ئەتتىرگۈل تارخ بلوگى

版权声明：转载时请以超链接形式标明文章原始出处和作者信息及本声明
logs/39791815.html

ﺋﯩﻤﯩﻦ ﺗﯘﺭﺳﯘﻥ
ﻛﯩﺮﯨﺸﻤﻪ
1 - ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ ﭼﯜﺷﯩﻨﯜﻙ
ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻲ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﯟﺍﺗﻘﺎﻥ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘﺳﻰ ﺋﻪﺭﻩﺏ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ . ﺑﯘ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘ < ﺭﻭﻧﺎﻕ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ > ، < ﺋﺎﯓ - ﭘﯩﻜﺮﻯ ﺋﯧﭽﯩﻠﻐﺎﻥ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﺗﯜﭖ ﺳﯚﺯ < ﻣﻪﺩﺩﻩﻥ > ﺩﯨﻦ ﺗﯜﺭﻟﻪﻧﮕﻪﻥ ؛ ﺑﯘ ﺳﯚﺯﻧﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﺪﺍ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪﻥ < ﻣﺪﻳﻨﻪ > ﺳﯚﺯﻯ < ﺷﻪﮬﻪﺭ > ، < ﻣﻪﺭﻛﯩﺰﯨﻲ ﺷﻪﮬﻪﺭ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻨﻰ ﺋﯩﭙﺎﺩﯨﻠﻪﻳﺪﯗ . ﺑﯘ ﺳﯚﺯﻧﯩﯔ ﺳﯜﭘﻪﺕ ﺷﻪﻛﻠﻰ < ﻣﺪﻧﻰ > ( ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻲ ) ﺑﻮﻟﺴﺎ ، < ﺷﻪﮬﻪﺭﻟﯩﻚ > ، < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ > ﻣﻪﻧﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ، ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﻩﻙ < ﻛﯚﭼﻤﻪﻥ > ، < ﺑﻪﺩﻩﯞﯨﻲ > ﻧﯩﯔ ﻣﯘﻗﺎﺑﯩﻠﻰ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩ < ﺗﯘﺭﺍﻗﻠﯩﻖ > ، < ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺍﻗﻼﺷﻘﺎﻥ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ . ﺋﻪﺭﻩﺑﭽﯩﺪﻩ ﺑﻮﻟﺴﺎ < ﻣﻪﺩﻩﻧﻰ > ﺳﯚﺯﻯ < ﺟﯩﻨﺎﺋﻰ > ﻧﯩﯔ ﻣﯘﻗﺎﺑﯩﻠﻰ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩ < ﺧﻪﻟﻖ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﻯ > ، < ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺕ ﺩﻩﯞﺍﮔﻪﺭﻟﯩﻚ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﻯ > ﻧﻰ ﺋﺎﯕﻠﯩﺘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘﺳﯩﺪﯗﺭ ( ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، < ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺪﻧﻰ > - ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺕ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ، < ﺩﻏﻮﻯ ﻣﺪﻧﻰ > -ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺕ ﮬﻪﻕ ﺗﻪﻟﻪﭖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ، < ﺍﻟﺨﻖ ﺍﻟﻤﺪﻧﻰ > - ﺧﻪﻟﻖ ﮬﻮﻗﯘﻗﻰ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﯩﻼﺭ )
( ﺑﻪﺯﻯ ﺳﯚﺯﻟﻪﺭﻧﻰ ﺋﻪﺭﻩﭘﭽﻪ ﻧﯘﺳﺨﯩﺴﻰ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﻛﯩﺮﮔﯜﺯﯛﺵ ﻣﯜﻣﻜﯩﻦ ﺑﻮﻟﻤﺎﻱ ﻗﺎﻟﺪﻯ ، ﻛﻪﭼﯜﺭﯛﯕﻼﺭ - ﺗﯩﻤﺎ ﻳﻮﻟﻠﯩﻐﯘﭼﯩﺪﯨﻦ )
ﻟﯧﻜﯩﻦ ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻲ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﺑﯘ ﺳﯚﺯ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﻣﻪﻧﯩﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪﻧﻼ ﭼﻪﻛﻠﯩﻨﯩﭗ ، < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ﯞﻩ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺳﯜﭘﻪﺕ ﺷﻪﻛﻠﻰ < ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻲ > ﺳﯜﭘﻪﺗﺪﺍﺵ ﺷﻪﻛﻠﻰ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ > ﺗﻪﺭﯨﺰﺩﯨﻼ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﯟﺍﺗﯩﺪﯗ .
ﺧﻪﻧﺰﯗ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﯞﻩ ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﺎ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻤﯘ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ﻧﯩﯔ ﺳﯚﺯﻟﯚﻙ ﻣﻪﻧﯩﺴﻰ ﻳﯘﻗﯘﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﭼﯜﺷﻪﻧﭽﯩﮕﻪ ﻳﺎﻧﺪﯨﺸﯩﺪﯗ . ﺧﻪﻧﺰﯗ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ < 文化 < )ۋېنخۇا ( 文明 > ( ۋېنمىڭ) دىگەن ئىككى سۆز بار ، ئىككىلا سۆز ) 文 ۋېن  - نەقىش، ﺑﺎﺭﻣﺎﻗﺘﯩﻜﻰ ﺋﻪﺕ ﺳﯩﺰﯨﻘﻠﯩﺮﻯ ، ﻳﯧﺰﯨﻖ ، ﺋﻪﺩﻩﭖ - ﺋﯘﺩﯗﻡ ، ﭘﺎﺳﺎﮬﻪﺕ ، ﻣﯜﻟﻜﯩﻲ { ﮬﻪﺭﺑﯩﻲ ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﻣﯘﻗﺎﺑﯩﻠﻰ } ) ﺩﯨﻦ ﺗﯜﺭﻟﻪﻧﮕﻪﻥ . ﺑﯘ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺳﯚﺯﺩﯨﻦ < ﯞﯦﻨﻤﯩﯔ > ﺗﯚﺕ ﺧﯩﻞ ﻣﻪﻧﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ : 1 - ﭘﻪﻗﻪﺕ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ﻧﯩﻼ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ ( ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﻣﺎﺩﺩﯨﻲ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ، ﻣﻪﻧﯩﯟﯨﻲ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺩﯨﮕﻪﻧﺪﻩﻙ ) ؛ 2 - ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻼﺭ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﯩﺪﻩ < ﻳﺎﯞﺍﻳﯩﻠﯩﻖ > ﻳﺎﻛﻰ < ﯞﻩﮬﺸﯩﻴﻠﯩﻚ > ﻧﯩﯔ ﻣﯘﻗﺎﺑﯩﻠﻰ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺕ ﮬﺎﻟﯩﺘﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ ( ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻲ ﻳﺎﻛﻰ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺕ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ ﺩﻩﯞﯨﺮ ﺩﯨﮕﻪﻧﺪﻩﻙ ) ؛ 3 - < ﻳﯧﯖﯩﻠﯩﻖ > ، < ﺟﻪﺩﯨﺪﻟﯩﻚ > ، < ﻳﯧﯖﯩﭽﻪ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻠﻪﺭﻧﯩﻤﯘ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ . ( ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﺑﺎﻟﺪﯗﺭﻗﻰ ﭼﺎﻏﻼﺭﺩﺍ ، ﺯﺍﻣﺎﻧﯩﯟﯨﻲ ﺗﯩﻴﺎﺗﯩﺮ ﻳﯧﯖﻰ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﺪﺍ ، ﺩﯨﺮﺍﻣﺎ ﺗﯩﻴﺎﺗﯩﺮﯨﻨﻰ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻲ ﺋﻮﻳﯘﻥ > - ﯞﯦﻨﻤﯩﯖﺸﻰ ، ﻳﯧﯖﯩﭽﻪ ﺗﻮﻳﻨﻰ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻲ ﺗﻮﻱ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ ؛ 4 - < ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﻠﯩﻚ > ، < ﺋﻪﺩﻩﭘﻠﯩﻚ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ . < ﯞﯦﻦ ﺧﯘﺍ > ﺳﯚﺯﻯ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﮔﻪﻧﺪﯨﻦ ﺗﺎﺷﻘﯩﺮﻯ < ﺋﺎﺩﺩﯨﻲ ﺳﺎﯞﺍﺕ > ، < ﺑﯩﻠﯩﻢ - ﺳﻪﯞﯨﻴﻪ > ﯞﻩ < ﺋﻪﺩﻩﭖ ﺋﯜﮔﯩﺘﯩﺶ > ﻳﻪﻧﻰ < ﺗﻪﺳﯩﺮﻟﻪﻧﺪﯛﺭﯛﺵ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻠﻪﺭﻧﯩﻤﯘ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ .
ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﺎ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻤﯘ Cvilization ( ﺳﯟﯨﻠﺰﺍﺗﺴﯩﻴﻪ ) Culture ( ﻛﯘﻟﺘﯘﺭ ) ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘ ﺑﺎﺭ . ﺋﯩﻜﻜﯩﻼ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ﻛﻪ ﺩﺍﺋﯩﺮ ﺋﯘﻗﯘﻣﻼﺭﻧﻰ ﺋﺎﯕﻠﯩﺘﯩﺪﯗ . < ﺳﯟﯨﻠﺰﺍﺗﺴﯩﻴﻪ > ﮬﻪﺭ ﺑﯩﺮ ﺋﯩﺠﺘﯩﺌﺎﺋﻰ - ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻲ ﻓﻮﺭﻣﺎﺗﺴﯩﻴﻪﻧﯩﯔ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﻰ ﯞﻩ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻲ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﻘﺎ ﺋﯧﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﺴﯩﻨﻰ ﺋﯩﭙﺎﺩﯨﻠﻪﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺳﯚﺯ ﺑﻮﻟﯘﭖ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ، < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ > ﺩﯨﮕﻪﻧﮕﻪ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ . ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺟﯘﯕﮕﻮ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﯩﺘﻰ ، ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﮔﯩﺮﯨﻚ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﯩﺘﻰ ، ﻳﺎﯞﺍﻳﯩﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻠﯩﻚ ﺩﯨﮕﻪﻧﺪﻩﻙ . ﺑﯘ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘ < ﺭﻭﻧﺎﻕ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ > ، < ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ > < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻠﻪﺷﻜﻪﻥ > ﻣﻪﻧﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ Civil ( ﺳﯩﯟﯨﻞ ) ﺳﯚﺯﯨﺪﯨﻦ ﺗﯜﺭﻟﻪﻧﮕﻪﻥ . Culture ( ﻛﯘﻟﺘﯘﺭ ) ﺳﯚﺯﻯ ﺑﻮﻟﺴﺎ < ﺗﯧﺮﯨﻘﭽﯩﻠﯩﻖ > ، < ﮬﻪﻳﺪﻩﺵ - ﺋﯧﻜﯩﺶ > ، < ﺗﯧﺮﯨﻠﻐﯘ - ﺯﯨﺮﺍﺋﻪﺕ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺗﯜﭖ ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﯖﯩﻴﯩﭗ ، < ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺕ > ، < ﺋﺎﯓ - ﺑﯩﻠﯩﻢ > ، < ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻪ - ﭘﻪﺭﯞﯨﺶ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻠﻪﺭﻧﯩﻤﯘ ﺋﺎﯕﻠﯩﺘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ؛ ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﺸﻰ ﺩﺍﯞﺍﻣﯩﺪﺍ ، ﺑﯘ ﺳﯚﺯ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ، < ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺕ > ( ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻲ ﺳﻪﯞﯨﻴﻪ ) ﺋﯘﻗﯘﻣﯩﻨﯩﻤﯘ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، < ﻛﯧﯟﻩﺯ ﺗﯧﺮﯨﺶ > ، < ﺋﻮﺭﻣﺎﻥ ﺋﯚﺳﺘﯜﺭﯛﺵ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﮔﻪﻧﺪﻩ Cultured ( ﻛﯘﻟﺘﯘﺭﯦﺪ ) ، Cultivated ( ﻛﯘﻟﺘﯩﯟﺍﺗﯧﺪ ) ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﻩ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ . < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ، < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ > ، < ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺕ > ﺋﯘﻗﯘﻣﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﺎﯕﻼﺗﻘﺎﻧﺪﺍ Cultural ( ﻛﯘﻟﺘﯘﺭﺍﻝ ) ، Culture ( ﻛﯘﻟﺘﯘﺭ ) ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﻩ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ .
ﻟﯘﻏﻪﺕ ﻛﯧﺘﺎﭘﻠﯩﺮﯨﺪﺍ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ﻧﯩﯔ ﺗﻪﺑﯩﺮﻯ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ . < ﻛﻪﯓ ﻣﻪﻧﯩﺪﻩ ﺋﯧﻴﺘﻘﺎﻧﺪﺍ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻼﺭ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺋﻪﻣﯩﻠﯩﻴﯩﺘﻰ ﺟﻪﺭﻳﺎﻧﯩﺪﺍ ﻳﺎﺭﯨﺘﯩﻠﻐﺎﻥ ﻣﺎﺩﺩﯨﻲ ﯞﻩ ﻣﻪﻧﯩﯟﯨﻲ ﺑﺎﻳﻠﯩﻘﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻳﯩﻐﯩﻨﺪﯨﺴﻰ ﺩﯨﻤﻪﻛﺘﯘﺭ ؛ ﺗﺎﺭ ﻣﻪﻧﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻴﺘﻘﺎﻧﺪﺍ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺋﯩﺪﻭﻟﻮﮔﯩﻴﯩﺴﻰ ﯞﻩ ﺷﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺗﯜﺯﯛﻡ ﯞﻩ ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﯩﻲ ﺋﺎﭘﺎﺭﺍﺗﻼﺭ ﺩﯨﻤﻪﻛﺘﯘﺭ > ﺑﯘ ﺗﻪﺑﯩﺮﻟﻪﺭﮔﻪ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﺪﺍ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺑﯩﺮ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﮬﺎﺩﯨﺴﻪ . ﮬﻪﺭ ﺑﯩﺮ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺋﯚﺯﯨﮕﻪ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﭗ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﯩﺘﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﻣﺎﺩﺩﯨﻲ ﺋﯩﺸﻠﻪﭘﭽﯩﻘﯩﺮﯨﻠﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺭﺍﯞﺍﺟﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺭﺍﯞﺍﺟﻠﯩﻨﯩﭗ ﺑﺎﺭﯨﺪﯗ . < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ﺋﯩﺪﻭﻟﻮﮔﯩﻴﻪ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩ ﺑﻮﻟﺴﺎ ، ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﻲ ﯞﻩ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻨﯩﯔ ﺋﯩﻨﻜﺎﺳﯩﺪﯗﺭ . ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﻲ ﯞﻩ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻐﺎ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻛﯚﺭﺳﯩﺘﯩﺪﯗ .
ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﺎ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩﻠﯩﺮﻯ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ < ﺳﻮﺗﺴﯩﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺗﯩﺴﻰ > ﮬﻪﻡ < ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺗﯩﺴﻰ > ﺩﻩﭖ ﻧﺎﻡ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ ﺗﯩﻴﻠﻮﺭ ( Edward B Tylor ) 1877 - ﻳﯩﻠﻰ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ < ﺋﯩﭙﺘﯩﺪﺍﺋﻰ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ > ( Primitir Culture ) ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻛﯩﺘﺎﯞﯨﺪﺍ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﻩﻳﺪﯗ : < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ - ﺑﯩﻠﯩﻢ ، ﺋﯩﺘﯩﻘﺎﺩ ، ﺳﻪﻧﺌﻪﺕ ، ﻗﺎﻧﻮﻥ ، ﺋﻪﺧﻼﻕ ، ﺋﺎﺩﻩﺗﻠﻪﺭﻧﻰ ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﻩﻙ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺕ ﺋﻪﺯﺍﺳﻰ ﺋﯧﺮﯨﺸﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﮬﻪﺭﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﺋﯩﻘﺘﯩﺪﺍﺭﻧﻰ ﺋﯚﺯ ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ ﺋﺎﻟﯩﺪﯗ . >
ﺋﺎﻣﯩﺮﯨﻜﺎ ﺋﻮﺧﯩﺌﻮ ﺷﯩﺘﺎﺗﻠﯩﻖ ﺋﯘﻧﯟﯦﺮﺳﯩﺘﯩﺘﻰ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﻣﻪﺭﻛﯩﺰﯨﻨﯩﯔ ﻣﯘﺩﯨﺮﻯ ، ﭘﺮﻭﻓﯧﺴﺴﻮﺭ ﭼﯧﻦ ﺟﻮﯕﭙﯧﯔ 1982 - ﻳﯩﻠﻰ 3 - ﺋﺎﻳﺪﺍ ، ﯞﯗﺧﻪﻥ ﺳﻮﺗﺴﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﻛﯘﺭﺳﯩﺪﺍ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ ﻣﻪﺧﺴﯘﺱ ﺋﯧﻠﻤﯩﻲ ﺩﻭﻛﻼﺗﯩﺪﺍ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﺴﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﻛﻪﯓ ﺗﻮﺧﺘﯩﻠﯩﭗ ، ﻣﯘﻧﯘ ﻣﻪﺯﻣﯘﻧﻼﺭﻧﻰ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ : 1 - ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﯜﮔﯩﻨﯩﺶ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﮬﺎﺳﯩﻞ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﻪﺭ ﺑﻪﺩﻩﻥ ﺗﯜﺯﯛﻟﯜﺵ ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﻣﻪﻳﺪﯗ ؛ 2 - ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺑﯩﺮ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ، ﻳﻪﻧﻰ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺗﻜﻪ ﺋﻮﺭﺗﺎﻕ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ . ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﻣﻤﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﯞﻩﭘﭙﯩﻘﯩﻴﯩﺘﯩﺪﯗﺭ ﯞﻩ ﺋﺎﻣﻤﯩﻨﯩﯔ ﺋﻮﺭﺗﺎﻕ ﺋﯩﻠﻜﯩﺪﻩ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ ؛ 3 - ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﺩﻩﺗﺘﻪ ﺗﯩﻤﺴﺎﻟﭽﺎﻥ ( ﺳﯩﻤﯟﻭﻟﻠﯘﻕ ) ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ . ﺑﯩﺮﯨﻨﺠﯩﺪﯨﻦ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﺗﯩﻠﺪﯗﺭ ؛ ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﺠﯩﺪﯨﻦ ، ﮬﻪﺭ ﺑﯩﺮ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻐﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ، ﺭﻩﯕﻠﻪﺭﮔﻪ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻠﯩﺮﯨﻤﯘ ﺋﻮﺧﺸﺎﺵ ﺑﻮﻟﻤﺎﻳﺪﯗ ؛ 4 - ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﯘﻳﻐﯘﻧﻠﯩﻨﯩﺸﭽﺎﻥ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ ، ﭼﯜﻧﻜﻰ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﻳﺎﺷﺎﺷﻨﻰ ﯞﻩ ﮬﺎﻳﺎﺗﻨﻰ ﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﺩﺍﯞﺍﻣﻼﺷﺘﯘﺭﯗﺷﻨﻰ ﺋﯧﻴﺘﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﺪﯗ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯚﺯ ﮬﺎﻳﺎﺗﯩﻨﻰ ﺳﺎﻗﻼﺷﺘﯩﻜﻰ ﺑﯩﺮﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮ ﻗﻮﺭﺍﻟﻰ ؛ 5 - ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﻳﯩﻐﯩﻨﺪﺍ ( ﺑﯩﺮ ﭘﯜﺗﯜﻧﻠﯜﻛﻜﻪ ﻣﯘﺟﻪﺳﺴﻪﻣﻠﻪﺷﺘﯜﺭﮔﯜﭼﻰ ) ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ . ﺑﯩﻠﯩﻢ ، ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩ ، ﺳﻪﻧﺌﻪﺕ ، ﻗﺎﻧﻮﻥ ، ﺋﻪﺧﻼﻕ ﯞﻩ ﺋﺎﺩﻩﺗﻠﻪﺭ ﺑﯩﺮ - ﺑﯩﺮﯨﮕﻪ ﺗﺎﺳﺎﺩﺩﯨﭙﯩﻲ ﺑﺎﻏﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻤﺎﻳﺪﯗ . ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩ ﺋﺎﺩﻩﺗﺘﻪ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﺎﺳﻠﯩﺸﯩﺪﯗ . ﺑﯩﺮ ﺧﯩﻞ ﺋﯩﺘﯩﻘﺎﺩ ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﻪ ﺑﯩﺮ ﺧﯩﻞ ﺳﻪﻧﺌﻪﺗﻨﻰ ﺭﺍﯞﺍﺟﻼﻧﺪﯗﺭﯗﺷﻘﺎ ﻳﺎﺭﺩﻩﻡ ﺑﯧﺮﯨﺪﯗ . ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﻗﺎﻧﻮﻥ - ﺗﯜﺯﯛﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﮬﯩﻤﺎﻳﻪ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ . ﺋﯚﺭﯨﭗ - ﺋﺎﺩﻩﺗﻤﯘ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﻗﺎﻧﻮﻥ - ﺗﯜﺯﯛﻣﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮﯨﺪﻩ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻠﻠﯩﺸﯩﺪﯗ .
ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺕ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺩﯨﻤﻪﻛﺘﯘﺭ . < ﺋﯩﻨﺴﺎﻥ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﯩﺸﯩﻤﯩﺰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻪﯓ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻤﯩﺰ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﺎﻥ > ( ﻑ . ﺋﯧﻨﮕﯩﻠﯩﺲ ) . ﺑﯩﺮﻩﺭ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﻳﺎﻛﻰ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﯩﺘﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﯩﺶ ﺋﯜﭼﯜﻥ ، ﺧﯩﻠﻤﯘ ﺧﯩﻞ ﭘﻪﻧﻠﻪﺭﮔﻪ ﻣﯘﺭﺍﺟﻪﺕ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ . ﺑﯘﻧﯩﯖﺪﺍ ﺋﺎﻟﺪﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﺭﺧﻮﻟﯘﮔﯩﻴﻪ ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪﮔﻪ ، ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﺳﻮﺗﺴﯩﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪﮔﻪ ، ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻖ ﯞﻩ ﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﻘﺎ ﺗﺎﻳﯩﻨﯩﻤﯩﺰ . ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻖ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺑﻪﺯﻯ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﯚﺗﻜﻪﻥ ﺗﺎﺭﯨﺨﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﮬﺎﻟﻘﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯩﺴﭙﺎﺗﻼﺷﻘﺎ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ . ﺗﯩﻞ ﯞﻩ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮﺭ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺑﯩﺮﻩﺭ ﺧﻪﻟﻘﻨﯩﯔ ﺋﻪﯓ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯧﻨﯩﻘﻼﺵ ﻣﯜﻣﻜﯩﻦ . ﮔﯩﺮﻣﺎﻧﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎﺱ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺳﯧﻠﯩﺸﺘﯘﺭﻣﺎ ﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﭽﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮﻯ ﻳﺎﻛﻮﺏ ﮔﺮﯨﻤﯩﻢ ( 1863 - 1785 ) ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﯨﮕﻪﻥ < ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ ﺗﯩﻠﯩﻤﯩﺰ ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻤﯩﺰﺩﯗﺭ > ، < ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﮬﺎﻟﻪﺗﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﺩﺍﺋﯩﺮ ﺳﯚﯕﻪﻙ ، ﻗﻮﺭﺍﻝ ﯞﻩ ﻗﻪﺑﺮﯨﻠﻪﺭﮔﻪ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﺪﺍ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﺟﺎﻧﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﺩﻩﻟﯩﻞ ﺑﺎﺭ ، ﺋﯘ - ﺗﯩﻠﺪﯗﺭ . >
ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻘﯩﻲ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﺎ ﺋﻪﮬﻤﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﻨﻰ ﺋﺎﻟﺴﺎﻕ ، ﺑﯘ ﭘﻪﻥ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺗﺎﺭﻣﻪﻗﻘﺎ ﺑﯚﻟﯜﻧﮕﻪﻥ : ﺑﯩﺮﻯ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﺴﻰ . ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﺴﻰ ( Culturanalanthropology ) ﻧﯩﯔ ﺋﻪﯓ ﺋﺎﺳﺎﺳﻠﯩﻖ ﯞﻩﺯﯨﭙﯩﺴﻰ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﻪﺭﺩﯨﻜﻰ ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﻪﺭ ﯞﻩ ﺋﻮﺧﺸﺎﺷﻠﯩﻘﻼﺭ ﮬﻪﻡ ﺑﯘ ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻮﺧﺸﺎﺷﻠﯩﻘﻼﺭﻧﯩﯔ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﯩﺶ ﺳﻪﯞﻩﺑﯩﻨﻰ ﺗﻪﺗﺘﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﯘﺭ . ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺭﺍ - ﺑﺎﺭﺍ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﺴﻰ ( socialanthropology ) ﺋﺎﻳﺮﯨﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ . ﺑﯘ ﭘﻪﻥ ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﻪ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﻘﺎ ﺩﺍﺋﯩﺮ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﻨﻰ ﺋﺎﺳﺎﺱ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ . ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﺴﺎ ، ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻖ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ، ﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻖ ﯞﻩ ﺋﺎﺭﺧﯧﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﯩﻨﻰ ﻧﯘﻗﺘﺎ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ . ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪﺳﻰ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﯩﺘﻰ ( ﻳﻪﺭ ﻳﯜﺯﯨﺪﯨﻜﻰ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻪﺭ ) ﻧﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﻨﻰ ﻣﻪﻗﺴﻪﺩ ﻗﯩﻠﺴﯩﻤﯘ ، ﺋﻪﻣﯩﻠﯩﻴﻪﺗﺘﻪ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﻧﺘﺮﻭﭘﻮﻟﻮﮔﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﯟﺍﺗﻘﯩﻨﻰ ﺋﯩﺸﻠﻪﭘﭽﯩﻘﯩﺮﯨﺶ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺗﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﻪﺭ ﻧﯘﻗﺘﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﺋﻮﯞﭼﯩﻠﯩﻖ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﻰ ، ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﻠﯩﻚ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﻰ ، ﻓﯩﺌﻮﺩﺍﻟﻠﯩﻖ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺕ ﺩﯨﻴﯩﻠﮕﻪﻥ ﺋﯜﭺ ﺧﯩﻞ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﺘﯩﻨﻼ ﺋﯩﺒﺎﺭﻩﺕ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻛﻪﻟﺪﻯ . ﮬﺎﻟﺒﯘﻛﻰ ، ﺋﺎﺭﺧﯧﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺗﯧﭙﯩﻨﺪﯨﻼﺭﻏﺎ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ، ﭘﻮﻟﯩﺌﺎﻧﺘﻮﻟﯩﮕﯩﻴﻪ ﯞﻩ ﺋﯧﺘﻨﻮﮔﯩﺮﺍﻓﯩﻴﻪ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩﻠﯩﺮﻯ ﺑﻪﺩﻩﯞﯨﻴﻠﻪﺭﺩﻩ ، ﮬﻪﺗﺘﺎ ﻳﺎﯞﺍﻳﯩﻼﺭﺩﯨﻤﯘ ﺋﯚﺯﻟﯩﺮﯨﮕﻪ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﭗ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻠﻪﺭ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﯧﻨﯩﻘﻼﭖ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ . ﺷﯘﯕﺎ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻨﻰ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﻳﺎﯞﺍﻳﯩﻠﯩﻘﺘﯩﻦ ﺋﺎﻳﺮﯨﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻧﻠﯩﻐﯩﻨﯩﯔ ﭼﻮﯓ ﭼﯩﮕﺮﯨﺴﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ ، ﺩﻩﭖ ﻣﯘﺗﻠﻪﻗﻠﻪﺷﺘﯜﺭﮔﯩﻠﻰ ﺑﻮﻟﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﺪﻯ .
ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﯞﻩ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺩﻩﯞﯨﺮﮔﻪ ﻣﻪﻧﺴﯜﭖ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﮕﯩﻨﻰ ﺋﯧﻨﯩﻘﻼﺵ ﺋﯜﭼﯜﻥ ، ﺋﺎﯞﯞﺍﻝ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﻗﺎﺗﻠﯩﻤﻰ > ( ﻳﺎﻛﻰ < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﻗﻪﯞﯨﺘﻰ > ) ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﻪﻧﺪﯛﺭﯨﻠﯩﺪﯗ . < ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﻗﺎﺗﻠﯩﻤﻰ > ﺋﺎﺭﺧﯧﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘﺳﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﻗﻪﺩﯨﻤﻘﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ ﭘﺎﺋﺎﻟﯩﻴﻪﺕ ﺋﯩﺰﻟﯩﺮﻯ ، ﻗﺎﻟﺪﯗﻕ ﺋﻪﺷﻴﺎﻟﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﻮﺭﮔﺎﻧﯩﻚ ﻣﺎﺩﺩﯨﻼﺭﺩﯨﻦ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﺪﯛﺭﮔﻪﻥ ﺩﯙﯞﻩ ( ﻳﯩﻐﯩﻠﻤﺎ ) ﻗﺎﺗﻠﯩﻤﯩﺪﯗﺭ . ﮬﻪﺭ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﺗﻼﻡ ( ﻗﻪﯞﻩﺕ ) ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺩﻩﯞﯨﺮﻧﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ . ﺧﻪﻟﻖ ﺋﺎﻣﻤﯩﺴﻰ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ < ﻳﻪﺗﺘﻪ ﻗﺎﺕ ﺋﺎﺳﻤﺎﻥ > ( ﺋﯩﺴﻼﻣﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﻯ < ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﻗﺎﺕ ﻳﻪﺭ > ، < ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﻗﺎﺕ ﺋﺎﺳﻤﺎﻥ > ) ﺩﯨﮕﻪﻥ ﭼﯜﺷﻪﻧﭽﯩﻤﯘ ﮬﻪﺭﮔﯩﺰ ﺧﯩﻴﺎﻟﻰ ﭼﯜﺷﻪﻧﭽﻪ ﺋﻪﻣﻪﺱ . ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﻗﺎﺗﻠﯩﻤﯩﺪﯨﻜﻰ ﻧﻪﺭﺳﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﯞﻩ ﻗﺎﺗﻤﯘ - ﻗﺎﺕ ﺑﯧﺴﯩﻠﯩﺶ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺗﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﻗﺎﺭﺍﭖ ، ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺕ ﭘﺎﺋﺎﻟﯩﻴﻪﺕ ﺋﯩﺰﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﮬﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﻗﺎﺗﻠﯩﻤﯩﺪﯨﻜﻰ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﻣﻪﺯﻣﯘﻧﯩﻨﻰ ﯞﻩ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﭗ ﺩﻩﯞﺭﯨﻨﻰ ﺑﻪﻟﮕﯜﻟﻪﺷﻜﻪ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ .
ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺋﯩﺰﭼﯩﻠﻠﯩﻘﻰ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ . ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﻰ ﻣﺎﺩﺩﯨﻲ ﺋﯩﺸﻠﻪﭘﭽﯩﻘﯩﺮﯨﺶ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺋﯩﺰﭼﯩﻠﻠﯩﻘﻰ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺋﯩﺰﭼﯩﻠﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﺪﯗﺭ .
ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺑﯩﺮ ﺧﯩﻞ ﺑﻮﻟﻤﺎﻱ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ . ﻳﻪﺭ ﻳﯜﺯﯨﻨﯩﯔ ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﺟﺎﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﺎﺷﺎﭖ ﺋﯩﺰ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻼﺭ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﺑﻮﻟﻐﯩﻨﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ، ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﻰ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺕ ﺳﻪﯞﯨﻴﯩﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﯨﻠﯩﻜﻠﯩﺮﻯ ﺋﻮﺧﺸﺎﺵ ﺑﻮﻟﻤﺎﻳﺪﯗ . ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻼﺭ ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪﺭﮔﻪ ﺋﺎﻳﺮﯨﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﺋﺎﻳﺮﯨﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﻯ ، ﻣﻪﻟﯜﻡ ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺯﯗﻧﯩﻼﺭﺩﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺋﻮﺭﺗﺎﻗﻠﯩﻘﻠﯩﺮﻯ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ ، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﯘﺷﻰ ﯞﻩ ﺭﺍﯞﺍﺟﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ﺋﺎﺭﻗﯩﺴﯩﺪﺍ ، ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺧﯘﺳﯘﺳﯩﻴﻪﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﯜﺳﻠﻪﻧﮕﻪﻥ . ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺗﯜﺳﻨﯩﯔ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ﯞﻩ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺋﻪﻥ - ﺋﻪﻧﻪ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪﻥ . ﺷﯘﯕﺎ ، ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺑﯩﺮﻟﯩﻚ ، ﮬﺎﻛﯩﻤﯩﻴﻪﺕ ﺑﯩﺮﻟﯩﮕﻰ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺋﻪﻝ - ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﻪﺗﻨﯩﯔ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﯩﺘﻰ ﺑﻮﻟﻐﯩﻨﯩﺪﻩﻙ ، ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺗﯜﺳﻠﯩﻨﯩﺶ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﺧﺎﺱ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﯩﺘﯩﻤﯘ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ . ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺋﯩﺪﯦﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪ ﻣﻪﻧﯩﺴﻰ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﺑﻮﻟﺴﺎ ، ﺑﯩﺮ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺧﯩﻞ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﯩﺘﻰ ، ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﻰ ﺗﯜﺯﯛﻡ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﯨﻤﯘ ﺑﯩﺮ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺧﯩﻞ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﯩﺘﻰ ﺑﻮﻟﯩﺸﻰ ﻣﯜﻣﻜﯩﻦ . ﺑﯘﻻﺭ ﺑﯩﺮ - ﺑﯩﺮﯨﻨﻰ ﭼﻪﺗﻜﻪ ﻗﺎﻗﻤﺎﻳﺪﯗ ، ﺋﻪﻛﺴﯩﭽﻪ ﺗﻪﻗﻪﺯﺯﺍ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ .
ﺑﯩﺮﯨﻨﺠﻰ ﺑﺎﭖ
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻣﺎﻛﺎﻧﻠﯩﺮﻯ
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻘﻰ ﺋﺎﺗﺎ - ﺑﻮﯞﯨﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﯞﻩ ﺋﯚﺳﯜﺵ ، ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺗﻠﯩﺸﯩﺶ - ﺳﯩﯖﯩﺸﯩﺶ ﯞﻩ ﺋﺎﯞﯗﺵ ﻏﯘﻟﺪﺍﺵ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺋﯘﻳﯘﺷﻘﺎﻥ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﺎﺭﺧﯧﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺗﯧﭙﯩﻨﺪﯨﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ، ﺗﺎﺭﯨﺨﻲ - ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻣﻪﻧﺒﻪﺋﻪﻟﻪﺭﮔﻪ ﮬﻪﻡ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ - ﺳﯧﻠﯩﺸﺘﯘﺭﻣﺎ ﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻖ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺑﯩﻨﺎﺋﻪﻥ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺑﯚﻟﻪﻛﻜﻪ ﻳﻪﻧﻰ ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻨﻰ ﻣﻪﺭﻛﻪﺯ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﮬﺎﻟﺪﺍ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺑﯚﻟﻪﻙ ، ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ ﺑﯚﻟﻪﻙ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﻳﺮﯨﺶ ﻣﯜﻣﻜﯩﻦ . ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺑﯚﻟﻪﻛﻜﻪ ﻛﯩﺮﯨﺪﯨﻐﺎﻥ ﻗﻪﺩﯨﻤﻘﯩﻲ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﺧﯘﺍﯕﺨﯥ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﯨﻜﻰ ﺟﺎﻳﻼﺭﺩﺍ ، ﺑﺎﻳﻘﺎﻟﺪﯨﻦ ﺗﺎﻛﻰ ﻛﺎﺳﭙﯩﻴﻐﯩﭽﻪ ﺳﻮﺯﯗﻟﻐﺎﻥ ﻛﻪﯓ ﺯﯨﻤﯩﻨﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﺩﯗﺭ ؛ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ ﺑﯚﻟﻪﻛﻜﻪ ﻛﯩﺮﯨﺪﯨﻐﺎﻥ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻍ ﺗﯩﺰﻣﯩﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪﺍ ، ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ، ﻛﯚﻛﻨﯘﺭﺩﯨﻦ ﻛﯚﻛﺌﺎﺭﺕ - ﻗﺎﺭﺍ ﻗﯘﺭﯗﻣﻐﯩﭽﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻧﯩﯔ ﻛﯧﻨﺪﯨﻚ ﺯﯗﻧﯩﺴﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﺩﯗﺭ . ﺑﯘ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺑﯚﻟﻪﻛﻜﻪ ﻛﯩﺮﮔﻪﻥ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺑﻪﺯﯨﻠﯩﺮﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺑﯩﯟﺍﺳﺘﻪ ﺗﯧﮕﻰ - ﺗﻪﮬﺘﯩﻨﻰ ﺗﻪﺷﻜﯩﻞ ﻗﯩﻠﺴﺎ ، ﺑﻪﺯﯨﻠﯩﺮﻯ ﯞﺍﺳﺘﯩﻠﯩﻚ ﺗﯧﮕﻰ - ﺗﻪﮬﺘﻰ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻨﯩﺪﯗ . ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻛﻪﯕﺮﻯ ﺯﯨﻤﯩﻨﺪﺍ ﺋﺎﺭﯨﻼﺵ - ﻗﯘﺭﺍﺵ ﻳﺎﺷﺎﭖ ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﻗﺎﺗﻠﯩﻤﯩﻨﻰ ﺗﻪﺷﻜﯩﻞ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﺋﻪﻟﯟﺍﻥ - ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﺋﯘﺭﯗﻕ - ﻗﻪﺑﯩﻠﻪ ، ﺋﯘﻟﯘﺱ - ﺋﯩﻠﻪﺗﻠﻪﺭ ﮬﻪﺭ ﺯﺍﻣﺎﻥ ، ﮬﻪﺭ ﻣﺎﻛﺎﻧﺪﺍ ﺋﯚﺯﻟﯩﺮﻯ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﻗﻮﺷﻨﯩﻠﯩﺮﻯ ﻳﺎﻛﻰ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﯩﭽﯩﻼﺭ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﻗﻮﻳﯘﻟﻐﺎﻥ ﺧﯩﻠﻤﯘ -ﺧﯩﻞ ﻧﺎﻣﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﮔﺎﮬﯩﺪﺍ ﺑﯩﺮ ﺋﯘﻟﯘﺱ - ﻗﻪﯞﯨﻤﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﯩﺮﻗﺎﻧﭽﻪ ﺧﯩﻞ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ .
ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﻼﺭﺩﺍ < ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﻰ ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﻪ ﺗﺎﺳﺎﺩﯨﭙﯩﻲ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ، ﺋﺎﯕﻠﯩﻖ ﺗﺎﻟﻼﭖ ﻗﻮﻳﯘﻟﻤﯩﻐﺎﻧﯩﺪﻯ . ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﺋﯚﺯﻯ ﺋﯚﺯﯨﮕﻪ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﺎﺷﻘﯩﭽﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﮬﺎﻟﺪﺍ ، ﻗﻮﺷﻨﺎ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﻣﻪﺯﻛﯘﺭ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﮕﻪ ﺑﯧﺮﯨﻠﮕﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﺎﺭﺍ - ﺑﺎﺭﺍ ﺷﯘ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﺩﺍﺋﯩﻤﯩﻲ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻻﺗﺘﻰ . ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﮬﺎﺩﯨﺴﯩﻠﻪﺭ ﻛﯚﭖ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺗﯘﺭﺍﺗﺘﻰ > ( ﻑ .ﺋﯧﻨﮕﯧﻠﺲ )

1 . ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ
( 1 ) ﺩﻯ ، ﺩﯨﻠﻰ ، ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ *
ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻣﻪﻧﺒﻪﺋﻪﻟﻪﺭﺩﻩ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺸﯩﭽﻪ ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﯩﺮﻯ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﻼﺭﺩﺍ < ﻗﯩﺰﯨﻞ ﺩﻯ > ، < ﺩﻯ > ، < ﺩﯨﻠﻰ > ، < ﮔﺎﯞﺟﯜﻱ ، ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻣﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﻪﻳﺖ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ . ﺑﯘ ﻧﺎﻣﻼﺭ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺗﯜﺯﻟﻪﯕﻠﯩﻜﺘﯩﻜﻰ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪﺭ ﻳﺎﻛﻰ ﻏﻪﺭﺏ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﯩﭽﯩﻠﯩﺮﻯ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﻗﻮﻳﯘﻟﻐﺎﻥ ﻧﺎﻣﻼﺭ ﯞﻩ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﯚﺯ ﻧﺎﻣﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻗﯩﺴﻘﺎﺭﺗﯩﻠﻤﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﻮﻟﯘﺷﻰ ﻣﯜﻣﻜﯩﻦ .
ﺑﻪﺯﻯ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻛﯩﺘﺎﭘﻼﺭﺩﺍ ، ﺷﺎﯓ ﺩﻩﯞﺭﻯ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪﺩﯨﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 18 --- 11 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﻪﺭ ) ﻧﯩﯔ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﻜﻰ ﯞﺍﻗﯩﺘﻠﯩﺮﯨﺪﺍ < ﺩﻩﻧﻠﯚ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﻪﻳﺖ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ . ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺑﯘ ﻧﺎﻡ < ﺩﻳﻪﻧﻠﻴﻪﻥ > ﺩﻩﭘﻤﯘ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ . ﻳﯘﻩﻥ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺋﻪﺩﯨﭗ ﻳﺎﻟﻠﯘﻍ ﺟﯘﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﺰﺍﮬﻠﯩﺸﯩﭽﻪ < ﺩﻳﻪﻧﻠﻴﻪﻥ > --- < ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ > ﻧﯩﯔ ﺋﻮﻗﯘﻟﯘﺷﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ < ﺩﯨﻠﻰ > ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﮬﺎﯕﺪﺍﺵ ﺋﯩﻜﻪﻥ . ﺩﯨﻤﻪﻙ < ﺩﯨﻠﻰ > ﻗﯩﺴﻘﺎﺭﺗﯩﻠﯩﭗ < ﺩﻯ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ : < ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ > ﺑﻮﻟﺴﺎ < ﺩﯨﻠﻰ > ﺩﯨﻦ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ .
< ﺋﯘ ﺯﺍﻣﺎﻧﻼﺭﺩﺍ ﭼﯩﻦ ، ﺟﯩﻦ ﺑﻪﮔﻠﯩﻜﻠﯩﺮﻯ ﭼﯩﮕﺮﺍ ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﺋﯩﺪﻯ . ﺟﯩﻦ ﺑﯧﮕﻰ ﯞﯦﻨﮕﻮﯓ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪﺩﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 636 --- 625 - ﻳﯩﻠﻼﺭ ) ﯞﺍﻗﺘﯩﺪﺍ ، ﺭﻭﯓ ، ﺩﯨﻼﺭ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺩﻩﺭﻳﺎ ﺑﻮﻳﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻟﻮ ﺋﺎﺭﯨﻠﯩﻘﯩﺪﺍ ﻣﺎﻛﺎﻧﻼﺷﻘﺎﻥ ، ﺋﯘﻻﺭ ﻗﯩﺰﯨﻞ ﺩﻯ ، ﺋﺎﻕ ﺩﻯ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ >
ﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﺗﯜﺭﻯ ﻛﯚﭖ ﺑﻮﻟﯘﭖ ( < ﭼﯜﻧﭽﻴﯘ .ﯜﭺ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﺴﻰ > ﺩﻩ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺸﯩﭽﻪ ) ، ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﺋﯜﭺ ﺧﯩﻠﻐﺎ ﺑﯚﻟﯜﻧﮕﻪﻥ : ﺑﯩﺮﻯ ﻗﯩﺰﯨﻞ ﺩﯨﻼﺭ ، ﺑﯩﺮﻯ ﺋﺎﻕ ﺩﯨﻼﺭ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮﻯ ﺋﺎﯞﺍﻡ ﺩﯨﻼﺭ . < ﻗﯩﺰﯨﻞ ﺩﻯ > ﺩﯨﻴﯩﻠﮕﻪﻧﻠﻪﺭ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺋﻮﺗﻼﻗﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻐﺎ ﺟﺎﻳﻼﺷﻘﺎﻥ ﺩﯨﻼﺭﻧﻰ ، < ﺋﺎﻕ ﺩﻯ > ﺩﯨﻴﯩﻠﮕﻪﻧﻠﻪﺭ ﺋﻮﺗﻼﻗﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﮕﻪ ﺟﺎﻳﻼﺷﻘﺎﻥ ﺩﯨﻼﺭﻧﻰ ﻛﯚﺭﺳﻪﺗﺴﻪ ﻛﯧﺮﻩﻙ . ﺋﺎ ﺩﯨﻼﺭ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺷﻪﻧﺸﯩﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯧﮕﯩﺰ ﺗﯜﺯﻟﻪﯕﻠﯩﻜﺘﻪ ﮬﻪﻡ ﺟﯩﻦ ﺑﻪﮔﻠﯩﮕﯩﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﺳﻪﻧﺸﻰ ، ﺧﯧﺒﯧﻴﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻝ ، ﺷﻪﺭﻕ ﯞﻩ ﻏﻪﺭﯨﭗ ﺗﻪﺭﻩﭘﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻤﯘ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﺭﻭﯓ ، ﺩﯨﻼﺭ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﺋﯘﻻﺭ ﺋﺎﻕ ﺩﻯ ﻗﯩﺰﯨﻞ ﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﺩﺍﺋﯩﺮﯨﺴﯩﮕﻪ ﻛﯩﺮﻣﻪﻱ ( < ﭼﯜﻧﭽﻴﯘ > ﯞﻩ < ﻧﻮﻡ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﻠﯩﺮﻯ > ﺩﻩ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺸﯩﭽﻪ ) ، < ﺋﺎﯞﺍﻡ ﺩﯨﻼﺭ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 670 --- 660 - ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﮬﺎﺩﯨﺴﻪﻟﻪﺭﺩﻩ ﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﭼﻮﯓ ﺑﯩﺮ ﺑﯚﻟﯩﻜﻰ < ﺳﯘﺑﺎﻥ > ( ﺋﯧﮭﺘﯩﻤﺎﻝ < ﺳﯘﭘﺎﺭ / ﺳﯘﯞﺍﺭ > ) ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ؛ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ < ﻟﻴﯘ ﺧﯘ > ، ﺋﯜﭼﯩﻨﭽﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ < ﺗﯜﻙ - ﺳﯩﻦ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ .
< ﻟﻮﯓ ( ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﮔﻪﻧﺴﯘ ) ﻧﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻗﯩﺴﻤﯩﺪﺍ ﻣﻴﻪﻥ ﺟﯘ ، ﭼﯜﻧﺮﻭﯓ ، ﺩﻩﻳﻴﯜﻩﻥ ﺭﻭﯕﻠﯩﺮﻯ ﺑﺎﺭ . ﺋﯘﻻﺭ ﮬﻪﺭﻗﺎﻳﺴﻰ ﺟﯩﻠﻐﯩﻼﺭﻏﺎ ﺗﺎﺭﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ، ﺋﯚﺯ ﺑﻪﮔﻠﯩﺮﻯ ﺑﺎﺭ . ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﻪ ﻳﯩﻐﯩﻠﻐﺎﻧﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺋﯘﺭﯗﻕ - ﺋﺎﻳﻤﺎﻗﻠﯩﺮﻯ 100 ﺧﯩﻠﺪﯨﻦ ﺋﺎﺷﯩﺪﯗ ، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﮬﺎﻟﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﺮ - ﺑﯩﺮﯨﮕﻪ ﺋﻮﺧﺸﯩﻤﺎﻳﺪﯗ >
ﺧﯘﺍﯕﺨﯥ ﯞﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﯞﻩ ﻳﯘﻗﯘﺭﻯ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺩﻯ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﭽﯩﻠﯩﻚ ﮬﺎﻟﯩﺘﯩﺪﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﭼﯜﻧﭽﻴﯘ ﺯﺍﻣﺎﻧﯩﺴﯩﺪﺍ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪﺩﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 770 --- 476 - ﻳﯩﻠﻼﺭ ) ﺭﻭﯓ ، ﺩﯨﻼﺭ ﺋﺎﺭﯨﻠﯩﺸﯩﭗ ﻣﺎﻛﺎﻧﻼﺷﻘﺎﻥ . ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﭼﯩﺪﯨﺮﻟﯩﻖ ﺋﺎﻳﻤﺎﻗﻼﺭ ﺩﯨﻴﯩﻠﮕﻪﻥ ، ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﻠﯩﻜﺘﯩﻦ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺍﻗﻼﺷﻤﯩﻐﺎﻥ . ﺑﻪﺯﯨﻠﯩﺮﻯ ﺧﯘﺩﺩﯨﻲ ﺧﯘﺍ ﺷﻴﺎ ( ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﯩﺘﯩﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺸﻰ ) ﻻﺭﺩﻩﻙ ﺷﻪﮬﻪﺭ - ﻗﻮﺭﻏﺎﻧﻼﺭﺩﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺩﻯ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺗﯘﺭﺍﻟﻐﯘﻟﯩﺮﻯ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻣﺎﻛﺎﻧﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﻰ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﻰ ﺧﯘﺍ ﺷﻴﺎﻧﯩﯔ ﻓﯩﺌﻮﺩﺍﻟﻠﯩﻖ ﺗﯜﺯﯛﻣﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺧﯧﻠﻰ ﻳﯜﻛﺴﻪﻟﮕﻪﻥ ، ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﻩﻙ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺷﻴﺎﻧﯩﯔ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﯩﺘﯩﮕﯩﻤﯘ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮﻯ ﺳﯩﯖﮕﻪﻥ .
ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﻗﯩﯟﯨﺘﻰ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻠﺮﺩﺍ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺪﯗ : ﺟﯩﻦ ﺑﻪﮔﻠﯩﮕﯩﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﺍ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 7 - ﺋﻪﺳﯩﺮﺩﻩ ) ﻟﯩﻦ ﺧﯘ --- ﻟﯘﻓﻪﻥ ؛ ﻳﻪﻥ ﺑﻪﮔﻠﯩﮕﯩﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﺍ ﺷﻪﺭﻗﻰ ﺧﯘ - ﺗﺎﻍ ﺭﯗﯕﻠﯩﺮﻯ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﺪﻯ ؛ ﺷﯘ ﺯﺍﻣﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﯩﺮﻯ ﻣﻪﺯﻛﯘﺭ ﺭﯗﯕﻼﺭﻧﻰ < ﺧﯘ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﺪﻯ . ﺟﯩﻦ ﯞﻩ ﻳﻪﻥ ﺑﻪﮔﻠﯩﻜﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮﺍﻧﻠﯩﺮﻯ ﺷﯩﻤﺎﻟﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻧﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻦ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻨﯩﺪﯗ . ﺑﯩﺮ ﭼﺎﻏﻼﺭﺩﺍ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﻧﺎﻡ ﻣﯩﯔ ﻳﯩﻠﻼﺭﻏﯩﭽﻪ ﺩﺍﯞﺍﻡ ﻗﯩﻠﯩﯟﻩﺭﮔﻪﻥ ، ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔ < ﺧﯘ > ( ﻏﯘﺯ ) ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺸﻰ ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﺎﻥ .
ﻳﯩﻐﯩﻠﯩﻖ ﺩﻩﯞﺭﻯ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 8 --- 5 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﻪﺭ ) ﺩﻩ ، ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺩﯨﻼﺭ < ﻟﯩﻨﺨﯘ > ﯞﻩ < ﻟﯘﻓﻪﻥ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻣﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺋﯘﻟﯘﺱ ﮔﯘﺭﯗﮬﯩﻨﻰ ﺗﻪﺷﻜﯩﻞ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ . ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﯨﻜﻰ < ﻟﯩﻨﺨﯘ > ﻻﺭ ﺧﯧﺘﺎﯞ ( ﺧﯘﺍﯕﺨﯥ ﻗﻮﻟﺘﯘﻏﻰ ) ﺩﺍ ، ﻟﯘﻓﻪﻥ ﺋﯘﻟﯘﺳﻰ ﺟﯩﻦ ﺑﻪﮔﻠﯩﻜﻰ ( ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺳﻪﻧﺸﯩﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﻪﮔﻠﯩﻚ ) ﻧﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﺪﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . < ﻟﯩﻦ ﺧﯘ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﻳﯧﻐﯩﻠﯩﻖ ﯞﻩ ﺧﻪﻥ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﯩﻠﻪﺭ ﺧﻪﺕ ﺋﺎﻻﻗﻪﻟﯩﺮﯨﺪﻩ ﻗﯩﺴﻘﺎﺭﺗﯩﭗ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ ﻧﺎﻣﺪﯗﺭ . ﺋﻪﺳﻠﻰ ﻧﺎﻣﻰ < ﺩﻩﻥ ﻟﯩﻦ > ﻳﺎﻛﻰ ﺩﻳﻪﻧﻠﻴﻪﻥ > ﺋﯩﺪﻯ . ﺩﯨﻤﻪﻙ < ﻟﯩﻦ ﺧﯘ > -- < ﺩﻩﻧﻠﯩﻦ ﺧﯘ > ﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻗﯩﺴﻘﺎﺭﺗﯩﻠﻤﯩﺴﻰ . ﺑﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻣﻪﻟﯘﻣﻜﻰ ، < ﺩﻯ ، ﺩﯨﻠﻰ ، ﺩﻳﻪﻧﻠﻴﻪﻥ ، ﺩﻩﻧﻠﯚ ، ﺩﻩﻧﻠﯩﻦ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻣﻼﺭ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﮔﯘﺭﯗﮬﯩﻨﯩﯔ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﻰ .
ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯜﭺ ﺋﻪﺳﯩﺮ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﻪﯞﻻﺩﻯ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﮕﻰ ، ﺩﯨﻼﺭ ( ﻳﺎﻛﻰ ﺩﯨﻠﻰ ﻻﺭ ) ﻗﯩﺰﯨﻞ ﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﻪﯞﻻﺩﻯ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﮕﯩﻨﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻼﺭ ﺋﯩﺴﭙﺎﺗﻼﻳﺪﯗ . ﺑﻪﺯﻯ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﻼﺭ < ﻗﯩﺰﯨﻞ ﺩﯨﻼﺭ ﺳﯩﺒﯩﺮﯨﻴﻪ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﺟﻪﻧﯘﭘﻘﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺋﯘﻟﯘﺱ > ﺩﻩﭖ ﻗﺎﺭﺍﻳﺪﯗ .
ﺋﺎﺭﺧﯧﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﻣﺎﺗﯩﺮﯨﻴﺎﻟﻼﺭ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻣﻪﻧﺒﻪﺋﻪﻟﻪﺭﻣﯘ ﻳﯩﻦ ، ﺷﺎﯓ ﺩﻩﯞﯨﺮﻟﯩﺮﻯ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 14 --- 11 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﻪﺭ ) ﺩﻩ ﯞﻩ ﺟﯘﻧﯩﯔ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﻜﻰ ﭼﺎﻏﻠﯩﺮﻯ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 11 --- 9 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﻪﺭ ) ﺩﻩ ﺷﯩﻤﺎﻟﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﺭﯗﻕ - ﺋﺎﻳﻤﺎﻗﻼﺭﺩﯨﻦ ﺟﻪﻧﯘﭘﻘﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﻠﻪﺭﻣﯘ ، ﺧﯘﺍﯕﺨﯧﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﯨﻦ ﻳﻪﻧﯩﻤﯘ ﺷﯩﻤﺎﻟﻐﺎ ﻛﻪﺗﻜﻪﻧﻠﯩﺮﯨﻤﯘ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﮕﯩﻨﻰ ﺋﯩﺴﭙﺎﺗﻼﻳﺪﯗ . ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 12 --- 7 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﻪﺭﺩﻩ ، ﻣﯩﺲ ﺩﻩﯞﺭﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ ﺑﺎﺳﻘﯘﭼﯩﺪﺍ ، ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺗﯜﺯﻟﻪﯕﻠﯩﻜﺘﯩﻜﻰ ﺯﻭﺭ ﺗﯜﺭﻛﯜﻡ ﺷﯩﻤﺎﻟﻐﺎ ﺳﯜﺭﯛﻟﯜﭖ ، ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ ﺳﯩﺒﯩﺮﯨﻴﻪﮔﻪ ﻛﯚﭼﻜﻪﻥ ؛ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺩﯨﻼﺭﻣﯘ ﺟﻪﻧﯘﭖ ﺗﻪﺭﻩﭘﻜﻪ ﻛﯚﭼﯜﭖ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪﮔﻠﯩﻜﻨﻰ ﻗﯘﺭﻏﺎﻥ . ﻗﯩﺰﯨﻞ ، ﺋﺎﻕ ﯞﻩ ﺋﺎﯞﺍﻡ ﺩﯨﻼﺭ ﺋﺎﺭﯨﻼﺵ - ﻗﯘﺭﺍﺵ ﺑﻮﻟﯘﭖ < ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﺩﻯ > ﺩﻩﭘﻤﯘ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ .
ﺩﯨﻠﻰ ﻳﺎﻛﻰ ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭ ﺯﺍﻣﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯚﺗﯜﺷﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﯞﻩ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻗﯩﺴﯩﻤﻼﺭﻏﺎ ﺑﯚﻟﯜﻧﮕﻪﻥ . ﺑﯘﻻﺭ ﺋﯩﺮﻗﯩﻲ - ﺟﯩﻨﺴﯩﻲ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻧﻮﻗﯘﻝ ﺑﯩﺮ ﺋﯩﺮﯨﻘﻘﺎ ﻣﻪﻧﺴﯜﭖ ﺋﻪﻣﻪﺱ ﺋﯩﺪﻯ . ﺑﺎﻟﺪﯗﺭ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭ ( ﻳﻪﻧﻰ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭ ) ﻏﺎ ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﯩﺪﻟﯩﻖ ﺋﺎﻣﯩﻠﻼﺭ ﺳﯩﯖﮕﻪﻥ ﺑﻮﻟﺴﺎ ، ﻛﯚﭖ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﯧﺪ ﮬﯩﺴﺎﭘﻼﻧﻐﺎﻥ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﻮﺷﯘﻟﯘﺵ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺴﯩﺪﻩ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 8 --- 3 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﻪﺭﺩﻩ ، ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﯧﺪﻟﯩﻖ ﺋﺎﻻﻣﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺯﻻﭖ ، ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﯧﺪﻟﯩﻖ ﺋﺎﻻﻣﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﻛﯚﭘﻪﻳﮕﻪﻥ .
ﮬﯘﻥ ﺋﯧﻤﭙﯩﺮﯨﻴﯩﺴﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ، ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭ ﻣﻪﺯﻛﯜﺭ ﺋﯧﻤﭙﯩﺮﯨﻴﯩﮕﻪ ﻗﺎﺭﺍﻡ ﺑﻪﮔﻠﯩﻚ ﺋﯩﺪﻯ . ﮬﯘﻥ ﻗﻮﺷﯘﻧﻠﯩﺮﻯ ﺗﻪﺭﻛﯩﯟﯨﺪﻩ ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ ﻗﻮﺷﯘﻧﯩﻤﯘ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﺪﻯ . ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺧﻪﻥ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ، ﮬﯘﻥ ﺋﯧﻤﭙﯩﺮﯨﻴﯩﺴﻰ ﺗﺎﺭﯨﻤﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﺑﻘﻐﺎ ﻛﯧﯖﻪﻳﮕﻪﻧﺪﻩ ، 100 ﻣﯩﯔ ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ ﺋﯘﺩﯗﻥ ( ﺧﻮﺗﻪﻥ ) ﺗﻪﺭﻩﭘﻜﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ ، ﺷﯘ ﻳﻪﺭﻟﻪﺭﺩﻩ ﺗﯘﺭﯗﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﮬﯘﻥ ﺋﯧﻤﭙﯩﺮﯨﻴﯩﺴﯩﺪﻩ ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﯞﻩ ﻛﯜﭼﻠﯜﻙ ﺑﻪﮔﻠﯩﻜﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮﻯ ﺋﯩﺪﻯ . ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺋﯘﺭﯗﻕ - ﺋﺎﻳﻤﺎﻗﻼﺭﺩﯨﻦ ﺗﻪﺭﻛﯩﭗ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ ﯞﻩ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﻪﯕﺮﻯ ﺯﯨﻤﯩﻨﻐﺎ ﺗﺎﺭﻗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ﮬﯘﻥ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﺭﯨﻠﯩﺸﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ . ( ﺋﻮﻏﯘﺯ ، ﺋﻮﻧﯩﻐﯘﺭ ، ﺋﻮﺗﯩﻐﯘﺭ ، ﺳﺎﺭﯗﻏﯘﺭﻻﺭ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﻩ ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺋﯩﺪﻯ ) . ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﺑﺎﻳﻘﺎﻝ - ﺋﺎﻟﺘﺎﻱ ﺯﯗﻧﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻗﺎﻧﻐﯘﻱ ( ﻛﺎﯕﺨﯜﻱ ) ﻧﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﺍ ، ﺋﯘﻳﺴﯘﻧﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﺪﻩ ﻳﺎﺷﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﺪﻯ ( ﻗﺎﻧﻐﯘﻱ - ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺑﺎﻟﻘﺎﺵ ﻛﯚﻟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﺭﺍﻝ ﻛﯚﻟﻰ ﺋﺎﺭﯨﻠﯩﻐﯩﺪﯨﻜﻰ ﺯﯨﻤﯩﻨﺪﺍ ﺋﯚﺗﻜﻪﻥ ﻣﻪﻣﯩﻠﯩﻜﻪﺕ ؛ ﺋﯘﻳﺴﯘﻥ - ﺋﯧﻠﻰ ﯞﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﺪﻩ ﯞﻩ ﺋﯩﺴﺴﯩﻘﻜﯚﻝ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻗﻪﯞﻡ )
( 2 ) ﮔﺎﯞ ﺟﯜﻱ ، ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ ، ﺗﯧﻠﯥ
ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﻼﺭﺩﺍ ، ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻧﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ( ﺟﯜﻣﻠﯩﺪﯨﻦ ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ) ﯞﻩ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﻳﺎﻳﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﺒﺎﺭﻩﺕ ﻛﻪﯕﺮﻯ ﺯﯨﻤﯩﻨﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﺳﯚﺯﻟﯩﺸﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﻰ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﻛﯩﺘﺎﭘﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺋﻮﻣﯘﻣﻼﺷﺘﯘﺭﯗﭖ ، ﺑﺎﻟﺪﯗﺭ < ﺩﻯ > ، < ﺩﯨﻠﻰ > ، ﻛﯧﻴﯩﻦ < ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ > ﺩﻩﭖ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ . ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺑﯘ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ < ﭼﯩﻠﻰ > ، < ﺳﯩﻠﻰ > ، < ﺗﯧﻠﯥ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﺋﯜﭺ ﭘﺎﺩﯨﺸﺎﮬﻠﯩﻘﺘﯩﻦ ﺑﯩﺮﻯ ﯞﯦﻲ ﭘﺎﺩﯨﺸﺎﮬﻠﯩﻘﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﯩﺴﻰ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 220 --- 265 - ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ) ﺩﺍ ﮔﺎﯞﺟﯜﻱ ، ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺋﯘﻟﯘﺱ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻗﯩﺰﯨﻞ ﺩﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﻧﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﺘﻪ ﺩﯨﻠﻰ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﺎ ، ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﺳﯩﻠﻰ ﺩﻩﭖ ، ﺷﻴﺎ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﯩﺮﻯ ﮔﺎﯞ ﺟﯜﻱ ، ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ . < ﮬﺎﺭﯞﯨﻠﯩﺮﻯ ﻳﻮﻏﺎﻥ ﮬﻪﻡ ﺋﯧﮕﯩﺰ ، ﮔﯘﮔﯘﻧﺴﯘﻧﻠﯩﺮﻯ ﻛﯚﭖ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ > ، < ﮔﺎﯞ ﺟﯜﻱ ( ﺋﯧﮕﯩﺰ ﮬﺎﺭﯞﯨﻠﯩﻘﻼﺭ ) > ﻳﺎﻛﻰ < ﺋﯧﮕﯩﺰ ﮬﺎﺭﯞﯨﻠﯩﻖ ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﮔﺎﯞﺟﯜﻳﻠﻪﺭ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﻩ : ﺩﻯ / ﺗﯩﻚ . ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ، ﻗﯘﺭ / ﻗﯘﺭﻟﯘﻕ ، ﻗﯘﺑﯩﻖ / ﻗﯘﻣﯩﻖ ، ﻗﯘﺯﻏﯘﺯ ، ﺋﯩﺠﻜﯩﻦ ﺩﯨﻴﯩﻠﮕﻪﻥ ﺋﺎﻟﺘﻪ ﻗﻪﯞﯨﻤﺪﯨﻦ ﺗﻪﺭﻛﯩﭗ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ . ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺑﯘﻻﺭ ﻏﻮﻟﺪﺍﭖ ﭼﯩﭙﺎﺭﻟﻮ ( ﻳﺎﭘﺎﺭﻟﻮ ) ، ﺗﯜﺭﻙ ، ﺋﯩﮕﺪﻩﺭ ، ﺩﺍﻻﻥ ، ﻳﺎﯞﻏﺎﺭ ، ﺩﺍﺑﻐﺎﻥ ، ﺋﺎﺭﯗﻡ ، ﻣﻮﻳﯘﻥ ، ﺋﯩﻤﯘﺭ ، ﺑﯚﻛﺪﯛﺭﺍ ، ﻗﯩﺮﻏﯘﻱ ، ﻳﻮﺭﺳﯩﯟﺍﺭ ﺩﯨﮕﻪﻥ 12 ﻗﻪﯞﯨﻤﮕﻪ ﻳﻪﺗﻜﻪﻥ . ﺑﯘ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﺋﯘﺯﯗﻥ ﺯﺍﻣﺎﻧﻐﯩﭽﻪ ﺑﯩﺮﻻ ﺋﯘﻟﯘﺱ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﯩﺪﻩ ﺗﯘﺭﯨﯟﻩﺭﻣﯩﮕﻪﻥ . ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﺳﻪﯞﻩﺑﻠﻪﺭ ﺗﯜﭘﻪﻳﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﯘ ﻳﺎﻛﻰ ﺑﯘ ﺋﯘﻟﯘﺱ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﯩﮕﻪ ﺋﯚﺗﯜﭖ ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ . ﻟﯧﻜﯩﻦ ، ﺑﯩﺮ ﺋﯘﻟﯘﺳﺘﯩﻜﻰ ﺋﻪﺳﻠﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﻪ ﻣﯘﻗﯩﻤﺮﺍﻕ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . ﮔﺎﯞ ﺟﯜﻳﻠﻪﺭ ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎ - ﺋﺎﻟﺘﺎﻱ ﺋﺎﺭﯨﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﯖﯩﻴﯩﭗ ﻏﻪﺭﯨﭙﻜﻪ - ﻛﯚﻛﺌﺎﺭﺗﺘﯩﻦ ﮬﺎﻟﻘﯩﭗ ﻓﻪﺭﻏﺎﻧﻪ ﯞﺍﺩﯨﺴﯩﻐﯩﻤﯘ ﺗﺎﺭﺍﻟﻐﺎﻥ . ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﯩﺪﺍ < ﻳﻪﻧﺪﺍ > ﺩﯨﻴﯩﻠﮕﻪﻥ ( ﺋﻪﺟﻪﻣﻠﻪﺭ < ﺋﺎﺑﺪﺍﻝ > - ﻛﯚﭼﻜﯜﻧﻠﻪﺭ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ ، ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﺎﻟﯩﻘﻼﺭ < ﺋﯧﻔﺘﺎﻟﯩﺖ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ ) ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﻪﺕ < ﮔﺎﯞ ﺟﯜﻳﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻧﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺩﯨﻴﺎﺭﺩﺍ ﻗﺎﻧﻐﯘﻱ ، ﺋﯘﺩﯗﻥ ، ﺳﯘﻏﺮﺍﻕ ، ﺋﺎﺭﺳﺎﻙ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﺎ 30 ﻧﻪﭼﭽﻪ ﺋﯘﺷﺸﺎﻕ ﻣﻪﻣﯩﻠﯩﻜﻪﺕ ﺷﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﻗﺎﺭﺍﻳﺪﯗ . >
ﻳﺎﺭﯨﺶ ( ﺟﯘﯕﻐﺎﺭﯨﻴﻪ ) ﻳﺎﺯﯨﻘﯩﺪﺍ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﮔﺎﯞ ﺟﯜﻱ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ﻛﯧﻴﯩﻦ < ﺗﯧﻠﯥ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﯨﻐﺎ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ . ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ﻗﺎﻏﺎﻧﻠﯩﻘﻼﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ( ﺟﯜﻣﻠﯩﺪﯨﻦ < ﺳﯜﻳﻨﺎﻣﻪ > ) ﺩﻩ ﻗﻪﻳﺖ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺸﯩﭽﻪ ، ﺑﯘ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﺍ < ﺗﯧﻠﯥ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﻣﯘﺭﻩﻛﻜﻪﭖ ﺋﯘﻟﯘﺳﻘﺎ ( < ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﻧﺎ ﮔﻪﯞﺩﯨﺴﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺋﯘﻟﯘﺳﻘﺎ > ) ﻛﯩﺮﮔﻪﻥ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻧﺎﻣﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺭﺍﻳﻮﻧﻠﯩﺮﻯ ﺗﯚﯞﻩﻧﺪﯨﻜﯩﭽﻪ ﺋﯩﺪﻯ ؛
< ﺗﯧﻠﯧﻼﺭ > ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﺭﺍﻳﻮﻧﻐﺎ ﺗﺎﺭﻗﺎﻟﻐﺎﻥ 40 ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻗﻪﺑﯩﻠﻪ ﺋﯩﺪﻯ . ﺷﯘﯕﺎ ، ﺗﺎﺭﯨﺨﻨﺎﻣﯩﻠﻪﺭﺩﻩ < ﻗﻪﺑﯩﻠﻪ - ﺋﺎﻳﻤﺎﻗﻠﯩﺮﻯ ﺑﻪﻙ ﻛﯚﭖ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻛﯚﻟﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ، ﺗﺎﻍ - ﺋﯧﺪﯨﺮ ، ﺗﯜﺯﻟﻪﯕﻠﯩﻜﻠﻪﺭﺩﻩ ﺑﯩﺮ - ﺑﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺋﯜﺯﯛﻟﻤﻪﻱ ﻛﻪﯓ ﺗﺎﺭﻗﺎﻟﻐﺎﻥ > ﺩﻩﭖ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ .
ﺷﻪﺭﯨﻘﺘﻪ ﺑﺎﻳﻘﺎﻟﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪﯨﻦ ، ﺗﯘﻏﻼ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ( ﺋﯘﺭﻗﻴﻦ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺑﺎﺯﯨﻠﯩﺮﻯ ) ﺩﯨﻦ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﭘﻘﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﺳﻮﺯﯗﻟﻐﺎﻥ ﺯﯗﻧﯩﺪﺍ ﺑﯘﻏﯘ ، ﺗﻮﯕﺮﺍ ، ﺋﻮﻳﻐﯘﺭ ، ﺑﺎﻳﯩﺮﻏﯘ ، ﺋﯩﺴﻜﻪﺭ ( ﺋﯩﺰﮔﯩﻞ ) ، ﻗﯘﻥ ، ﻗﻮﺭﻟﯘﻍ - ﺳﯩﺮ ، ﺗﯜﺭﻙ ، ﺑﯚﻛﺪﯛﺭﺍﻻﺭ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﺑﯘﻻﺭ ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﺗﯧﻠﯥ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺑﯘﻻﺭﺩﯨﻦ ﺗﻮﻟﯩﺴﻰ ﺋﺎﻟﺘﺎﻱ ﺋﻪﺗﺮﺍﭘﯩﺪﺍ ، ﺋﯧﺮﺗﯩﺶ - ﺋﯘﻟﯘﻧﻐﻮﻝ ( ﺋﻮﻟﯘﻧﮕﯘﺭ ) ﯞﺍﺩﯨﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﭽﻰ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ ﺋﯩﺪﻯ . ﺋﺎﻟﺘﺎﻳﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪﺍ ، ﺋﯩﻜﻜﯩﺌﯚﻛﯜﺯ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺑﻮﻟﯘﭺ ، ﺋﯩﺰﮔﯩﻞ ، ﺳﯘﯞﺍﺭ ، ﻧﺎﭼﯩﻖ ، ﻳﻮﻧﯩﻐﯘﺭ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﺪﻯ . ﺑﯘﻻﺭﺩﯨﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ ، ﺑﯘ ﺭﺍﻳﻮﻧﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪﺍ ﺳﯩﺮ - ﺗﺎﺭﺩﯛﺱ ( ﺳﯩﺮ - ﺗﺎﺭﺩﯛﺵ -- ﻣﯘﮬﻪﺭﺭﯨﺮﺩﯨﻦ ) ( ﺳﯩﺮ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﺎﺭﺩﯛﺱ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﺪﯨﻦ ﺗﻪﺭﻛﯩﭗ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ) ﻳﺎﺷﺎﻳﺘﻰ . ﺑﯘﻻﺭ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﺘﻪ ﻗﺎﺭﺍ ﺋﯧﺮﺗﯩﺶ ﯞﻩ ﺋﯘﻟﯘﻧﻐﻮﻝ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ .
ﻗﯘﻣﯘﻟﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﺪﻩ ، ﻗﺎﺭﺍ ﺷﻪﮬﻪﺭﻧﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﺍ ﭼﺎﺭﯗﻕ ، ﺋﺎﻗﺘﺎﻍ ( ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻍ ) ﻧﻰ ﺑﻮﻳﻼﭖ ﺳﻮﺯﯗﻟﻐﺎﻥ ﺭﺍﻳﻮﻧﺪﺍ ﻛﯧﭙﯩﻚ ( ﻗﯘﺑﯩﻖ ~ ﻗﯘﻣﯩﻖ ) ، ﺑﻮﺭﺍ ~ ﺑﯚﺭﻩ ، ﺋﻮﻏﯘﺭ ( ﺋﻮﻏﯘﺭﻗﯘﻥ ) ﭼﯩﮕﯩﻞ ، ﻗﯩﺮﻏﯘﺯ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺋﯩﺪﻯ . ﺑﯘ ﺭﺍﻳﻮﻧﺪﯨﻦ ﻏﻪﺭﯨﭙﻜﻪ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﻳﯜﺯﻟﻪﻧﮕﻪﻧﺪﻩ ، ﺑﺎﻟﻘﺎﺵ - ﺋﯩﺴﺴﯩﻘﻜﯚﻝ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ، ﭼﯧﻠﯩﺮ ، ﺳﯘﭘﺎﻥ ( ﺋﯩﺴﺒﺎﻥ ) ، ﺩﺍﭼﻰ ( ﺗﺎﻟﭽﻰ ) ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ﻳﺎﺷﺎﻳﺘﻰ . ﻗﺎﯕﻠﻰ - ﻗﺎﻧﻐﯘﻱ ﺋﯧﻠﯩﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﺍ ﺋﺎﺩﯨﻞ ( ﺋﯧﺪﯨﻞ ، ﻳﻪﻧﻰ ﯞﻭﻟﮕﺎ ) ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺋﺎﺯ ( ﺋﺎﺩﯨﺰ ) ، ﻳﺎﯞﯗﺯ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﻗﻮﺷﻨﺎ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺧﻪﺭﻩﺯ ، ﺑﯘﻟﻐﺎﺭ ، ﭘﯧﭽﯧﻨﻪﻙ ، ﭼﻮﻗﺎﻱ ، ﻗﺎﺑﯩﺲ ( ﺑﯘﻻﺭ ﺋﺎﺭﺍﻟﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﺪﻩ ، ﺋﯩﻨﺠﯘ ﺋﯚﻛﯜﺯ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ) ، ﻗﺎﭼﯩﺮﺳﯘﻕ ، ﺑﺎﻳﻐﯩﺮﺩﺍ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ؛ ﺩﯦﯖﯩﺰ ( ﺧﻪﺭﻩﺯ ﻳﻪﻧﻰ ﻛﺎﺳﭙﯩﻲ ) ﻧﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﻩ ﮬﻪﻡ ﻏﻪﺭﺑﯩﺪﻩ ﺳﺎﺭﯗ ﺋﯘﺭﻏﯘﺭ ، ﺳﺎﻛﺴﯩﻦ ( ﺋﯧﺪﯨﻠﻨﯩﯔ ﺋﺎﻳﺎﻕ ﺋﯧﻘﯩﻨﻰ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ) ، ﻣﯘﻛﺸﻪ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ؛ ﭘﯘﺭﯗﻣﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﻩ ﺋﯩﻨﻜﯘ ، ﺋﺎﻻﻥ ، ﺑﺎﺷﻘﯩﺮ ، ﻗﯘﺗﺮﯨﻐﯘﺭ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﯩﺮﻯ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﺪﻯ . ﻣﺎﻧﺎ ﻣﯘﺷﯘ ﻣﻪﺯﻛﯜﺭ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﻣﯘ ﺗﯧﻠﯧﻼﺭﺩﯨﻦ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻨﺎﺗﺘﻰ . ﺗﯧﻠﯧﻼﺭ ﺳﯜﻱ ﺩﻩﯞﺭﯨﮕﯩﭽﻪ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 591 --- 613 - ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ) ﺑﺎﻳﻘﺎﻟﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪﯨﻦ ﺗﯘﻏﻼ ﯞﺍﺩﯨﺴﻰ ﯞﻩ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﯨﻜﻰ ﻳﻪﻧﺴﻪﻳﻨﯩﯔ ﻳﯘﻗﯘﺭﻯ ﯞﺍﺩﯨﺴﯩﺪﺍ ، ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﻏﻪﺭﯨﭙﻜﻪ ﺳﻮﺯﯗﻟﯘﭖ ﺋﺎﻟﺘﺎﻱ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﻯ ، ﻳﺎﺭﯨﺶ ﻳﺎﺯﯨﻘﻰ ( ﺟﯘﯕﻐﺎﺭ ﺗﯜﺯﻟﻪﯕﻠﯩﮕﻰ ) - ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ، ﺋﺎﺭﺍﻙ ﻛﯚﻟﻰ ﯞﻩ ﺋﯧﺪﯨﻞ ﯞﺍﺩﯨﻠﯩﺮﻯ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﻪﯓ ﺯﯨﻤﯩﻨﺪﺍ ﺗﺎﺭﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ ﻳﯜﺯﻟﯩﮕﻪﻥ ﻗﻪﯞﻡ - ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﻮﻣﻮﻣﯩﻲ ﻧﺎﻣﻰ ﺗﯧﻠﯥ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﭼﺎﻏﻼﺭﺩﺍ < ﺗﯜﺭﻙ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻧﻼﺭ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﻩ ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ ﻳﺎﻛﻰ ﺗﯧﻠﯥ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺋﯩﺪﻯ .
(3) ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﻠﻪﺭ .
ﻳﯘﻧﺎﻥ - ﺭﯨﻢ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﻠﯩﺮﻯ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﯨﺪﻩ ﺋﯧﺪﯨﻞ ﯞﻩ ﺧﻪﺯﻩﺭ ( ﮬﯩﺮﻛﺎﻧﯩﻴﻪ )ﻧﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﻛﻰ ﺳﯧﺮ ( ﺟﻮﯕﮕﻮ ) ﭼﯩﮕﺮﯨﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﻗﻪﺩﻩﺭ ﺳﻮﺯﯗﻟﻐﺎﻥ ﻛﻪﯕﺮﻯ ﺯﻭﻧﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﻰ ﺑﯩﺮ - ﺑﯩﺮﻟﻪﭖ ﺳﺎﻧﺎﭖ ﻛﯚﺭﺳﻪﺗﻜﻪﻥ . ﻟﯧﻜﯩﻦ ، ﺑﯘ ﻗﻪﯞﯨﻢ - ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﺴﯩﻤﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﯩﯟﯨﻲ ﻧﺎﻣﻼﺭ ﻳﯘﻧﺎﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﺭﯨﻢ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻓﯘﻧﯩﺘﯩﻜﯩﺴﻰ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ .
ﻳﯘﻧﺎﻥ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺳﺘﺮﺍﺑﻮﻥ ، ﭘﺘﻮﻟﯧﻤﯥ ، ﻻﺗﯩﻦ ﺋﺎﭘﺘﻮﺭﻟﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﭘﻠﯩﻨﯩﻲ ﻣﯧﻠﺌﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﭘﻮﻣﭙﻮﻧﯩﻲ ﻣﯩﻼﺋﻰ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﯩﻼﺭﻧﯩﯔ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﯨﺪﻩ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻧﺎﻣﻠﯩﺮﻯ ﺋﯘﭼﺮﺍﻳﺪﯗ : Oxiazioi ( ﺋﻮﺧﺎﺯﯨﺌﻮﻱ ) - ﺋﻮﻏﯘﺯ ؛ ( Paslak ( Peik ~ Peaitik - ﭘﯧﭽﯧﻨﻪﻙ ، ( Dahae ( De - ﺩﺍﻏﺎﺭ ؛ Camak - ﻗﺎﻣﯩﻖ ، Coman - ﻗﻮﻣﺎﻥ ، Camar - ﻗﺎﻣﺎﺭ ~ ﻗﻮﻣﺎﺭ ؛ Kumith - ﻛﯘﻣﯩﺪ ؛ Cam - ﻗﺎﯓ ~ ﻛﺎﻡ ؛ ( Kotier ( Kasir - ﻗﻪﺯﻩﺭ ؛ Carat - ﻗﺎﺭﺍﺕ ، Khun - ﻗﯘﻥ ، Sabir - ﺳﺎﺑﯩﺮ ( ﺳﯘﺑﺎﺭ ، ﺳﯘﯞﺍﺭ ) Borsuk - ﺑﻮﺭﺳﯘﻕ ، Avarin - ﺋﺎﯞﺍﺭ ؛ Amar - ﺋﺎﻣﺎﺭ ~ ﻳﺎﻣﺎﺭ . ﺑﯘ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻛﯚﭘﭽﯩﻠﯩﮕﻰ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻧﻠﯩﻐﻰ ﺋﯧﻨﯩﻖ . ﻣﻪﺯﻛﯜﺭ ﻗﻪﺑﯩﻠﻪ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﺗﺎﺭﺩﺍ ، ﺋﺎﺯﻏﺎﺭﺕ - Askart ، ﺟﺎﻳﯩﻖ ( ﻳﺎﻳﯩﻖ ) - Daikh , ﺷﻪﻛﻠﯩﺪﻩ ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ - Oykhard , ﻗﺎﺯ - Kasia ؛ ﺗﯜﺭﻙ - Turcae ﯞﻩ Nurcae ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﻩ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ . ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﺑﯘ ﻗﻪﯞﯨﻢ - ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ ﺩﺍﺋﯩﻢ ﺩﯨﮕﯜﺩﻩﻙ ﺑﯩﺮ ﻳﻪﺭﺩﯨﻼ ﺗﯘﺭﯨﯟﻩﺭﻣﯩﮕﻪﻥ . ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ 1000 ﻳﯩﻠﻼﺭ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﻯ ﺋﯧﺪﯨﻞ - ﺋﻮﺭﺍﻝ ، ﺋﯩﻨﺠﯘ - ﺧﻪﺯﻩﺭ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮﻣﯘﻧﭽﯩﺴﻰ ﺷﻪﺭﯨﻘﻘﻪ ﯞﻩ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﭘﻘﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﻛﯚﭼﻜﻪﻥ . ﻏﻪﺭﺏ ﺋﺎﭘﺘﻮﺭﻟﯩﺮﻯ ﺋﺎﺭﺍﻝ ﻛﯚﻟﯩﺪﯨﻦ ﻛﯚﻛﺌﺎﺭﺕ ﺋﯧﮕﯩﺰﻟﯩﻜﯩﮕﯩﭽﻪ ، ﮬﻪﺗﺘﺎ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺳﯧﺒﯩﺮﯨﻴﯩﮕﯩﭽﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺯﯨﻤﯩﻨﺪﺍ ﻛﻪﯓ ﺗﺎﺭﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﻗﻪﯞﻡ - ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﻧﻰ < ﺳﺎﻛﺎ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ . ﺑﻪﺯﻯ ﺋﺎﭘﺘﯘﺭﻻﺭ < ﺳﻜﯩﻒ > ﻳﺎﻛﻰ < ﺳﯩﻜﯩﺖ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ . ﺑﯘﻻﺭ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺭﺍﻳﻮﻧﻨﻰ < ﺋﯩﻤﺎﺋﯘﺱ ﺗﯧﻐﻰ > ( ﺋﻮﺭﺍﻝ ) ﻧﻰ ﭼﯩﮕﺮﺍ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﮬﺎﻟﺪﺍ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺭﺍﻳﻮﻧﻐﺎ ﺑﯚﻟﯚﭖ ، ﻏﻪﺭﺑﯩﻨﻰ < ﺋﯩﭽﻜﻰ ﺳﻜﯩﻒ ﺋﯩﻤﺎﺋﯘﺱ ﺗﯧﻐﻰ > ، ﺷﻪﺭﻗﯩﻨﻰ < ﺗﺎﺷﻘﻰ ﺳﻜﯩﻒ ﺋﯩﻤﺎﺋﯘﺱ ﺗﯧﻐﻰ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ . ﺩﯨﻤﻪﻙ ، ﺋﻮﺭﺍﻟﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﻰ < ﺗﺎﺷﻘﻰ ﺳﯩﻜﯩﻔﯩﻴﻪ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﭘﺘﻮﻟﯧﻤﯥ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 2 - ﺋﻪﺳﯩﺮﺩﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ C.L.Ptoleme ) ﺩﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﻯ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﮬﯩﺮﻭﺩﻭﺕ < ﮬﯩﺮﻛﺎﻧﯩﻴﻪ > ( ﺧﻪﺭﻩﺯ ، ﻳﻪﻧﻰ ﻛﺎﺳﭙﯩﻲ ) ﺩﯨﯖﯩﺰﯨﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﻰ ﺋﻮﻣﯘﻣﻼﺷﺘﯘﺭﯗﭖ < ﺳﯩﻜﯩﺖ > ﻳﺎﻛﻰ < ﺳﺎﻛﺎ ﺗﺎﺭﮔﯩﺘﺎ ﺋﻮﺱ > ( Saka - targitaos) ، ﺋﺎﺭﺍﻝ ﻛﯚﻟﯩﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﻰ < ﺳﺎﻛﺎ ﺗﯧﮕﺮﺍﺧﯘﺩﺍ > ( Saka - tegrakhuda ) ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ . ﺩﯨﻤﻪﻙ ، ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﻛﯩﺘﺎﭘﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻗﻪﻳﺖ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ ﻳﺎﻛﻰ ﺗﯧﻠﯧﻨﻰ < ﺳﯩﻜﯩﺖ > ﻳﺎﻛﻰ < ﺳﺎﻛﺎ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ . ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﻩﻙ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭ ( ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ : < ﺑﯘﺩﺩﺍ ﺷﻪﺟﻪﺭﯨﺴﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻛﯩﺘﺎﭘﺘﺎ ﺋﯩﺰﺍﮬﻠﯩﺸﯩﭽﻪ ، < ﺧﻪﻧﻨﺎﻣﻪ > ﻧﯩﯔ < ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻳﯘﺭﺕ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﺴﻰ > ) ﺩﻩ ﺩﯨﻴﯩﻠﮕﻪﻥ ﺳﺎﻛﻼﺭ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﻩ ﻳﯘﯓ ﺟﻪﻣﻪﺕ ( ﻓﺎﻣﯩﻴﻠﻪ ) ﻟﯩﻚ ﺭﯗﯕﻼﺭﺩﯗﺭ ؛ ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﻪﺟﺪﺍﺩﻯ ﺩﯗﻧﺨﯘﺍﯕﺪﺍ ﻳﺎﺷﺎﻳﺘﻰ . ﻳﯚﭼﯩﻠﻪﺭ ﻗﻮﻏﻠﯩﯟﯨﺘﯩﭗ ، ﺋﯘﻳﺎﻗﻘﺎ ﻛﯚﭼﯚﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ ؛ ﺳﺎﻛﺎﻻﺭ ﺗﺎﺭﻗﯩﻠﯩﭗ ﺑﯩﺮﻧﻪﭼﭽﻪ ﺋﻪﻟﮕﻪ ﺑﯚﻟﯚﻧﮕﻪﻥ ، ﺳﯘﻏﺮﺍﻕ ( ﺳﯘﻟﯥ - ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ) ﻧﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ ، ﺷﯘﺩﯗﻥ ، ﺳﯩﻨﺪ ﺗﻪﯞﻩﻟﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺳﺎﻛﺎﻻﺭ ﻧﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻨﺪﯗﺭ . ﺋﯧﻠﻰ ﯞﺍﺩﯨﺴﯩﺪﯨﻤﯘ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﺭﯨﻠﯩﺸﯩﭗ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺳﺎﻛﺎﻻﺭ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ .
2 . ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ
ﻛﯚﻛﻨﯘﺭﺩﯨﻦ ﻛﯚﻛﺌﺎﺭﺗﻘﯩﭽﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻛﻪﯓ ﺭﺍﻳﻮﻧﺪﺍ ، ﺋﯧﻨﯩﻘﺮﺍﻕ ﺋﯧﻴﺘﻘﺎﻧﺪﺍ ، ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻍ ﺗﯩﺰﻣﯩﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﻰ ﯞﻩ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪﺍ ، ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ، ﻛﯚﻛﺌﺎﺭﺕ - ﻗﺎﺭﺍ - ﻗﯘﺭﯗﻣﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﻛﻰ ﻗﯘﺭﯗﻗﺘﺎﻍ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﻛﯚﻛﻨﯘﺭﻏﯩﭽﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻛﻪﯓ ﺯﯨﻤﯩﻨﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﻧﺎﻡ - ﻧﻪﺳﻪﭖ ﯞﻩ ﺋﯩﺮﻕ - ﺋﯧﻨﺘﻨﻮﮔﯧﻨﯩﺰ ﺟﻪﮬﻪﺗﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻤﺎﻗﺘﺎ . ﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﺑﻮﻟﯩﺸﯩﺪﯨﻦ ﻗﻪﺗﺌﯩﻴﻨﻪﺯﻩﺭ ، ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﺴﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﺗﻪﺭﻛﯩﭙﻠﯩﺮﯨﻪﻩ ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪﻧﻠﯩﮕﻰ ﻣﯘﻧﺎﺯﯨﺮﻩ ﺗﻪﻟﻪﭖ ﻗﯩﻠﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺋﻪﻣﯩﻠﯩﻴﻪﺕ .
( 1 ) ﺋﯧﯟﯗ ، ﺟﯜﺷﻰ
ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﻣ