ئاساسىي مەزمۇنى:ئۇيغۇرلار مىلادىيە 745 - يىلى تۈرك خانلىقىنىڭ ئورنىنى ئىگىلەپ موڭغۇل يايلىقىدا دۆلەت قۇرۇپ، ئۈزلۈكسىز تەرەققىي قىلىپ زورايدى. 840 - يىلى ئۇيغۇر خانلىقى ھالاك بولۇپ، خانلىق ئاھالىسى باشقا جايلارغا كۆچۈپ كېتىشكە مەجبۇر بولدى. ئۇيغۇر خانلىقىنىڭ ھالاك بولۇشىنىڭ سەۋەبى بىرىنچى، ھۆكۈمرانلار گۇرۇھىنىڭ ئىچكى قىسمىدىكى زىددىيەتلەر ئۆتكۈرلەشتى. ئىككىنچىى، قۇرغاقچىلىق، بوران - شىۋىرغان قاتارلىق تەبىئىي ئاپەتلەر تۈپەيلىدىن

ئالدىمدا بىر كونا كىتابنىڭ كۆپەيتىلگەن نۇسخىسى تۇرۇپتۇ. ب سۇمى خرېيوشى ئەپەندىنىڭ "ئوتتۇرا ئاسىيا تۈركىي تىلى _ كاشغەر لەھجەسى" دېگەن ئەسىرى بولۇپ، بۇ ياپونىيەدە كاشغەر شېۋىسى ھەققىدە يېزىلغان تۇنجى ماتېرىيال بولسا كېرەك(1941-يىلى توكيو ريوبون نەشرىياتى نەشر قىلغان). مەن بۇ كىتابنى ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىنى ئۆگىنىشكە باشلىغاندا پېشقەدەم كەسپداشلىرىم ساقلاۋاتقان كىتابلار ئارىسىدىن كۆپەيتىۋالغانىدىم. مەن ئىككىنچى

19 – ئەسىرنىڭ كېيىنكى يېرىمىدىن ئېتىبارەن ، ئوتتۇرا ئاسىيا ئېكىسپېدىتسىيە قىزغىنلىقىنىڭ كۆتۈرۈلىشىگە ئەگىشىپ ، غەربتىكى ھەر قايسى ئەللەردىن تۈرلۈك سالاھىيەتلەر بىلەن كۆپلىگەن چەتئەللىك تەۋەككۈلچىلەر تارىم ئويمانلىقىغا كەلدى . بۇلارنىڭ ئىچىدە روسىيىلىك پرژىۋالىسكى ( 1870-1873- يىللار ، 1876-1878- يىللار ، 1879-1880- يىللار ، 1883-1885- يىللار ) ، شۋېتسىيىلىك سۋېن ھېدىن ( 1090-1891- يىللار ، 1894-1895- يىللار ، 1899-1901- يىللار ، 1906- يىل ، 1913- يىللار ) ، گېرمانىيلىك لېكوك ۋە گرۇنۋېدىل

1.سوئال: باشتا ئارقا كۆرىنىشىڭىز توغۇرلۇق سۆزلەپ بەرگەن بولسىڭىز.
ج: بولىدۇ.مىنىڭ ئىسمىم-ۋىنسىت مالىك.بۇ يىل 23 ياشقا كىردىم.مەن فىللىپىن قان تىپىدىكى ئامېرىكالىق.ئائىلىمىزدە 4 جان بار.ئۇلار ئاتا-ئانام،16 ياشقا كىرگەن ئىنىم ئانجىرو ۋە مەن.ئاتا-ئانام فىللىپىندا توغۇلۇپ،شۇ يەردە چوڭ بولغان.چوڭ دادام 2-دۇنيا ئۇرۇشى ۋاقتىدا ياپۇنلار بىلەن باتۇرلارچە جەڭ قىلغان كىشى ئىكەن.ئۇ ۋاقىتتا،فىللىپىن ئامېرىكانىڭ زىمىنى بولغانلىقى

