dilkax613

مەن ئۆزۈمنىڭ ۋەتەندە ئۆگەنگەن ئازغىنە ئىنگلىزچە سەۋىيەم بىلەن ئۇلارنىڭ ھەر خىل تەلەپپۇزدىكى ئىنگلىزچە بايانلىرىنىڭ ئىنتايىن ئاز قىسمىنىلا چۈشىنەلىدىم، مەركىزىي ئاسىيا، ئۇيغۇرلار تارىخى، دېگەندەك ئۆزۈمگە تونۇشلۇق سۆزلەرنى ئاڭلىغىنىمدا بۇ سۆزلەرنىڭ ئۇلارنىڭ ناھايىتى ئىتتىك سۆزلىگەن سۆزلىرى بىلەن مەزمۇن جەھەتتىن قانداق باغلىنىشى بارلىقىنى ئويلايتتىم...

مەن ئاستا جاۋاپ بەردىم «مەن مۇشۇ دۆلەتتە ياشايمەن، ئەمما مەن چىنەسە ئەمەس، ئۇيغۇر» ئۇ تېخىمۇ ئەجەبلەندى، «بۇ يەردە ھەممىسى چىنەسەغۇ، مەن سىلەردەك ئادەملەرنى كۆرمىگەن»، «ياق بۇ دۆلەتتە نۇرغۇن مىللەتلەر ياشايدۇ، چىنەسەدىن باشقا تىبەت، موڭغۇل، ئۇيغۇر، قازاق، ئوزبەك.....دېگەندەك 56 مىللەت بار، ئۇيگۇرلار ئاھالىسى 10 مىليونغا يېتىدىغان چوڭ مىللەتلەردىن....

 80٪ ئارتۇق دىھقان نوپۇسىغا  ئىگە "دىھقان مىللىتى" بولۇپ تۇرىۋىرىشنىڭ پەخىرلەنگۈدەك ئالاھىدە يىرى،ئارتۇقچىلىغى يوق.بىز چوقۇم تىرىشىپ ئىلىم-پەن ئارقىلىق ئۆزىمىزنىڭ زىيالىلار توپىنى كۈچەيتىشىمىز،شۇنىڭ بەدىلىگە تەرەققىيات ئىستىشىمىز كىرەك،بىزگە ھازىر قانچىلىك بىلىم ئىگىللىرى بولسا كۆپلۈك قىلمايدۇ.

بەش مىڭ يىل تامام،
تاۋلىنىشقا باشلىدى مىللەت،
ئۇرۇش ئوتىدا،
قانلار تۆكتى ، تۆكمىدى كۆز ياش،
ھەر تامچە قان ئالتۇندىن قىممەت..
چەيلەندى ياۋلار ، ئاجىزلار.
ھەر ئۇرۇشتى ئالدى ئۇ نىممەت....
ئۇيغۇر كەپتۇ ، باتۇرلار كەپتۇ.
توۋلىدى زىمىن ،توۋلىدى ئاسمان،
شۇ ئۇيغۇردىن تۆكۈلدى ھىكمەت...
ئۇزۇن بولمىدى،
ئەسلەپ باقساڭ كىشنەشلەر ھەم بار،
شۇ كشنەشلەر شۇ ھۆركىلەشلەر،

ئارىمىزدىكى روھى مەغلۇبىيەتكە ئۇچرىغانلار تىلىمىزنى ئەيىپلايدۇ، ھالبۇكى ئەيىپ تىلىمىزدا ئەمەس، شۇ تىلنى ئىستىمال قىلغۇچى بىزدە.بىزدە ئىرادە بولىدىكەن تىلىمىز ھەر قانداق مەزمۇننى ئىپادىلەشتىن ئاجىز كەلمەيدۇ. ئانا تىلىنى قائىدىللىرى بىلەن بىلىدىغان كىشى كۆڭلىدىكى كۆز قارشىنى ئىپادىلىيەلەيدۇ.شۇنداق دېيەلەيمىزكى، بىز ئەزىز بولساق تىلىمىز ئەزىز بولىدۇ، بىز خار بولىدىكەنمىز تىلىمىز خارلىنىدۇ.

