سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشى ۋاقىت جەدۋىلى

(1945-1991)

1945

11-ئاپرېل: يالتا يىغىنى. سوۋېت ئىتتىپاقى شەرقىي ياۋروپادا مۇستەملىكىگە ئېرىشتى. سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشى باشلاندى.

8-ماي: ياۋروپانىڭ غەلىبىسى. گېرمانىيە ئارمىيىسى سوۋېت قىزىل ئارمىيىسىگە قورال تاپشۇرۇپ تەسلىم بولدى.

ئىيۇن: پوتسدام يىغىنى. گېرمانىيە رەسمىي ھالدا تۆت پارچىگە بۆلۈۋېتىلدى. 

6-ئاۋغۇست: تۇنجى ئاتوم بومبىسى. ئامېرىكا خروشىما ئارىلىغا ئاتوم بومبىسى تاشلىدى.

8-ئاۋغۇست. رۇسىيە ياپونىيىگە رەسمىي ئۇرۇش ئېلان قىلدى.

9-ئاۋغۇست: ئامېرىكا ناگاساكىغا ئىككىنچى ئاتوم بومبىسىنى تاشلىدى.

14-ئاۋغۇست: ياپونىيە تەسلىم بولدى. ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشى ئاخىرلاشتى.

15-ئاۋغۇست: تېننو ياپونىيىنىڭ شەرتسىز تەسلىم بولغانلىقىنى ئېلان قىلدى.

1946

9-فېۋرال: سىتالىننىڭ نۇتۇقى. "كوممۇنىزىم بىلەن كاپىتالىزىم چىقىشالمايدۇ!"

5-مارت: "تۆمۈر پەردە نۇتۇقى". چېرچىل مەشھۇر "تۆمۈر پەردە نۇتۇقى"نى سۆزلىدى. 

10-مارت: ترۇمېن رۇسىيىدىن ئىراندىن چېكىنىپ چىقىشنى تەلەپ قىلدى.

1-ئىيۇل: ئامېرىكا ئاتوم بومبا سىنىقى ئېلىپ باردى.

25-ئىيۇل: ئامېرىكا سۇ ئاستى يادرو بومبا سىنىقى ئېلىپ باردى.

1947

12-مارت: ترۇمېن گرېتسىيە ئىچكى ئۇرۇشىدا ئامېرىكىنىڭ ئاكتىپ رول ئوينايدىغانلىقىنى جاكارلىدى.

ئىيۇل: "مارشال پىلانى" ئېلان قىلىندى.

2-سىنتەبىر: "رىيو كېلىشىمى". ئامېرىكا 19 لاتىن ئامېرىكىسى دۆلىتى بىلەن ھەمكارلىق ئالاقىسى ئورنىتىپ، بىخەتەرلىك بەلبېغى قۇردى.

1948

25-فېۋرال: كوممۇنىستلار چېخوسلوۋاكىيىدە ھاكىمىيەتنى قولغا ئالدى.

2-مارت: ئامېرىكا سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشى جاسۇسلىرىغا قارشى ئورگان قۇردى.

17-مارت: ياۋروپانى كوممۇنىزىمدىن قوغداش مەقسەت قىلىنغان "بىريۇسسېل كېلىشىمى" ئىمزالاندى.

24-ئيۇن: "بېرلىن قامىلى" باشلاندى.

1949

4-ئاپرېل: ناتو قۇرۇلدى.

12-ماي: "بېرلىن قامىلى" ئاخىرلاشتى.

29-ئاۋغۇست: رۇسىيە تۇنجى ئاتوم بومبىسىنى سىناق قىلدى.

1-ئۆكتەبىر: جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلدى.

1-دېكابىر: جياڭ جيېشى تەيۋەنگە بېرىپ ھۆكۈمەت قۇردى.

1950

30-يانۋار: ترۇمېن ھىدروگېن بومبىسى پىلانىنى تەستىقلىدى.

24-ئىيۇن: كورىيە ئىچكى ئۇرۇشى. سىتالىن شىمالى كورىيىنى قوللىدى. شىمالى كورىيە ئارمىيىسى سوۋېت قوراللىرى بىلەن قوراللاندى.

1951

12-يانۋار: فېدىراتىسىيە بىخەتەرلىك ئىدارىسى (FCDA) قۇرۇلدى.

11-ئاپرېل: ترۇمېن ماك ئارتۇرنى ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلىدى.

1952

ئەنگلىيە ئاتوم بومبىسى ياسىدى.

1953

17-مارتتىن 4-ئىيۇنغىچە: يادرو ھازىرلىقلار مۇسابىقىسى. 11 قېتىم يادرو سىنىقى ئېلىپ بېرىلدى.

ئىيۇل: كورىيە ئىچكى ئۇرۇشى ئاخىرلاشتى.

8-دېكابىر: "تىنچلىق ئۈچۈن ئاتوم" نۇتۇقى. ئېيسىنخوۋېر بۇ مەشھۇر نۇتۇقنى ئېلان قىلدى.

