بىلىم-كۈچ بلوگى

版权声明：转载时请以超链接形式标明文章原始出处和作者信息及本声明
http://www.blogbus.com/bilim-kuq-logs/66138675.html

  سۈپۈرگە خىيال بىلەن ئۆزىنىڭ قانچىلىك يول باسقانلىقىنى بىلمەي قالدى . بۈگۈن ئۇنىڭ قورسىقىمۇ ئاچقاندەك قىلمايتى . بىرەر يەردە توختاپ ، ئېشىكىنى ئوتقا قويۇپ ئارام ئالغۇزۇش خىيالىغىمۇ كەلمەيتى . ھارغان ، ئېچىرقىغان ئېشەك بېشىنى تۆۋەن قىلىپ ھورۇنلۇق بىلەن قەدەم ئالاتتى . بەزىدە يول ئۈستىدە كۆكىرىپ تۇرغان تىكەنلىك ئوتلارنى كۆرگەندە توختاپ ، ئۇنى يالماپ ئېلىپ كۆشەيتى -دە، يەنە مېڭىپ كېتەتتى .
« ئەگەر ھېلىقى چوكان ئالۋاستى ياكى جىن شاياتۇن بولغان بولسا، - دەپ خىياللىرىنى داۋام قىلاتتى سۈپۈرگە ، - ئۇنداقتا مەن نېمە بولىمەن؟ مەن ئۇ ئالۋاستى خوتۇن بىلەن قۇچاقلىشىپ ياتقان ئەمەسمىدىم ؟ بەلكىم مەن ئۆزۈممۇ شۇ كۈندىن باشلاپ يېرىمى ئادەم ، يېرىمى جىن بىر نىمىگە ئايلىنىپ بولغاندىمەن ؟......نىمىشقا مەنلا سۆزلەيمەن ، سەن ئېشەك گەپ قىلمايسەن ؟ دانالارنىڭ : كۆپ سۆزلىگەندىن  ئاز سۆزلىگەن ياخشى ، سۆزلىگەن سۆزلىمىگەنگە
يەتمەيدۇ، دېگەن ھېكمەيلىك گەپلىرىنى ئاڭلىۋالغانمۇ سەن - يە؟   .... بەزى ھۆكۈمرانلارمۇ گەپنى ئاز قىلىدۇ . ئۈندىمەسلىك ئۇلارنىڭ دانالىقىدىن ئەمەس ، ھەيۋىسىنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن شۇنداق قىلىدۇ . ئۈندىمەسلىك ئۇلارنىڭ بىلىمسىزلىكىنى ، ساۋاتسىزلىقىنى يوشۇرۇپ قالىدۇ . ئۆلۈك نىمىشقا سۈرلۈك ؟ چۈنكى ئۇ سۆزلىمەيدۇ .......ئەگەر سەنمۇ يېرىمى ئادەم ، يېرىمى ئېشەك بولۇپ قالغان بولساڭ قانداق ياخشى بولاتتى ھە؟ ئۇ چاغدا مەن سېنى ھەم مىنىۋالاتتىم ، ھەم ئىككىمىز قىززىق پاراڭلىشىپ ماڭاتتۇق ، ھازىر سەن پەقەتلا ئاڭلايسەن ، ئۈندىمەيسەن ، يېرىمى ئېشەك يېرىمى ئادەم بولغان بولساڭ سەنمۇ بېشىڭدىن ئۆتكەن ئىشلارنى ، تۇغۇلغاندىن بېرى قانداق ئېغىللاردا قانداق ئېغىللاردايېتىپ ، قانداق ئېتىزلاردا قونغانلىرىڭنى ، كىملەر بىلەن مۇھاببەت باغلاشقىنىڭنى قىززىق قىلىپ سۆزلەپ بېرەتتىڭ ، ھېلىقى ئالۋاستى چوكاننىڭ كېچىدە قەيەرگە يوقالغانلىقىنى ئەلۋەتتە سەن بىلىسەن ، بۇ سىرنىمۇ ماڭا ئېيتىپ بەرگەن بولاتتىڭ .........توخىتا، بىز يەنە بىر نېمىنى ئۇنتۇپتۇق . ھېلىقى خوتۇنلار ئالۋاستى بولغان تەقدىردە ، ئۇنىڭ ماڭا بەرگەن  تىللالىرى نىمە بولىدۇ ؟»سۈپۈرگە ئېشەكنىڭ ئۈستىدە تۇرۇپلابىر تەرەپكە قىيسايدى - دە، ئاستىدىكى خورجۇننىڭ كۆزىدىن تىللا سېلىنىغان خالتىنى سۇغۇرىۋېلىپ ئاغىزىنى ئاچتى . ساپ ئالتۇنلار قۇياش
نۇرىدا ئۇنىڭ كۆزلىرىنى قاماشتۇرىۋەتتى .
