5- يىللىق ئىلىم- پەن

18709970564

5- يىللىق      ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى    -ئاينىڭ  -كۈنى   ( 1-سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 1-دەرىس . كىچىك ئاپتوموبىلار
       ئوقۇتۇش نىشانى : ئىغىرلىق كۇچنىڭ نىمىلىكنى ئەستە ساقلاش .  ( موھىم نوقتا )
                         تىرىشىپ ئۈگىنش، كۈزتىشكە ماھىر بولۇش  .  ( موھىم نوقتا )
                        تەجىربىنى مۇستەقىل ئىشلەپ خۇلاسە چىقرالايدىغان بولۇش (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا مەشغۇلات ئىلىپ بىرىپ ئىغىرلىق كۇچى ،تارتىش كۇچنىڭ ئاپتوموبىل ھەركتى بىلەن قانداق مۇناسىۋتى بارلىقنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ   ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنى دەرىس مەزمۇ نى ئاساسىدا تەجىرىبە ئىشلەشكە يىتەكلەش  .
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ،ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ،ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ .
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)        ئېغىرلىق كۇچى دىگەن نېمە ؟
  يەر شارىدىكى بارلىق جىسىملار يەر مەركىزىگە قارىتا بىر خىل تارتىش كۇچنىڭ تەسىرىگە ئۇچرايدۇ، بۇخىل كۇچ ئېغىرلىق كۇچى دەپ ئاتىلىدۇ .
2)          3-بەت تەجىرىبىگە ئاساسەن جاۋاپ بىرىڭ ئاز دىگەندە قانچە شايبا ئاسقاندا كىچىك ئاپتوموبىل ھەركەتلىندۇ؟ ئۇنىڭ ھەركتىگە نېمە تەسىر كۆرستىدۇ؟
(ئوقۇغۇچلار ئۆزى ئىشلىگەن تەجىرىبىسىگە ئاساسەن جاۋاپ بىرىدۇ .).
3)            شايبىنىڭ ساننى داۋاملىق ئاشۇرغاندا كىچىك ئاپتوموبىل ھەرىكتدە ئوزگىرىش بولامدۇ ؟
4)        (ئوقۇغۇچلار ئۆزى ئىشلىگەن تەجىرىبىسىگە ئاساسەن جاۋاپ بىرىدۇ .).
5)        ساۋاقداشلار،بۇدەرس ئارقىلىق فونىكۇليۇرنىڭ نېمە ئىكەنلىكنى ئىيتىپ بىرەلەمسىلەر ؟  

  دوسكا لاھىيەسى :  
        
1-دەرىس . كىچىك ئاپتوموبىلار
1 ) ئېغر لىق كۇچى                2)فونىكۇليۇر

ئوقۇتۇش قورالى :  كىچىك ئاپتوموبىلار ،يىپ ،شايبا ،سېكوندۇمېىتر
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
كىچىك ئاپتوموبىلار ،يىپ ،شايبا ،سېكوندۇمېىتر قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق :   يورۇقلۇق چىقىردىغان جىسىملارنى توپلاڭ.
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق      ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى     ( 2-سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 2-دەرىس . كىچىك ئاپتوموبىلغا ھەركەتلەندۇرگۇچ ئورنىتىش   
ئوقۇتۇش نىشانى : ئاپتوموبىلارغا نېمە ھەركەتلەندۇرگۇچ قىلىنغانلىقنى بىلۋىلىش ،ئېلاستىك كۇچنىڭ نىملىكنى ئەستە ساقلاش ( موھىم نوقتا )
بىخەتەرلىككە ئالاھىدە دىققەت قىلىش ، يىڭلىق يارتىشقا جۈرئەت قىلىش   .  ( موھىم نوقتا )
رېزىنكە بوغقۇچنىڭ ئاپتوموبىل ھەركتى بىلەن قانداق مۇناسىۋتى بارلىقنى    ئىيتىپ بىرەلەيدىغان بولۇش  (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا قانداق قىلغاندا كىچىك  ئاپتوموبىلارغا نېمە ھەركەتلەندۇرگۇچ  قىلندىغانلىقنى كۈزتىش ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ  بىر-بىر بىلەن پىكىر ئالماشتۇرۇش   ئاساسدامەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنى دەرىس مەزمۇنىغا ئاساسەن مۇستەقىل مەشغۇلات ئىلىپ بىرىشقا تەشكلەش، پىكىر ئالماشتۇرۇش.
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ،ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ،ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ .
ئۈگۈنۈش جەريانى
1)سىز كىچىك ئاپتوموبىل ئويناپ باققانمۇ ؟ سىز ئوينىغان ئاپتوموبىلنى قانداق ھەركەتلەندۇرگىلى بولدىكەن؟(ئوقۇغۇچلار جاۋاپ بىرىدۇ ).
2)سىز بۇ كىچىك ئاپتوموبىللارغا ھەركەتلەندۇرگۇچ ئورنتالامسىز ؟ ئۇسۇلىڭىزنى بايان قىلىڭ .                             
4-بەت تەجىرىبە ئىشلەنسە بولىدۇ
3)كىچىك ئاپتوموبىلنىڭ  ھەركىتى بىلەن رېزنكە بوغقۇچنىڭ ئورىلش ساننىڭ قانداق مۇناسىۋتى بار ؟
ئىنتايىن زىچ مۇناسىۋتى بار . رېزنكە بوغقۇچنىڭ ئورىلش ساننى قانچە  كۆپ بولسا ھەركتى شۇنچە تېز بولىدۇ ، ئۇزۇن ئارىلققا ماڭالايدۇ .
4) كىچىك ئاپتوموبىلنىڭ چاقىغائورالغان رېزنكە بوغقۇچ  يۆلنىشنىڭ كىچىك ئاپتوموبىلنىڭ  ھەركىتى بىلەن قانداق مۇناسىۋتى بار ؟
ئىنتايىن زىچ مۇناسىۋتى بار . رېزىنكە بوغقۇچنىڭ ئورىلش ساننى قانچە  كۆپ بولسا ھەركتى شۇنچە تېز بولىدۇ ، ئۇزۇن ئارىلققا ماڭالايدۇ .
5) كىچىك ئاپتوموبىلنىڭ چاقىغائورالغان رېزنكە بوغقۇچ  يۆلنىشنىڭ كىچىك ئاپتوموبىلنىڭ  ھەركىتى بىلەن قانداق مۇناسىۋتى بار ؟
ئىنتايىن زىچ مۇناسىۋتى بار . كىچىك ئاپتوموبىل چاقىغائورالغان رېزنكە بوغقۇچ  يۆلنىشگە قارشى يۆلنشتە ھەركەت قىلىدۇ .
6)        ئېلاستىك كۈچ دىگەن نېمە ؟
سىرتقى كۈچ تەسىردە جىسمنىڭ شەكلى ياكى ھەجمىدە ئۆزگىرىش بولغاندا،جىسىم يۇزدە جىسىمنىڭ شەكلى ياكى ھەجمنى ئەسلىگە كەلتۈردىغان بىر خىل كۈچ پەيدا بولىدۇ .بۇ خىل كۈچ  ئېلاستىك كۈچ دەپ ئاتىلىدۇ .مەسلەن :رېزنكنىڭ ئىككى ئۇچدىن تارتساق  ،ئۇزراپ ،ئىنچكلەيدۇ .بۇ ۋاقتتا بىز قولمىزنىڭ رېزنكە تەرپدىن تارتىلغاندەك بىر خىل كۇچ تەسىرىگە ئۇچراۋاتقانلىقنى ھىس قىلمىز بۇ دەل رېزنكنىڭ ئەسلىگە كىلشى ئۈچۈن  پەيدا بولغان ئېلاستىك كۈچتۇر .ئۇنىڭدىن باشقا ئوقيا ،بۇلۇت ،پۇرژنا.......قاتارلىق جىسىملاردا ئېلاستىك كۈچ ھادسى كۆرلىدۇ.
دوسكا لاھىيەسى :  
2-دەرىس . كىچىك ئاپتوموبىلغا ھەركەتلەندۇرگۇچ ئورنىتىش
ساۋاقداشلاركىچىك ئاپتۇمۇبىلغا ھەركەتلەندۈرگۈچ قانداق ئورۇنلاشتۇرلىدىكەن؟

ئوقۇتۇش قورالى :
كىچىك ئاپتوموبىل , پىيچۇر ئىلمەكلىك گىر تىشى قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
كىچىك ئاپتوموبىل , پىيچۇر ئىلمەكلىك گىر تىشى قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق : ئاپتوموبىل مودىلى    ياساپ كىلىش .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (3 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 4-دەرىس . كىچىك ئاپتوموبىلنى راكېتادەك ھەيدەش
ئوقۇتۇش نىشانى : ئاپتوموبىلارنىڭ   قانداق كۇچ ئارقلىق ھەركەتلندىغانلىقنى بىلۋىلىش ،ئارقىغا تېپىش كۇچنىڭ نىملىكنى ئەستە ساقلاش   .  ( موھىم نوقتا )
ئۆز ئاراھەمكارلىشش، يىڭلىق يارتىشقا جۈرئەت قىلىش   .  ( موھىم نوقتا )
ئايروپىلان ، ئاپتوموبىل قاتارلىقلارنىڭ قانداق كۈچ تەسىردە  تېز ھەركەتلىندىغانلىقنى  ئىيتىپ بىرەلەيدىغان بولۇش  (قىيىن نوختا )
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا   كىچىك ئاپتوموبى لارنى ئەڭ تېزھەركەتلەندۇرۈش ھەققىدە ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ مەشغۇلات ئىلىپ بىرىش ھەم ئۆز ئارا پىكىر ئالماشتۇرۇش ئاساسىدا دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچنىڭ يىتەكلىشى ئارقىسدا مۇستەقىل مەشغۇلات ئىلىپ بىرىش ،مۇلاھىزە قىلىش  .
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش  . يەنى : ئىلىكتېر زەنجىرىدىن كاشىلا چىققاندا قانداق بىر تەرەپ قىلىش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ،ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ،ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ .
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) )8-بەت شار بىلەن كىچىك ئاپتوموبىلنى ھەركەتلەندۈرۈش تەجىربىسى ئىشلىندۇ
2 )مۇلاھىزە  
1-كىچىك ئاپتوموبىل قانداق ھەركەتلىندۇ ؟
شار نېمە ئۈچۈن كىچىك ئاپتوموبىلنى ھەركەتلەندۇرەلەيدۇ ؟
كىچىك ئاپتوموبىل  شار ئىچدىن چىققان ھاۋاغا قارشى يۆلنشتە ھەركەت قىلدۇ.  شار ئىچدىن چىققان ھاۋا كىچىك ئاپتوموبىلنى ئىتترىپ ئالغا ئىلگىرلتىدۇ .
ئارىقىغا تېپشكۈچى دىگەن نېمە ؟
كىچىك ئاپتوموبىلنى ھەركەتلەندۇرەلەيدىغان شارنىڭكگە ئوخشاش مانا مۇشۇنداق كۈچ ئارقىغا تېپىش كۈچى دەپ ئاتىلدۇ .
يەنە قانداق نەرسلەر ئارقىغا تېپىش كۈچگە تايىنىپ ھەركەت قىلدۇ ؟
ئايروپىلان راكېتا ..قاتارلىقلار

   دوسكا لاھىيەسى :  
4-دەرىس . كىچىك ئاپتوموبىلنى راكېتادەك ھەيدەش
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ .
   
ئوقۇتۇش قورالى : كىچىك ئاپتوموبىل ،شار، يىپ قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
كىچىك ئاپتوموبىل ،شار، يىپ قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق : تەجىرىبە دوكىلاتى يىزىڭ .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  

5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (4  - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 6-دەرىس . ھەركەت ۋەسۈركىلىش كۈچى
ئوقۇتۇش نىشانى : سۈركىلىش    كۇچنىڭ نىملىكنى ئەستە ساقلاش   .  ( موھىم نوقتا )
ئۆز ئاراھەمكارلىشش، يىڭلىق يارتىشقا جۈرئەت قىلىش   .  ( موھىم نوقتا )
سۈركىلىش كۇچنىڭ قايسى ئامىللارغا مۇناسىۋەتلىك بولدىغانلىقنى ئىيتىپ بىرەلەيدىغان بولۇش  (قىيىن نوختا )
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  :
ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا     مەشغۇلات ئىلىپ  بىرىپ ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ :   ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچنىڭ يىتەكلىشى ئارقىسدا مۇستەقىل مەشغۇلات ئىلىپ بىرىش ،مۇلاھىزە قىلىش
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش  .   
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ،ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ،ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ .
  ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)سۈركىلش كۈچى دىگەن نېمە ؟
بىر جىسىم ئككنجى بىر جىسىم ئۈستدە،سۈركىلىپ ھەركەت قىلغاندا ،ھەركەتكە توسقۇنلۇق قىلدىغان بىر خىل كۈچ پەيدا بولىدۇ ،بۇ خىل كۈچ سۇركىلش كۈچى دەپ ئاتىلىدۇ .
1)        سۇركىلىش كۈچى قايسى ئامىللارغا مۇناسىۋەتلىك ؟
جىسىم يۈزگە ،جىسىم ئېغىرلىقىغا مۇناسىۋەتلىك بولۇپ ،جىسىم يۇزى قانچە سىلىق بولسا، سۈركىلىش كۈچى شۇنچەكىچىك بولىدۇ ، جىسىم يۇزى قانچە يىرىك بولسا، سۈركىلىش كۈچى شۇنچە چوڭ بولىدۇ .سۆرىلدىغان جىسىم قانچە ئېغىر بولسا، سۈركىلىش كۈچى شۇنچەچوڭ بولىدۇ سۆرىلدىغان جىسىم قانچە يېنىك سۈركىلىش كۈچى شۇنچەكىچىك بولىدۇ .

     دوسكا لاھىيەسى :   
6-دەرىس . ھەركەت ۋەسۈركىلىش كۈچى
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ   ؟
مىسال ئىلىپ چۈشەندۈرەلەمسىز ؟ نېمە ئۈچۈن چاققا زەنجىر يۆگەلگەن ؟  
   
ئوقۇتۇش قورالى : كىچىك ئاپتوموبىل ،كۈچ ئۆلچگۈچ ،يىپ ،يۇزى سىلىق تاختا   ،  يۇزى يىرىك تاختا  قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
كىچىك ئاپتوموبىل ،كۈچ ئۆلچگۈچ ،يىپ ،يۇزى سىلىق تاختا، يۇزى يىرىك تاختا قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق : تەجىرىبە دوكىلاتىنى يىزىڭ .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (5  - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :              دەرس تېمىسى :7-ھەركەت ۋە سۈركىلىش كۈچى
ئوقۇتۇش نىشانى : سۈركىلش كۈچنى قانداق ۋاقتتا ئاشۇرۇش، قانداق ۋاقتتا كېمەيتىش لازىملىقنى ئەستە ساقلاش . ( موھىم نوقتا )
                   تىرشىپ ئۈگنش ، ئۆز ئاراھەمكارلىشش، يىڭلىق يارتىشقا جۈرئەت قىلىش   .  ( موھىم نوقتا )
سۈركىلش كۈچنىڭ ئشلىتىلشنى ئېيتىپ بىرەلەيدىغان بولۇش .  (قىيىن نوختا )
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە سۈركىلش كۈچنى قانداق ۋاقتتا ئاشۇرۇش، قانداق ۋاقتتا كېمەيتىش لازىملىقنى  ئىيتىپ بىرەلەيدىغان ۋە ئىشلىتىلىش ئورۇنلىرى ھەققىدە ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلا رتەجىىبە ۋە دەرسلىتىكى قىستۇرما رەسىملەرنى كۈزتىش .
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ،   تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ،ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ،ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئەمەلىي مەشغۇلات  ئىلىپ بارىدۇ ،ئوقۇغۇچلار كۈزتىدۇ .
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1   كىچىك ئاپتۇموبىلنىڭ قايسى يېرىدە سۈركىلىش كۈچى پەيدا بولىدۇ؟
چاق بىلەن يەر يۈزى(ئۈستەل يۈزى)،چاق بىلەن ئوق ئارسىدا سۈركىلىش كۈچى پەيدا بولىدۇ.
ئاپتوموبىل چاقى بىلەن يەر يۈزى ئوتتۇرسىدا سۈركىلىش كۈھى بولمىسا قانداق ئەھۋال كۆرلىدۇ؟
ئاپتوموبىل ئىلگىرلىيەلمەيدۇ.
كىچىك ئاپتۇموبىلنى تورمۇزلىغاندا سۈركىلىش كۈچى قانچىلىك چوڭ بولىدۇ؟
تورمۇزلانمىغان ۋاقىتتىكى سۈركىلىش كۈچىدىن چوڭ بولىدۇ.
ئاپتوموبىل ماڭغان(دومىلغان) ۋە سىيرىلغان ۋاقىتتا سۈركىلىش كۈچىنىڭ پەرقى قانچىلىك چوڭ بولىدۇ؟
دومىلغان ۋاقىتتىكى سۈركىلىش كۈچى سىيرىلغان ۋاقىتتىكى سۈركىلىش كۈچىدىن كىچىك بولىدۇ.
سۈركىلىش كۈچىنى ئاشۇرۇش ۋە كىمەيتىش
سۈركىلىش كۈچىنى ئاشۇرۇشنىڭ ئۇسۇللىرىنى بىلەمسىز؟كىمەيتىش ئۇسۇلىنىچۇ؟
سۈركىش كۈچىنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن جىسىم(كىچىك ئاپتوموبىل) نىڭ ئېغىرلىغىنى ئاشۇرۇش،تىگىشىش يۈزىنى يىرىكلەشتۈرۈش كىرەك.
سۈركىلىش كۈچىنى كىمەيتىش ئۈچۈن جىسىمنىڭ ئېغىرلىغىنى كىمەيتىش،تىگىشىشى يۈزىنى سىلىقلاشتۇرۇش،سىيرىلما سۈركىلىشنى دومىلىما سۈركىلىشكە ئايلاندۇرۇش.
مەسىلەن: ئاپتوموبىل چاقى،ۋەلسىپىت تۇتقۇچلىرىغا ئۇدۇر –بۈدۈر ئىزلارنى چىقىرىشتىكى مەخسەت سۈركىلىش كۈچىنى ئاشۇرۇش ئۈچۈندۈر،ماشىنىلارنى ئوق،شارلىرىنى مايلاشتىكى مەخسەت سۈركىلىش كۈچىنى كىمەيتىش ئۈچۈندۇر. سۈركىلىش كۈچىنىڭ پايدىلىق ھەم زىيانلىق تەرەپلىرى بار.

