ۋەتەنگە ”يات“ مەن

سەرگارى

2015/06/28 10:23:48

جاۋاب

تارىم سەرگارى
1957- 1961 يىلار جەريانىدا ۋەتەندە ئېلىپ بېرىلغان ”ئېچىلىپ سايراش، مىللەتچىلەرگە قارشى كۈرەش، ئىگىز سەكلەش ۋە باشقا ئاتالمىش،“سىياسى كۈرەشلەر“ – گە قاتناشمىغان، چەت ئەللەردە ئوقۇپ كەلگەن (خىتاي ھۆكۈمېتى تەرىپىدىن ئوقۇشقا چىقىرىلغان) ياش مۇتېخەسىسلەرنى 1962- يىلى قولغا ئېلىشقا باشلىدى. مەنمۇ شۇ تىزىمدا بار ئىدىم، ئامما مىنىڭ ئەيەلىم موسكۋالىق ۋە ئۈرۈمچىدە سوۋېت كونسۇلى بولغانلىقى ئۈچۈن مىنى قولغا ئالمىدى. سوۋېت كونسۇلى بىزگە: ”9- ئايغىچە بۇ يەردىن كىتىڭلار، بولمىسا كونسۇلخانا يېپىلىشى بىلەن سىلەرنى قولغا ئالىدۇ“ دەپ ماڭا 3 ئايلىق سوۋېتدە تۇرۇش رۇخسېتىنى (ۋىزا) بەردى. ”بىز تۇراقلىق ياشاش رۇخسېتىنى بىرەلمەيمىز، موسكۋادا سىز چەت ئەل مىنىستېرلىكىگە مۇراجىئەت قىلىڭ، تۇراقلىق ياشاشقا رۇخسەت قىلىدۇ“ دەپ، مىنىستېرلىكنىڭ تېلېفونىنى بەردى.
1962- يىلى ئوقۇشدىن كىيىن ۋەتەنگە كىلىپ، ئارانلا 7 ئاي تۇرۇپ، قەشقەردىكى ئانام بىلەنمۇ دىدارلىشالماي، – چۈنكى بىزگە ئۈرۇمچىدىن باشقا جايلارغا بېرىشقا رۇخسەت قىلىنمىدى- شۇ يىلى 6- ئايدا بىر تۈركۈم سوۋېتكە تۇراقلىق ياشاشقا ماڭغانلار بىلەن بىزمۇ (مەن، ئەيەلىم ۋە قۇچاقدىكى قىزىم) قارا ماشىنىلارغا ئولتۇرۇپ سوۋېتكە ماڭدۇق.
موسكۋادا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىكنىڭ خادېمى تېلېفوندا: ”سىزگە رۇخسەت قىلمايمىز، ئىچكى ئىشلار مىنىستېرلىكى بىلەن ئالاقە قىلىڭ“ دەپ جۇۋاپ بەردى. بۇنى مەن -مىنىڭ سوۋېت تەۋەسىگە ئۆتكەندىن كىيىن مەن بىلەن بىللە ۋەتەندىن چىققان قېرىنداشلىرىمنىڭ كشىلىك ھۆقۇقىنى ياقلاشقا قارىتىلغان – مىنىڭ ھەركەتلىرىمگە قارىتا سوۋېت ھۆكۈمېتىنىڭ ئىنكاسى دەپ چۈشەندىم.
موسكۋادا، يېرىم يىل سوۋېت ھۆكۈمېتىنىڭ ئالاقىدار ئورگانلىرى بىلەن قىلغان تاكالىشىشلاردىن كىيىن ئىچكى ئىشلار مىنىستېرلىكى سوۋېتنىڭ گراژدانلىقىنى ئېلىشنى تەكلىپ قىلدى. مەن ئۇ، تەكلىپنى رەت قىلدىم. جۇۋابەن سىبىردە، ھەركەت دائىرېسى 25 ك.م. بىلەن چەكلەنگەن جايدا تۇراقلىق ياشاشقا رۇخسەت قىلدى. 1963- يىلى 3- ئايدا يالغۇز سىبىرگە ماڭدىم. بىر نەچچە يىلدىن كىيىن سوۋېت گراژلانلىقىنى ئېلىشقا مەجبۇر بولدۇم. بۇ شىئىر مانا شۇ ۋەقەلەرنىڭ خاتىرېسىگە يېزىلغان.
بۇ شىئىردا ئىزھار قىلىنغان مىنىڭ ياش ۋاقتىمدىكى سەرگۈزەشتىلىرىم ھازىرقى ياشلارنى: ”سەۋەپسىز ۋەتېنىنى تاشلاشدىن توسۇشقا سەۋەپ بولۇپ قالسا ئەجەپ ئەمەس“ دىگەن ئويدا، بۇ شىئىرنى ئۇلارنىڭ (ياشلارنىڭ) دىققېتىگە سۇنماقچىمەن.

ئۇنۇتما
مەن ئۈرۈمچىدىن مەسكاپقاكەلسەم،
ھاۋاسى ماڭا زىيانلىق كەلدى.
مۇلاھىم سوۋېت تىيىپلرى ھەم،
”سىبىر ھاۋاسى شپالىق“ دىدى.

مانا مەن بۈگۈن پويېزغا ئولتۇرۇپ،
يىراق سىبىرگە سەپەرگە چىقتىم،
كىسېلوۋ دىگەن شەھەرگە كىلىپ،
پۇشكىن خەت يازغان كانلارنى كۆردىم.

ىر ھايات ئىككى يول مىنىڭ ئالدىمدا،
بىرسى ئۇ، چۇڭقۇر كانلار ئاستىدا.
ئىككىنجىسى ئۇ، ئۆگەي ئانىغا ،
دوپپامنى ئېلىپ تازىم قىلىشلا.

غېرىپنىڭ پۇرسېتى، قۇدرېتى نەدە،
قەيەردىن تاپسۇن ئۇ، چىدام غەيرەتنى.
قولغا ئال قەلەمنى قەشقىرى خەت ياز،
ۋاقىتلىق سۆيسۇن ئۆگەي ئانا سىنى.

يىگىرمە تۆرت ياشتا چېچىڭ ئاقاردى،
لېكىن ھاياتىڭ ئالدىڭدا ئۆكۈنمە.
ئۆگەي ئانا ساڭا تار قويۇن ئاچتى،
قەشقەردە ئاناڭ يادىڭدا ئۇنۇتما!

1963- يىلى. سىبىر، كىسېلوسك.
_____________________________________
1) پۇشكىن، 1825- يىلى پېتېربۇرگدا پادىشاغا قارشى ئىسيان كۆتەرگەنلىكى ئۈچۈن، سىبىرگە پالانغان رۇسىيە زىيالىلىرىغا خەت يازغان. مۇئەللىپ ئۆزىنى شۇ، سۈرگۈنلەرگە ئوخشىتىدۇ.