    « پاھ.- دەۋەتتى سۈپۈرگە ،- بۇ تېخى قۇيۇلغاندىن بېرى بازار يۈزىنى كۆرمەي شاھنىڭ خەزىنىلىرىدىلا ساقلانغان ساپ تىللالاردىن ئىكەن . بۇ ئالتۇنلار  ئىككىمىزنىڭ بىر ئۆمۈر يەپ يېتىشىمىزغا يېتىپ ئېشىپ قالغۇدەك . بۇنچىلىك دۇنيانى كۆتۈرۈپ يۇرتقا ساق سالامەت يېتىپ بارساق كىشىلەر نىمە دەر ؟
ئەلۋەتتە ئۇلار : ( سۈپۈرگە پادىشاھنىڭ خەزىنىسىگە ئوغۇرلۇققا چۈشۈپتۇ غۇ ) دىمەيدۇ . ،لېكىن ئۇلار چوقۇم ؛< سۈپۈرگىگە چۆللەردە بىرەر مەخپىي خەزىنە ئۇچىراپ قاپتۇ > دەيدۇ . خەق نىمە دېسە دېمەمدۇ . بايلارغا ئوخشاش مەنمۇ باغلىق ھويلىلارنى قىلاي ، شەھەرمۇ شەھەر كېزىپ يۈرىيدىغان مۇنداق بىمەنە ئىشنى تاشلاي . سەن دەپ باققىنە ، خوتۇندىن بىرنى ئالسام بولارمۇ  ياكى ئىككىنى ؟ ........سەندىن مەسلىھەت سورىسامغۇ ھەقاچان < چامىڭ يەتسە ئوننى ئال >دەيسەن  .
مەن ئۇنداق ئۆزۈمگە ئوشۇقچە ئاۋارىچىلىق تاپىدىغان ئەخمەقلەردىن ئەمەس . ئەمما ۋاقتى سائىتىدا يەم بېرىپ ، ئېغىللىرىڭنى سۈپۈرۈپ تۇرىدىغان بىر ئىككى چاكار ياللىشىم مۇمكىن . يەنە ئاشپەز ، باغۋەن ، مەپىكەش دىگەندەك خىزمەتكارلارنىمۇ ئېلىشقا توغرا كېلىدۇ  . زىرىككەندە كۆڭلىمىزنى ئاچىدىغان ئەلنەغمىچىلەر بولمىسىمۇ بولمايدۇ . ئۇ چاغدا بىز يەپ ئىچىپ ، ئېغىناپ يېتىپ سەمىرىپ كېتىشىمىز مۇمكىن . سەن بەلكىم بىكارچىلىقتىن زېرىكىپ
ئارغامچاڭنى ئۈزۈپ چىقىپ ، چىشى دوستلىرىڭنى ئىزدەپ ناشايان ئىشلارغا بېرىلىپ كېتەرسەن ھەرقاچان ......شۇڭا دانالار : بىر ئادەمگە بىر ئېشەككە سىمىزلىك ياراشمايدۇ دەپ توغرا ئېيتقان . ئىنساپ بىلەن ئېيتقاندا ، بۇ كىشىنىڭ ھەققى . ئۇنى بىھۇدە سەرىپ قىلىشقا ھەققىمىز يوق . ھېلىقى ئەقىلسىز چوكاننىڭ بۇ ئالتۇننى بىزگە تاشلاپ كېتىپ ئوشۇقچە باش ئاغرىقى تېپىپ بەرگىنىنى قارىمامدىغان . ھاياتلا بولساق زىمىننىڭ بىر يېرىدە ئۇلار بىلەن يەنە دوقۇرىشىپ قالارمىز ....قارا، بىز شۇ چوكاننىڭ ئىسمىنىمۇ سورىۋالماپتىمىز ، شۇنچە كۈنلەر بىللە يۈرۈپ ئۇمۇ مېنىڭ ئىسمىمنىڭ نىمىلىكىنى سوراپ قويماپتۇ . نىمدىگەن غەلىتە ئىش ھە ؟.......تەقدىر ئۇلارنى يەنە بىز بىلەن ئۇچىراشتۇرغان چاغدا ، بەلكىم شاھزادە چوڭلا ئادەم بولۇپ كېتەر ، ئەمما چوكاننى چوقۇم تونىۋالالايمىز....»