گەرچە دىكتاتور ساددامدىن كېيىن ئىراق خەلقى ياخشىراق كۇن كورۇۋاتقان بولسىمۇ، لېكىن ئىراقتىكى بۇ ھادىسىلەر بىزگە مۈمكىن بولغان مۇددەتچە مەسىلىلەرنى ھەل قېلىش ئۈچۈن دىپلوماتىيە قاناللىرى ئارقىلىق خەلقئارالىق بىر ھەمكارلىقنى بەرپا قېلىشنىڭ زۆرۈرىيىتىنى خاتىرلاتماقتا. (ئالقىش)

ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆرگەنمەن. بىز بۈگۈن دەل شۇ روھقا موھتاجمىز . ھەر دۆلەتتىكى ھەر بىر خەلق ئۆزىنىڭ كۆڭلى ۋە روھىي دۇنياسى قانداق ئارام تاپقان بولسا شۇ بويىچە ئۆزىنىڭ ئېتىقادىنى ئەركىن تاللاشقا ھوقۇقلۇق بولىشى كېرەك . بۇ خوشكۆرۈش ئەن-ئەنئەنىسى گەرچە دىننىڭ گۈللىنىشىدە ھالقىلىق يەر تۇتقان بولسىمۇ مانا ھازىرقى كۈنىمىزدە كوپ تەرەپلەردىن ئېغىر قىيىنچىلىقلارغا دۇچ كېلىۋاتىدۇ.

ئۈچ ئەسىر جاھالەت پاتقىقىدا يۈرگەن بىزنىڭ قەۋم ئاللىقاچان چىرىپ كەتكەن، قالاق، خۇراپاتلىققا تولغان تۇرمۇش ئادىتىنى شەكىللەندۈرگەن. غەرب مەدەنىيتىنىڭ كولدۇرمامىلىرى ئوكيان ئاتلاپ چېلىنىپ كىرگەندە، بىزدىكى خۇراپاتلارغىمۇ زامانىۋىلىق تونى يېپىلىپ، داۋاملىق پاتقاقتا تىمساقلاپ يۈرۈش قىسمىتى كۆز ئالدىمىزدا تۇرۇپتۇ. شۇنى تونۇپ يىتەلمەيۋاتىمىزكى، بۈگۈ بىزگە چىرايلىق كۆرۈنگەن بۇ تون كەلگۈسىدە تور بوئۇپ ھالاكىتىمىزنى تېزلىتىشى مۇقەررەر.

ئەۋلاد بوشلۇقى مەسىلىسى ھەممە دەۋرنىڭ ئورتاق مەسىلىسىدۇر. بىر جەمئىيەتنىڭ ئۆزگىرىشى ۋە تەرەققىياتى قانچە تېز بولسا، بۇ مەسىلىمۇ شۇنچە ئېغىرلىشىدۇ. ئەۋلادلار ئارىسىدىكى ئۈزۈلۈشلەرمۇ شۇنچە كۆپۈيىدۇ. بۇ خىل ھادىسىنىڭ خاراكتېرى ۋە شەكلى يەنە شۇ جەمئىيەتتىكى ھادىسىلەرگە بىۋاسىتە مۇناسىۋەتلىكتۇر. شۇڭا بۇنى ئۇنىڭ ئىجتىمائىي ئارقا كۆرۈنۈشىدىن ئايرىپ تەھلىل قىلىش مۇمكىن ئەمەس. ئامېرىكىلىق جەمئىيەتشۇناس مارگارېت مىد ئۆزىنىڭ ‹‹مەدەنىيەت ۋە مەجبۇرىيەت – 70-يىللاردىكى ھەرقايسى ئەۋلادلارنىڭ مۇناسىۋىتى ئۈستىدە تەھلىل›› دېگەن ئەسىرىدە 2- دۇنيا ئۇرۇشىنىڭ ئاياغلىشىشى ياكى ياپۇنىيىگە ئاتوم بومبىسىنىڭ تاشلىنىشىنى دۇنيا تارىخىدىكى ئەڭ زور ئەۋلاد بوشلۇقى پاسىلى قىلىپ بېكىتىدۇ.