يەرشارىلىشىش قەدىمى بارغانسېرى ئىتتىكلىشىۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە، مەدەنىيەتلەرنىڭ تېز سۈرئەت بىلەن ئۆز – ئارا يۇغۇرۇلىشى جەرياندا قانداق قىلىپ ئۆز خاسلىقىنى ساقلاپ قېلىش ۋە ئۆزگىچىلىكىنى سىجىل تەرەققى قىلدۇرۇش ھەرقايسى مىللەت – قوۋم كىشىلىرى جىددىي ئويلانمىسا، ھەل قىلىش ئۈچۈن مۇناسىپ ھەرىكەت قىلمىسا بولمايدىغان تەخىرسىز مەسىلىگە ئايلاندى. ئەتراپىمىزدىكى قېرىنداش قەۋملەرگە نەزەر تاشلايدىغان بولساق،

ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىپادىلەش ئىقتىدارىنىڭ ئۈستۈنلىكىگە مۇناسىپ ئۇيغۇرلارنىڭ تىل سەنئىتىمۇ ئومۇميۈزلۈك تەرەققىي قىلغان. بۇ يۇقىرىدا تىلغا ئېلىنغان مەڭگۈ تاش پۈتۈكلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان <تۈركىي تىللار دىۋانى>، <قۇتادغۇبىلىك> قاتارلىق نۇرغۇن ياد نامىلاردىن باشقا، ئەجدادلىرىمىزنىڭ يىراق ئۆتمۈشتىكى ئېتىقاد ئادەتلىرى، تارىخىي ۋە تۇرمۇش ئادىتى مەزمۇن قىلىنغان تىلى گۈزەل، بەدىئىيلىكى يۇقىرى ئېغىز ئەدەبىياتىنىڭ كەڭ ئومۇملاشقانلىقى،

خۇرجۇن- ئۇيغۇرلارنىڭ تۇرمۇشىدا ئىشلىتىش تارىخى ئۇزۇن بولغان، شۇنداقلا ئۇيغۇر مىللىتىگىلا خاس بولغان مۇھىم تۇرمۇش ۋاستىسىدىن بىرىدۇر. بىز، تۇرمۇشتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ مىللىي خاسلىقى ئەكىس ئەتتۈرۈلگەن ھەرقانداق ئەدەبىيات-

بۇلاردىن باشقا مىسالغا ئالساق (قۇملۇق مەلىكىسى)زۆھرەگۈل،مارافونچە يۇگۈرۈش چىمپىيونى نۈرگۈل ساۋۇت، بوكىس ماھىرلىرىدىن ئابدۈشكۈر،ئابدۇراھمان،ئەكرەم،ۋاسكىتبول ماھىرى ئادىلجان قاتار لىق ئەلسۆيەر ئوغۇل قىزلىرىمىزمەەملىكىتىمىز ئىچى سىرتىدا مىلەتكە ۋەتەنگە زور شان شۆھرەت كەلتۈردى!
بۇلاردىن سىرىت بىزگە تازا مەلۇم بولمىغان،مەملىكىتىمىز سىرتىدا ياشاپ ئۆتكەن ھەم ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلىرىمىزمۇ ھەرزامان ھەر يەردە مىللىتىمىزگە تۆھپە قوشماقتا،بۇلار دىن چامباشچىلىق

بۇ مىسرالارنى تورغا چىقىشنى بىلگەن ۋاقتىمدا كۆرگەن ئىدىم ،شۇ ۋاقىتتا ماڭا ئاجايىپ تەسىر قىلغان ئىدى (تولۇق ئوتتۇردا ئوقۇۋاتقان ۋاقتىم ئىدى)،ئۇندىن كىيىن مېنىڭ ساددا ھالەتتىكى مىللەتنى سۆيۈش ھىسياتىم شەكللىنىشكە باشلاپ تاكى ھازىرغا قەدەر داۋاملاشتى ،ئەلۋەتتە بۇ 3-4يىل جاريانىدا مەن ھەرخىل گېزىت-ژۇرناللاردىن ،ئاخبارات ۋاستىللىرىدىن ....ئىشقىلىپ ھەرخىل تاراتقۇلاردىن دۇنيانىڭ ھازىرقى ئىجدىمائى ،سىياسى ،مەدەنيەت ئەھۋللىرىنى ئىگەللىدىم ،ئۇ نەرسىلەر مېنىڭ دۇنيا