ئېشەك تۇيۇقسىزلا ئىتتىك مېڭىپ كېتىۋىدى ، سۈپۈرگە ئارقىسىغائۇچۇپ كەتكىلى تاسلا قالدى .
« ھەي سەن ھارامدىن بولغان ،- دەپ خاپا بولۇپ كەتتى ئۇ ئېشىكىگە ،- مېنى يىقىلىپ ئۆلسۇن ، ئالتۇنلار ئۆزۈمچىلا قالسۇن ، پۇلنى ئايىماي خەجلەپ يۈزلەپ خوتۇن ئالاي دىمەكچىمۇ سەن؟...»
    سۈپۈرگە بېشىنى كۆتۈرۈپ قاراپ سۆزىدىن توختاپ قالدى . يىراقتىن بىر يېزىنىڭ دەرەخلىرى كۆرۈنگەن بولۇپ ، ئېشەك شۇ يەردە توختاپ ئارام ئېلىشقا ئالدىرىغانىدى . سۈپۈرگە ۋارقىراپ كەتتى .
     « توختا.......سەن بۈگۈن نىمە بولدۇڭ ، توختا ، شۇ قىلغىنىڭغا مەن بۈگۈن ساڭا بىر ئوچۇممۇ يەم بەرمەيمەن ، - دەپ ئېشىكىنىڭ چۇلۋۇرىنى تارتتى ئۇ ، - قارا ئاۋۇ يەرگە نىمانچە كۆپ ئادەم يىغىلىۋالغان ؟ »
      يېزىغا كىرىپ كېتىدىغان يول ئۈستىدىكى كۆۋرۈك يېنىغا بىر توپ ئادەم ئولىشىۋالغان بولۇپ ، ئۇلار نېمىلەر توغرىسىدىدۇر غۇلىغۇلا قىلىشماقتا ئىدى ، قىززىقچىلىق كۆرۈشكە خۇشتار سۈپۈرگە ئېشىكىنىڭ بېشىنى شۇ تەرەپكە بۇرىدى ، ئادەملەرگە يېقىنلاشقاندا ئېشىكىدىن سەكرەپ چۈشۈپ ، توپنىڭ ئوتتۇرسىدىكى ھەممە ئادەم ئېڭىىشپ قاراۋاتقان يەرگە قىسىلىپ ئۆتتى . « سۇبىھاناللا .» سۈپۈرگە ئۇ يەردە يولنىڭ توپىسىغا مىلىنىپ ياتقان بىر جەسەتنى
كۆردى . بۇ ھېلىقى بوۋاق شاھزادىنىڭ جەسىتى ئىدى ، جەسەتنىڭ بېشىنى كىمدۇر بىرى كېسىپ ئەكەتكەنىدى .
     _ مەن سەھەردىلا ئۆيدىن چىقىپ ، سۇ ئېلىش ئۈچۈن بۇ كۆۋرۈك تەرەپكە قاراپ كېلىۋاتاتتىم ،- دەپ ئۆزىنىڭ كۆرگەنلىرىنى يېڭى كەلگەن ھەر بىر ئادەمگە ھېكايە قىلىپ بېتىۋاتاتتى بىر بوۋاي ،- قارىسام ، بىر خوتۇن قولىدا ئەنە ئاۋۇ بوۋاقنى كۆتۈرۈپ دۆڭلۈك تەرەپتىن چۈشۈپ كېلىۋېتىپتۇ . بىزنىڭ يېزىغا ئەتتىگندە  كېلىۋاتقان بۇ كىمدۇ ئۆزى ؟ دەپ قالدىم . شۇ چاغدا ، مانا يولنىڭ ئەگمىسىدىنلا بىر نەتچە ئاتلىقلار ئايالنى كۆرۈپ « ھەي خوتۇن ، توختا . نەگە
كېتىپ بارىسەن ، توختا. » دەپ ۋارقىرىدى . مەن بۇ گەپلەرنى ئېنىق ئاڭلاپ تۇردۇم . ھېلىقى ئايال قولىدىكى بالىسىنى باغرىغا مەھكەم بېسىپ ، كۆۋرۈك تەرەپكە قاراپ يۈگۈردى . ئاتلىقلار ئاتلىرىنى چاپتۇرۇپ كېلىپ بىردەمدىلا ئۇنىڭغا يېتىشىۋالدى . مانا مۇشۇ كۆۋرۈكنىڭ بېشىدا ئۇلار بىر بىرى بىلەن ئېلىشىپ كەتتى .