دوسكا لاھىيەسى :

7-ھەركەت ۋە سۈركىلىش كۈچى
سۈركىلىش كۈچىنى ئاشۇرۇش ئۈچۈن قانداق قىلىش كىرەك ؟ كىمەيتىش ئۈچۈنچۇ ؟
        

ئوقۇتۇش قورالى : كىچىك ئاپتومۇبىل ، ماشىنا چاقى   قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
كىچىك ئاپتومۇبىل ، ماشىنا چاقى قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش
مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق :  قاتناش ۋاستىلىرنىڭ چاقىنىڭ يۇزىگە ، ئادەملەر كىيدىغان ئايا غلارنىڭ چەمىگە ئويۇق ئىزلار چىقىرلىدۇ ،
قار-مۇزلاردا ماڭغاندا ئاپتوموبىل چاقىغا زەنجىر ئورنىتىلدۇ ،بۇنداق قىلشنىڭ سەۋەبى نېمە ؟
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (6  - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى  : 8-كىچىك ئاپتوموبىلنىڭ تېز-ئاستىلقنى كونتىرول قىلىش .
دەرس مەزمۇنى : كىچىك ئاپتوموبىلنىڭ تېز-ئاستىلقنى كونتىرول قىلىش ئۈچۈن قانداق قىلىش كېرەك . (16-بەتتىن 17- بەتكىچەبولغان مەزمۇنلار ) .
  ئوقۇتۇش نىشانى : كىچىك ئاپتوموبىلنىڭ تېز-ئاستىلقنى كونتىرول قىلىش ئۈچۈن قانداق قىلىش لازىملىقنى ئەستە ساقلاش . ( موھىم نوقتا )
  تىرشىپ ئۈگنش ، ئۆز ئاراھەمكارلىشش، يىڭلىق يارتىشقا جۈرئەت قىلىش   .  ( موھىم نوقتا )
كىچىك ئاپتوموبىل ھەركتىگە تەسىر كۆرستىدىغان ئامىلارنى ئېيتىپ بىرەليدىغان بولۇش .  (قىيىن نوختا )
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  :
بۇ دەرس ئالدىنقى سائەتلەردە ئۆتۇلگەن دەرسلەر بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇپ ، ئوقۇغۇچلار ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلا رتەجىرىبە ۋە دەرسلىتىكى قىستۇرما رەسىملەرنى كۈزتىش .
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ،   تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ،ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ،ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئەمەلىي مەشغۇلات  ئىلىپ بارىدۇ ،ئوقۇغۇچلار كۈزتىدۇ .  

ئۈگۈنۈش جەريانى :
1.        كىچىك ئاپتوموبىل ھەركتىنى ئاسىتىلتىدىغان ئامىلار :

كىچىك ئاپتوموبىل ھەركتىنى ئاسىتىلتىدىغان ئامىللار - بىرى ئاپتۇمۇبىل چاقىنى يىرىك قىلىش يەنە بىرى تىگشىش يۈزىنى قوپال قىلىشدىن ئىبارەت .
2.        كىچىك ئاپتوموبىل ھەركتىنى تېزلىتىدىغان ئامىللار :

كىچىك ئاپتوموبىل ھەركتىنى تېزلىتىدىغان ئامىللار – بىرى ئاپتۇمۇبىل چاقىنى سىلىق قىلىش يەنە بىرى تىگىشىش يۈزىنى سىلىق قىلش ۋە ئاپتۇمۇبىل ماڭىدىغان يولنى سىلىق تۈز قىلىش ، شۇنداق قىلغاندا كىچىك ئاپتۇمۇبىل ھەركىتىنى تىزلەتكىلى بولىدۇ .

  دوسكا لاھىيەسى :
8-كىچىك ئاپتوموبىلنىڭ تېز-ئاستىلقنى كونتىرول قىلىش .


ئوقۇتۇش قورالى :
كىچىك ماشىنا ،  قىستۇرما رەسىم  قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
كىچىك ماشىنا ،  قىستۇرما رەسىم قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق : دەرىس مەزمۇنىنى تەكرارلاپ كىلىڭ .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   ( 7  - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى  :    9 . مۇسابىقە ئاپتوموبىلى لايىھەلەش
دەرس مەزمۇنى : ئوقۇغۇچلار ئۈگەنگەن بىلىملىرىگە ئاساسەن مۇسابىقە ئاپتوموبىلى لايىھەلەش (18-بەتتىن 19- بەتكىچە مەزمۇنلار ) .
ئوقۇتۇش نىشانى : كىچىك ئاپتوموبىل ياساشقا قانداق ماتىريالار كىتىدىغانلىقنى ،ھەركەتلەندۇرۇش ئۇسۇلنى بىلۋىلىش .
تىرشىپ ئۈگنش ، ئۆز ئاراھەمكارلىشش، يىڭلىق يارتىشقا جۈرئەت قىلىش   .  ( موھىم نوقتا )
كىچىك ئاپتوموبىل ھەركتىگە تەسىر كۆرستىدىغان ئامىلارنى ئېيتىپ بىرەليدىغان بولۇش .  (قىيىن نوختا )
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : بۇ دەرس ئالدىنقى سائەتلەردە ئۆتۇلگەن دەرسلەر بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇپ ، ئوقۇغۇچلار ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلا رئۈگەنگەن بىلىملىرىگە ئاساسەن كىچىك ئاپتوموبىل ياساش لايىھەسنى ئوتۇرىغا قويۇش .
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ،   تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ،ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئوقۇغۇچلار ئۆزلىرنىڭ لايىھەسنى ئوتۇرىغا قويۇپ باشقلارنىڭ پىكىر تەكلپنى قوبۇل قىلىپ  ئۆز ئارا پىكىر ئالماشتۇردۇ .
ئۈگۈنۈش جەريانى :
لايىھە تەرتىپى :
1.قانداق ئاپتوموبىل لايھەلەيدىغانلىقى ،ئۇنىڭ نېمىگە ئىشلىتىلدىغانلىقىنى بىلىش .
2 .تەسەۋۇرىنى تەتقىق قىلىش
3. ئەڭ ياخشى ئۇسۇل بويىچە لايىھەلەش ئىلىپ بىرىش .
4. لايىھەسنىڭ قايسى تەرەپلىرنى ئۆزگەرتىش لازىملىقنى مۇلاھىزە قىلىش .
لايىھەلەش تەلىۋى :
1.كىچىك ئاپتوموبىل گەۋدىسنىڭ ئۇزۇنلۇقى 25سانىتىمىتىردىن ئىشىپ كەتمەسلىكى كېرەك .  
2.رىزنكە بوغقۇچ ياكى شارنى ھەركەتلەندۇرگۇچ كۇچ قىلىش كېرەك .
3.ماڭدىغان مۇساپىسى ئىمكانقەدەر ئۇزۇن بولۇش كېرەك .
4.ياساش سىناش جەرياندا چوقۇم بىخەتەرلىكە دىققەت قىلىش كېرەك .
مەسىلەن تۆۋەندىكى رەسىمدىكىدەك .
     

دوسكا لاھىيەسى :
9 . مۇسابىقە ئاپتوموبىلى لايىھەلەش
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ .

ئوقۇتۇش قورالى : كىچىك ماشىنا ۋە  قىستۇرما رەسىم  قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
كىچىك ماشىنا ۋە  قىستۇرما رەسىم  قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق : كىچىك ئاپتۇمۇبىل مودىلىنى لايھىلەڭ .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (8  - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى  :   2- باپ    1 .  ۋاقىت خۇددى ئاتقان ئوق
دەرس مەزمۇنى : ۋاقىت ھەققىدە دەسلەپكى بىلىملەر(22-بەتتىن 23- بەتكىچە   بولغان مەزمۇنلار ) .
  ئوقۇتۇش نىشانى : ۋاقتنى قانداق ھىساپلايدىغانلقنى ئە ستە ساقلاش   .
   تىرشىپ ئۈگنش ، كۈزتىشكە ماھىر بولۇش، يىڭلىق يارتىشقا جۈرئەت قىلىش   .  ( موھىم نوقتا )
سائەتكە قارماي تەخمنەن  ،ۋاقتنى ئېيتىپ بىرەليدىغان بولۇش .  (قىيىن نوختا )
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : بۇ دەرس ئالدىنقى سائەتلەردە ئۆتۇلگەن دەرسلەر بىلەن مۇناسىۋەتسىز بولۇپ ، ئوقۇغۇچلار  بۇرۇن ئۈگەنگەن بىلمنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلا رئۈگەنگەن بىلىملىرىگە ئاساسەن ۋاقتقا  ھۆكۇم قىلىش قارشنى  ئوتتۇرىغا قويۇش  ،ئەمەلىي مەشغۇلات ئىلىپ بىرىش .
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ،   تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ،ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئوقۇغۇچلار ئۆزلىرى مستەقىل ھالدا ئەمەلىي كۈزتىش ئىلىپ بىرىپ ،ھىس قىلغنىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ باشقلارنىڭ پىكىر تەكلپنى قوبۇل قىلىپ  ئۆز ئارا پىكىر ئالماشتۇردۇ .

ئۈگۈنۈش جەريانى :
1 سائىتىڭزگە قارىماي ھازىر سائەت قانچە بولغانلىقنى ئىيتىپ بېقىڭ .
(ئوقۇغۇچلار جاۋاپ بىردۇ .)
سائىتىڭزگە قاراپ بېقىڭ ھازىر سائەت قانچە بولدىكىن ؟
(ئوقۇغۇچلار جاۋاپ بىردۇ .)
سائەتكە قاراپ بىر مىنۇتنىڭ قانچىلىك بولدىغانلقنى ئېيتىپ بىقىڭ .
(ئوقۇغۇچلار جاۋاپ بىردۇ .)
ساۋاقداشلار ۋاقتنى نىمىلەر ئارقىلىق ھىساپلايمىز ؟
ۋاقتنى ئادەتتە سائەت ،مىنۇت ،سېكۇنىت ئارقىلىق ھىساپلىندۇ .سائەت يۇزدىكى مىنۇت ئىستىرىلكسى ،سائەت يۇزنى تولۇق بىر قېتىم ئايلانغاندا بىر مىنۇت ۋاقىت ئۆتكەنلىكنى ئىپادىلەيدۇ .
ساۋاقداشلار سائەتكە قارماي بىرمىنۇتنىڭ قانىچىلىك بولىدىغانلىقنى مۆلچەرلەشنىڭ قانچە خىل ئۇسۇلنى ئىيتىپ بىرەلەيسلەر  
(ئوقۇغۇچلار ئۆزنىڭ چۈشەنچسنى بايان قىلدۇ .)
قانداق چاغدا ۋاقتنىڭ بەك تېز ئۆتۈۋاتقانلىقنى ھېس قىلىسىز ؟
(ئوقۇغۇچلار ئۆزنىڭ چۈشەنچسنى بايان قىلدۇ .)
قانداق چاغدا ۋاقتنىڭ بەك ئاستا ئۆتۈۋاتقانلىقنى ھېس قىلىسىز ؟
(ئوقۇغۇچلار ئۆزنىڭ چۈشەنچسنى بايان قىلدۇ .)
ۋاقىت تېز-ئاستا بولامدۇ ؟
ۋاقىت تېز-ئاستا بولمايدۇ .
              

دوسكا لاھىيەسى :
2- باپ    1 .  ۋاقىت خۇددى ئاتقان ئوق
ساۋاقداشلار تۆۋەندىكى رەسىمدىن سىلەر نېمىنى چۈشىنىۋالدىڭلار  ؟

ئوقۇتۇش قورالى :  ھەر خىل سائەت ۋە   قىستۇرما رەسىم  قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
ھەر خىل سائەت ۋە   قىستۇرما رەسىم قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق :
تەجىرىبە دوكىلاتى يىزىڭ   .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (9  - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :                                           2-دەرىس .  سائەت كەشىپ قىلنىشتىن ئىلگىرى
  ئوقۇتۇش نىشانى : سائەت كەشىپ قىلنىشتىن ئىلگىرى ۋاقىت قانداق ھىساپلىندىغانلىقىنى ئەستە ساقلىۋىلىش  . ( موھىم نوقتا )
ۋاقىتقا ئاڭلىق رۇئايە قىلىش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ بىرىلىپ ئۈگۈنۈش، ۋاقىتنى بىكارغا ئۆتكۈزىۋەتمەسلىك  . ( موھىم نوقتا )
سائەت كەشىپ قىلنىشتىن ئىلگىرىكى ۋاقىتنى قانداق ھاساپلىغانلىقىنى ئىيتىپ بىرەلەيدىغان بولۇش ھەم ۋاقىتنى ھىساپلىيالايدىغان بولۇش   . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا سائەت كەشىپ قىلنىشتىن ئىلگىرى ۋاقىت قانداق ھىساپلىندىغانلىقى  توغىرسىدا ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە كۆزنىڭ قايسى قىسىملاردىن تۈزۈلدىغانلىقى ، سائەت كەشىپ قىلنىشتىن ئىلگىرى ۋاقىت قانداق ھىساپلىندىغانلىقىنى بىلۋىلىش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىتقا ئاڭلىق رۇئايە قىلىش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ بىرىلىپ ئۈگۈنۈش، ۋاقىتنى بىكارغا ئۆتكۈزىۋەتمەسلىكنىڭ ئىنتايىن موھىملىقى ھەققىدە چۈشەنچە بىرىلىدۇ  .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)        سائەت كەشىپ قىلنىشتىن ئىلگىرى كىشلەر ۋاقىتنى نىمە ئارقىلىق ھىساپلىغان ؟
سائەت كەشىپ قىلنىشتىن ئىلگىرى كىشلەر ۋاقىتنى قوياشنىڭ كۆتۈرلىشىگە قوياشنىڭ تىكلىشىشى ۋە پىتىشىغا قاراپ جىسىملارنىڭ سايىسىغا قاراپ ۋاقىتنى ھىساپلىغان . ئۇنىڭدىن باشقا يەنە چىلەككە سۇ ئىلىپ سۇنىڭ ئىقىپ چۈشۈپ بولىشىغىچە ، يەرگە تۈكۈرۈپ تۈكۈرۈك سىڭىپ بولغىچە دىگەندەك ئۇسۇللارنىمۇ قوللانغان . قەدىمقى دەۋىردە كىشلەر ۋاقىتنى ئاسماندىكى قوياش  ئارقىلىق ھىساپلىغان كۈن چىققاندا ئورنىدىن تۇرۇپ ، كۈن پاتقاندا ئارام ئالغان ، كىچە بىلەن – كۈندۈزنىڭ ئالمىشىشى بىلەن تەبئىي ھالدا ئىنسانلار ئەڭ بۇرۇن قوللانغان ۋاقىت بىرلىكى – كۈن بارلىققا كەلگەن .  
2)        قەدىمقى دەۋىردە كىشلەر بىر كۈننى قانچە سائەتكە بۆلىگەن ؟
ئىلمىزنىڭ قەدىمقى دەۋىرىدە بىر كىچە – كۈندۈز 12 ۋاقىت بىرلىكىگە بۆلۈنگەن ، ھەر بىر ۋاقىت بىرلىكى ھازىرقى 2 سائەتكە توغىرا كىلىدۇ. كىچە سائەت 11دىن باشلاپ ھىساپلىغاندا سائەت 11دىن 1 گىچە بولغان ۋاقىت تۈن نىسپىي ، سائەت 1دىن  سائەت 3 گىچە بولغان ۋاقىت يىرىم كىچە ، سائەت 3 دىن 5 كىچە بولغان ۋاقىت سۈبھى دەپ ھىساپلىنىدۇ .

               
يۇقارقى رەسىمدە قوياشنىڭ كۆتۈرۈلگەن پاتقان ۋە قاراڭغۇ چۈشكەن ۋاقىتلىرى كۆرسۈتۈلگەن .
دوسكا لاھىيەسى :
2-دەرىس .  سائەت كەشىپ قىلنىشتىن ئىلگىرى
ساۋاقداشلار سائەت يوق ۋاقىتتا ۋاقىت قانداق ھىساپلىناتتى  ؟

                     
ئوقۇتۇش قورالى :
سائەت ، قوياش، ۋە كۆلەڭگە   قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
سائەت ، قوياش، ۋە كۆلەڭگە قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق :  دەرىس مەزمۇنىنى مۇستەھكەملەش  .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
                5 - يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (10  - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :                                           4-دەرىس .  سۇ ئارقىلىق ۋاقىت ئۆلچەش
  ئوقۇتۇش نىشانى : سۇ ئارقىلىق ۋاقىتنىڭ قانداق ئۆلچىندىغانلىقىنى ئەستە ساقلىۋىلىش  . ( موھىم نوقتا )
سۇنى تىجەش ، سۇدىن ئىبارەت دۆلەتنىڭ بايلىقىنى تىجەپ ئىشلىتىش ، دۆلەتنىڭ مال- مۇلكىنى ئاسراش 2گە قارشى تۇرۇپ 3نى قوغداش  . ( موھىم نوقتا )
سۇ ئارقىلىق  ۋاقىتنى ھىساپلىيالايدىغان بولۇش ، ۋاقىتنىڭ ئىقىن سۇغا ئوخشاش بولدىغانلىقىنى مىسال ئىلىپ چۈشەندۈرۈپ بىرەلەيدىغان بولۇش  . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا سۇ ئارقىلىق ۋاقىتنىڭ قانداق ھىساپلىندىغانلىقى  توغىرسىدا ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە كۆزنىڭ قايسى قىسىملاردىن تۈزۈلدىغانلىقى ، سۇ ئارقىلىق ۋاقىتنىڭ قانداق ھىساپلىندىغانلىقىنى بىلۋىلىش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىتقا ئاڭلىق رۇئايە قىلىش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ بىرىلىپ ئۈگۈنۈش، ۋاقىتنى بىكارغا ئۆتكۈزىۋەتمەسلىكنىڭ ئىنتايىن موھىملىقى ھەققىدە چۈشەنچە بىرىلىدۇ  .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)قەدىمقى دەۋىردىكى سۇ سائىتى ۋاقىتنى قانداق مەلۇم قىلىدۇ ؟
قەدىمقى دەۋىردىكى سۇ سائىتى لەيلىگۈچلۈك سۇ سائىتى بولۇپ بۇنىڭدا سۇ مۇقۇم سۈرئەتتە سىلىندىرسىمان قاچىغا تامچىلاپ چۈشىدۇ ، سۇ مىقدارنىڭ ئىشىشى بىلەن لەيلىگۈچ تەدىرجى يۇقىرى كۆتىرىلىدۇ - دە شۇنىڭ بىلەن ئۆتكەن ۋاقىت كۆرسىتىلىدۇ .  
2)قەدىمقى دەۋىردىكى سۇ سائىتى قانداق تۈرلەرگە بۆلىنىدۇ  ؟
لەيلىگۈچلۈك سۇ سائىتى ، ئىقىش تىپىدىكى سۇ سائىتى ۋە تامچىلاش تىپىدىكى سۇ سائىتىدىن ئىبارەت ئۈچ تۈرگە بۆلىنىدۇ .
3)تىمتىش تەجىربىسى :
سۈزۈك سۇلياۋ ئىچىملىك بوتۇلكىسىنىڭ تۈۋى قىسمىنى كىسىۋىتىپ بوتۇلكىنى ئۆرۈپ ئىچىگە سۇ قاچىلايمىز ، ئاندىن ئاغزىدىن كىچىك بىر تۆشۈك تەشسەك ، سۇ كىچىك تۆشۈكتىن ئاستا-ئاستا ئىقىپ چۈشىدۇ .بوتۇلكىغا 300مىللىتېر سۇ قاچىلاپ ، بوتۇلكىدىن 100مىللىتېر سۇ ئىقىپ چۈشۈش ئۈچۈن قانچىلىك ۋاقىت كىتىدىغانلىقىنى خاتىرلەيمىز . بۇنى بىر نەچچە قىتىم تەكرارلاپ ، ھەرقىتىمدا كەتكەن ۋاقىت ئوخشاشمۇ - يوق كۈزىتىمىز .
يەنى تۆۋەندىكى رەسىمدىكىدەك :
                             
            
دوسكا لاھىيەسى :
4-دەرىس .  سۇ ئارقىلىق ۋاقىت ئۆلچەش
ساۋاقداشلار سىلەر سۇ سائىتىنى كۆرۈپ باققانمۇ   ؟ ئۇنىڭ تۈزۈلۈشى قانداق بولىدىكەن ؟ قەدىمقى دەۋىردىكى سۇ سائىتىچۇ ؟ ھازىرقىغا ئوخشامدىكەن ؟
                     