تەكلىماكاننى چۆرىدەپ جايلاشقان بوستانلىقلارنىڭ تارىختا بىرقانچە خىل دىن ۋە بىرقانچە خىل مەدەنىيەتنىڭ ئۇچرىشىش نۇقتىلىرى بولغىنىدەك، بىرقانچە خىل تىل ۋە يېزىقلارنىڭ ئۇچرىشىش ۋە ئارىلىشىش نۇقتىلىرى بولغانلىقى ھەممىگە مەلۇم. مۇنداق ئارىلىشىشلارنىڭ نەتىجىسى شۇ بولدىكى، ئەرەب ھەرپلىرى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقى (بۇ يېزىق ئەسىرلەر داۋامىدا ئۆزىنىڭ ئۇيغۇر تىلىنى ئىپادىلەشتىكى يېتىشسىزلىكلىرىنى تەدرىجىي تولۇقلاپ كەلگەن) ئاستا-ئاستا باشقا يېزىقلارنىڭ ئورنىنى ئىگىلىدى. بىرقانچە ئەسىر داۋام قىلغان ئارىلىشىش جەريانىدا ئۇيغۇر تىلى ئۆزىگە خاس بىرمۇنچىلىغان تىل تەركىبلىرىنى يوقىتىش ۋە مەغلۇپ بولغان تىللارنىڭ بىرمۇنچىلىغان تىل تەركىبلىرىنى قوبۇل قىلىش ھېسابىغا باشقا تىللار ئۈستىدىن غەلىبە قازاندى.

ئالدى بىلەن ئۇيغۇر ئىلىدىكى مىللەت ۋە نوپۇس جەھەتتىن ئېلىپ ئېيىتقاندا 1949-يىلى ئۇيغۇرلارنىڭ بۇ رايون نوپۇسىنىڭ %80  پىرسەنتىن كۆپرەكىنى تەشكىل قىلغان بولسا، 2007-يىلى ئاران %47 پىرسەنىتكە چۈشۈپ قالغان. شۇنىڭدەك بۇ رايوندىكى مىللەت تەركىۋىدە ئۆزگىرىش يۈز بىرىپ 54 مىللەت تەركىبىگە يەتكەن، ئۇنىڭ ئۈستىگە خەنزۇلار بىلەن ئاز سانلىق مىللەتلەر ئارسىدىكى زىددىيەتنىڭ كۈنسايىن كۈچىيىپ كىتىشدە كۆپ خىل ئامىللار مەۋجۇت.
ئۇيغۇر ئىلىدىكى خەنزۇلار بىلەن ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ زىددىيەتلەرنىڭ كۈچىيىپ كىتىشىنى سىياسى، ئىقتىسادى، مەدەنىيەت جەھەتلەردىن كۆرۋىلىشقا بولىدۇ. مۇھىم سەۋەبلەرنىڭ بىرى، سىياسى جەھەتتىن ئېلىپ ئېيىتقاندا 1955-يىلى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونى قۇرۇلدى، قانۇنى ۋە مۇناسىۋەتلىك سىياسي جەھەتتىن ئالغاندا يەرلىك مىللەتلەر قانۇن بويىچە ئۆز ئىچكى ئىشلىرىنى باشقۇرۇش ھوقۇقىغا ئىگە، لىكىن بۇ جايدىكى رىئاللىق كۆرسەتتىكى ئەمەلي سىياسي ھوقۇق ئىزچىل ھالدا خەنزۇلارنىڭ قولىدا بولۇپ، ئاپتونومىيە ھوقۇقى ھازىرغىچە ئەمىلىلەشمىدى. ھەقىقەتەن شىنجاڭدىكى ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ

چىنگىزخاننىڭ زور كۈچ بىلەن تەشەببۇس قىلىشى، تاتاتۇڭئا قاتارلىق ئۆلىمالارنىڭ قېتىرقىنىپ تەتقىق قىلىشى ۋە ئۇيغۇر يېزىقىنى ئەڭ بالدۇر ئۆگەنگەن ئېسىلزادىلەرنىڭ ئورتاق تىرىشىشى ئارقىسىدا، ئۇيغۇر يېزىقى تەدرىجى ھالدا مۇڭغۇللارنىڭ تىل ئالاقىسىغا ئىشلىتىلىدىغان بولدى،شۇنداقلا دۆلەت تۈزۈمىگە ئايلاندى.

