرەپتىن (تەن، روھ، ئەقىل، ئىجتىمائىيەت –ھېسسىيات ) ئۈزلۈكسىز يىڭىلاپ تۇرۇشنى كۆرسىتىدۇ. بۇ ئادەت باشقا ئالتە خىل ئادەتنىڭ ئۈنۈمىنى يۇقىرى كۆتۈرىدۇ .كوللېكتىپقا نىسبەتەن ئېيتقاندا، « ھەرىنى بىلەپ تۇرۇش»- كوللېكتىپنى نىشان، يىڭىلىق ۋە يۆنىلىش بىلەن تەمىن ئىتىپ، ئۇلارنىڭ زەئىپلىشىش ۋە ھالسىرىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ –دە،ئۇلارنى تېخىمۇ  كۈچەيتىدۇ. ئائىلىگە نىسبەتەن ، بۇ ئادەت شەخىس ۋە ئائىلىنىڭ كۈندىلىك پائالىيەتلىرىگە تەتبىقلانسا، ئائىلىنىڭ رولىنى كۈچەيتىپ، ئۇنى يىپيېڭى قىياپەتكە كەلتۈرىدۇ .