ئوقۇتۇش قورالى :
شىكالىلىق سۇلياۋ بوتۇلكا ، يىڭنە مىخ ، يىپ  ، سۇ   قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
شىكالىلىق سۇلياۋ بوتۇلكا ، يىڭنە مىخ ، يىپ  ، سۇ قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق :  تەجىرىبە دوكىلاتى يىزىڭ    .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (11  - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :  3-ئايلىق ئىمتىھان
  ئوقۇتۇش نىشانى : ئۆتۈلگەن دەرىسلەردىكى بىلىملەرنى قايتا ئەسلەپ چىقالايدىغان بولۇش  . ( موھىم نوقتا )
ئەستايىدىل تىرىشچان بولۇش ، كۈندىن – كۈنگە ئالغا ئىلگىرلەش  . ( موھىم نوقتا )
ئۈگەنگەن نەزىرىيىۋى بىلىملەرنى ئەمىليەتتە ئىشلىتەلەيدىغان ، مۇناسىۋەتلىك تەجىربىنى ئىشلىيەلەيدىغان بولۇش  . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدائۆتۈلەەن دەرىسلەنى قانچىلىك ئىگەللىيەلىگەنلىگىنى سىناش ، دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش مەخسىتىدە  توغىرسىدا ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى مۇستەقىل  ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىمتىھان سۇئالى ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۇئال چىقىرىپ مۇستەقىل جاۋاپ بىرىش بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . ئىمتىھاندىن كىيىن ئىمتىھان سۇئالىغا ئوقۇغۇچىلارنىڭ قانداق جاۋاپ بەرگەنلىكىنى سۈرۈشتە قىلىش بىلەن بىرگە ئىمتىھان سۇئالى ئومۇملاشتۇرلىدۇ .
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)سۇئال : بوش ئورۇننى تولدۇرۇڭ .
⑴يەر شارىدىكى بارلىق جىسىملار  يەر مەركىزىگە قارىتا بىر خىل تارتىش كۈچىنىڭ تەسىرىگە ئۇچىرايدۇ بۇ خىل كۈچ ئىغىرلىق كۈچى دەپ ئاتىلىدۇ  . ⑵ كىچىك ئاپتۇمۇبىل شار ئىچىدىن چىققان ھاۋاغا قارشى يۆنۈلۈشتە ھەركەت قىلىدۇ . ⑶ سۈركىلىش كۈچى جىسىم يۈزى ۋە جىسىم ئىغىرلىقىغا مۇناسىۋەتلىك بولۇپ ، جىسىم يۈزى قانچە سىلىق بولسا سۈركىلىش كۈچى شۇنچە كىچىك بولىدۇ ، جىسىم يۈزى قانچە يىرىك بولسا سۈركىلىش كۈچى شۇنچە چوڭ بولىدۇ . كىچىك ئاپتۇمۇبىلنى تورمۇزلىغاندا سۈركىلىش كۈچى شۇنچە چوڭ بولىدۇ . ⑶ ئاپتۇمۇبىل لايھىلەشتە ئالدى بىلەن سۈرئىتى تىزتۈز يولدا ماڭىدىغان ئاپتۇمۇبىلمۇ ياكى سۈرئىتى ئاستا ئويمان - دۆڭلۈكلەردە ماڭىدىغان ئاپتۇمۇبىلمۇ ئىنىق ئايرىۋىلىش كىرەك .
2)سۇئال : توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىڭ .
⑴ قەدىمقى كىشلەر بىر كۈننى 24 سائەتكە بۆلىگەن  .  ）     （.
⑵ سۈركىلىش كۈچى يۈز بىلەن مۇناسىۋەتلىك ،لىكىن جىسىمنىڭ ئىغىرلىقى بىلەن مۇناسىۋەتسىز .   ）     （.
⑶ ئادەتتە سائەت كۈن ،سائەت ،  مىنۇت ، سىكۇنىت ئارقىلىق ھىساپلىنىدۇ   . ）     （.
⑷ ئايرۇپىلان ، راكىتا قاتارلىقلار ئارقىغا تىپىش كۈچى ئارقىلىق ھەركەتلىنىدۇ   . ）     （.
3)        سۇئال : تۆۋەندىكى ئاتالغۇنى ئىزاھلاڭ .
⑴ كىچىك ئاپتۇمۇبىل ھەركىتىنى تىزلىتىدىغان ئامىللار قايسى ؟ كىچىك ئاپتۇمۇبىل ھەركىتىنى ئاستىلتىدىغىنىچۇ ؟
⑵ كىچىك ئاپتۇمۇبىل قانداق ھەركەتلىنىدۇ ؟
⑶سۈركىلىش كۈچى دىگەن نېمە ؟
4)        سۇئال : سائەت كەشىپ قىلنىشتىن ئىلگىرى كىشلەر ۋاقىتنى نېمە ئارقىلىق ھىساپلىغان  ؟
5)        قەدىمقى دەۋىردىكى سۇ سائىتى قانداق تۈرلەرگە بۆلىنىدۇ ؟

دوسكا لاھىيەسى :

3-ئايلىق ئىمتىھان



ئىمتىھان سۇئالى
ئوقۇتۇش قورالى :
ئىمتىھان سۇئالى .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
ئىمتىھان سۇئالىغا مۇستەقىل جاۋاپ يازىدۇ ۋە ئەستايىدىللىق بىلەن تەكشۈرلۈپ خۇلاسە قىلنىدۇ  .
تاپشۇرۇق :   ئىمتىھان سۇئالىنى مۇستەھكەملەڭ  .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  

5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (12 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :  5- دەرىس . سۇ سائىتى ياساش      ( 1 - سائىتى )
  ئوقۇتۇش نىشانى : ئىككى سۇلياۋ كولا بوتۇلكىسىدىن پايدىلنىپ سۇ سائىتى ياساش ئۇسۇلىنى ئەستە ساقلىۋىلىش . ( موھىم نوقتا )
سۇنى تىجەش ، كىچىك دوسلار دەريا – كۆللەرگە بىرىپ سۇغا چۈمۈلمەسلىك سۇ ئاپىتىنىڭ ئالدىنى ئىلىش   . ( موھىم نوقتا )
سۇلياۋ بوتۇلكىلاردىن پايدىلنىپ سۇ سائىتى ياسيالايدىغان بولۇش  ۋە مۇستەقىل ياساپ بىقىش    . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ئىككى سۇلياۋ كولا بوتۇلكىسىدىن پايدىلنىپ سۇ سائىتى ياساش ئۇسۇلىنىڭ قانداق بولدىغانلىقى  توغىرسىدا ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئىككى سۇلياۋ كولا بوتۇلكىسىدىن پايدىلنىپ سۇ سائىتى ياساش ئۇسۇلىنى  بىلۋىلىش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا سۇنى تىجەش ، كىچىك دوسلار دەريا – كۆللەرگە بىرىپ سۇغا چۈمۈلمەسلىك سۇ ئاپىتىنىڭ ئالدىنى ئىلىش ھەققىدە چۈشەنچە بىرىلىدۇ  .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)-سۇئال : ئىككى سۇلياۋ كولا بوتۇلكىسىدىن پايدىلنىپ 10مىنۇت ۋاقىتنى ھىساپلىغىلى بولدىغان بىر سۇ سائىتى ياساپ باقايلى؟
كۆرسەتمە ۋە مۇھاكىمە :
1) قانداق تىپتىكى ( لەيلىگۈچلۈك ياكى تامچىلاش تىپلىق ) سۇ سائىتى ياسىلىدۇ .
  2) سۇنىڭ چۈشۈش سۈرئىتى قانداق كونتىرۇل قىلنىدۇ ؟  
3) 10مىنۇت ۋاقىتنىڭ شىكالىسى قانداق بۆلىنىدۇ ؟
تىمتىش قۇرۇلمىسى ياساش :
2) سۇئال : مۇقۇم سۈرئەتتە تامچىلايدىغان تىمتىش قۇرۇلمىسى قانداق ياسىلىدۇ ؟
سۇنىڭ مۇۋاپىق تامچىلاش سۈرئىتىنى بىكتىۋالغاندىن كىيىن قول سائىتىدە ۋاقىتنى خاتىرلىۋالىمىز ، ئاندىن 1مىنۇت ۋە 5 مىنۇتتا ئىقىپ چىققان ( ياكى يىغىلغان ) سۇ ئورنىنىڭ شىكالىسىنى قاچىنىڭ دىۋارىغا ئايرىم – ئايرىم بەلگىلەپ قويىمىز . سۇ ئورنىغا ئاساسەن ۋاقىتنى ھىساپلاپ  1-10 مىنۇتقىچە بولغان ۋاقىت شىكالىسىنى ئايرىم – ئايرىم بەلگىلۋالىمىز .
                 
            دوسكا لاھىيەسى :
5- دەرىس . سۇ سائىتى ياساش (1-سائىتى )
ساۋاقداشلار سۇ سائىتى قانداق ياسىلىدۇ ؟ سىلەر سۇ سائىتى ياساپ باقامسىلەر ؟


ئوقۇتۇش قورالى :
سۇ سائىتى ، سۇ ، سائەت   قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
سۇ سائىتى ، سۇ ، سائەت قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق : سۇ سائىتى ياساپ كىلىڭ   .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (13 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :  5- دەرىس . سۇ سائىتى ياساش      ( 2 - سائىتى )
  ئوقۇتۇش نىشانى : ئىككى سۇلياۋ كولا بوتۇلكىسىدىن پايدىلنىپ سۇ سائىتى ياساش ئۇسۇلىنى ئەستە ساقلىۋىلىش . ( موھىم نوقتا )
سۇنى تىجەش ، كىچىك دوسلار دەريا – كۆللەرگە بىرىپ سۇغا چۈمۈلمەسلىك سۇ ئاپىتىنىڭ ئالدىنى ئىلىش   . ( موھىم نوقتا )
سۇلياۋ بوتۇلكىلاردىن پايدىلنىپ سۇ سائىتى ياسيالايدىغان بولۇش  ۋە مۇستەقىل ياساپ بىقىش    . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ئىككى سۇلياۋ كولا بوتۇلكىسىدىن پايدىلنىپ سۇ سائىتى ياساش ئۇسۇلىنىڭ قانداق بولدىغانلىقى  توغىرسىدا ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئىككى سۇلياۋ كولا بوتۇلكىسىدىن پايدىلنىپ سۇ سائىتى ياساش ئۇسۇلىنى  بىلۋىلىش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا سۇنى تىجەش ، كىچىك دوسلار دەريا – كۆللەرگە بىرىپ سۇغا چۈمۈلمەسلىك سۇ ئاپىتىنىڭ ئالدىنى ئىلىش ھەققىدە چۈشەنچە بىرىلىدۇ  .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)-سۇئال : ئىككى سۇلياۋ كولا بوتۇلكىسىدىن پايدىلنىپ 10مىنۇت ۋاقىتنى ھىساپلىغىلى بولدىغان بىر سۇ سائىتى ياساپ باقايلى؟
كۆرسەتمە ۋە مۇھاكىمە : 1) قانداق تىپتىكى ( لەيلىگۈچلۈك ياكى تامچىلاش تىپلىق ) سۇ سائىتى ياسىلىدۇ .   2) سۇنىڭ چۈشۈش سۈرئىتى قانداق كونتىرۇل قىلنىدۇ ؟  3) 10مىنۇت ۋاقىتنىڭ شىكالىسى قانداق بۆلىنىدۇ ؟
تىمتىش قۇرۇلمىسى ياساش :
2) سۇئال : مۇقۇم سۈرئەتتە تامچىلايدىغان تىمتىش قۇرۇلمىسى قانداق ياسىلىدۇ ؟
سۇنىڭ مۇۋاپىق تامچىلاش سۈرئىتىنى بىكتىۋالغاندىن كىيىن قول سائىتىدە ۋاقىتنى خاتىرلىۋالىمىز ، ئاندىن 1مىنۇت ۋە 5 مىنۇتتا ئىقىپ چىققان ( ياكى يىغىلغان ) سۇ ئورنىنىڭ شىكالىسىنى قاچىنىڭ دىۋارىغا ئايرىم – ئايرىم بەلگىلەپ قويىمىز . سۇ ئورنىغا ئاساسەن ۋاقىتنى ھىساپلاپ  1-10 مىنۇتقىچە بولغان ۋاقىت شىكالىسىنى ئايرىم – ئايرىم بەلگىلۋالىمىز .
3) سۇئال : سۇ سائىتى ئارقىلىق ۋاقىت قانداق ھىساپلىنىدۇ  ؟
1-10 مىنۇتقىچە سۇنىڭ تامچىلاپ چۈشۈشىنى تەكشۈرۈپ 5مىنۇتتا قانچىلىك ( قانچە مىللىلىتېر ) سۇ ئىقىپ چۈشىدىغانلىقىنى بىلۋالغاندىن كىيىن 100مىللىتېر سۇ 5مىنۇتتا ياكى 8 مىنۇتتا چۈشۈپ بولىتى ئۇنداقتا 300مىللىتىر سۇ ئىقىپ چۈشتى ئۇنداقتا ھازىر 15 مىنۇت ياكى 24 مىنۇت بولدى دەپ ئىيتىشقا بولىدۇ .
                                          
     دوسكا لاھىيەسى :
5- دەرىس . سۇ سائىتى ياساش ( 2-سائىتى )
ساۋاقداشلار سۇ سائىتى قانداق ياسىلىدۇ ؟ سىلەر سۇ سائىتى ياساپ باقامسىلەر ؟
            

ئوقۇتۇش قورالى :
سۇ سائىتى ، سۇ ، سائەت   قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
سۇ سائىتى ، سۇ ، سائەت قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە تەجىرىبە ئىشلىنىدۇ .
تاپشۇرۇق : سۇ سائىتى ئارقىلىق ۋاقىت ئۆلچەڭ ۋە تەجىرىبە يەكۈنىنى يىزىڭ .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى 3  -ئاينىڭ  -كۈنى   (14 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :  6- دەرىس .ماياتنىك ئارقىلىق ۋاقىت ھىساپلايدىغان سائەت   
  ئوقۇتۇش نىشانى :ماياتنىكلىك سائەتنىڭ توغىرلىق دەرىجىسىنىڭ ئەڭ توغرا بولدىغانلىقىنى ئەستە ساقلىۋىلىش ،تۈرلۈك سائەتلەرنىڭ ناملىرىنى بىلۋىلىش    . ( موھىم نوقتا )
ۋاقىتقا رۇئايە قىلىش ، ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ بىرىلىپ ئۈگۈنۈش ، ۋاقىتنىڭ ئالتۇندىنمۇ قىممەتلىك ئىكەنلىگىنى بىلۋىلىش   . ( موھىم نوقتا )
ماياتنىك سائەتتە ۋاقىتنىڭ قانداق ھىساپلىندىغانلىقىنى ۋە ۋاقىتنى ھىساپلاپ سائەتنىڭ قانچە بولغانلىقىنى ئىيتىپ بىرەلەيدىغان بولۇش .     . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا ماياتنىكلىك سائەتنىڭ توغىرلىق دەرىجىسىنىڭ ئەڭ توغرا بولدىغانلىقىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە كان مەھسۇلاتىنىڭ قانداق شەكىللىندىغانلىقىنى  بىلۋىلىش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىتقا رۇئايە قىلىش ، ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ بىرىلىپ ئۈگۈنۈش ، ۋاقىتنىڭ ئالتۇندىنمۇ قىممەتلىك ئىكەنلىگىنى بىلۋىلىش  ھەققىدە چۈشەنچە بىرىلىدۇ  . ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى : 1)سۇئال : ۋاقىت قانداق ھىساپلىنىدۇ  ؟
قوياش سائىتى ، يىقىلغۇ ماي سائىتى ، سۇ سائىتى ۋە قۇم سائىتى قاتارلىق بىر قىسىم ئاددىي سائەتلەر ئارقىلىق ۋاقىتنى ئاساسىي جەھەتتىن بىلەلەيمىز .ئەمما كىشلەر يەنە ۋاقىتنى تىخىمۇ توغرا ئىپادىلەپ بىرەلەيدىغان سائەتلەرنىڭ بولىشىنى ئارزۇ قىلىدۇ .ماياتنىكلىق سائەتنىڭ بارلىققا كىلشى سائەتنىڭ توغىرلىق دەرىجىسىنى زور دەرىجىدە يۇقىرى كۆتۈردى .
2)سۇئال : ھەممە ماياتنىكلارنىڭ ھەر مىنۇتتا تەۋرىنىش قېتىم سانى ئوخشاشمۇ - يوق  ؟
ھەممە ماياتنىكلارنىڭ ھەر مىنۇتتا تەۋرىنىش قېتىم سانى ئوخشاش. ئەەەر ئۇنداق بولمايدىكەن ۋاقىتنى توغرا ھىساپلىغىلى بولمايدۇ ھەممە ئادەمنىڭ ئۆز ئالدىغا ھەر خىل ۋاقىتى بولۇپ قالىدۇ ، بىرلىك بولمايدۇ . ھەممە ماياتنىكلارنىڭ ھەر مىنۇتتا تەۋرىنىش قېتىم سانى ئوخشاش بولمىغاندا ناھايىتى چوڭ خاتالىق پەرقى كىلىپ چىقىدۇ .
3) سۇئال : سىز ئادى ماياتنىك ياساپ چىقالامسىز  ؟
بىر تال ئىنچىكە يىپقا كىچىكرەك ئىغىر جىسىمدىن بىرنى ئىسپ قويساقلا ، ئەڭ ئاددىي ماياتنىك تەييار بولىدۇ . ماياتنىكنىڭ ھەر بىر مىنۇتتا تەۋرىنىش قىتىم سانى يىپنىڭ ئۇزۇن ¬ـ قىسقىلقى بىلەن ماياتنىك تىشىنىڭ ئىغىر - يىنىكلىكى بىلەن ، تەۋرىنىش بۇلۇڭى بىلەن شۇنداقلا شامال سۈرئىتى بىلەنمۇ مۇناسىۋەتلىك .

يۇقارقى رەسىمدە سائەت ماياتىنىكى كۆرسىتىلگەن   .