 

ۋېيتنام ئورىشىغا قاتناشقان بىردىن بىر ئۇيغۇر ئەسكەر ئابلېكىم ھەققىدە ھىكايە

 

جۇڭگو-ۋېيتنام ئۇرۇشىغا قاتناشقان بىردىنبىر ئۇيغۇر ئەسكەر- ئابلىكىم ھەققىدە ھېكايە

بۇ ئەسەر ئورخۇن تورىدا ئېلان قىلىنغاندىن كېيى...

ئۇيغۇر ھۇنەر_كەسىپ ئادەتلىرىدىن

ئۇيغۇرلاردا ناھايىتى ئۇزۇن زامانلاردىن بۇيان ، يېڭى تۇغۇلغان بوۋاق بالىلار ئۈچۈن مەخسۇس لايىھلەپ ياسالغان ئالاھىدە بىر « كارۋات » بولۇپ ، ئۇ بۆشۈك دەپ ئاتىلىدۇ . بۆشۈك قەدىمدىن باشلاپ ئۇيغۇ...

ئۇيغۇر ئۆرپ ئادەتلىرىدىن تامچە
(1) ياشانغانلارنى ، چوڭلارنى ، يۇرت مۆتىۋەرلىرىنى ، ئۇستازلارنى كۆرگەندە ئىككى قولنى مەيدىسىگە ئېلىپ << ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ! >> (تەڭتۇش ، تۇنۇش – بىلىشلەر ئوڭ قولىنى ك...

ئۇيغۇر خەلق چۆچىكى«ئۇر توقماق»ۋە دۆلەت ئىستىراتىگىيىسى بۈگۈنكى دۇنيادا دۆلەت باشقۇرۇشنىڭ ئىلغار ئەندىزىسى ئاساسەن شەكىللەنگەن بولسىمۇ، ئەڭ ئىلغار دۆلەت باشقۇرۇش قۇرۇلمىسىنى تۈزەپ، ئىجرا قىلىۋاتقان دۆلەتلەر يەنىلا ئاز ساندا، بىلسىمۇ قوللى...

ئۇيغۇر دوكتۇرلىرى


ئىزدەش ئاسان بولسۇن دەپ باش ھەرپ بويىچە تېزىپ قويدۇم.
1. ئابدۇقادىر ھوشۇر ( تىببىي ، ياپونىيە )
2. ئاسىيە ( تىببىي ، فرانسىيە )
3. ئارزۇگۈل غۇلام ( بېيجىڭ پەن تېخنىكا ئۇنىۋېرستېتىدا )
4.ئالىم تۇر...

ئۇيغۇرلارنىڭ ئۇرۇش سەنئىتى قورال-ياراق ۋە ھەربىي تۈزۈلمە ئالاھىدىلىكلىرى ئاساسىدا ئۇيغۇر قۇشۇنىنىڭ جەڭ قىلىش تاكتىكىسىنى تەخمىنەن تەسەۋۋۇر قىلغىلى بۇلىدۇ.
ئۇيغۇرلار ۋە ئۇلارغا قېرىنداش بولغان تېلې قەبىلىلىرى ئۇيغۇر قاغانلىغى قۇرۇلۇشتىن خېلى بۇر...

ئۇيغۇرلاردا پۇت ۋە قولغا ئالاقىدار پەرھىزلەر ئۇيغۇرلاردا پۇت ۋە قولغا ئالاقىدار بەزى پەرھىزلىك ئادەتلەر مەۋجۇت .ئۇلار پۇت ۋە قولنىڭ ھەرىكىتى ، ئوڭ ۋە سول تەرەپلەرنىڭ ئايرىم ئىشلىتىلىشى قاتارلىق تەرەپلەرگە بېرىپ چېتىلىدۇ .
ئۇيغۇرلار نۇرغۇن ئىشلا...