1954

1-مارت: ھىدروگېن بومبىسى. تۇنجى ھىدروگېن بومبىسى سىناق قىلىندى.

مارت: KGB قۇرۇلدى.

مارت: CIA ئىران ۋە گۋاتېمالادىكى ھەربىي ئۆزگىرىشكە قوراللىق ئارىلاشتى.

ئىيۇل: ۋېيتنام 17-پاراللېل سىزىقىدىن ئۆتتى.

1955

ماي: "ۋاراشاۋا كېلىشىمى تەشكىلاتى" قۇرۇلدى.

1956

29-ئىيۇن: سوۋېت ئىتتىپاقى تانكىلىرى پولشىغا بېسىپ كىرىپ، نامايىشچى ئىشچىلارنى باستۇردى.

4-سىنتەبىر: سوۋېت ئىتتىپاقى ئافغانىستانغا ھەربىي ياردەم بەردى. 

ئۆكتەبىر، نويابىر: ۋېنگىرىيىدىكى كوممۇنىزىمغا قارشى قوزغىلاڭلار باستۇرۇلدى.

29-ئۆكتەبىر: سۇۋەيش كىرىزىسى. ئىسرائىلىيە قىسىملىرى مىسىرنىڭ سىناي يېرىم ئارىلىغا ھۇجۇم قىلدى.

مىسىر سۇۋەيش قانىلىنى كونترول قىلدى.

1957

26-ئاۋغۇست: سوۋېت ئىتتىپاقى تۇنجى ئۇزۇن مۇساپىلىق باشقۇرۇلىدىغان بومبا سىنىقى ئېلىپ باردى.

4-ئۆكتەبىر: سوۋېت ئىتتىپاقى تۇنجى سۈنئىي ھەمراھى ئوربېتىغا كىردى.

3-نويابىر: سوۋېت ئىتتىپاقى ئىككىنچى سۈنئىي ھەمراھنى قويۇپ بەردى.

1958

31-يانۋار: ئامېرىكا تۇنجى سۈنئىي ھەمراھىنى قويۇپ بەردى.

ئىيۇل: NASA مېركۇرېي پىلانىنى ئىجرا قىلىشقا كىرىشتى. پىلان ئادەملىك ئالەم كېمىسى تەتقىقاتىنى ئاساس قىلاتتى.

نويابىر: خرۇشېۋ بېرلىندىن قوشۇن چېكىندۈرۈشنى تەلەپ قىلدى.

1959

يانۋار: فېدىل كاسترو كۇبادا ھاكىمىيەتنى قولىغا ئالدى.

سىنتەبىر: خرۇشېۋ ئامېرىكىغا زىيارەتكە باردى.

1960

فرانسىيە ئاتوم بومبىسى ياسىدى.

ماي: سوۋېت ئىتتىپاقى ئامېرىكا جاسۇسلۇق ئايروپىلانىنى ئېتىپ چۈشۈرگەنلىكىنى ئاشكارىلىدى.

نويابىر: كېننىدى پرېزىدېنت بولدى.

19-دېكابىر: كۇبا ئاشكارا ھالدا سوۋېت ئىتتىپاقى بىلەن بىر ئىكەنلىكىنى جاكارلىدى.

1961

13-ئاۋغۇست: بېرلىن چېگرىسى قامال قىلىندى.

17-ئاۋغۇست: بېرلىن تېمى قۇرۇلۇشى باشلاندى.

1962

ئامېرىكا ۋېيتنام ئۇرۇشىغا ئارىلىشىشنى باشلىدى.

ئۆكتەبىر: كۇبا باشقۇرۇلىدىغان بومبا كىرىزىسى پارتىلىدى.

1963

ئىيۇل: يادرو سىنىقىنى چەكلەش كېلىشىمى ئىمزالاندى.

نويابىر: كېننىدى قەستكە ئۇچراپ قازا قىلدى.

1964

ئاۋغۇست: ۋېيتنام "بونكىت قولتۇقى ۋەقەسى".

ئۆكتەبىر: جۇڭگو ئاتوم بومبىسى ياسىدى.

1965

ئاپرېل: ئامېرىكا دومىنىكا جۇمھۇرىيىتىگە ئەسكەر ئەۋەتىپ كوممۇنىستلارنى باستۇردى.

ئىيۇل: ئامېرىكا ۋېيتنامغا ئىككى يۈز مىڭ ئەسكەر ئەۋەتىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.

1966

ئامېرىكا شىمالى ۋېيتنامنى بومباردىمان قىلدى.

1967

ئامېىركا دۆلەت خەۋپسىزلىكى مىنىستىرلىكى ۋېيتنامدا پۇقرالارنى خاتا بومباردىمان قىلغانلىقىنى ئېتىراپ قىلدى.