دوسكا لاھىيەسى :
6- دەرىس .ماياتنىك ئارقىلىق ۋاقىت ھىساپلايدىغان سائەت
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ
                          
ئوقۇتۇش قورالى :
ماياتنىك ، ھەر خىل سائەت ، يىپ   قاتارلىقلار .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
ماياتنىك ، ھەر خىل سائەت ، يىپ قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق :  ئاددى ماياتنىك ياساڭ  ۋە يەكۈنىنى يىزىڭ .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (15 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :  7- دەرىس .ماياتنىك تەۋرىنىشنىڭ تىز-ئاستىلقىنى ئۆلچەش
  ئوقۇتۇش نىشانى : يىپنىڭ ئۇزۇنلۇقىنى ئۆزگەرىتمەي ، ماياتنىك تىشىنىڭ ئىغىرلىقىنى ئاشۇرغاندا تەۋرىنىشنىڭ ئوخشاش بولمايدىغانلىقىنى بىلۋىلىش. ( موھىم نوقتا )
ۋاقىت كۆز قارشىنى تىكلەش ، ۋاقىتقا رۇئايە قىلىش ، ۋاقىتنى قەدىرلەش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  .( موھىم نوقتا )
ماياتنىك تەۋرىنىشنىڭ تىز-ئاستىلىقىنى ئۆلچىيەلەيدىغان ۋە تىز-ئاستىلىقىنى ئۆزگەرتەلەيدىغان بولۇش  .(قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا يىپنىڭ ئۇزۇنلۇقىنى ئۆزگەرىتمەي ، ماياتنىك تىشىنىڭ ئىغىرلىقىنى ئاشۇرغاندا تەۋرىنىشنىڭ ئوخشاش بولمايدىغانلىقىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ماياتنىك تەۋرىنىشنىڭ تىز-ئاستىلىقىنى ئۆلچىيەلەيدىغان ۋە تىز-ئاستىلىقىنى ئۆزگەرتەلەيدىغان بولۇشنى  بىلۋىلىش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىت كۆز قارشىنى تىكلەش ، ۋاقىتقا رۇئايە قىلىش ، ۋاقىتنى قەدىرلەش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)سۇئال : ماياتنىك تىشىنىڭ ئېغىرلىقىنى ئۆزگەرتىش تەجىربىسى  .
ئاۋال ئىنچىكە يىپنى ئىلمەككە مۇقۇملاشتۇرۇپ ماياتنىك تىشىنى ئەركىن تەۋرىندىغان قىلىمىز ، ماياتنىك تىشى تەۋرىنىش دائىرسىنىڭ بەك چوڭ بولۇپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن ، ماياتنىك تىشىنى يىنىككىنە ئىتتىرىپ قويىمىز ھەمدە سېكۇندۇمېر ئارقىلىق ماياتنىكنىڭ 10قېتىم تولۇق تەۋرىنىشى ئۈچۈن كەتكەن ۋاقىتنى ئۆلچەپ چىقىمىز .
ئارقىدىن يىپنىڭ ئۇزۇنلۇقىنى ئۆزگەرىتمەي ، ماياتنىك تىشىنىڭ ئىغىرلىقىنى ئاشۇرۇپ ، ماياتنىك 10قېتىم تولۇق تەۋرەنگەندە كەتكەن ۋاقىتنى ئۆلچەپ چىقىپ ، ئىككى قېتىملىق ئۆلچەش نەتىجىسىنى سېلىشتۇرىمىز .
ھەربىر خىل ئەھۋالنى بىر نەچچە قېتىم تەجىرىبە قىلىپ ، نەتىجىنىڭ ئوخشاش بولدىغان – بولمايدىغانلىقىنى كۆرۈپ باقايلى .
2)سۇئال : ماياتنىك يىپنىڭ ئۇزۇنلۇقىنى ئۆزگەرتىش تەجىربىسى  .
ماياتنىك تىشىنىڭ ئېغىرلىقىنى ئۆزگەرىتمەي ، يىپنىڭ ئۇزۇنلۇقىنى ئەسلىدىكى ئۇزۇنلۇقنىڭ ئىككى ھەسسىگىچە ئۇزارتىپ ، ماياتنىك تىشىنىڭ 10قىتىم تولۇق تەۋرىنىشى ئۈچۈن كەتكەن ۋاقىتنى ئۆلچەيمىز . ئاندىن يىپنى ئۇزارىتقاندا ماياتنىك تىشىنىڭ بىر قېتىم تولۇق تەۋرىنىشى ئۈچۈن كىتىدىغان ۋاقىتقا تەسىر كۆرسىتىدىغان – كۆرسەتمەيدىغانلىقىنى كۆزىتىمىز.
3)سۇئال : ماياتنىكنىڭ تەۋرىنىش دائىرسىنى  ئۆزگەرتىش تەجىربىسى  .
ماياتنىكنىڭ تەۋرىنىش دائىرسىنى ئۆزگەرىتسەك ، ماياتنىكنىڭ بىر قېتىم تولۇق تەۋرىنىشى ئۈچۈن كېتىدىغان ۋاقىتقا تەسىر كۆرسىتەمدۇ – يوق ؟ دىگەننى ئويلىشۇش زۆرۈر . يەنى : چوقۇم تەسىر كۆرسىتىدۇ . گىرادۇس سانى قانچىكى چوڭ بولسا تەۋرىنىشى شۇنچىكى كۆپ بولىدۇ .
        
يۇقارقى رەسىمىدە ماياتنىكنىڭ تەۋرىنىش تەجىربىسى ئىشلەنگەن .
دوسكا لاھىيەسى :
7- دەرىس .ماياتنىك تەۋرىنىشنىڭ تىز-ئاستىلقىنى ئۆلچەش
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ

ئوقۇتۇش قورالى :
يۇقارقى قىستۇرما رەسىم ۋە گىر تىشى، سىم ، ئامبۇر ،تاختاي ، مىخ  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
يۇقارقى قىستۇرما رەسىم ۋە كان مەھسۇلاتلىرى ئەۋرىشكىسى قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق :  35-بەت . مۇلاھىزە سۇئالى  .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (16 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :  8- دەرىس .ماياتنىكنى تەڭشەش
  ئوقۇتۇش نىشانى :ھەر بىر مىنۇتتا 60قېتىم تەۋرىندىغان قىلىپ تەڭشەش ئۇسۇلىنى ئەستە ساقلىۋىلىش. ( موھىم نوقتا )
ۋاقىت كۆز قارشىنى تىكلەش ، ۋاقىتقا رۇئايە قىلىش ، ۋاقىتنى قەدىرلەش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  .( موھىم نوقتا )
ماياتنىكنىڭ ئۇزۇنلۇقى ئۇنىڭ تەۋرىنىش قېتىم سانىغا قانداق تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقنى ئىيتىپ بىرەلەيدىغان بولۇش.(قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا ھەر بىر مىنۇتتا 60قېتىم تەۋرىندىغان قىلىپ تەڭشەش ئۇسۇلىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ماياتنىكنىڭ ئۇزۇنلۇقى ئۇنىڭ تەۋرىنىش قېتىم سانىغا قانداق تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقنى ئىيتىپ بىرەلەيدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىت كۆز قارشىنى تىكلەش ، ۋاقىتقا رۇئايە قىلىش ، ۋاقىتنى قەدىرلەش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)سۇئال : ماياتنىكنى قانداق تەڭشەيمىز ؟
ماياتنىكنى توغرا تەڭشەش ئۈچۈن بىز ھەر مېنۇتىغا 60 قېتىم تەۋرىندىغان قىلىپ قايتا –قايتا سىناپ دەلمۇ- دەل توغرىلىقغا كاپالەتلىك قىلىپ ئاندىن مۇقۇملاشتۇرۇش كېرەك .
2)سۇئال :ماياتنىكنىڭ ئۇزۇنلۇقى ئۇنىڭ تەۋرىنىش قېتىم سانىغا قانداق تەسىر كۆرسىتىدۇ ؟
تەخمىنەن 40 سانتىمىتېر ئۇزۇنلۇقتىكى ئىنچىكە يىپنىڭ بىر ئۇچىغا كونۇس شەكىللىك بىر دانە تۆمۈرنى ئېسىپ ئاددىي ماياتنىك ياسايمىز . يىپنىڭ يەنە بىر ئۇچىنى ئىلمەككە مۇقۇملاشتۇرۇپ ، ئىلمەك بىلەن تۆمۈرنىڭ ئارلىقىنى دەل 30 سانتىمېتىر قىلىپ تەڭشەيمىز . ئاندىن يىپنىڭ ئۇزۇنلۇقى 30 سانتىمىتېر بولغان ماياتنىكنىڭ ھەر مىنۇتتا تەۋرىنىش قېتىم سانىنى كۈزۈتۈپ خاتىرلىۋالىمىز .  
3)سۇئال : يۇقارقى تەجىربىنى ئىككى قېتىم تەكرارلىساق نەتىجىسى ئوخشاش بولامدۇ-يوق ؟
تەۋرەتكەن گىرادۇسى ئوخشاش بولسا نەتىجىسى ياكى تەۋرىنىشى ئوخشاش بولىدۇ . ئوخشاش بولىشى ئۈچۈن تەۋرەتكەن گىرادۇسىنى ئوخشاش قىلشى كېرەك . گىرادۇسىنى ئوخشاشلا قىلساق بارلىق گورۇپپىلارنىڭ ئوخشاش بولىشىدا گەپ يوق . چوقۇم ئوخشايدۇ .
4) سۇئال : ماياتنىك قانداق ياسىلىدۇ ؟
بىر دانە كۇۋادىرات شەكىللىك تاختايدىن بىرنى تىپىپ ئىلانگۇچ شەكىلىدە  ئىگىپ ئوتتۇرسىغا 100 گىرام ئىغىرلىقتىكى گىر تىشىدىن بىرنى ئىسىپ يۆنۈلۈشىنى مەلۇم بىر تەرەپكە قىلىپ گىرادۇسىنى ئىنىق بەلگىلەپ تەۋرىتىمىز  ياسىغان ماياتنىكىمىزنى ھەر مىنۇتتا دەل 60 قېتىم تەۋرىتىش ئۈچۈن ، ماياتنىك يىپنىڭ ئۇزۇنلۇقىنى مۇۋاپىق تەڭشەيمىز .
ئىنچىكە يىپنىڭ ئورنىغا ئىنچىكە تاياقچە ياكى سۇلياۋ تاياقچە ئىشلىتىپ ، قاتتىقراق قەغەز تاختىنى يۇمىلاق شەكىلدە كىسىپ ، ياغاچ تاياقچە ( سۇلياۋ تاياقچە ) نىڭ بىر ئۇچىدىكى مۇۋاپىق ئورۇنغا مۇقۇملاشتۇرۇپ ، ھەر مىنۇتتا 60 قېتىم تەۋرىندىغان ماياتنىك ياسايلى .

دوسكا لاھىيەسى :
7- دەرىس .ماياتنىك تەۋرىنىشنىڭ تىز-ئاستىلقىنى ئۆلچەش
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ
              
ئوقۇتۇش قورالى :
يۇقارقى قىستۇرما رەسىم ۋە گىر تىشى، سىم ، ئامبۇر ،تاختاي ، مىخ  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
يۇقارقى قىستۇرما رەسىملەرنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : ئاددىي ماياتنىك ياساڭ  .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (17 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :  9- دەرىس .ۋاقىتنىڭ بىردەكلىگىنى ساقلاش
  ئوقۇتۇش نىشانى :ۋاقىتنىڭ بىردەكلىگىنى ۋە ۋاقىتنى توغرا ھىساپلاش ئۇسۇلىنى  ئەستە ساقلىۋىلىش. ( موھىم نوقتا )
ۋاقىت خۇددى ئاتقان ئوقتەك تىز ئۆتۈپ كىتىدىغانلىقى شۇڭا ۋاقىتىنى چىڭ تۇتۇپ بىرىلىپ ئۈگۈنۈشنى بىلۋىلىش .( موھىم نوقتا )
ۋاقىتنىڭ بىردەكلىگىنى ساقلىيالايدىغان  ۋاقىتنى سىلىشتۇرالايدىغان بولۇش  .(قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا ۋاقىتنىڭ بىردەكلىگىنى ۋە ۋاقىتنى توغرا ھىساپلاش ئۇسۇلىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ۋاقىت خۇددى ئاتقان ئوقتەك تىز ئۆتۈپ كىتىدىغانلىقى شۇڭا ۋاقىتىنى چىڭ تۇتۇپ بىرىلىپ ئۈگۈنۈشلازىملىقىنى ئىيتىپ بىرەلەيدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىت كۆز قارشىنى تىكلەش ، ۋاقىتقا رۇئايە قىلىش ، ۋاقىتنى قەدىرلەش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)سۇئال :نېمە ئۈچۈن ۋاقىتنىڭ بىردەكلىكىنى ساقلايمىز ؟
ۋاقىتنىڭ بىردەكلىگىنى ساقلىمغاندا خىزمەت ، ئۈگۈنۈش ۋە باشقا ئىشلىرىمىزنىڭ رىتىمى ئۆزگۈرۈپ چىچىلاڭغۇلۇق كىلىپ چىقىپ نەتىجىنىڭ ئۈنۈمىگە تەسىر يىتىدۇ ،  شۇڭا ۋاقىتنىڭ بىردەكلىكىنى ساقلاش كېرەك .
2)سۇئال :ماياتنىكنىڭ ئۇزۇنلۇقى ئۇنىڭ تەۋرىنىش قېتىم سانىغا قانداق تەسىر كۆرسىتىدۇ ؟
تەخمىنەن 40 سانتىمىتېر ئۇزۇنلۇقتىكى ئىنچىكە يىپنىڭ بىر ئۇچىغا كونۇس شەكىللىك بىر دانە تۆمۈرنى ئېسىپ ئاددىي ماياتنىك ياسايمىز . يىپنىڭ يەنە بىر ئۇچىنى ئىلمەككە مۇقۇملاشتۇرۇپ ، ئىلمەك بىلەن تۆمۈرنىڭ ئارلىقىنى دەل 30 سانتىمېتىر قىلىپ تەڭشەيمىز . ئاندىن يىپنىڭ ئۇزۇنلۇقى 30 سانتىمىتېر بولغان ماياتنىكنىڭ ھەر مىنۇتتا تەۋرىنىش قېتىم سانىنى كۈزۈتۈپ خاتىرلىۋالىمىز .  
3)سۇئال : يۇقارقى تەجىربىنى ئىككى قېتىم تەكرارلىساق نەتىجىسى ئوخشاش بولامدۇ-يوق ؟
تەۋرەتكەن گىرادۇسى ئوخشاش بولسا نەتىجىسى ياكى تەۋرىنىشى ئوخشاش بولىدۇ . ئوخشاش بولىشى ئۈچۈن تەۋرەتكەن گىرادۇسىنى ئوخشاش قىلشى كېرەك . گىرادۇسىنى ئوخشاشلا قىلساق بارلىق گورۇپپىلارنىڭ ئوخشاش بولىشىدا گەپ يوق . چوقۇم ئوخشايدۇ .
4) سۇئال : ماياتنىك قانداق ياسىلىدۇ ؟
بىر دانە كۇۋادىرات شەكىللىك تاختايدىن بىرنى تىپىپ ئىلانگۇچ شەكىلىدە  ئىگىپ ئوتتۇرسىغا 100 گىرام ئىغىرلىقتىكى گىر تىشىدىن بىرنى ئىسىپ يۆنۈلۈشىنى مەلۇم بىر تەرەپكە قىلىپ گىرادۇسىنى ئىنىق بەلگىلەپ تەۋرىتىمىز  ياسىغان ماياتنىكىمىزنى ھەر مىنۇتتا دەل 60 قېتىم تەۋرىتىش ئۈچۈن ، ماياتنىك يىپنىڭ ئۇزۇنلۇقىنى مۇۋاپىق تەڭشەيمىز .
ئىنچىكە يىپنىڭ ئورنىغا ئىنچىكە تاياقچە ياكى سۇلياۋ تاياقچە ئىشلىتىپ ، قاتتىقراق قەغەز تاختىنى يۇمىلاق شەكىلدە كىسىپ ، ياغاچ تاياقچە ( سۇلياۋ تاياقچە ) نىڭ بىر ئۇچىدىكى مۇۋاپىق ئورۇنغا مۇقۇملاشتۇرۇپ ، ھەر مىنۇتتا 60 قېتىم تەۋرىندىغان ماياتنىك ياسايلى .

دوسكا لاھىيەسى :
9- دەرىس .ۋاقىتنىڭ بىردەكلىگىنى ساقلاش
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ
                     
ئوقۇتۇش قورالى :
يۇقارقى قىستۇرما رەسىم ۋە گىر تىشى، سىم ، ئامبۇر ،تاختاي ، مىخ  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
يۇقارقى قىستۇرما رەسىم ۋە سائەت مودىلى قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق :    بىز ۋاقىتنى قانداق توغىرلىشىمىز كېرەك ؟ سىز ۋاقىتنىڭ بىردەكلىكىنى قانداق ساقلىماقچى بولۋاتسىز ؟   
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (18 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى :  10- دەرىس .ۋاقىت ئىزنالىرىنى تىپىش
  ئوقۇتۇش نىشانى :دەرەخ يىل ھالقىسىنىڭ قانداق سىرى بارلىقىنى   ئەستە ساقلىۋىلىش. ( موھىم نوقتا )
ھازىرقى بەختىيار تۇرمۇشىمىزنىڭ ئاسان قولغا كەلمىگەنلىكىنى شۇڭا ۋاقىتنى قەدىرلەش لازىملىقىنى بىلۋىلىش  . ( موھىم نوقتا )
تارىخى ماتىرىياللارغا ، دەرەخ يىل ھالقىسىغا قاراپ ۋاقىت ئىزنالىرىنى ئەسلەپ ئۆتەلەيدىغان بولۇش  .(قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا دەرەخ يىل ھالقىسىنىڭ قانداق سىرى بارلىقىنى   ئەستە ساقلىۋىلىشنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ۋاقىت خۇددى ئاتقان ئوقتەك تىز ئۆتۈپ كىتىدىغانلىقى شۇڭا ۋاقىتىنى چىڭ تۇتۇپ بىرىلىپ ئۈگۈنۈشلازىملىقىنى ئىيتىپ بىرەلەيدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىت كۆز قارشىنى تىكلەش ، ۋاقىتقا رۇئايە قىلىش ، ۋاقىتنى قەدىرلەش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)سۇئال :دەرەخ يىل ھالقىسىنىڭ قانداق سىرى بار  ؟
نۇرغۇن ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەر ئۆزلىرىنىڭ ئۆسۈش جەريانىنى ئىنىق خاتىرىلەپ قويىدۇ.مەسلەن،دەرەختە ھەريىلى يىڭى يىل ھالقىسىدىن بىرى كۆپىيىدۇ .بىز دەرەخ غولىنىڭ توغرا كەسمە يۈزىدىن ئۇنىڭ ئۆسۈش ئەھۋالىنى ئىنىق كۆرۈۋالالايمىز . دەرەخ ھالقىسىنىڭ سانى قانچە بولسا  شۇ دەرەخنىڭ  شۇنچە ياشقا كىرگەنلىكىنى  بىلگىلى بولىدۇ . يەنى دەرەخ غولىنىڭ يىل ھالقىسىنى سانىساقلا ،ئۇنىڭ نەچچە يىل ياشىغانلقىنى بىلەلەيمىز .
2) ۋاقىتنىڭ ئىزنالىرىنى تىپىپ چىققىلى بولامدۇ ؟
ھەممىلا جايدا ۋاقىتنىڭ ئىزنالىرى بار . مەسىلەن : چاچقا قارايدىغان بولساق بارغانسىرى ئاقىرىۋاتقانلىقىنى ، قول ۋە بەدەن تىرىلىرىمىزنىڭ يىلدىن – يىلغا پۈرلىشىۋاتقانلىقىنى ئاسارە ئەتىقىلەرنىڭ كونىرىۋاتقانلىقىنى كۆرىۋىلالايمىز بۇنىڭدىن بىز ۋاقىتنىڭ ناھايىتى تىز ئۆتۈپ كىتىۋاتقانلىقىنى ھىس قىلالايمىز . مانا بۇ ۋاقىتنىڭ ئىزنالىرىدۇر .  
3)سۇئال :ئالبۇمىڭىزنى ۋاراقلاپ بىقىڭ  سىزنىڭ بۇرۇنقى ۋاختىڭىز بىلەن ھازىرقى ۋاختىڭىزنى سىلىشتۇرۇپ كۆرۈڭ  .
ئالبۇمنى ۋاراقلاپ بۇرۇنقى رەسىملىرىمىزگە قارايدىغان بولساق بۇرۇنقى ۋاختىمىز بىلەن ھازىرقى ۋاختىمىزنىڭ ئاسمان – زىمىن پەرىقلىندىغانلىقىنى كۆرىۋىلالايمىز .


