ئەتتىرگۈل تارخ بلوگى

版权声明：转载时请以超链接形式标明文章原始出处和作者信息及本声明
http://www.blogbus.com/attirgul-logs/39792115.html

( 1 ) ﺋﯧﯟﯗ ، ﺟﯜﺷﻰ
ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭﺩﻩ ﺋﯧﻨﯩﻖ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺸﯩﭽﻪ ، ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﻰ ﺋﯧﺘﯩﻜﻰ - ﻳﺎﻗﺎ ، ﺗﯧﺮﯨﻢ ﻳﺎﻳﻠﯩﻘﻰ ﯞﻩ ﻗﯘﺭﯗﻗﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﺋﻪﺗﺮﺍﭘﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﺎﺷﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ < ﺋﯧﯟﯗ >  阿恶  دىگەن قەۋم بولۇپ  ، ﺑﯘﻻﺭ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 2 - ﺋﻪﺳﯩﺮﺩﻩ ، ﮬﯘﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﺑﯧﺴﯩﻤﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﮕﻪ ، ﻳﻪﻧﻰ ﺋﻮﻏﺮﺍﭺ ( ﺑﯘﻏﺪﺍ ) ﻧﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﻲ - ﺷﻪﺭﻗﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﺎﺭﻛﯚﻝ ﺋﺎﺭﯨﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﻛﯚﭼﯜﭖ ﺑﺎﺭﻏﺎﻥ . ﺑﯘﻻﺭ < ﭼﯜﺷﻰ > ﻗﺎﺭﯨﻤﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﺋﯚﺯ ﺋﺎﻟﺪﯨﻐﺎ ﺑﯧﮕﻰ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﺪﻯ . ﺑﯘﻻﺭ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻳﯘﻧﺎﻥ ﺋﺎﭘﺘﯘﺭﻟﯩﺮﻯ ﺋﯩﺴﻤﯩﻨﻰ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ < ﺋﻮﻏﯘﺭ > ( Oechor) ﻻﺭ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻛﯧﺮﻩﻙ . ﭘﺘﻮﻟﯧﻤﯧﻨﯩﯔ < ﺟﯘﻏﺮﺍﭘﯩﻴﻪ > ﻛﯩﺘﺎﺑﯩﺪﻩ ، ﻟﻮﭘﻨﯘﺭ ﺭﺍﻳﻮﻧﯩﺪﺍ ﺋﯘﻟﯘﻍ ﺋﯩﮕﺪﻭﻥ ﺋﯧﻠﻰ ﺑﺎﺭﻟﯩﻘﻰ ، ﺑﯘ ﺋﻪﻟﻨﯩﯔ ﻗﻮﺷﻨﯩﺴﻰ ﺩﺍﻣﻨﺎﻱ ( Damnae ) ﭘﯩﺌﺎﺩﺩﺍﻱ ( Piaddae) ﺋﻪﻟﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺯﯨﻤﯩﻨﻠﯩﺮﻯ ﺋﻮﻳﻘﯘﺭﺩﺍﺱ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻐﯩﭽﻪ ﺑﺎﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ، ﺑﯘ ﺩﻩﺭﻳﺎ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﺋﻮﻳﻘﯘﺭﺩﺍﺱ ﺋﯧﻠﻰ ﺑﺎﺭﻟﯩﻘﻰ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ .
ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﻰ ﯞﻩ ﺟﻪﻧﯘﺑﻰ ﮬﻪﻡ ﺗﯘﭘﯩﺮﺋﺎﺭﺕ ﺋﯧﺘﻪﻛﻠﯩﺮﻯ ( ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺗﯘﺭﭘﺎﻥ ، ﮔﯘﭼﯘﯓ ، ﻓﯘﻛﺎﯓ ﯞﻩ ﺋﯜﺭﯛﻣﭽﻰ ﺭﺍﻳﻮﻧﻠﯩﺮﻯ ) ﺩﻩ < ﺟﯜﺷﻰ > ( ﺗﻮﻟﯘﻕ ﻧﺎﻣﻰ < ﮔﯘﻳﻪﻥ ، ﺟﯜﺷﻰ > ) ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺋﻪﻝ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﺑﯘﻻﺭﻣﯘ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﻩ ﺩﻯ / ﺩﯨﻠﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺋﯩﺪﻯ . < ﮔﯘﻳﻪﻥ ، ﺟﯜﺷﻰ > ﻣﻪﺯﻛﯜﺭ ﺋﻪﻝ ﻧﺎﻣﯩﻨﯩﯔ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺸﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، < ﻗﻮﻳﺎﺭ ﻗﻮﺵ > ﻳﺎﻛﻰ < ﻗﻮﺵ ﻗﻮﻳﺎﺭ > ﻧﯩﯔ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﻰ ﺋﯩﺪﻯ . ﺑﯘ ﺋﻪﻝ ﻛﯚﭼﻜﻪﻧﺪﻩ ﻳﺎﻛﻰ ﺟﻪﯕﮕﻪ ﺋﺎﺗﻼﻧﻐﺎﻧﺪﺍ < ﻗﻮﺵ > ( ﺑﯩﺮ ﺟﯜﭖ ﺋﯚﻛﯚﺯ ) ﻧﻰ ﺋﺎﻟﺪﯨﻐﺎ ﺳﯧﻠﯩﭗ ﻣﺎﯕﺎﺗﺘﻰ . ﻗﻮﺵ ﭼﯚﻛﻜﻪﻥ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﺑﺎﺭﮔﺎﮬ ﻗﯘﺭﺍﺗﺘﻰ . ﺷﯘﯕﺎ ، ﺑﯘ ﺋﻪﻝ < ﻗﻮﺵ ﻗﻮﻳﺎﺭ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﮔﺎﮬﯩﺪﺍ ﻗﯩﺴﻘﺎﺭﺗﯩﭗ < ﮔﯘﺵ > ( ﻗﻮﺵ ) ﺩﯨﻴﯩﺶ ﺋﻮﻣﯘﻣﻼﺷﻘﺎﻥ ( ﺑﻪﺯﻯ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩﻼﺭ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ < ﻗﯘﭼﯘ > ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ < ﻗﻮﺵ > ﻧﯩﯔ ﺋﯚﺯﮔﻪﺭﻣﯩﺴﯩﺪﯗﺭ ﺩﻩﭖ ﮬﯩﺴﺎﭘﻼﻳﺪﯗ ) . < ﻟﻴﺎﯕﻨﺎﻣﻪ > ﻧﯩﯔ < ﻳﺎﺗﻼﺭ > ﺑﺎﺑﯩﺪﺍ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺸﯩﭽﻪ ، ﻛﯚﻛﺌﺎﺭﺗﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﮕﻪ ﯞﻩ ﺷﻪﺭﻗﯩﮕﻪ ﺟﺎﻳﻼﺷﻘﺎﻥ < ﺧﯘﺯ ﺋﯧﻠﻰ > ﻣﯘ < ﺟﯜﺷﻰ > ( ﻗﻮﺵ ) ﻻﺭﻧﯩﯔ ﻧﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻜﻪﻥ . < ﺧﯘﺯ ﺋﯧﻠﻰ . . . ﺋﻪﺗﺮﺍﭘﯩﺪﯨﻜﻰ ﭘﺎﺭﺱ ، ﻳﯩﭙﺎﻥ ، ﻛﺎﺑﯩﻞ ، ﻳﻪﻧﺠﻰ ، ﻛﯘﭼﺎﺭ ، ﺳﯘﻏﺮﺍﻕ ، ﻗﯘﻡ ، ﺋﯘﺩﯗﻥ ، ﭼﯩﭙﺎﻥ ﺋﻪﻟﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯚﺯﯨﮕﻪ ﺑﻮﻳﺴﯘﻧﺪﯗﺭﻏﺎﻥ > ﺋﯩﻜﻪﻥ .