ئەۋلاد بوشلۇقىنىڭ جەمئىيەتكە ھەم پايدىسى ھەم زىيىنى باردۇر. بىز داۋاملىق چوڭلار بىلەن كىچىكلەر ئارىسىدا پەدە-شەپ بولۇشى كېرەك دېگەننى تەكىتلەپ كەلدۇق. مانا بۇ ئاشۇ خىل ھادىسىنىڭ بىز مۇھىم دەپ قاراپ كەلگەن بىر ئىپادىسى. ھالبۇكى بۈگۈنكى غەربلىكلەر ئىچىدە بۈگۈن بىزدە ئەۋلاد بوشلۇقى قالمىدى، دەپ جاكارلىغۇچىلار چىقماقتا. مەسىلەن، ئۇلاردا ھازىرقى پەرزەنتلەر بىلەن ئاتا-ئانىلار ئوخشاش مۇزىكا،مودا، سىياسەت، قىممەت ئېقىملىرىغا ئەگىشىدۇ. بالىلار ئاتا-ئانىلىرىنىڭ ئىسمىنىلا چاقىرىدۇ. چۈنكى بۇ باراۋەرلىك، دوسلۇقنىڭ ئىپادىسى. بالىلار ھەرگىزمۇ ئۆزلىرىنى ئاتا-ئانىسىنىڭ باشقۇرۇشىدا بولۇشى كېرەك دەپ قارىمايدۇ.

ﺧﺎﺗﯩﺮﯨﻠﻪﺭﺩﻩ ، ﻣﯩﻠﻠﻰ ﺋﻪﺩﻩﭖ ﺋﻪﺧﻼﻕ ﻣﯩﺴﯩﻠﺴﯩﺰ ﮔﯜﻟﻠﻪﻧﮕﻪﻥ ﺳﯘﻟﺘﺎﻥ ﺋﺎﺑﺪﯗﺭﯨﺸﯩﺘﺨﺎﻥ ﺯﺍﻣﺎﻧﯩﺴﯩﺪﺍ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﻳﯘﺭﺗﺘﺎ ﺋﻪﺭ -ﺋﺎﻳﺎﻟﻼﺭ ﺩﯨﻦ \" ﺋﯜﺯﻟﯜﺷﯩﻤﯩﺰ \" ﺩﻩﭖ ﻣﻪﮬﻜﯩﻤﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﻳﯜﮔﯜﺭﮔﯜﭼﯩﻠﻪﺭ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺋﺎﺯ ﺩﻩﭖ ﺭﯨﯟﺍﻳﻪﺕ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ . ﭼﯜﻧﻜﻰ ﺧﺎﻧﻨﯩﯔ \" ﻳﯧﺮﯨﻢ ﺋﺎﻟﻪﻡ \" ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺧﻮﺗﯘﻧﻼﺭ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺋﯩﻨﺴﺎﭖ ﯞﻩ ﺋﺎﺩﺍﻟﻪﺗﻨﻰ ﻗﺎﻳﺘﺎ -ﻗﺎﻳﺘﺎ ﺗﻪﻛﯩﺘﻠﯩﺸﻰ ﯞﻩ

مۇبادا ئەشۇ پاھىشىلەرنىڭ مىللەت تامغىسى بولمىغان بولسا نومۇسىنى ساتقان چاغدا ئۆزىنى ئۇيغۇر قىزى بىز دېمەي «بىز چوشقىنىڭ قىزى»، «ئىتنىڭ قىزى» دەپ تۇرۇپ پاھىشىۋازلارنى ئىشەندۈرەلىگەن بولسا (بۇ ئەلۋەتتە مۇمكىن ئەمەس) بۇنچىۋالا قاينىشىمىزنىڭ زۆرۈرىيىتى قالمىغان بولاتتى. ناپاك تەن، بۇلغانغان روھ گۆھەر ھەنىپەدەكلەرنىڭ ئۆزىگە تەۋە بولغان بىلەن، مىللەتنىڭ ئىززەت- ئابرويى ئومۇمغا، خەلقىمىزگە تەۋە. مەيلى پاھىشە بول، مەيلى ئەمەلدار بول،مەيلى كىم بول ھېچكىمنىڭ مىللەتنىڭ ئىززەت- نەپسىگە، ئابرۇيىغا زىيان يەتكۈزۈش ھوقۇقى يوق. شۇڭا بۇنداق قىلمىشلارغا سۈكۈت قىلىشقا بولمايدۇ.

:چىسا:دىدى بالىغا ئايا ل،
:بۇچى:دىدى بالىسى باتناپ.
يىگىن دىدى:كاۋرۇ:بولسىمۇ.
بالىسىنىڭ بىشىنى سىلاپ

_ نېمە ئۈچۈن ؟
مېنىڭچە ئۇلار ماددىي ئېھتىياج بىلەن مەنىۋى ئېھتىياجنىڭ مۇناسىۋىتىنى توغرا بىر تەرەپ قىلالماي، باشقىلارنىڭ تۇرمۇش شەكلى، قىممەت قارشى ۋە ئەخلاق چۈشەنچىسىنى قارا-قويۇق قوبۇل قىلىشقا ئادەتلىنىپ قالدى. ئەمما تاللىمايلا قۇبۇل قىلغان بۇ لەر ساپ ئىسلام مۇھىتىمىزغا سىڭىپ كىرىپ، بىزنىڭ ئەجدادلىرىمىزدىن داۋاملىشىپ كېلىۋاتقان ئېتىقادىمىزنى، ئەن-ئەنىۋى ئەدەپ - ئەخلاق مىزانلىرىمىزدىكى سەھەر تۇرۇپ ھويلا-

مەركىزىي تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ 11 يۈرۈش پىرگورامىسنىڭ ئونىۋېرسال باشقۇرۇدىغان < باش مۇھەررىر ئىشخانسى> يېقىندا ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ ، تەھرىرلىك ياكى دىكتورلۇقتىن كەتكەن خاتا ئۇچۇرلارنى ھەربىر خەت ھىسابىغا جەرىمانە قويىدىغان بولدى.<يەر شارى> گېزتىنىڭ خەۋەر قىلىشچە ، چېگرا خۇددى ئادەم ھەم مالنى تاموژنغا ئوخشاش ، ئالبان تىلغا كىرگەن يېڭى سۆزلەرنى نازارەت قىلدىغان < ئالبانيە دۆلەتلىك تىل تاموژنىسى قۇرۇلغان> ۋە ئالبان تىلنى بېيتىشقا پىرىنسىپ ۋە تەدبىر بىكىتىلگەن. دېمەك مەملىكىتمىز ۋە چەت ئەللەردە ئانا تىلغا مۇشۇنداق ئەھمىيەت بېرىلدۇ. نۆۋەتتە ئاپتونۇم رايونمىزدا شەھەردىن تارتىپ يېزا - قىشلاققىچە قوش تىل ئۆگىنىش تەشەببۇس قىلىنىۋاتىدۇ.

قارايدىغان بولساق، مائارىپ ساھەسىدە ئاناتىلىنى تاشلاپ ئەجنەبى تىلنى قوللانغان مىللەت مەغلۇبىيەت، ئاجىزلىق ۋە چېكىنىشتىن باشقىغا ئېرىشەلمىدى. ئانا تىلىنى تاشلاپ باشقا تىللار ئارقىلىق ئارزۇ-ئارمانلىرىغا يېتىشنى خالىغانلار ماددىي ۋە مەنىۋى جەھەتتىن پەۋقۇلئاددە چېكىنىشكە دۇچ كەلدى ۋە كېلىۋاتىدۇ. ئانا تىلىنى تاشلاپ باشقا تىللارنى قوبۇل قىلغانلارنى

شۇ ھاياجان ئىچىدە نەزىرىمنى ئۇزۇن تارىخنىڭ شاھىدى ،نى داستانلاردا تىلغا ئېلىنغان، خەلىقنىڭ ماددى ۋە مەنىۋى تەشنالىقىنى قاندۇرۇپ كېلىۋاتقان ئەزىم دەريا --- تۈمەن دەرياسىغا تاشلىغىنىمدا يۈرۈكۈم قارت قىلغاندەك بۇلۇپ ، ۋۇجۇدۇمغا تىترەك ئولاشتى ،