دوسكا لاھىيەسى :



10- دەرىس .ۋاقىت ئىزنالىرىنى تىپىش
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ
                     
ئوقۇتۇش قورالى :
قىستۇرما رەسىم دەرەخ غولى ، تارىخى ماتىرىياللار ، ھەر خىل ئاسارە ئەتىقىلەر ، ياش ۋە ياشانغان ئادەم سۈرەتلىرى  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
قىستۇرما رەسىم دەرەخ غولى ، تارىخى ماتىرىياللار ، ھەر خىل ئاسارە ئەتىقىلەر ، ياش ۋە ياشانغان ئادەم سۈرەتلىرى قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق :    كونا خارابىلار ياكى تاغ – دالىلارغا بېرىپ تەبىئەت دۇنياسى ساقلاپ قالغان ‹‹ ۋاقىت ئىزنالىرى ›› نى تېپىڭ   .   
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (19 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت ⑴ ئەتىرگۈل  
  ئوقۇتۇش نىشانى :  ئەتىرگۈل ۋە ئەتراپىدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى   ئەستە ساقلىۋىلىش. ( موھىم نوقتا )
گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش ، گۈزەللىكنى سۆيۈش ، گۈللەرنى ئاسراش توغىرسىدىكى تەربىينى كۇچايتىش   . ( موھىم نوقتا )
ئەتىرگۈلنىڭ ئەتراپىدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى تىپىپ چىقالايدىغان  ۋە كۈزىتەلەيدىغان بولۇش   .(قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا ئەتىرگۈل ۋە ئەتراپىدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى  ئەستە ساقلىۋىلىشنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئەتىرگۈلنىڭ ئەتراپىدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى تىپىپ چىقالايدىغان  ۋە كۈزىتەلەيدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش ، گۈزەللىكنى سۆيۈش ، گۈللەرنى ئاسراش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)ئەتىرگۈل ئەتراپىدا ئۇششاق ئوت-چۆپ باشقا ئۆسۈملۈكلەرنىڭ بار-يوقلىنى كۈزۈتۈڭ   ؟
ئەتىرگۈل ئەتراپىدا نۇرغۇنلىغان ئۇششاق ئوت – چۆپلەر بولىدۇ . مەسىلەن : يۆگىمەچ ئوت ، سۈتلۈك ئوت ، لويلا ، پاقا يوپۇرمىقى ، مامكاپ قاتارلىقلار ناھايىتى كۆپ .
2) ئەتىرگۈل شاخلىرىنىڭ ئۈستىدە ئۇششاق قۇرۇتلار بارمۇ  ؟ ئۇلار نېمىنى يەيدۇ ؟  
ئەتىرگۈل شاخلىرىنىڭ ئۈستىدە نۇرغۇنلىغان يوپۇرماق پىتى لارغا ئوخشاش نۇر غۇنلىغان ئۇششاق قۇرۇتلار بار .
3)پورەكلەپ ئىچىلغان گۈللەر قانداق ھايۋانلارنى جەلىپ قىلىدۇ ؟
پورەكلەپ ئىچىلغان گۈللەر بولسا ھەسەل ھەرىسى ، كىپىنەك ، خانقىز ، پەرۋانە قاتارلىق نۇرغۇنلىغان ئۇششاق ھايۋانلارنى ئۆزىگە جەلىپ قىلىدۇ .ئۇلار ئىچىلغان گۈلنىڭ شىرنىسىنى شورغىلى ، ئۆزىگە ئوزۇقلۇق ئىزدىگىلى كىلىدۇ .
4)ئەتىر گۈل يوپۇرمىقىنىڭ ئۈستىدە . يىلتىزىنىڭ تۈۋىدە ، ئاستىدىكى توپىدا ئۇششاق ھايۋانلار بولامدۇ ؟
ئەتىر گۈل يوپۇرمىقىنىڭ ئۈستىدە . يىلتىزىنىڭ تۈۋىدە ، ئاستىدىكى توپىدا ئۇششاق ھايۋانلار بولىدۇ مەسىلەن : كەسلەنچۈك ، سازاڭ ، چىكەتكە قۇرۇت قاتارلىقلارغا ئوخشاش .
5)بىر تۈپ ئەتىرگۈل تۈپىدىن قانچە خىل ھايۋان قانچە خىل ھايۋاننى تىپىپ چىققىلى بولىدۇ  ؟
ئەتىرگۈل تۈپىدىن كەسلەنچۈك ، سازاڭ ، چىكەتكە، قۇرۇت ، چۈمۈلە ، قوڭغۇز قاتارلىق ئۇششاق ھايۋاننى ، يۆگىمەچ ئوت ، سۈتلۈك ئوت ، لويلا ، پاقا يوپۇرمىقى ، مامكاپ قاتارلىق بىر نەچچە خىل ئۆسۈملۈكنى تىپىپ چىققىلى بولىدۇ .
5)ئوتخۇر ھايۋان دىگەن نېمە ، گوشخۇر ھايۋان دىگەنچۇ ؟
ئۆسۈملۈكلەرنى ئوزۇق قىلدىغان ھايۋانلار ئوتخۇر ھايۋانلار ، ھايۋانلارنى ئوزۇق قىلدىغان ھايۋانلار گوشخۇر ھايۋانلار ، ھەر ئىككىلىسىنى ئوزۇق قىلىدىغان ھايۋانلار ئارلاش ئوزۇقلىندىغان ھايۋانلار دىيلىدۇ .

دوسكا لاھىيەسى :




2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت ⑴ ئەتىرگۈل  
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ
      
ئوقۇتۇش قورالى :
قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىپ تەجىرىبە ئىشلەيدۇ   .
تاپشۇرۇق :   تەجىرىبە دوكىلاتى يىزىڭ    .   
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (20 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت ⑵ ئۇلارنىڭ قانداق مۇناسىۋىتى بار
  ئوقۇتۇش نىشانى : ئەتىرگۈل ئۆسۈشتە نىمىگە ئىھتىياجلىق ئىكەنلىگىنى ئۇنىڭ يىمەكلىكى ۋە ئوزۇقلۇقى قەيەردىن كىلدىغانلىقىنى ئەستە ساقلىۋىلىش. ( موھىم نوقتا )
گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش ، گۈزەللىكنى سۆيۈش ، گۈللەرنى ئاسراش توغىرسىدىكى تەربىينى كۇچايتىش   . ( موھىم نوقتا )
ئۇششاق ھايۋانلارنىڭ ئەتىرگۈ ل بىلەن ئوزۇقلىنۇش ۋە بىر- بىرىگە بىقىنىش مۇناسىۋىتى بارلىقىنى بىلۋىلىش    .(قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا ئەتىرگۈل ئۆسۈشتە نىمىگە ئىھتىياجلىق ئىكەنلىگىنى ئۇنىڭ يىمەكلىكى ۋە ئوزۇقلۇقى قەيەردىن كىلدىغانلىقىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئەتىرگۈلنىڭ ئەتراپىدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى تىپىپ چىقالايدىغان  ۋە كۈزىتەلەيدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش ، گۈزەللىكنى سۆيۈش ، گۈللەرنى ئاسراش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)ئەتىرگۈل ئۆسۈشتە نېمىگە ئىھتىياجلىق   ؟
ئەتىرگۈل ئۆسۈشتە سۇ ،  تىمپېراتۇرا ، يورۇقلۇق ، ئوزۇقلىققا ئىھتىياجلىق بولۇپ قايسى بىرسى كام بولۇپ قالسا ئەتىرگۈل ياخشى ئاينالمايدۇ . ئەتىرگۈلنى ياخشى ئاينىتىش ئۈچۈن ئەتىرگۈل ئىھتيىياجلىق بولغان كاملىكلارنى تولۇقلاش كېرەك .
2) ئىكلوگىيەلىك سىستىما دىەەن نېمە ؟  
ھەر خىل جانلىق ۋە جانسىزلار ئۆز ئارا باغلىنىشلىق بولۇپ بىر – بىرىەە تەسىر كۆرسىتۈپ ، بىرلىكتە بىر پۈتۈن گەۋدىگە ئايلىندۇ . مانا بۇ ئىكلوگىيەلىك سېستىما دىيلىدۇ .  مەسىلەن : ئوتلاق ، ئورمان ، سازلىق ، ئىتىز – ئىرىق ، شەھەر ۋە كان رايۇنلىرىنىڭ ھەممىسىنى ئېكىلوگىيەلىك سىستېما دەپ قاراشقا بولىدۇ .
3)پورەكلەپ ئىچىلغان گۈللەر قانداق ھايۋانلارنى جەلىپ قىلىدۇ ؟
پورەكلەپ ئىچىلغان گۈللەر بولسا ھەسەل ھەرىسى ، كىپىنەك ، خانقىز ، پەرۋانە قاتارلىق نۇرغۇنلىغان ئۇششاق ھايۋانلارنى ئۆزىگە جەلىپ قىلىدۇ .ئۇلار ئىچىلغان گۈلنىڭ شىرنىسىنى شورغىلى ، ئۆزىگە ئوزۇقلۇق ئىزدىگىلى كىلىدۇ .
4)ئەتىر گۈل يوپۇرمىقىنىڭ ئۈستىدە . يىلتىزىنىڭ تۈۋىدە ، ئاستىدىكى توپىدا ئۇششاق ھايۋانلار بولامدۇ ؟
ئەتىر گۈل يوپۇرمىقىنىڭ ئۈستىدە . يىلتىزىنىڭ تۈۋىدە ، ئاستىدىكى توپىدا ئۇششاق ھايۋانلار بولىدۇ مەسىلەن : كەسلەنچۈك ، سازاڭ ، چىكەتكە قۇرۇت قاتارلىقلارغا ئوخشاش .
5)ئەگەر ئەتىرگۈل ياخشى ئاينالمىسا قانداق ھادىسە كىلىپ چىقىدۇ ؟
ئەگەر ئەتىرگۈل ياخشى ئاينالمىسا ئۇنىڭ كۈشەندىلىرى ئاۋۇپ كىتىدۇ ، يەنى ئۇنى قۇرۇت يىيىش ، يوپۇرمىقىنى پىت يىيىش ، يىلتىزىنى قۇرۇت كىسىش قاتارلىق ئالامەتلەر بىلەن ئەتىرگۈل ياخشى ئاينالمايدۇ .
5)ئەتىرگۈل ئەتراپىدا ئۇششاق ئوت-چۆپ ئاۋۇپ كەتسە قانداق ئەھۋال كىلىپ چىقىدۇ  ؟
ئەتىرگۈل يەنىلام ياخشى ئاينالمايدۇ . ئەتىرگۈلنى ياخشى ئايىندۇرۇش ئۈچۈن ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى ئوتلارنى ۋاىتىدا ئىلىپ ۋاختىدا ئوغۇتلاپ پەرۋىشىنى ياخشى قىلغاندا ئاينىشى ياخشى بولىدۇ .

دوسكا لاھىيەسى :
2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت ⑵ ئۇلارنىڭ قانداق مۇناسىۋىتى بار  
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ

ئوقۇتۇش قورالى :
قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق :  ئەتىرگۈل بىلەن ئۇششاق ھايۋانلارنىڭ قانداق مۇناسىۋىتى بارلىقىنى ئىيتىپ بىقىڭ   .   
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (21 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت ⑵ ئۇلارنىڭ قانداق مۇناسىۋىتى بار
  ئوقۇتۇش نىشانى : ئەتىرگۈل ئۆسۈشتە نىمىگە ئىھتىياجلىق ئىكەنلىگىنى ئۇنىڭ يىمەكلىكى ۋە ئوزۇقلۇقى قەيەردىن كىلدىغانلىقىنى ئەستە ساقلىۋىلىش. ( موھىم نوقتا )
گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش ، گۈزەللىكنى سۆيۈش ، گۈللەرنى ئاسراش توغىرسىدىكى تەربىينى كۇچايتىش   . ( موھىم نوقتا )
ئۇششاق ھايۋانلارنىڭ ئەتىرگۈ ل بىلەن ئوزۇقلىنۇش ۋە بىر- بىرىگە بىقىنىش مۇناسىۋىتى بارلىقىنى بىلۋىلىش    .(قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا ئەتىرگۈل ئۆسۈشتە نىمىگە ئىھتىياجلىق ئىكەنلىگىنى ئۇنىڭ يىمەكلىكى ۋە ئوزۇقلۇقى قەيەردىن كىلدىغانلىقىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئەتىرگۈلنىڭ ئەتراپىدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى تىپىپ چىقالايدىغان  ۋە كۈزىتەلەيدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش ، گۈزەللىكنى سۆيۈش ، گۈللەرنى ئاسراش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1)ئەتىرگۈل ئۆسۈشتە نېمىگە ئىھتىياجلىق   ؟
ئەتىرگۈل ئۆسۈشتە سۇ ،  تىمپېراتۇرا ، يورۇقلۇق ، ئوزۇقلىققا ئىھتىياجلىق بولۇپ قايسى بىرسى كام بولۇپ قالسا ئەتىرگۈل ياخشى ئاينالمايدۇ . ئەتىرگۈلنى ياخشى ئاينىتىش ئۈچۈن ئەتىرگۈل ئىھتيىياجلىق بولغان كاملىكلارنى تولۇقلاش كېرەك .
2) ئىكلوگىيەلىك سىستىما دىگەن  نېمە ؟  
ھەر خىل جانلىق ۋە جانسىزلار ئۆز ئارا باغلىنىشلىق بولۇپ بىر – بىرىەە تەسىر كۆرسىتۈپ ، بىرلىكتە بىر پۈتۈن گەۋدىگە ئايلىندۇ . مانا بۇ ئىكلوگىيەلىك سېستىما دىيلىدۇ .  مەسىلەن : ئوتلاق ، ئورمان ، سازلىق ، ئىتىز – ئىرىق ، شەھەر ۋە كان رايۇنلىرىنىڭ ھەممىسىنى ئېكىلوگىيەلىك سىستېما دەپ قاراشقا بولىدۇ .
3)پورەكلەپ ئىچىلغان گۈللەر قانداق ھايۋانلارنى جەلىپ قىلىدۇ ؟
پورەكلەپ ئىچىلغان گۈللەر بولسا ھەسەل ھەرىسى ، كىپىنەك ، خانقىز ، پەرۋانە قاتارلىق نۇرغۇنلىغان ئۇششاق ھايۋانلارنى ئۆزىگە جەلىپ قىلىدۇ .ئۇلار ئىچىلغان گۈلنىڭ شىرنىسىنى شورغىلى ، ئۆزىگە ئوزۇقلۇق ئىزدىگىلى كىلىدۇ .
4)ئەتىر گۈل يوپۇرمىقىنىڭ ئۈستىدە . يىلتىزىنىڭ تۈۋىدە ، ئاستىدىكى توپىدا ئۇششاق ھايۋانلار بولامدۇ ؟
ئەتىر گۈل يوپۇرمىقىنىڭ ئۈستىدە . يىلتىزىنىڭ تۈۋىدە ، ئاستىدىكى توپىدا ئۇششاق ھايۋانلار بولىدۇ مەسىلەن : كەسلەنچۈك ، سازاڭ ، چىكەتكە قۇرۇت قاتارلىقلارغا ئوخشاش .
5)ئەگەر ئەتىرگۈل ياخشى ئاينالمىسا قانداق ھادىسە كىلىپ چىقىدۇ ؟
ئەگەر ئەتىرگۈل ياخشى ئاينالمىسا ئۇنىڭ كۈشەندىلىرى ئاۋۇپ كىتىدۇ ، يەنى ئۇنى قۇرۇت يىيىش ، يوپۇرمىقىنى پىت يىيىش ، يىلتىزىنى قۇرۇت كىسىش قاتارلىق ئالامەتلەر بىلەن ئەتىرگۈل ياخشى ئاينالمايدۇ .
5)ئەتىرگۈل ئەتراپىدا ئۇششاق ئوت-چۆپ ئاۋۇپ كەتسە قانداق ئەھۋال كىلىپ چىقىدۇ  ؟
ئەتىرگۈل يەنىلام ياخشى ئاينالمايدۇ . ئەتىرگۈلنى ياخشى ئايىندۇرۇش ئۈچۈن ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى ئوتلارنى ۋاىتىدا ئىلىپ ۋاختىدا ئوغۇتلاپ پەرۋىشىنى ياخشى قىلغاندا ئاينىشى ياخشى بولىدۇ .

دوسكا لاھىيەسى :
2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت ⑵ ئۇلارنىڭ قانداق مۇناسىۋىتى بار  
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ

ئوقۇتۇش قورالى :
قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق :  ئەتىرگۈل بىلەن ئۇششاق ھايۋانلارنىڭ قانداق مۇناسىۋىتى بارلىقىنى ئىيتىپ بىقىڭ   .   
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (22 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (3) ئوزۇقلۇق زەنجىرى ۋە ئوزۇقلۇق تورى
  ئوقۇتۇش نىشانى : ئوزۇقلۇق زەنجىرى ۋە ئوزۇقلۇق تورى دىگەننىڭ نېمە ئىكەنلىگىنى  ئەستە ساقلىۋىلىش. ( موھىم نوقتا )
ھايۋانلارنى ئاسراش ، ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىپ گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ    . ( موھىم نوقتا )
ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا ئوزۇقلۇق زەنجىرى ياسيالايدىغان بولۇش ۋە ئوزۇقلۇق تورى سىزىپ چىقالايدىغان بولۇش     . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا ئوزۇقلۇق زەنجىرى ۋە ئوزۇقلۇق تورى دىگەننىڭ نېمە ئىكەنلىگىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئەتىرگۈلنىڭ ئەتراپىدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى تىپىپ چىقالايدىغان  ۋە كۈزىتەلەيدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش ، گۈزەللىكنى سۆيۈش ، گۈللەرنى ئاسراش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) ئەتىر گۈل ئاستىدا قانداق ئۇششاق ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەر بار    ؟
ئەتىرگۈل تۈپى ئاستىدا  خانقىز ، چىكەتكە ، قوڭغۇز ، يوپۇرماق پېتى ، ھەسەل ھەرىسى ، سازاڭ ، قۇشقاچ ، يىشىل پاقا ۋە ھەر خىل قۇرۇتلار بار   . ئۆسۈملۈكلەردىن مامكاپ ، سەۋزە ئوت ، چۆچگۈن قاتارلىق نۇرغۇنلىغان ئۇششاق ئوت- چۆپلەر بار .
2) ئەتىرگۈل ئاستىدىكى ئوت-چۆپ ۋە جانلىقلار ئوتتۇرسىدىكى ئوزۇقلۇق مۇناسىۋەتنى ئاددىي سۆز ۋە ئىستىرىلكا ئارقىلىق ئىپادىلەپ چىقالامسىز  ؟  
ھەممىمىزگە مەلۇملۇقكى  ئوت-چۆپلەرنىن مۇقەررەر جانلىقلار يەيدۇ . مەسىلەن : يوپۇرماقلارنى يوپۇرماق پىتى يىگەندەك ھەر قانداق ئۆسۈملۈكلەرنىڭ زىيانداشلىرى بولىدۇ . ئەتىرگۈل ئاستىدىكى ئۇششاق ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەر ئارسىدىمۇ ئوزۇقلىنۇش مۇناسىۋىتى بولىدۇ  . مەسىلەن :  
                                                                                                      
3)ئوزۇقلىنۇش زەنجىرى دىگەن نېمە  
ئۆسۈملۈكلەر بىلەن ھايۋانلار ئوتتۇرسىدا بىر خىل ئوزۇقلىنۇش مۇناسىۋىتى بولىدۇ  مانا بۇ خىل مۇناسىۋەت ئوزۇقلىنۇش مۇناسىۋىتى  دەپ ئاتىلىدۇ .
4)ئىشلەپچىقارغۇچىلار دىگەن نېمە ، ئىستىمال قىلغۇچىلار دىگەنچۇ  ؟
كىشلەر ئوزۇقلۇق زەنجىرىدىكى ئوخشىمغان جانلىقلارنىڭ ئوزۇقلۇق كىلىش مەنبەسىگە ئاساسەن ، قوياش نۇرىدىن پايدىلنىپ ئۆزى ئوزۇقلۇق ياسيالايدىغانلىرىنى ئىشلەپچىقارغۇچىلار  باشقىلار ياسىغان تەييار ئوزۇقلۇقلارنى يەيدىغانلارنى ئىستىمال قىلغۇچىلار دەپ ئاتايدۇ  .
5)شال ئىتىزىدا نېملەر بار ؟ نېمە نېملەرنى يەيدۇ  ؟
شال ئىتىزىدا شال پەرۋانىسى شالنىڭ يوپۇرماق ۋە غولىنى  يەيدۇ ، قۇشقاچ ۋە يىشىل پاقا بولسا شال پەرۋانىسى بىلەن چىكەتكىنى يەيدۇ ، يىلان يىشىل پاقا بىلەن قۇش باللىرىنى يەيدۇ ، قارچىغا يىلاننى يەيدۇ  .
شال ئىتىزىدا يەنە جامكا ، ئۇششاق بىلىق ، راك قاتارلىقلار بار بولۇپ ، ئۇششاق بىلىق ۋە راك سۇدىكى جامكا بىلەن ئۇششاق قۇرۇتلارنى يەيدۇ . ئاق قوتان بىلەن يىكەن توخۇسى ئۇششاق بىلىق ، راك قاتارلىقلارنى يەيدۇ .