1968

يانۋار: پۇبلو كېمە ۋەقەسى. شىمالى كورىيە ئامېرىكىنىڭ پۇبلو ناملىق ھەربىي كېمىسىنى تۇتۇپ قالدى.

نىكسون پرېزىدېنت بولدى.

ئاۋغۇست: سوۋېت قىزىل ئارمىيىسى چېخوسلوۋاكىيە توپىلىڭىنى باستۇردى.

1969

20-ئىيۇل: ئاپوللو ئالەم كېمىسى ئاي شارىغا قوندى.

1970

 ئاپرېل: نىكسون ۋېيتنام ئۇرۇشىنى كامبودژىغا كېڭەيتتى.

1971

پېنتاگون كېلىشىمى ئىمزالاندى.

1972

فېۋرال: نىكسون جۇڭگوغا زىيارەتكە باردى.

ئىيۇل: "ئىستراتېگىيىلىك ھەربىي قوراللارنى قىسقارتىش كېلىشىمى 1" ئىمزالاندى.

1973

سىنتەبىر: ئامېرىكا چىلى ئۆكتىچىلىرىنى قوللىدى.

ئۆكتەبىر: مىسىر ۋە سۈرىيە ئىسرائىلىيىگە ھۇجۇم قىلدى. مىسىر سوۋېت ئىتتىپاقىدىن ياردەم تەلەپ قىلدى.

1974

ئاۋغۇست: نىكسون تەختتىن چۈشتى.

1975

17-ئاپرېل: شىمالىي ۋېيتنام ئارمىيىسى جەنۇبىي ۋېيتنامغا بېسىپ كىردى.

1976

فېۋرال: سوۋېت ئىتتىپاقى ۋە كۇبا بىرلىكتە ئانگولادا كوممۇنىست ھاكىمىيەتنىڭ قۇرۇلۇشىغا ياردەم بەردى.

1979

يانۋار: ئامېرىكا ۋە جۇڭگو دىپلوماتىك مۇناسىۋەت ئورناتتى.

ئىيۇل: "ئىستراتېگىيىلىك ھەربىي قوراللارنى قىسقارتىش كېلىشىمى 2" ئىمزالاندى.

نويابىر: ئىران پەھلەۋى شاھى تەختتىن چۈشتى.

نويابىر: ئىران ئوقۇغۇچىلىرى ئامېرىكا ئەلچىخانىسىدىكىلەرنى تۇتقۇن قىلدى.

دېكابىر: سوۋېت ئىتتىپاقى قوشۇنلىرى ئافغانىستانغا بېسىپ كىردى.

1980 

ئاۋغۇست: پولشا ئىشچىلىرى ئىش تاشلاپ نامايىش قىلدى. ئىش تاشلاش رەھبىرى ۋاۋېسا ئىشچىلار ئىتتىپاقى رەھبەرلىكىگە سايلاندى.

1983

مارت: پرېزىدېنت رېگان "ئىستېراتىگىيىىك قوغدىنىش تورى" پىكىرىنى ئوتتۇرىغا قويدى.

ئۆكتەبىر: ئامېرىكا گرېناداغا ئەسكەر چىقاردى.

1985

گورباچېۋ سوۋېت ئىتتىپاقى رەھبىرى بولدى.

1986

ئۆكتەبىر: رېگان ۋە گورباچېۋ ياۋروپادىكى بارلىق ئىلغار يادرو ئوق بېشىنى يوقىتىش ھەققىدە سۆھبەتلەشتى.

1987

ئۆكتەبىر: رېگان ۋە گورباچېۋ بارلىق ئوتتۇرا-ئۇزۇن مۇساپىلىك باشقۇرۇلىدىغان بومبىلارنى يوقىتىشقا قوشۇلدى.

1989

يانۋار: سوۋېت ئىتتىپاقى ئافغانىستاندىن ئەسكەر چېكىندۈردى.

ئىيۇن: پولشا مۇستەقىل بولدى.

سىنتەبىر: ۋېنگىرىيە مۇستەقىل بولدى.

نويابىر: بېرلىن تېمى ئۆرۈۋېتىلدى. شەرقىي گېرمانىيە ھۆكۈمىتى پۇقرالارنىڭ غەربىي گېرمانىيىگە ئەركىن كۆچۈشىگە ئىجازەت قىلدى.

دېكابىر: چېخوسلوۋاكىيە، بۇلغارىيە ۋە رۇمىنىيىدە كوممۇنىستلار تەختتىن چۈشتى.

1990

مارت: لىتۋا سوۋېت ئىتتىپاقىدىن ئايرىلىپ مۇستەقىل بولدى.

29-ماي: يېلتسىن رۇسىيە پرېزىدېنتلىقىغا سايلاندى.

3-ئۆكتەبىر: گېرمانىيە بىرلىككە كەلدى.

1991

ئاۋغۇست: سوۋېت ئىتتىپاقى پارچىلاندى. سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشى ئاخىرلاشتى.

 okyan hawarliri