    يائاللا، ئۆمرۈمدە مەن مۇنداق قاۋۇل ئايالنى كۆرمىگەنىكەنمەن . ئۇ ئارقىسىدىن قوغلاپ كېلىپ بېشىغا قامچا سالغان لەشكەرنى بىر تارتىپلا ئاتنىڭ  ئۈستىدىن سۆرەپ چۈشتى . قولىدىكى بالىسىنى تارتىۋالماقچى بولغان يەنە بىر لەشكەرنى بىر تېپىك بىلەن ئارقىسىغا ئۇچۇرىۋەتتى . بالا خرقىراپ يىغلاپ كەتتى . لەشكەرلەر قېلىچىلىرىنى سۇغۇرىۋېلىشتى . مەن قورققىنىمدىن ئەنە ئاۋۇ چاتقاللىقنىڭ ئاقىسىغا دۈملا چۈشۈپ مۆكىۋالدىم . ئاتلارنىڭ دۈپۈرلەشكىنىنى ، قېلىچلارنىڭ نىمىگىدۇر ئۇرۇلۇپ جاراڭلىغان ئاۋازىنى ئاڭلاپ تۇردۇم . بىر چاغدا پاتپاراقچىلىق بېسىلغاندەك بولدى . بېشىمنى كۆتۈرۈپ قارىسام ، لەشكەرلەر كىيىم كېچەكلىرىنى قېقىپ ، ئېتىنىڭ تۆشباغلىرىنى چىڭىتىۋېتىپتۇ . بىر لەشكەر يەردىن بىر نىمىنى ئېلىپ خالتىسىغا سېلىپ ، ئاتقا غانجۇغىلىغاندەك قىلىپ قالدى
. ئاندىن ئاتلىرىنى مىنىشىپ . ئارقىسىغا يېىنىپ كېتىشتى . قورققىنىمدىن پۇت قولۇمدا جان قالماپتۇ ، ئۇلار كەتكەندىن كېيىنمۇ خېلىغىچە ئورنۇمدىن تۇرالمايقالدم .
_ ئشتانچۇ، ئىشتىنىڭغۇ ساقتۇر بوۋا؟_ دەپ چاقچاق قىلدى كىمدۇر بىرى ئۇنۇڭغا .
_ چاقچىقىڭنى قوي . _ دەپ تېرىكتى بوۋاي ، - شۇنىڭ بىلەن ئورنۇمدىىن تۇرۇپ ، بىر بېسىپ ، ئىككى بېسىپ كېلىپ قارىسام ، بۇيەردە بالىنىڭ جەسىتى يېتىپتۇ . كاللىسى يوق . ئەرۋاھىم ئۈركىدى . سۇنىمۇ ئالماي مەھەللىگە يۈگۈردۈم ، مەھەللىدىكىلەرگە خەۋەر يەتكۈزۈپ ئادەم باشلاپ كەلدىم . مانا شۇ گەپ .........
_ ئايالچۇ ؟ _ دەپ ئالدىراپ سورىدى سۈپۈرگە بوۋاينىڭ گېپى ئاخىرلىششى بىلەن .
_ شۇنىڭغا ئەقىلىم ھەيران ، ئايالنىڭ نەگە يوقىلىپ كەتكىنىنى مەنمۇ بىلەلمەي قالدىم .
_ بەلكى قورققىنىڭدىن ئوبدانراق سەپسالمىغانسەن ، ئۇلار ئايالنى باغلاپ ئەكەتكەندۇر ؟
_ ياق ، ياق ،_ دەپ بېشىنى سىلكىپ رەت قىلدى بوۋاي ، _ ئۆزۈم قېرى بولساممۇ ، كۆزۈم خېلى روشەن ، ئۇلار ھەر بىر ئاتنىڭ ئۈستىدە بىردىنلا لەشكەر ئولتۇرۇپ كېتىشتى . مەن ئېنىق كۆردۈم . ئۇلار يىراقلاپ كەتكەندىن كېيىن ، بۇ يەرگە كېلىپ ئۇياق بۇ ياققا قاراپمۇ ھېلىقى ئايالنىڭ قارىسىنى كۆرمىدىم ياكى ئۇ قېچىپ جېنىنى دالدىغا ئالغاندۇر . ؟
_ ئۇ قاچقان تەقدىردە ئاتلىق لەشكەرلەر بىردەمدىلا قوغلاپ يېتىدۇغۇ ؟.....
_ ئۇچۇپ ئاسمانغا چىقىپ كەتتىمۇ يە ؟ _ دەپ كۈلۈپ قويدى بوۋاي .
سۈپۈرگە خۇددى ئۇچۇپ كېتىۋاتقان ئايالنى كۆرگەندەك ئاسمانغا قاراپ قويدى . ئەتىراپتىكىلەر يەنە بۇ ۋەقە ھەققىدىكى غۇلىغۇلىغا چۈشۈپ كەتتى .
شۈپۈرگىنىڭ يەردە ياتقان جەسەتكە قاراپ كۆڭلى بىر قىسما بولدى . قانداقلا بولسۇن ، ئۇ بۇ بالا شاھزادە بىلەن بىر قانچە كۈن بىللە ھەمسەپەر بولغانىدى . سۈپۈرگە توپنىڭ ئىچىدىن چىقىپ ئېشىكىگە مىندى -دە، كۆپچىلىككە قاراپ ئۈنلۈك سۆزلىدى ؛
          _ ھاي خالايىق ، ماڭا قاراڭلار ، مەن يولدىن ئۆتۈپ كېتىۋاتقان يولوچىمەن ، كاللسى ئېلىنغان بۇ بالىنىڭ كىملىكىنى سىلەرمۇ بىلمەيدىكەنسىلەر ، مەنمۇ بىلمەيمەن. مەيلى كىم بولسۇن ، ئۇنىڭ جەسىتى يول ئۈستىدە ، مۇشۇنداق ئوچۇقچىلىقتا تاشلىنىپ تۇرسا بولمايدۇ . دە_ قاراڭلار ، جەسەتكە چىۋىن ئولاشقىلى تۇرۇپتۇ . شۇ ئۆلگن نارسىدە ئۈچۈن مەن ئازىراق پۇل سەدىقە قىلاي ، سىلەر ئۇنى كۆمۈۋېتىڭلار ...خوش ، ئاۋۇ توپىغا مىلىنىپ تۇرغان نىمە ئۇ ؟.....مارجانمۇ ، تۇمارمۇ ؟ ئېھتىمال بوۋاقنىڭ ياكى ئۇنىڭ ئانىسنىڭ بوينىدىن چۈشۈپ قالغان نەرسە بولسا كېرەك . ئۇنى ماڭا ئېلىپ بېرىڭلار . بەرگەن پۇلۇمنىڭ ھەققى ئۈچۈن ئۇنى مەن خاتىرە قىلىپ ساقلاپ قوياي .
_ كىشىلەرنىڭ ئايىغى ئاستىدا توپىغا كۆمۈلۈپ قالاي دېگەن قاپقارا نەرسىنى سۈپۈرگىنىڭ ئۆتكۈر كۆزلىرى ئېشەكنىڭ ئۈستىدە تۇرۇپلا بايقىغانىدى . كىمدۇر بىرى ئۇنى ئىڭىشىپ قولىغا ئالدى . ئىككىنجى ، ئۈچۈنجى كىشىمۇ ئۇنى قولىغا ئېلىپ قىززىقىپ قارىدى . بۇ ئۈچبۈرجەك شەكىلدىكى ، قارا مەخمەلگە ئوراپ ، قارا يىپەك بۇغقۇچقا باغلانغان ئاددىيلا تۇمار ئىدى . ئاخىرىدا ھېلىقى ھىكايىچى بوۋاي قولىغا ئالدى . ئۇياق بۇ يېقىغا ئۆرۈپ ئوبداق قارىدى - دە، سۈپۈرگىگە بەردى . سۈپۈرگە قويىدىن بىر نەتچە تىللانى ئېلىپ بوۋاينىڭ ئالقىنىغا تاشلىدى . ساپ ئالتۇق قۇياش نۇرىدا ۋاللىدە چاقناپ ، بوۋاينىڭ ئالقىنىغا جىرىڭلاپ چۈشتى .