دوسكا لاھىيەسى :
2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (3) ئوزۇقلۇق زەنجىرى ۋە ئوزۇقلۇق تورى
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ

ئوقۇتۇش قورالى : قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : ئوزۇقلۇق زەنجىرىدىن 5 نى ياساڭ   .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (23 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (4) ئېكلوگىيە بوتۇلكىسى ياساش
  ئوقۇتۇش نىشانى : كۆلچەكتە قانداق سۇ جانلىقلىرى ۋە سۇ ئۆسۈملۈكلىرىنىڭ بارلىقىنى   ئەستە ساقلىۋىلىش. ( موھىم نوقتا )
ئېكلوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىش  ، ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىپ گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ    . ( موھىم نوقتا )
ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا ئېكلوگىيە بوتۇلكىسى ياسيالايدىغان بولۇش ۋە ياشاش موھىتى بەلگىلەپ چىقالايدىغان بولۇش     . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا كۆلچەكتە قانداق سۇ جانلىقلىرى ۋە سۇ ئۆسۈملۈكلىرىنىڭ بارلىقىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا ئېكلوگىيە بوتۇلكىسى ياسيالايدىغان بولۇش ۋە ياشاش موھىتى بەلگىلەپ چىقالايدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ئېكلوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىش  ، ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىپ گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) كۆلچەكتە قانداق سۇ جانلىقلىرى بولىدۇ  ؟
ئىتىز قۇلۇلىسى ، ئۇششاق بىلىق ، راك ، لايخۇر بىلىق ، پاقا ، ئۇششاق قۇمچاق  قاتارلىق سۇ جانلىقىلىرى بار .
2) كۆلچەكتە قانداق سۇ ئۆسۈملۈكلىرى  بولىدۇ  ؟  
كۆلچەكتە سۇ ئوتى ، لەش ، قومۇش ، نىلۇپەر ، مامكاپ قاتارلىق سۇ ئۆسۈملۈكلىرى بار .                                                                                                      
3)سۇ ئۆسۈملۈكلىرى قانداق ياشاش شارائىتىغا مۇھتاج ؟   
سۇ ئۆسۈملۈكلىرى بولسا يورۇقلۇق ، سۇ ، ئوزۇقلۇققا مۇھتاج بولۇپ قايسى بىرى كام بولۇپ قالسا سۇ ئۆسۈملۈكلىرى ياخشى ئاينالمايدۇ .ھەم مەۋجۇتمۇ بولۇپ تۇرالمايدۇ .
4)كۆلچەكتىكى ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ھايۋانلارغا قانداق ياردىمى بار  ؟
كۆلچەكتىكى ئۆسۈملۈكلەر بولسا ھايۋانلارنى ئېكلوگىيەلىك موھىت بىلەن ھەر خىل ئوزۇقلۇق بىلەن تەمىن ئىتىدۇ . كۆلچەكتە ئۆسۈملۈكلەر بولمىسا ھايۋانلار نۇرمال ھايات كەچۈرەلمەيدۇ .  
ھايۋانلار بىلەن ئۆسۈملۈكلەر بىر – بىرىگە بىقىنىدۇ ، بىر – بىرى بولمىسا نۇرمال ھايات كەچۈرۈش بولمايدۇ .
5)ئېكولوگىيە بوتۇلكىسى قانداق ياسىلىدۇ  ؟
1) چوڭ ھەم سۈزۈك ئىچىملىك بوتۇلكىسىدىن بىرنى تەييارلاپ ئۈستۈنكى قىسمىنى كىسىۋىتىمىز  .
2) بوتۇلكىنىڭ ئاستىغا بىر قەۋەت لاتقا يىيتىمىز ، ھەمدە بوتۇلكىنىڭ يىرمىغا كەلگۈچە پاكىز سۇ قۇيىمىز .
3) بوتۇلكىغا بىر نەچچە تۈپ سۇ ئوتى ‹‹ تىكىپ ›› ، سۇ يۈزىگە ئازراق جامكا سىلىپ قويىمىز .
4) ئىتىز قۇلۇلىسى ، ئۇششاق بىلىق ، راك ، لايخۇر بىلىق قاتارلىقلارنى بوتۇلكىغا سالىمىز .
ياسىغان ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىنى سىنىپنىڭ دەرىزە تەكچىسىگە ياكى باشقا شامال ئۆتىشىدىغان جايغا قويۇپ ، ئۇنىڭدا يۈز بەرگەن ئۆزگىرىشلەرنى ئەستايىدىللىق بىلەن كۈزۈتۈش ئىلىپ بارىمىز .

دوسكا لاھىيەسى :
2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (4) ئېكلوگىيە بوتۇلكىسى ياساش
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ

ئوقۇتۇش قورالى : قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى : قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : ئېكولۇگىيە بوتۇلكىسى  ياساڭ   .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  

5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (24 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (5) ئېكلوگىيە بوتۇلكىسنى كۆزىتىش
  ئوقۇتۇش نىشانى : ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدا يۈز بەرگەن ئۆزگىرىشلەرنى كۈزۈتۈش ئۇسۇلىنى  ئەستە ساقلىۋىلىش. ( موھىم نوقتا )
ئېكلوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىش  ، ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىپ گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ    . ( موھىم نوقتا )
ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا ئېكلوگىيە بوتۇلكىسى ياسيالايدىغان ۋە ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىنى كۈزىتەلەيدىغان  بولۇش     .  (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدا يۈز بەرگەن ئۆزگىرىشلەرنى كۈزۈتۈش ئۇسۇلىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا ئېكلوگىيە بوتۇلكىسى ياسيالايدىغان ۋە ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىنى كۈزىتەلەيدىغان بولۇش  تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ئېكلوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىش  ، ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىپ گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ  ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) ساۋاقداشلىرىڭىز بىلەن بىرلىكتە ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدا يۈز بەرگەن ئۆزگىرىشلەرنى لوپا ئەينەكتە كۈزۈتۈڭ ھەمدە نەتىجىسىنى خاتىرلەش جەدىۋىلىگە خاتىرلەڭ   ؟
ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدا يۈز بەرگەن ئۆزگىرىشلەرنى كۈزۈتىدىغان بولساق ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى بارلىق ھايۋانلار ۋە ئۆسۈملۈكلەر نۇرمال ھالەتنى ساقلاپ كەلگەن ، بىنۇرمال ئەھۋال بايقالمىغان . بۇنىڭدىن بىز ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى جانلىقلارنىڭ ۋە ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىغا ماسلاشقانلىقىنى كۆرىۋىلالايمىز .
2) سۇ ئۆسۈملۈكلىرىنىڭ ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدا ئەي بولغان – بولمىغانلىقىنى كۈزەتكەندە قايسى ئالامەتلەر ئۇنىڭ ئەي بولغانلىقىنى ئىپادىلەيدۇ   ؟  
سۇ ئۆسۈملۈكلىرىنىڭ ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدا ئەي بولغان – بولمىغانلىقىنى كۈزەتكەندە سۇ ئۆسۈملۈكلىرىنىڭ ھىچقانداق سولشۇش ئەھۋالىنىڭ كۆرۈلمىگەنلىكى ، ھازىرقى ئەھۋالنىڭ بىز ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىغا سالغاندىكى ئەھۋالنىڭ ئوخشاشلىقىغا قاراپ ئۇنى ئەي بوپتۇ دەپ قارايمىز .  .                                                                                                      
3)ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى ئۆسۈملۈكلەر ھايۋانلارنىڭ قايسى جەھەتتىكى ئېھتىياجىنى تەمىنلەيدۇ  ؟   
ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى ئۆسۈملۈكلەر ھايۋانلارنىڭ موھىت ۋە ئوزۇقلۇققا بولغان ئېھتىياجىنى تەمىنلەيدۇ .
4)ھايۋانلار ئۆسۈملۈكلەرنىڭ تەلپىنى قانداق قاندۇرىدۇ   ؟
كۆلچەكتىكى ئۆسۈملۈكلەر سۇ ھايۋانلىرىنىڭ گەندىلىرىگە ئېھتىياجلىق ، سۇ ئۆسۈملۈكلىرى بولسا سۇ ھايۋانلىرىنىڭ گەندىلىرىنى ئۆزىگە ئوزۇقلۇق قىلىدۇ . سۇ ھايۋانلىرى ئۆسۈملۈك ئېھتىياجلىق بولغان ئەنە شۇ ئۇزۇقلۇق بىلەن تەمىن ئىتىدۇ . ھايۋانلار بىلەن ئۆسۈملۈكلەر بىر – بىرىگە بىقىنىدۇ ، بىر – بىرى بولمىسا نۇرمال ھايات كەچۈرۈش بولمايدۇ .
5)ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىغا بىر قىسىم بىر قىسىم نەرسىلەرنى تولۇقلاپ تۇرشىمىز كېرەكمۇ – يوق ؟
1) ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىنىڭ سۈيىنىڭ پاكىزلىكىنى ساقلاش لازىم .  
2) ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىغا ھايۋانلار ئېھتىياجلىق بولغان ئۆسۈملۈكلەرنى سىلىپ بىرىش لازىم  .
3) ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىغا ئۆسۈملۈكلەر ئېھتىياجلىق بولغان ھايۋانلارنى سىلىپ بىرىش لازىم .


دوسكا لاھىيەسى :
2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (5) ئېكلوگىيە بوتۇلكىسنى كۆزىتىش
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ

ئوقۇتۇش قورالى : قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى : قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : ئېكولۇگىيە بوتۇلكىسىنى   كۈزۈتۈڭ  .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  

5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (25 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (6) مىكرۇسكۇپ ئاستىدىكى ھاياتلىق (7)ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىنى ئۆزگەرتىش
  ئوقۇتۇش نىشانى : مىكرۇسكۇپ ئارقىلىق ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى سۇدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى كۈزۈتۈش ۋە ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىنى ئۆزگەرتىش ئۇسۇلىنى ئەستە ساقلىۋىلىش  . ( موھىم نوقتا )
ساغلام بولغان ئېكلوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىش،ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىپ گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ .( موھىم نوقتا )
مىكرۇسكۇپ ئارقىلىق ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى سۇدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى كۈزۈتەلەيدىغان ۋە ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىنى ئۆزگەرتەلەيدىغان بولۇش . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا مىكرۇسكۇپ ئارقىلىق ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى سۇدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى كۈزۈتۈش ۋە ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىنى ئۆزگەرتىش ئۇسۇلىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا مىكرۇسكۇپ ئارقىلىق ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى سۇدا قانداق جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى كۈزۈتەلەيدىغان ۋە ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىنى ئۆزگەرتەلەيدىغان بولۇش  تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ساغلام بولغان ئېكلوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىش،ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىپ گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى بىر تامچە سۇنى كۈزەتسەك :
ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى بىر تامچە سۇنى مىكرۇسكۇپ ئارقىلىق كۈزۈتىدىغان بولساق ئاجايىپ ئۇششاق مىكرۇ جانلىقلارنىڭ بارلىقىنى كۆرىمىز . بىز كۆرگەن مىكرۇ جانلىقلارنىڭ شەكلىنى كۈزۈتىدىغان بولساق  مۇنداق بولىدۇ .
                     
2) سۇدا لەيلىگۈچى جانلىقلار دىگەن نېمە ؟  
ھەر خىل سۇلاردا كۆز بىلەن كۆرگىلى بولمايدىغان نۇرغۇن مىكرۇ جانلىقلار ياشايدۇ . بۇ مىكرۇ جانلىقلار  سۇ ئۈستىدە لەيلەپ ، سۇ ئىقىنىغا ئەگىشىپ ھەركەت قىلدىغان بولغاچقا ،  سۇدا لەيلىگۈچى جانلىقلار دەپ ئاتىلىدۇ .                                                                                             
3)سۇدا لەيلىگۈچى جانلىقلارنى نېملەرنى ئوزۇقلۇق قىلىدۇ ؟
سۇدا لەيلىگۈچى جانلىقلار ئۇششاق بېلىق ، راك ۋە قۇلۇلىلەرنىڭ ئوزۇقلۇقى بولۇپلا قالماي ، يەنە قىسىم چوڭ بىلىقلارنىڭمۇ ئوزۇقلۇقىدۇر . مەسىلەن : تاتلىق سۇ بىلىقلىرى ئىچىدىكى خاپانباش بېلىق بىلەن لاققا بېلىق سۇدا لەيلىگۈچى جانلىقلارنى ئوزۇقلۇق قىلىدۇ .
4) سۇدا لەيلىگۈچى جانلىقلارنى  قانچىگە بۆلۈشكە بولىدۇ  ؟
سۇدا لەيلىگۈچى جانلىقلار ئۆسۈملۈك ۋە ھايۋان دەپ ئىككىگە بۆلىنىدۇ  .
سۇدا لەيلىگۈچى ئۆسۈملۈكلەر بولسا يىشىل يۈسۈن ۋە كۆك يۈسۈنگە ئوخشاش ھەر خىل يۈسۈنلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ . ئۇلار قوياش نۇرىدىن پايدىلنىپ ئۆزىگە ئىھتىياجلىق ئوزۇقلۇقلارنى ياسايدۇ ھەمدە ئوگىسىگىن قويۇپ بىرىدۇ .
سۇدا لەيلىگۈچى ھايۋانلار بولسا ئاساسەن كىرپىك تۈكلۈك قۇرۇت ۋە قامچا تۈكلۈك قۇرۇت قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ . سۇدا لەيلىگۈچى ھايۋانلار ئۆزىدىن خىلىلا كىچىك باكتىرىيەلەرنى ئوزۇق قلىدۇ . باكتىرىيەلەر سۇ ھايۋانلىرى ھەم سۇ ئۆسۈملۈكلىرىنىڭ تاپ قالدۇقلىرى ۋە گەندىلىرىنى پارچىلاپ ، ئۇلارنى ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ئوزۇقلۇقىغا ئايلاندۇرىدۇ .
6)        سىزچە ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ئۆسۈشىگە نېمە تەسىر كۆرسەتكەن ؟
ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىدىكى ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ئۆسۈشىگە ئوگسىگىن ، سۇ  ۋە موھىت تەسىر كۆرسەتكەن بولىشى مۈمكۈن .            


دوسكا لاھىيەسى :





2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (6) مىكرۇسكۇپ ئاستىدىكى ھاياتلىق (7)ئېكولوگىيە بوتۇلكىسىنى ئۆزگەرتىش
تۆۋەندىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ
                    
ئوقۇتۇش قورالى :
قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، لوپا ئەينەك ، خاتىرە دەپتەر قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : سۇدا لەيلىگۈچى جانلىقلارنى نېمە ئۈچۈن سۇ ھايۋانلىرى ئوزۇقلۇق زەنجىرىنىڭ باشلىنىشى دەيمىز ؟  
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   (26  - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (8) ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇقنى ساقلاش
  ئوقۇتۇش نىشانى : تەبىئەت دۇنياسىدىكى ئېكولوگىيەلىك سېستىما ئۆز ئارا ماسلاشقان بىر پۈتۈن گەۋدە ئىكەنلىگىنى  ئەستە ساقلىۋىلىش  . ( موھىم نوقتا )
ساغلام بولغان ئېكلوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىش،ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇقنى ساقلاش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ .( موھىم نوقتا )
ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇقنى ساقلىيالايدىغان  بولۇش . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا تەبىئەت دۇنياسىدىكى ئېكولوگىيەلىك سېستىما ئۆز ئارا ماسلاشقان بىر پۈتۈن گەۋدە ئىكەنلىگىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇقنى ساقلىيالايدىغان  بولۇش  تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ساغلام بولغان ئېكلوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىش،ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىپ گۈزەل موھىت بەرپا قىلىش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) ئېكولوگىيەلىك سىستېما دىگەن نېمە ؟
جانلىقلار بىلەن ئۆسۈملۈكلەر ئوتتۇرسىدا بىر خىل باغلىنىشلىق مۇناسىۋەت بولىدۇ . مانا بۇ خىل مۇناسىۋەت ئېكولوگىيەلىك سىستېما دىيىلىدۇ  .
تەبىئەت دۇنياسىدىكى ئېكولوگىيەلىك سىستېما ئۆز ئارا ماسلاشقان بىر پۈتۈن گەۋدە بولۇپ ، شەكىللىنىشى ئۈچۈن ناھايىتى ئۇزاق ۋاقىت كىتىدۇ . ئەگەر ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى بىرەر ھالقا بۇزغۇنچىلىققا ئۇچىرسا ، ئېكولوگىيەلىك سىستېما تەڭپۇڭلۇقنى يوقىتىدۇ .
2) قارچىغا ، توشقان ۋە ئوت – چۆپلەر ئوتتۇرسىدىكى ئوزۇقلۇق زەنجىرىنى سىزىپ چىقالامسىز  ؟
ناۋادا بىز ئوتلاقلارغا بىرىپ قارايدىغان بولساق ، ئۇ يەردە ياشاۋاتقان قارچىغا ، توشقان ۋە خىلمۇ- خىل ھايۋانلار ياخشى كۆرۈپ يەيدىغان ئوت- چۆپلەرنى كۆرىمىز . بىز قارچىغا ، توشقان ۋە ئوت- چۆپلەر ئوتتۇرسىدىكى ئوزۇقلۇق زەنجىرىنى رەسىم ئارقىلىق سىزىپ چىقايلى    .
ئوت-چۆپ        ← توشقان  ←  قارچىغا      
3)چاڭ –توزانلىق بوراننى نېمە كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ  ؟
چاڭ – توزانلىق بوران بولسا بىر  خىل ھاۋا ئىقىمى بولۇپ ئۆسۈملۈك يىتەرلىك بولمىغاندا ھاۋا ئىقىمى كۈچلۈك بولىدۇ  دە بوراننى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ . كۈچلۈك بوراننىڭ ئالدىنى ئىلىش ئۈچۈن چوقۇم ناھايىتى كۆپ يىشىللىق ‹ ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىش ›لازىم .
4) ئىنسانلارنىڭ قايسى پائالىيەتلىرى ئېكولوگىيە سىسىتېمىسىنىڭ تەڭپۇڭلۇقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ  ؟
ئىنسانلارنىڭ دەل-دەرەخلەرنى خالىغانچە كىسىشى ، دۆلىتىمىزدىكى ھەر خىل قىممەتلىك ھايۋانلارنى ئوۋ – ئوۋلاپ تۇتۇپ ئۆلتۈرۈشى نەتىجىسىدە ئېكولوگىيە تەڭپۇڭلۇقى بۇزۇلدى . تەڭپۇڭلۇقنى ساقلاش ئۈچۈن چوقۇم دۆلىتىمىدىكى ئەتىۋارلىق ھايۋانلارنى ئاسىرشىمىز ، كۆپلەپ ئۆسۈملۈك بەرپا قىلشىمىز لازىم . بىز شۇنداق قىلغان ۋاختىمىزدا ئېكولوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىپ ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇقنى ساقلىغان بولىمىز .