"قەرز ئوغۇل بالىنىڭ قامچىسى". بۇ گەپنى نەدىن ئاڭلىغىنىم ئېسىمدە يوق، بەلكىم تۇركىيەدە ۋە بەلكىم ئامىرىكىدا ئاڭلىدىم؛ ۋەتەندە قەرز ھەققىدە ئاڭلىغىنىم: " ئۇ دۇنيا ياخشىمۇ ،بۇ دۇنيامۇ؟ " دەپ سورالسا " بانكىدا قەرزىڭ بولمىسا مۇشۇ دۇنيا ياخشى " دىيىلگەن بىر يۇمۇر.
ئەمما بۇ قامچا ئۇرىدىغان قامچا ئەمەس، ئۇرلىدىغان بىر قامچا.

بەلكىم يازغۇچى ئابدۇللا تالىپنىڭ‹ چالا تەگكەن ئوق› رومانىنى ئوقۇغان تورداشلىرىمىز ئارمىزدا بولىشى مۇمكىن، كىيىنكى كۈنلەردە ئۇ كىتاپ چەكلەنگەن كىتاپلار قاتارغا كىرگۈزۈلگەن. مەنمۇ ئۇ روماننى ئوتتۇرا مەكتەپكە تىخى يېڭى چىققان مەزگىلىمدە ئوقۇغان ئىدىم، تۇرۇپلا بىر ئەسەر يازغۇم كىلىپ قالدى
چالا تەگكەن ئوق(2)
دەپ

يەنە شۇنداق ئويلايمەن، ئېتىقاد - ئوق ئۆتمەيدىغان قالقان . مەككىگە بارساڭمۇ ئىمان تېپىلمايدۇ . پەرۋانە شام ئالدىدا ئۆلدى. ھەييام شاراپ ئىچمەي جام ئالدىدا ئۆلدى. دىۋانە نان ئالدىدا ئۆلدى . يىڭنە قۇلىقىدىن كارۋان تارتقانلار ئاپئاق ئۇستىخانلاردىن نۇرلۇق ئايۋانلارنى قۇرۇپ ، داپ ھالقىسىدىن ئەسەبىي زامانلارنى ئۆتكۈزۈپ، ساپايىسىدا باش سۆڭەكلىرىنى شاراقلىتىپ جەز قىلىپ ئاخىرى ۋەتىنىنى قۇملار ئاستىغا كۆمۈپ قويدى-دە، ئۆز يېرىدە سەرسانە ئۆلدى. 

ئەسلىدە بۇ بىر ئامەرىكىلىقنىڭ شىركىتى بولغان بولسا، ئىشخانىغا كىرگەندىكى ئەلپازىمغا قاراپلا ساقچىغا تەلىپون قىلىپ بولغان بولاتتى. بىراق بۇ بىر كوچمەن، كورىيەلىق؛ ئۇنىڭ ئۇستىگە شىركىتىنىڭ بىر مۇنچە قانۇڭھا ئۇيغۇن كەلمەيدىغان ئىشلىرى بار. بۇ ئاجىزلىقىنى بىلگىنىم ئۇچۇن، ئوكتەملىك قىلىپ بەقىۋاتاتتىم، ئەلۋەتتە جىدەلنى چوڭايتىۋەتىشنىمۇ خالىمايمەن؛شۇڭا مۇرەسسەگە تەزلا كونۇپ، شىركەت باشلىقىنىڭ ئارقىسىدىن ماڭدىم.

ھورمەتلىك كىتاپخانلىرىم، ئەسلىدە، كوڭۇلسىز گەپلەرنى قىلىشنى ياخشى كورمەيمەن، مۇزىكا ئاڭلىساممۇ مۇڭلۇق ئاھاڭلار چىقسا ئوچۇرىۋەتىمەن؛ ناخشا ئاڭلىسام، دەرتلىك تەكىستلەرنى ئاڭلىسام قۇلىقامنى ئەتىۋالىمەن؛ پاراققىدە ياڭرىغان بىر كۇلكىنى ئاڭلىسام، شۇ تەرەپكە قۇلۇقىمنى دىڭ تۇتۇمەن. شۇنداق تۇرۇقلۇق، ماقالەمنىڭ ھازىرغىچە قىسمىدا، بىر قاتار كوڭۇلسىز ھايات پارچىلىرىنى يەزىپ سالدىم.