_ ئوھوي._ دەپ ھەيرانلىقتا يىنىك تىنىشتى ئەتراپتا تۇرغانلار .
_ خۇدا ساڭا رەھمەت قىلسۇن ، سېخى يولۇچى ._ دېدى بوۋاي .
سۈپۈرگە خوشلىشىپ ، ئېشىكىنى دېۋىتىپ ئىتتىك مېڭىپ كەتتى .
« دىمەك ،_ دەيتى سۈپۈرگە ئۆز ئۆزىگە ،_ ئوردىنىڭ شاھزادىنى ئىزدەپ چىققان لەشكەرلىرى ئۇنىڭ كاللىسىنى كېسىپ ئەكىتىپتۇ . ئۇلارغا ئوردىدا بۇ قاچقۇن شاھزادىنىڭ كاللىسى ئۈچۈن نۇرغۇن مۇكاپات بېرىشىدۇ . سىرلىق يېرى ، ھېلىقى چوكان قەيەرگە غايىپ بولدى .؟»   سۈپۈرگە ئەمدى ئۇ چوكاننىڭ ئالۋاستى ئىكەنلىكىگە ھەقىقىي ئىشەندى . بولمىسا ئۇ ، بىر قانچە ئاتلىق لەشكەرلەرنىڭ قولىدىن چىقىپ قانداق غايىپ بولۇپ كېتەلەيدۇ .؟  
« ھەممىدىن قىززىقى، _ دەيتى ئۇ ئېشىكىگە قاراپ ،_ شۇ ئالۋاستى ئايال بىلەن مەن قانچە كۈن بىر داستىخاندا تاماق يەپ ، ئۇنى قوينۇمغاسېلىپ يېتىپتىمەن . سەن ئۇنى بەزىدە ئۈستۈڭگە مىندۈرۈپ مېڭىپسەن .....ئەگەر چوكان كېچىدە كەپىدىن كېتىپ قالمىغان بولسا قانداق بولاتتىكىن ؟ ئۇ چاغدا پادىشاھنىڭ لەشكەرلىرى ئۇلارنى بايقىماي چوڭ يول بىلەن ئۆتۈپ كېتىشىمۇ مۇمكىن ئىدى . ئەگەر ئۇلارنى كەپىنىڭ ئىچىدىن تېپىۋالغان بولسىچۇ ؟ ئۇ چاغدا
لەشكەرلەر شاھزادىگە قوشۇپ مېنىڭ كاللامنىمۇ ئالغان بولاتتى . قاتتىقراق ھاڭراپ كەتكەن بولساڭ سېنىڭ بېشىڭنىمۇ ساق قويماس ئىدى . چۈنكى بىز ئىككىمىز ھېلىقى چوكاندەك غايىپ بولۇپ كېتەلمەيمىز - دە؟ خۇدا ، بالا قازادىن ئۆزۈڭ بىر ساقلاپسەن ،_ دەپ شۈركۈنۈپ كەتتى سۈپۈرگە ،- ئەمدى بۇ غەلىتە قىسمەت مۇشۇنىڭ بىلەن ئاخىرلىشامدۇ ياكى داۋامى بارمۇ ؟ بىلگۈچى ئۆزۈڭ . قان تۆكۈلگەنىكەن ،چوقۇم ئۇنىڭ قىساسى بولىدۇ . زورايغانلارنىڭ ئاجىزلىمايدىغىنى يوق ، سەلتەنەت ھېچكىم ئۈچۈن مەڭگۈلۈك ئەمەس ........ھەر ھالدا مەن بۇ تۇمارنى ساقلاپ قوياي ، قېنى قەدىمىڭنى ئىلداملات ، ئېشىكىم ، خەتەر يۈز بەرگەن جايدىن يىراق بولماق دۇرۇس.»