دوسكا لاھىيەسى :

2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (8) ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇقنى ساقلاش

دەرىسلىك كىتاپنىڭ 57-بەتتىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ  .
               
ئوقۇتۇش قورالى :
ئاسما رەسىم ، قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، خاتىرە دەپتەر  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
ئاسما رەسىم ، قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، خاتىرە دەپتەر قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : قانداق قىلغاندا ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇقنى ساقلىغان بولىمىز  ؟  
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   ( 27   - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (9) ياۋايى ھايۋان ، ئۆسۈملۈك ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانىنى قوغداش
(10) ئەتىۋارلىق ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنى ئاسراش
  ئوقۇتۇش نىشانى : ياۋايى ھايۋان ، ئۆسۈملۈك ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانىنى قوغداش ئۈچۈن قانداق قىلىش كېرەكلىگىنى ئەستە ساقلىۋىلىش  . ( موھىم نوقتا )
ھايۋانلارنى ئاسراش ، ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىپ ئېكولوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ .( موھىم نوقتا )
ياۋايى ھايۋان ، ئۆسۈملۈك ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانىنى قوغدىيالايدىغان ، ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇقنى ساقلىيالايدىغان  بولۇش . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا ياۋايى ھايۋان ، ئۆسۈملۈك ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانىنى قوغداش ئۈچۈن قانداق قىلىش كېرەكلىگىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا ياۋايى ھايۋان ، ئۆسۈملۈك ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانىنى قوغدىيالايدىغان ، ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇقنى ساقلىيالايدىغان  بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ھايۋانلارنى ئاسراش ، ئۆسۈملۈك بەرپا قىلىپ ئېكولوگىيەلىك موھىت بەرپا قىلىش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) ياۋايى ھايۋان ، ئۆسۈملۈك ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانى قانداق  ؟
ياۋايى ھايۋان ، ئۆسۈملۈك ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانىنى قوغداش ئۈچۈن  ، دۆلەت نۇرغۇن تەبئىلىكى قوغدىلدىغان رايۇنلارنى قۇرىدى ، يەنە مەخسۇس ‹‹ياۋايى ھايۋانلارنى قوغداش قانۇنى ››نى ئىلان قىلدى . تەبئىلىكى قوغدىلدىغان رايۇنلاردا ئوۋ – ئوۋلاشقا ، دەرەخ كىسىشكە ۋە تەبئىي موھىتنى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچۇرتىشقا يول قويۇلمايدۇ .
2) قانچە خىل ياۋايى ھايۋاننىڭ نامىنى ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانىنى ئىيتىپ بىرەلەيسىلەر  ؟
ياۋا ئات : ئىھاتە ئورمانلىقلاردا ياشايدۇ . قىزىل قاشقا ‹قىزىل تاجىلىق›تورنا : سازلىق ۋە چۆكمە سازلىق تۈرىدىكى نەم يەرلەردە  ياشايدۇ . بۆكەن كالا : ئورمانلىقلاردا ياشايدۇ . تىبەن بۆكىنى : خوخشىلدىكى ئىگىز – سوغۇق بەلۋاغدا ياشايدۇ . رىزوفورا ئورمىنى : لاتقىلىق دىڭىز ساھىلىرىدا ئۆسىدۇ .
دۆلىتىمىزدىكى ئەتىۋارلىق ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەر قايسى ؟
ئېكولوگىيەلىك سىستېمىنىڭ بۇزغۇنچىلىققا ئۇچىرىشى بىلەن دۇنيادىكى بىر قىسىم ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەر يوقالماقتا مەسىلەن : كارۇلىنا شاتۇتى ، خالتىلىق بۆرە ، تاغىل بويۇن زېبىرا قاتارلىقلارنىڭ خىلى بۇرۇنلا نەسلى قۇرۇپ كەتكەن .
ھازىر يەنە دۆلىتىمىزدە ئەتىۋارلىق ھايۋانلاردىن : مۈشۈك ئىيىق ، ياڭزىجىياڭ تىمسىقى ، قىزىل پوكان قىرغاۋۇل ،ياللىق مايمۇن ، بۆكەن كالا ، ئاق باش لاڭگىر مايمۇنى قاتارلىق ئەتىۋارلىق ھايۋانلار بار . ئەتىۋارلىق ئۆسۈملۈكلەردىن بولسا : كۆمۈش ئۈرۈك ، كاتايە دەرىخى ، سىكوۋىيە دەرىخى ، داۋىد دەرىخى ، مىھرىگىياھ قاتارلىق ئەتىۋارلىق ئۆسۈملۈكلىرى بار .
3)نېمە ئۈچۈن ياۋايى ھايۋانلان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنى قوغدايمىز  ؟
چۈنكى ياۋايى ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈك ئېكولوگىيەلىك ساپ موھىت بەرپا قىلىشتا ئىنتايىن موھىم ئورۇندا تۇرىدۇ . بىرەرسىنى قوغدىمغاندا ئېكولوگىيەلىك تەڭپۇڭلۇق بۇزغۇنچىلىققا ئۇچىرايدۇ . ھايۋانلار بولسا بىزنىڭ دوستىمىز شۇڭا ياۋايى ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنى قوغدىشىمىز لازىم .
4) ياۋايى جانلىقلارنى قوغداش ئۈچۈن بىز نېملەرنى قىلشىمىز كېرەك  ؟
ياۋايى جانلىقلارنى قوغداش ئۈچۈن بىز ئالدى بىلەن ياۋايى جانلىقلارنىڭ ياشاش ماكانىنى ھازىرلاپ بىرىشىمىز ، ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانىغا ھۆرمەت قىلىشىمىز ، ئۇلارنىڭ زىيانداشلىرىغا نىسبىتەن تاقابىل تۇرشىمىز ، ياۋايى ھايۋانلارنى قوغدىشىمىز لازىم . ياۋايى ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەر بىزنىڭ دوستىمىز ، دوستىمىزنى قوغداش ، ياۋايى ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنى قوغداش ئۆزىمىزنى قوغدىغانلىق بولىدۇ  .

دوسكا لاھىيەسى :
2-باپ . جانلىقلار ۋە موھىت (9) ياۋايى ھايۋان ، ئۆسۈملۈك ۋە ئۇلارنىڭ ياشاش ماكانىنى قوغداش(10) ئەتىۋارلىق ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنى ئاسراش
دەرىسلىك كىتاپنىڭ59-بەتتىكى رەسىمنى كۈزۈتۈڭ  . يۇرتىڭىزدا قانداق ياۋايى جانلىقلار بار ؟
                ياۋايى جانلىقلارنى نېمە ئۈچۈن قوغدايمىز ؟
ئوقۇتۇش قورالى :
ئاسما رەسىم ، قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، خاتىرە دەپتەر  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
ئاسما رەسىم ، قىستۇرما رەسىم ، مەكتەپ ھويلىسىدىكى گۈل، خاتىرە دەپتەر قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : يۇرتىڭىزدىكى ياۋايى جانلىقلارنىڭ ناملىرىنى ئىيتىپ بىرىڭ .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   ( 28 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : 3-باپ . يەر شارىنىڭ ھەركىتى (1) ۋاقىت ھەققىدە ، (2) دۇنيادىكى ھەر قايسى جايلارنىڭ ۋاختى نېمە ئۈچۈن ئوخشاش بولمايدۇ
  ئوقۇتۇش نىشانى : دۇنيادىكى ھەر قايسى جايلارنىڭ ۋاختىنىڭ ئوخشاش بولمايدىغانلىقىنى ئەستە ساقلىۋىلىش  . ( موھىم نوقتا )
ۋاقىتنى قەدىرلەش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ ئۈگۈنۈش ، ۋەتىنىنى خەلقىنى سۆيۈش ، مىللەتلەر ئىتتىپاق ئۆتۈش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ .( موھىم نوقتا )
ۋاقىت ھەققىدىكى ساۋاتقا ئىگە بولۇش ، ۋاقىت پەرقىنى بىلۋىلىش . (قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا دۇنيادىكى ھەر قايسى جايلارنىڭ ۋاختىنىڭ ئوخشاش بولمايدىغانلىقىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا ۋاقىت ھەققىدىكى ساۋاتقا ئىگە بولۇش ، ۋاقىت پەرقىنى بىلۋىلىش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىتنى قەدىرلەش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ ئۈگۈنۈش ، ۋەتىنىنى خەلقىنى سۆيۈش ، مىللەتلەر ئىتتىپاق ئۆتۈشتوغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) نېمە ئۈچۈن ئوخشاش ۋاقىتتا دۇنيادىكى ئوخشىمغان جايلارنىڭ ۋاختى ئوخشاش بولمايدۇ   ؟
يەر شارى ئۆز ئوقى بويىچە ئايلىنىپ تۇرىدۇ ، يەر شارى ئۆز ئوقى بويىچە ئايلىنىش بىلەن بىرگە قوياشنىمۇ چۆرىدەپ ئايلىنىدۇ . قوياشمۇ شەرىقتىن كۆتۈرۈلۈپ غەرىپكە پاتىدۇ . قوياش كۆتۈرۈلگەندە قوياشقا ئەڭ يىقىن جايدا بۇرۇن يورۇق چۈشىدۇ . ‹تاڭ ئاتىدۇ › قوياشقا ئەڭ يىراق يەردە بولسا كىيىن تاڭ ئاتىدۇ . ۋاقىت پەرقى قوياشنىڭ كۆتۈرۈلۈش ۋە پىتىشى بىلەنب مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ .شۇڭا دۇنيادىكى ئوخشاش بولمىغان جايلارنىڭ ۋاختىمۇ ئوخشاش بولمايدۇ . ئادەتتە ئۈرۈمچى ىبلەن بىيجىڭ ۋاختىمۇ 2 سائەت پەرىق قىلىدۇ .
2) ‹‹ نىيۇيوروكتا تاڭ ئاتسا ، بىيجىڭدا قاراڭغۇ چۈشىدۇ ›› غانلىقتىن ئىبارەت بۇ ئەمىليەتنىڭ سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈپ بىقىڭ  ؟
چۈنكى نىيۇيۇرۇك ۋاختى بىلەن بىيجىڭ ۋاختى 11 سائەت پەرىق قىلىدۇ . يەنى : بىيجىڭدا سائەت 12بولغاندا نىيۇيۇرۇك شەھرىدە بىر كۈن ئىلگىرىكى سائەت 23 بولىدۇ .قوياش بولسا يەر شارىنىڭ يىرىمىنىلا يورۇتالايدۇ . نىيۇيۇرۇك يەر شارىنىڭ ئۇ تەرىپىدە ، بىيجىڭ يەنە بىر تەرىپىدە شۇڭا نىيۇيۇرۇكتا تاڭ ئاتسا ، بىيجىڭدا قاراڭغۇ چۈشىدۇ .
3)قوياش بىلەن يەر شارىنىڭ ئورنى قانداق بولغاندا نىيۇيۇرۇكتا چۈش سائەت 12بولىدۇ ؟
قوياش نىيۇيۇرۇك شەھرىدە  دەلمۇ – دەل تىكلەشكەندە نىيۇيۇرۇكتا چۈش سائەت 12 بولىدۇ . بۇ چاغدا بىيجىڭدا كەچ سائەت 11 بولىدۇ .
قوياش بىلەن يەر شارىنىڭ ئورنى قانداق بولغاندا بىيجىڭدا چۈش سائەت 12بولىدۇ ؟
قوياش بىيجىڭ شەھرىدە  دەلمۇ – دەل تىكلەشكەندە بىيجىڭدە  چۈش سائەت 12 بولىدۇ . بۇ چاغدا نىيۇيۇرۇكتا بىر كۈن ئىلگىرىكى سائەت 23 بولىدۇ .
ئىكۋاتۇر : گولۇبوستىكى جەنۇپ ۋە شىمالى ئىككى قۇتۇپدىن تەڭ يىراقلىقتا ياتقان ‹ جايلاشقان › چوڭ چەمبەردىن ئىبارەت . ئۇ يەر شارىنى شىمال ۋە جەنۇپ ئىككى يىرىم شارغا بۆلۈپ تۇرىدۇ .
مىردىئان سىزىقلار : گولۇبوستىكى جەنۇپ ۋە شىمالىي قۇتۇپلارنى تۇتاشتۇردىغان سىزىقلاردۇر . مىردىئان سىزىقلار جەنۇپ – شىمال يۆنۈلۈشنى كۆرسىتىدۇ .
پاراللىل سىزىقلار : گولوبۇستىكى ئىكۋاتۇرغا پاراللىل قىلىپ سىزىلغان سىزىقلاردۇر .  پاراللىل سىزىقلار شەرىق ،غەرىپ يۆنۈلۈشنى كۆرسىتىدۇ .
دوسكا لاھىيەسى :
2-باپ . يەر شارىنىڭ ھەركىتى (1) ۋاقىت ھەققىدە ، (2) دۇنيادىكى ھەر قايسى جايلارنىڭ ۋاختى نېمە ئۈچۈن ئوخشاش بولمايدۇ
بىيجىڭ بىلەن نىيۇيۇرۇك ۋاختى قانچىلىك پەرىق قىلىدۇ ؟
ئوقۇتۇش قورالى : گولوبۇس ، توپ ، قول چىراق  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
گولوبۇس ، توپ ، قول چىراق قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : 65-بەتتىكى تەجىرىبىگە ئاساسەن تەجىرىبە يەكۈنى يىزىڭ .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   ( 29 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : (3) كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىشى ھەققىدە چۈشەنچە  (4) كىشلەرنىڭ يەر شارىنى بىلىش تارىخىنى ئەسلەش
ئوقۇتۇش نىشانى : يەر شارىدا كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىپ تۇردىغانلىقىنى، قوياش بىلەن يەر شارىنىڭ ئارلىقىنىڭ قانچىلىك ئىكەنلىگىنى ئەستە ساقلىۋىلىش  . ( موھىم نوقتا )
ۋاقىتنى قەدىرلەش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ ئۈگۈنۈش ، ئىلىم –پەنگە ئىشىنىش ، مىللەتلەر ئىتتىپاق ئۆتۈش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ .( موھىم نوقتا )
كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىپ تۇردىغانلىقى ھەققىدىكى چۈشەنچىگە ئىگە بولۇش ، كىشلەرنىڭ يەرشارىنى بىلىش تارىخىنى ئەسلىيەلەيدىغان بولۇش.(قىيىن نوختا ) .
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا دۇنيادىكى يەر شارىدا كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىپ تۇردىغانلىقىنى، قوياش بىلەن يەر شارىنىڭ ئارلىقىنىڭ قانچىلىك ئىكەنلىگىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىپ تۇردىغانلىقى ھەققىدىكى چۈشەنچىگە ئىگە بولۇش ، كىشلەرنىڭ يەرشارىنى بىلىش تارىخىنى ئەسلىيەلەيدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىتنى قەدىرلەش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ ئۈگۈنۈش ، ۋەتىنىنى خەلقىنى سۆيۈش ، مىللەتلەر ئىتتىپاق ئۆتۈش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  

ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) نېمە ئۈچۈن كىچەبىلەن كۈندۈز ئالمىشىپ تۇرىدۇ  ؟
يەر شارى ئۆز ئوقى بويىچە ئايلىنىپ تۇرىدۇ . شۇنىڭ بىلەن بىرگە قوياشنىمۇ چۆرىدەپ ئايلىنىپ تۇرىدۇ . يەر شارى ئۆز ئوقى بويىچە ئايلىنىش جەريانىدا يەر شارىنىڭ قوياشقا قارىغان تەرىپىدە كۈندۈز ، قوياشقا قارىمىغان تەرىپىدە كىچە بولىدۇ . شۇڭا كىچە ىبلەن كۈندۈز ئالمىشىپ تۇرىدۇ . بىر يەردە كىچە بولسا يەنە بىر يەردە كۈندۈز بولىدۇ . قوياش يەر شارىنىڭ پەقەت يىرىمىنىلا يورۇتالايدۇ . شۇڭا ئالمىشىپ تۇرىدۇ .
2) قوياش بىلەن يەر شارىنىڭ ئارلىقى قانچىلىك   ؟
قوياش بىلەن يەر شارىنىڭ ئارلىقى 150مىليۇن كىلومېتىر كىلىدۇ .
3)قوياشنىڭ ئايلنىش تىزلىكى قانچىلىك  ؟
قوياشنىڭ ئايلىنىش تىزلىكى سېكۇنتىغا 250كىلومېتىر كىلىدۇ .
قوياشنىڭ  يەر شارىنى ئايلىنىپ چىقىشى ئۈچۈن قانچىلىك ۋاقىت كىتىدۇ   ؟
قوياشنىڭ يەر شارىنى ئايلىنىپ چىقىشى ئۈچۈن 24 سائەت ۋاقىت كىتىدۇ  .
قوياش مەركەز تەلىماتىنى كىم يازغان ؟
قوياش مەركەز تەلىماتىنى كوپېرنىك يازغان نۇرغۇنلىغان ئالىملار بۇنى قوللىغان .

دوسكا لاھىيەسى :

(3) كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىشى ھەققىدە چۈشەنچە
(4) كىشلەرنىڭ يەر شارىنى بىلىش تارىخىنى ئەسلەش بىيجىڭ بىلەن نىيۇيۇرۇك ۋاختى قانچىلىك پەرىق قىلىدۇ ؟
ئوقۇتۇش قورالى : گولوبۇس ، توپ ، قول چىراق ، قىستۇرما رەسىم  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
گولوبۇس ، توپ ، قول چىراق قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : يەر مەركىزى تەلىماتى قانچىلىك تەسىر كۆرسەتكەن .
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  








5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   ( 30 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : (5) يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىندىغانلىقىنى ئىسپاتلاش   (6) سەھەرمۇ ياكى گوگوم ۋاختىمۇ  
ئوقۇتۇش نىشانى : يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا توختىماي ئايلىندىغانلىقىنى كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ يەر شارىنىڭ ئۆزئوقىدا ئايلىنىشىدىن شەكىللىندىغانلىقىنى ئەستە ساقلىۋىلىش  . ( موھىم نوقتا )
ۋاقىتنى قەدىرلەش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ ئۈگۈنۈش ، ئىلىم –پەنگە ئىشىنىش ، مىللەتلەر ئىتتىپاق ئۆتۈش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ .( موھىم نوقتا )
كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىپ تۇردىغانلىقى ھەققىدىكى چۈشەنچىگە ئىگە بولۇش ، تەجىربىگە ئاساسەن سەھەر ياكى گوگوم ۋاختىغا ھۆكۈم قىلالايدىغان بولۇش.
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا توختىماي ئايلىندىغانلىقىنى كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ يەر شارىنىڭ ئۆزئوقىدا ئايلىنىشىدىن شەكىللىندىغانلىقىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىپ تۇردىغانلىقى ھەققىدىكى چۈشەنچىگە ئىگە بولۇش ، تەجىربىگە ئاساسەن سەھەر ياكى گوگوم ۋاختىغا ھۆكۈم قىلالايدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىتنى قەدىرلەش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ ئۈگۈنۈش ، ۋەتىنىنى خەلقىنى سۆيۈش ، مىللەتلەر ئىتتىپاق ئۆتۈش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  

ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) فۇكو كىم ؟ ئۇ نېمىنى ئىسپاتلىغان ؟
1851-يىللىرى فىرانسىيەدە فۇكو ئىسىملىك بىر ياش ئۆتكەن ئىدى . ئۇ فىزىكا ئالىمى بولۇپ ، قىتىرقىنىپ ئۈگىنەتتى ھەم مەسىللەرنى  تەھلىل قىلىشقا ناھايىتى ھېرىسمەن ئىدى . ئۇ بىر كۈنى بىر ئىشنى بايقايدۇ . مايتنىك تەۋرىنىشكە باشلىغان چاغدا تەۋرىنىش يۆنۈلۈشى ئۆزىگە پاراللىل ئىدى . ھازىر بولسا ئۇ بار تەرەپكە قاراپ تەۋرىنۋاتاتتى ئۇ ئازراق قۇم تىپىپ ماياتنىكنىڭ ئاستى ئۇچى تەگگۈدەك قىلىپ پول ئۈستىگە يىيتىپ قويىدۇ . بىر نەچچە مىنۇت ئۆتكەندىن كىيىن ، ماياتنىكنىڭ قۇم ئۈستىدە قالدۇرغان ئىزى ئەسلىدىكى يۆنۈلۈشتىن ئىغىپ كىتىدۇ ۋە قۇم يۈزىدە ئىككى دانە قارىمۇ – قارشى چوققىلىق سىكتۇر ھاسىل بولىدۇ . . فۇكو كۆز ئالدىدىكى بۇ غەلىتە ھادىسە ئۈستىدە توختىماي ئويلىنۇپ ئاخىرى ئۇنىڭ تىگىگە يىتىدۇ . يەنى : يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىندىغانلىقىنى بايقايدۇ .   
2) كىچە بىلەن كۈندۈز قانداق شەكىللەنگەن   ؟
كىچە بىلەن كۈندۈز يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىشىدىن شەكىللىنىدۇ  . يەر شارىنىڭ قوياشقا قارىغان تەرىپى كۈندۈز ، قوياشقا قارىمىغان تەرىپى كىچە بولىدۇ .
3) كىچىك توپنى يەر شارى ، قولچىراقنى قوياش دەپ قاراپ ، توپنى ئايلاندۇرغاندا ، بىيجىڭ بىلەن پارىژ 72-بەتتىكى رەسىمدە كۆرسەتكەن ئورۇندا تۇرغاندا ، بىيجىڭدا سەھەر بولامدۇ ياكى گوگوم بولامدۇ   ؟
گوگوم بولىدۇ . يەر شارىنىڭ ئايلىنىش يۆنۈلۈشى غەرىپتىن شەرىققە قارىتا بولغاچقا توپنى غەرىپتىن شەرىققە قارىتىپ ئايلاندۇرغاندا پارىژ بىلەن بىيجىڭنىڭ ۋاقىت پەرقى 5 سائەت بولىدۇ  . پارىژدا سائەت 12بولغاندا بىيجىڭدا سائەت 19 بولىدۇ ، سائەت 19 بولسا ئەلۋەتتە گوگوم چۈشكەن ۋاقىتقا توغىرا كىلىدۇ .
دوسكا لاھىيەسى :
(5) يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىندىغانلىقىنى ئىسپاتلاش
  (6) سەھەرمۇ ياكى گوگوم ۋاختىمۇ  
ئوقۇتۇش قورالى : گولوبۇس ، توپ ، قول چىراق ، قىستۇرما رەسىم  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
گولوبۇس ، توپ ، قول چىراق قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : كىتىۋاتقان ئاپتۇمۇبىل ئەينىكىدىن سىرىتقا قارىغاندا ، يولنىڭ ئىككى قاسنىقىدىكى دەرەخلەر قانداق كۆرۈنىدۇ ؟
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  

5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   ( 31 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : (7) قايسى تاڭنى ئەڭ بۇرۇن كۈتۈۋالىدۇ    (8) قۇتۇپ رايۇنىدا كۈندۈز نېمە ئۈچۈن شۇنچە ئۇزۇن بولىدۇ  
ئوقۇتۇش نىشانى : يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا توختىماي ئايلىندىغانلىقىنى كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ يەر شارىنىڭ ئۆزئوقىدا ئايلىنىشىدىن شەكىللىندىغانلىقىنى ئەستە ساقلىۋىلىش  . ( موھىم نوقتا )
ۋاقىتنى قەدىرلەش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ ئۈگۈنۈش ، ئىلىم –پەنگە ئىشىنىش ، مىللەتلەر ئىتتىپاق ئۆتۈش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ .( موھىم نوقتا )
كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىپ تۇردىغانلىقى ھەققىدىكى چۈشەنچىگە ئىگە بولۇش ، تەجىربىگە ئاساسەن سەھەر ياكى گوگوم ۋاختىغا ھۆكۈم قىلالايدىغان بولۇش.
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا توختىماي ئايلىندىغانلىقىنى كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ يەر شارىنىڭ ئۆزئوقىدا ئايلىنىشىدىن شەكىللىندىغانلىقىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا كىچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىپ تۇردىغانلىقى ھەققىدىكى چۈشەنچىگە ئىگە بولۇش ، تەجىربىگە ئاساسەن سەھەر ياكى گوگوم ۋاختىغا ھۆكۈم قىلالايدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىتنى قەدىرلەش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ ئۈگۈنۈش ، ۋەتىنىنى خەلقىنى سۆيۈش ، مىللەتلەر ئىتتىپاق ئۆتۈش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) فۇكو كىم ؟ ئۇ نېمىنى ئىسپاتلىغان ؟
ئۇ فىزىكا ئالىمى بولۇپ  يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىندىغانلىقىنى بايقىغان كىشى  .   
2) كىچە بىلەن كۈندۈز قانداق شەكىللەنگەن   ؟
كىچە بىلەن كۈندۈز يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىشىدىن شەكىللىنىدۇ  . يەر شارىنىڭ قوياشقا قارىغان تەرىپى كۈندۈز ، قوياشقا قارىمىغان تەرىپى كىچە بولىدۇ .
3) كىچىك توپنى يەر شارى ، قولچىراقنى قوياش دەپ قاراپ ، توپنى ئايلاندۇرغاندا ، بىيجىڭ بىلەن پارىژ 72-بەتتىكى رەسىمدە كۆرسەتكەن ئورۇندا تۇرغاندا ، بىيجىڭدا سەھەر بولامدۇ ياكى گوگوم بولامدۇ   ؟
گوگوم بولىدۇ . يەر شارىنىڭ ئايلىنىش يۆنۈلۈشى غەرىپتىن شەرىققە قارىتا بولغاچقا توپنى غەرىپتىن شەرىققە قارىتىپ ئايلاندۇرغاندا پارىژ بىلەن بىيجىڭنىڭ ۋاقىت پەرقى 5 سائەت بولىدۇ  . پارىژدا سائەت 12بولغاندا بىيجىڭدا سائەت 19 بولىدۇ ، سائەت 19 بولسا ئەلۋەتتە گوگوم چۈشكەن ۋاقىتقا توغىرا كىلىدۇ .
بىر كۈن ئىچىدە بىيجىڭ ، ئۈرۈمچىدىن ئىبارەت ئىككى شەھەر ئىچىدە قايسىسى تاڭنى ئەڭ بۇرۇن كۈتىۋالىدۇ ؟ كۈن چىقىش ۋاختى تەخمىنەن قانچە سائەت پەرىق قىلىدۇ ؟
بىر كۈن ئىچىدە بىيجىڭ تاڭنى ئەڭ بۇرۇن كۈتىۋالىدۇ . كۈن چىقىش ۋاختى تەخمىنەن 2 سائەت پەرىق قىلىدۇ .
بىيجىڭ ۋاختى دىگەن نېمە ؟
ئىلىمىزدىكى ھەر قايسى جايلارنىڭ ۋاختىنى بىرلىككە كەلتۈرۈپ خىزمە ت، ئۈگۈنۈش ۋە قاتناش ئىشلىرىغا قولايلىق يارتىش ئۈچۈن ئىلمىز پايتەختىمىز بىيجىڭ جايلاشقان شەرقى 8رايۇننىڭ ۋاختىنى بىرلىككە كەلگەن ئۆلچەملىك ۋاقىت قىلىپ قوللۇنۇپ ئۇنى بىيجىڭ ۋاختى دەپ ئاتىغان .
يەر شارىدىكى ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ يىڭى يىللىق قوڭغىراق ساداسى بىرلا ۋاقىتتا چىلنامدۇ  ؟ نېمە ئۈچۈن ؟
بىرلا ۋاقىتتا چىلىنمايدۇ . چۈنكى ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ جايلاشقان ئورنى ئوخشاش ئەمەس بولۇپ ئۇلار ئوخشاش بولمىغان ۋاقىت رايۇنىدا . شۇڭا بىرلا ۋاقىتتا چىلىنمايدۇ .
قۇتۇپ رايۇنىدا كۈندۈز نېمە ئۈچۈن شۇنچە ئۇزۇن بولىدۇ  ؟
قۇتۇپ رايۇنىدا كۈن نۇرىنىڭ چۈشۈش ۋاختى ئۇزۇن بولغاچقا كۈندۈز ئۇزۇن بولىدۇ .
دوسكا لاھىيەسى :
(7) قايسى تاڭنى ئەڭ بۇرۇن كۈتۈۋالىدۇ    (8) قۇتۇپ رايۇنىدا كۈندۈز نېمە ئۈچۈن شۇنچە ئۇزۇن بولىدۇ
ئوقۇتۇش قورالى : گولوبۇس ، توپ ، قول چىراق ، قىستۇرما رەسىم  قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
گولوبۇس ، توپ ، قول چىراق قاتارلىقلارنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : كىتىۋاتقان ئاپتۇمۇبىل ئەينىكىدىن سىرىتقا قارىغاندا ، يولنىڭ ئىككى قاسنىقىدىكى دەرەخلەر قانداق كۆرۈنىدۇ ؟
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  

5- يىللىق ئىلىم- پەن
ۋاختى :     2016 -يىلى   -ئاينىڭ  -كۈنى   ( 32 - سائەتلىك دەرىس )
دەرىس ئۆتكۈچى  :  ئىبراھىمجان ئىمىن
دەرس تېمىسى : (9) يەر شارىدا نىمە ئۈچۈن تۆت پەسىل بولىدۇ     (10) كىچە –كۈندۈز ، تۆت پەسىل ۋە ھايۋان ئۆسۈملۈكلەر   
ئوقۇتۇش نىشانى : 4پەسىلنىڭ شەكىللىنىشىنى ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنىڭ كىچە –كۈندۈز 4پەسىل بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى ئەستە ساقلىۋىلىش.( موھىم نوقتا )
تىرشىپ ئۈگۈنۈش ،  ئاتئىزىمچىلاردىن بولۇش  ، ئىلىم-پەنگە ئىشىنىش توغىرسىدا ئىددىيىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ .   ( موھىم نوقتا )
تۆت پەسىلنىڭ شەكىللىنىش سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈپ بىرەلەيدىغان بولۇش . (قىيىن  نوقتا )
ئۈگۈنۈش ھالەت تەھلىلى  : ئوقۇغۇچىلار ئوقۇتقۇچىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋە ئۆزى مۇستەقىل ھالدا  4پەسىلنىڭ شەكىللىنىشىنى ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنىڭ كىچە –كۈندۈز 4پەسىل بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى ئۆز چۈشەنچىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ دەرىسنىڭ ئاساسى مەزمۇنىنى ھەمكارلىشىپ ئۈگۈنۈش ئۇسۇلى بويىچە ئىگەللەش ئىلىپ بىرىلىدۇ .
ئوقۇتۇش قەدەم باسقۇچى :
بىرىنجى باسقۇچ: سىناق ئىلىش ئارقىلىق ئۆتۈلگەن دەرىسنىڭ ئۆزلىشىشىنى سىناش  .
ئىككىنچى باسقۇچ: ئوقۇغۇچىلارنىڭ يىڭى دەرىسكە بولغان قىزىقىشىنى ، ۋە قايسى ئۇسۇلنى قوللانسا ئۈنۈمگە ئىرىشكىلى بولدىغانلىقىنى سىناش .
ئۈچۈنجى باسقۇچ : ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس مەزمۇنىنى چۈشەنگەن – چۈشەنمىگەنلىگىنى ئىغزاكى سۇئال سوراش ئارقىلىق  سىناش .  
تۆتىنجى باسقۇچ : نىشاننى سىناش ئىلىپ بىرىش ، يەنى بوش ئورۇننى تولدۇرۇش ، توغرا – خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىش ، قىسقىچە جاۋاپ بىرىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللنۇش  .
نىشاننى سىناش ئۇسۇلى : سۇئال سوراش ، تەجىربىگە تەشكىللەش ، تاپشۇرۇق ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىقلار
ئوقۇتۇش ۋە ئۆگىنىشنىڭ كونكىرىت پائالىيەت شەكلى :  ئوقۇتقۇچى ، ئوقوغۇچىلارغا كىتاپتىكى مەزمۇن دائىرىسى بويىنچە سۆزلەپ چۈشەندۈرۈپ بولۇنغاندىن كېيىن ، ئۈلگە كۆرسىتىش شەكلى بويىنچە ئوقوغۇچىلارنىڭ  ئەمەلىي مەشغۇلاتىغا يېتەكچىلىك قىلىنىدۇ ۋە تەجىرىبە ئىشلەپ دەرىس مەزمۇنى تەجىرىبە يەكۈنىگە ئاساسەن كەلتۈرۈلۈپ چىقىلىدۇ . دەرىستىن كىيىن گورۇپپىلار بويىچە ئوقۇغۇچىلار مۇستەقىل ھالدا تۆت پەسىلنىڭ شەكىللىنىش سەۋەبى ھەققىدىكى چۈشەنچىگە ئىگە بولۇش ، تەجىربىگە ئاساسەن سەھەر ياكى گوگوم ۋاختىغا ھۆكۈم قىلالايدىغان بولۇش تەجىربىگە ئاساسەن  ئىيتىپ بىقىشقا تەشكىللىنىدۇ . شۇنداقلا ئوقۇغۇچىلارغا ۋاقىتنى قەدىرلەش ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ ئۈگۈنۈش ، ۋەتىنىنى خەلقىنى سۆيۈش ، مىللەتلەر ئىتتىپاق ئۆتۈش توغىرسىدا ئىديىۋى تەربىيە بىرىلىدۇ ۋە شۇ ھەقتە چۈشەنچىگە ئىگە قىلنىدۇ .  
ئۈگۈنۈش جەريانى :
1) قوياش نۇرى شىمالى يىرىم شارغا تىك چۈشكەندە ، جەنۇبى يىرىم شارغا يانتۇ چۈشەمدۇ  ؟
قوياش نۇرى جەنۇبى يىرىم شارغا تىك چۈشكەندە ، شىمالىي يىرىم شارغا يانتۇ چۈشىدۇ .   
2) قوياش نۇرى ئىكۋاتۇرغا تىك چۈشكەندە جەنۇبى يىرىم شار بىلەن شىمالى يىرىم شارغا تىك چۈشەمدۇ –يانتۇ چۈشەمدۇ ؟
قوياش نۇرى ئىكۋاتۇرغا تىك چۈشكەندە جەنۇبى يىرىم شار بىلەن شىمالى يىرىم شارغا ھەم تىك چۈشىدۇ ھەم يانتۇ چۈشىدۇ .
3) تۆت پەسىل قانداق شەكىللەنگەن ؟
يەر شارىنىڭ قوياش ئەتراپىدا ئايلىنىش جەريانىدا يەر ئوقى دائىم يانتۇ بولىدۇ . لىكىن يۆنۈلۈشى باشتىن – ئاخىر ئۆزگەرمەيدۇ . شۇڭا يەر شارىنىڭ ئوخشاش بىر جايدا بىر يىل ئىچىدە بەزىدە كۈن نۇرى تىك چۈشىدۇ . يەر يۈزىنىڭ قوبۇل قىلغان ئىسسىقلىقى كۆپ ، ئىقلىمى ئىسسىق بولىدۇ . بەزىدە كۈن نۇرى يانتۇ چۈشىدۇ ، يەر يۈزىنىڭ قوبۇل قىلدىغان ئىسسىقلىقى ئاز ، ئىقلىمى سوغۇق بولىدۇ . بۇ ئەتىياز ، ياز ، كۈز ، قىشتىن ئىبارەت تۆت پەسىلنىڭ ئۆزگىرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ .
4) تۆت پەسىلدىكى ئۆزگىرىشلەر ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ئۆسۈشىگە قانداق تەسىر كۆرسىتىدۇ ؟
تۆت پەسىلدىكى ئۆزگۈرۈشلەر ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ئۆسۈشىگە زور تەسىر كۆرسىتىدۇ . ئەتىياز پەسلىدە مىۋلەر چىچەكلەيدۇ ، مەجنۇنتاللار يىشىللىققا پۈركىنىدۇ . بارلىق مەۋجۇداتلار ئۈنۈپ چىقىدۇ . ھايۋانلارمۇ قىشلىق ئۇيقۇسىدىن ئويغىنىدۇ . ياز پەسلىدە كۈن قىززىپ زىرائەتلەر ئۆسۈپ يىتىلىدۇ ، ئارپا ، بۇغداي دولقۇنلايدۇ . ئۇچار قۇشلار ئۇياقتىن – بۇياققا ئۇچۇپ يۈرۈيدۇ . كۈز پەسلىدە ھاۋا سالقىن بولۇپ ئەتىگەن – ئاخشىمى شەبنەم چۈشىدۇ . شاللار سارغىيىپ مىۋە-چىۋلەر پىشىپ مەي باغلايدۇ .قۇشلار كۆچۈشكە باشلايدۇ . قىش پەسلىدە ھاۋا سوغۇق بولۇپ ، يەر توڭلايدۇ ، قىرۇ چۈشىدۇ ، مۇز قاتىدۇ ، قار ياغىدۇ . بەزى ھايۋانلار قىشلىق ئۇيقۇغا كىرىدۇ .
4) تۆت پەسىلدىكى ئۆزگىرىشلەر ئىنسانلارغا قانداق تەسىر كۆرسىتىدۇ ؟
تۆت پەسىلدىكى ئۆزگىرىشلەر ئىنسانلارغا زور تەسىر كۆرسىتىدۇ . ئەتىيازدا ھاۋا ئىللىشقا باشلايدۇ ، يىلىڭ كىينىمىز . ئەتىيازلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللىنىمىز .  يازدا نىپىز كىينىمىز ، ھاۋا قىززىپ كىتىدۇ ، ئادەملەر ئاسانلا ھىرىپ – چارچايدۇ ، لىكىن روھى كۆتىرەڭگۈ بولىدۇ .  كۈز ۋە قىشتا ھاۋا سوغۇق بولىدۇ ، قىلىن كىينىمىز ھەركەت قىلىش قولايسىز بولىدۇ .
دوسكا لاھىيەسى :
(9) يەر شارىدا نىمە ئۈچۈن تۆت پەسىل بولىدۇ     (10) كىچە –كۈندۈز ، تۆت پەسىل ۋە ھايۋان ئۆسۈملۈكلەر
ئوقۇتۇش قورالى : ئۈچ شار مودىلى قاتارلىقلار   .
ئوقۇتۇش قورالىنىڭ ئىشلىتىلىشى :
ئۈچ شار مودىلىنى كۆرىدۇ ۋە دەرىس مەزمۇنىنى دەلىللەش مەخسىتىدە كۈزۈتۈش ئىلىپ بىرىلىدۇ  .
تاپشۇرۇق : كىتىۋاتقان ئاپتۇمۇبىل ئەينىكىدىن سىرىتقا قارىغاندا ، يولنىڭ ئىككى قاسنىقىدىكى دەرەخلەر قانداق كۆرۈنىدۇ ؟
ئوقۇتۇشتىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش :



دەرس ئۆتكۈچى :        
دەرس تەستىقلىغۇچى ئىمزاسى:  
完                                      

yasinwoxor

ھەقىقەتەن جاپا تارتىپ ياخشى ماتىريال يوللاپسىز ، رەھمەت سىزگە