شۇنداق قىلىپ بۇ مەنىڭ ئامەرىكىغا كەلگەن 8ئايدىن بەرى ۋاشىڭتوڭھا 3-قەتىم سەپەر قىلىشىم؛ بىرىنجى قەتىمىدا دوستلار تەرىپىدىن ئادەتتىن تاشقىرى قىزغىن كۇتىۋەلىندىم،پۇتۇم يەرگە تەگمىگىنى تاس قالدى؛ ئىكىنجى قەتىمىدا ئومۇمىيۇزلۇك رەت قىلىندىم؛ ئەمما بۇ جەرۇيانلارنى يەزىپ ئولتۇرمايمەن، سەۋەبى بىرىنجىدىن يازىدىغان ئىشلار بەك كوپ بولغىنى ئۇچۇن ،ئىككىنجىدىن ئۇلارنى يەزىشنى پايدىسىز بىلگىنىم ئۇچۇن

ئويلۇنۇپ قالدىم: بىر قۇرۇق پىلاندىن بۇنچە تەسىرلىنىۋاتقان بۇ تۇرك، 5-فىۋرال غۇلجا ۋەقەسى يۇز بەرگەندە، 
  تۇركىيەدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ " ئال ماۋۇ ئويۇمنى" ،" سات ماۋۇ ماشىنامنى" دەپ ئاچىقۇچلىرىنى ئوتتۇرىغا تاشلىغىنىنى كورگەن بولسا نىمە دەر؟ ھە تەخى، دوڭكوۋرۇكتىكى سارىيىدىن ۋاز كەچىپ لىئۇداۋان تۇرمىسىنى مەرتلەرچە تاللىۋالغان بىر خانىمنىڭ ھايات شەجەرىسىنى ئاڭلىسا نىمە دە؟!

گەپ قىلالايدىغان ئىشەك! (چۇقۇم كۈرۈڭ)

كۈرۈپ باقسام تەربىيۋى ئەھمىيىتى خېلى ياخشى فىلىم ئىكەن ،


كىرگەن ئىكەنسىز فىلىم تۈگىگىچە تۇلۇق كۈرۈۋىتىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمەن!



http://bbs.xabnam.c...

‹ئەرەبلەرنىڭ چىگىش نوقتىسى›

2008-يىلى27 – دېكابىردىن ھازىرغىچە داۋاملىشىۋاتقان ئىسرائىلىيىنىڭ غەززەگە قوزغىغان ھۇجۇمى نەتىجىسدە ھاياتىدىن ئايرىلغانلارنىڭ سانى 1000دىن، يارىدار بولغانلار سانى بولسا نەچچە مىڭدىن ئېشىپ ك...

مىن كاۋخەن نىڭ كۆزيېشى

مانا بۈگۈن مەن 17يىل دىن بېرى قاتتىق ئۇرۇندۇقتا ئولتۇرۇپ،تالاي جاپا-مۇشاقەتلەرنى چىكىپ مىڭبىر جاپادا ئۇقۇش-ھاياتىمنى تاماملىدىم.بۇجەرياندا بىچچارە ئاتا-ئانام ئۈزىنىڭ ئازغىنە مۇئاشى ئارقىلىق بىزنىڭ ئۆيدىكى ئون نەچچە ج...

دۆلىتىمىز زۇڭلسى ۋېنجياباۋ  ئەنگىليە خارۋارد ئونۋېرسىتىدا سۆزقىلغان ۋاقتتا باشقىلارنىڭ ئاياغ ئېتىشىغا ئۇچرىدى

شۇ جاي ۋاختى 2ئاينىڭ2-كۈنى چۈشتىن كىيىن (بېجىڭ ۋاختى 2-ئاينىڭ2-كۈنى سائەت 23:15 ) ،ۋېنجياباۋ زۇڭلى ئەنگىليە خارۋارىد ئونۋىېر...

                  «ئويغان»                     ...