«ئاتا، دادا، ئانا، ئاپا» سۆزلىرى توغرىسىدا غەيرەتجان ئابدۇللا كالدىر

«ئاتا، دادا، ئانا، ئاپا» سۆزلىرى بىزنى تۇغۇپ، تەربىيىلەپ، قەلبىمىزنى مېھرى مۇھەببەت تولدۇرغان ۋە مىڭ بىر جاپا بىلەن قاتارغا قوشقان قەھرىمان ئەر...

خاراب روھ، نادانلىق ۋە مائارىپىمىز ئوقۇتقۇچىلار ساداسى
…مۇنەۋۋەر باغۋەنلىرىمىزنىڭ شەنىگە داغ چۈشۈۋاتىدۇ. مائارىپچىلىرىمىز ،مائارىپىمىز خەلىقنىڭ ئىشەنچىسىدىن ئايرىلىپ قېلىۋاتىدۇ. خەلقىمىز بىزگە، بىز جان كۆيدۈرۋاتقان مائارىپقا گۇمان نەزەرى...

بولۇپمۇ ئامېرىكىدا يۈز بەرگەن << 11 - سېنتەبىر >> تىرورلۇق ۋەقەسىدىن كىيىن << ئۇيغۇر >> دىگەن بۇ مىللەت دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ ئېغىزىدا پەيدا بولۇشقا باشلىدى . ئىلگىرى غىل - پال ئاڭلىنىپ تۇرىدىغان بۇ نام ئەمدى تېخىمۇ كۆپ ئاڭلاندى . بۇ مىللەتكە سەل قارىغانلىقىمنى ھېس قىلىپ بۇرۇن باشلىغان تەتقىقاتىمنى دەرھال قولۇمغا ئالدىم . بىرىنچى ئىشىم ئۇلارنى تەكشۈرۈش ، كۆزىتىش ئىدى . مۇشۇ جەرياندا قايىللىق ۋە ھەيرانلىقىم ھەسسىلەپ ئاشتى . خېلى ئۇزاق تاتقىق قىلىشتىن كىيىن شۇنداق خۇلاسىگە كەلدىمكى ، بۇ مىللەتتىكى < مەنسەپ پىسخىكىسى بايلىقى > راستىنلا كۆمۈلۈپ قاپتۇ ، مەنسەپ تۇتۇشقا بۇ قەدەر ماھىر مىللەت دۇنيادا تېخى يوقكەن ، مەنسەپشۇناسلىق ساھەسىدە ئۆزۈم ماختاپ كەلگەن ئېنگىلىز ، نېمىس كەبى مىللەتلەر بۇ جەھەتتە ئۇيغۇرلارنىڭ قولىغا سۇ قۇيۇپ بىرەلمەيدىكەن . ئىلگىرى ئالدىراپ يەكۈن چىقارغىنىم ئۈچۈن تولىمۇ خىجىلمەن .

نەبىجان تۇرسۇن كىم؟ تارىخ پەلسەپە پەنلىرى دوكتۇرى نەبىجان تۇرسۇننىڭ ئانا يۇرتى ئاقسۇ ئۈچتۇرپان. باشقا شەخسى ئۇچۇرلىرىنى ھازىرچە تاپالمىدىم، تاپالىساملا چىقىرىپ قويىمەن. تۆۋەندىكىلىرى دوكتۇر نەبىجان تۇرسۇننىڭ ئىجادى ئەمگەكلىرى   تارىخ پەنلىر...

-ھەقىقى ئۇيغۇر خوتۇن ئېلىڭ . (ئۇيغۇرغا تىگىڭ)
2-ئۇيغۇر خوتۇندىن  تۇغۇلغان بالىڭىزغا ئۇيغۇرچە ئىسىم قويۇڭ. باشقىلار  ئۇيغۇرچە ئۆگەنسە چوڭ بولغاندا چوشقا بولۇپ كېتىدۇ ،خىزمەت تاپالمايدۇ ،...... قورقاتسىمۇ  ئانا تىلىنى ئۆگىتىڭ ، ئۆيدە ئۇيغۇرچە پىروگرامما ،ئۇيغۇرچە دۋد،مۇقام لېنتىلىرى دىگەندەك ئۇيغۇر تۇرمۇشى تەسۋىرلەنگەن تاراتقۇ ۋاستىلىرى بىلەن كىچىك بالىلاردا ئۆزلۈڭ ئېڭى تۇرغۇزۇشنى كىچىكىدىنلا باشلاڭ .    ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرىدىن ئېيتىپ بېرىڭ .. شۇندا تۆۋەندىكلەرگە يول ئېچىلىدۇ ..

مىللىي مەسىلىنىڭ مۇرەككەپلىشىپ كېتىشىدىكى ئاساسلىق سەۋەبلەر نەدە؟  

  يېقىندىن بۇيان ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدا مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىنىڭ ئىزچىل ياخشى ئىكەنلىكى، بۇ يەردە ھېچقانداق مىللىي زىددىيەت ۋە مىللىي مەسىلىنىڭ مەۋجۇت ئەمەس...

جۇڭگو تارىخشۇناسلىقىدا ئۇيغۇرلارنىڭ ئېتنوگېنېزى مەسىلىسى رۇسچە تور بەتلەردىن ئۇيغۇر تارىخى ۋە مەركىزىي ئاسىياغا ئائىت ماتېرىياللارنى ئىزدىسىڭىز ، ئۇنىڭدا دوكتور نەبىجان تۇرسۇننىڭ رۇس تىلىدا يېزىپ ئېلان قىلغان خېلى كۆپ ئىلمىي ئەمگەكلىرى بارلىقىنى كۆ...

ئۇيغۇرلارنىڭ ئەخلاق مەدەنىيىتى ھەققىدە قىسقىچە مۇلاھىزە ھەر قانداق بىر مىللەت ئۆز تارىخىدا مەۋجۇتلىقىنى قوغداش ۋە تەرەققىيات ئىھتىياجىغا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن مىللەتنىڭ پۈتكۈل ئەزالىرى قەتئىي ئەمەل قىلىشى زۆرۈر بولغان بىر قاتار تەرتىپ , نورما &mdas...

ئۇيغۇرلاردا ئانا تەربىيىسى ۋە ئانىلارنىڭ ساپاسى ( ئەختەم ئۆمەر )
ئۇلۇغ اللاھ سۈپەتلىك ئىنسانلاردىن تاللاپ ، بىزلەرگە پەيغەمبەر، پادىشاھ ، ئەۋلىيا ، ئالىم ، ھۆكۈما ، مۇنەججىم ، پەيلاسوپ، سەركەردە ، ئۇستاز ھەم داھىي قىلدى. بۇلارنىڭ ھەممىسىنى ئانى...

ئۇيغۇرلار ھەققىدە قىسقىچە چۈشەنچە جۈرئەت قادىر

 1.ئۇيغۇرلار ئۇيغۇرلار تۈركىي خەلقلەرنىڭ بىر تارمىقى بولۇپ، دۇنيادا ياشىغۇچى تۈركىي خەلقلىرى ئىچىدە تارىخىنىڭ ئۇزۇنلۇقى، ئەمگەكچان- باتۇرلۇقى، ئەقىللىق ۋە كۈرەشچانلىقى، ئاق كۆڭۈل ۋە س...

دۇنياغا نەزەر سالىدىغان بولساق، ئادەم بالىسى ياشاۋاتقانلا يەردە ھر خىل قىيىنچىلىقلارنىڭ ماۋجۇتلىقىنى كۆرىمىز. كۈچلۈكلەر بىلەن ئاجىزلارنىڭ سوغۇق ياكى كەسكىن ئۇرۇشلىرى ئۆزلىكسىز داۋاملىشىۋاتماقتا. ھەر بىر ئۇرۇشنىڭ تەكتىدە «ئەڭ قۇدرەتلىك بولۇش ھېرسمەنلىكى» يوشۇرنۇپ ياتىدۇ. چۈنكى قۇدرەت تاپالىغانلار ئۆز كۈچىنى ئىشقا سالالىغان مۇددەتچە، مۇستەھكەم پۈتتىرەپ تۇرالايدىغانلىقىغا ئىشىنىدۇ.
مۇستەھكەم تۇرالىغان قۇدرەتلىك دۆلەتلەر ئېكىسپىلاتاتسىيە قىلماقچى بولغان ئاجىز دۆلەت خەلقلىرىنىڭ