( 2 ) ﻳﯚﺳﻰ ، ﻳﯚﺟﻰ ، ﻣﻰ ، ﭼﻴﺎﯓ
ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﻰ ، ﺋﯧﻨﯩﻘﺮﺍﻗﻰ ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻐﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﺎﮬﺎﻟﻪ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ ﺑﻪﺯﻯ ﺋﺎﺭﺧﯧﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺗﯧﭙﯩﻨﺪﯨﻼﺭﻏﺎ ﺋﺎﺳﺎﺳﻠﯩﻨﯩﭗ ، ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩﻼﺭ ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﻗﯩﻴﺎﺳﻼﺭﻧﻰ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﯨﻐﺎ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ . ﺋﯩﺮﻗﯩﻲ ﺧﺎﺳﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﯞﺍﻝ ، ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯧﺘﻨﻮﮔﯩﻨﯩﺰﻟﯩﻖ ﺧﺎﺳﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﯧﻨﯩﻘﻼﺵ ﻣﯘﮬﯩﻢ . ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﯩﻲ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻣﯘﺗﻠﻪﻕ ﻛﯚﭘﭽﯩﻠﯩﮕﻰ ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻘﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﺎﻳﺪﯗ . ﺑﯘ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻳﻪﺭﻟﯩﻚ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻲ ﺋﺎﮬﺎﻟﻪ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﻯ ﻣﻪﻳﻠﻰ ﺷﻪﺭﯨﻘﺘﯩﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺑﻮﻟﺴﯘﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﻏﻪﺭﯨﭙﺘﯩﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺑﻮﻟﺴﯘﻥ ، ﺋﯘﻻﺭ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺯﺍﻣﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯚﺗﯜﺷﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮ - ﺑﯩﺮﯨﮕﻪ ﺳﯩﯖﯩﺸﯩﭗ ، ﺑﺎﻟﺪﯗﺭﻗﻰ ﮬﻪﺭ - ﺧﯩﻞ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﻧﺎﻡ - ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﺮﻯ ﺋﯚﺯﮔﯩﺮﯨﭗ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﺗﻪﺭﻛﯩﭙﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﺋﺎﻳﻼﻧﻐﺎﻥ . ﺑﯘ ﻣﯘﻧﺎﺯﯨﺮﻩ ﺗﻪﻟﻪﭖ ﻗﯩﻠﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﮬﻪﻗﯩﻘﻪﺕ .
ﺑﯘ ﮬﻪﻗﺘﻪ ﺋﺎﯞﺍﻝ ﺋﯚﺯﯨﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﻣﯘﺭﺍﺟﻪﺕ ﻗﯩﻼﻳﻠﻰ . ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﺴﻰ ﺟﻪﻧﺒﯘﺯﻩﻥ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﻯ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺭﯨﯟﺍﻳﻪﺗﻠﻪﺭﮔﻪ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻣﯘﮬﺎﻛﯩﻤﻪ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ؛ ﺧﯘﺍﯕﺪﯨﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ، ﻳﺎﯞ ، ﺷﯘﻥ ، ﻳﯜ ﻟﻪﺭ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 2550 - 2179 ﻳﯩﻠﻼﺭ ) ﻏﻪﺭﺑﻰ ﺧﺎﻥ ﺋﺎﻧﺎ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﺎﺭﺩﻯ - ﻛﻪﻟﺪﻯ ، ﺳﻮﯞﻏﺎ - ﺳﺎﻻﻡ ﻗﯩﻠﯩﺸﯩﭗ ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ . ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺧﺎﻥ ﺋﺎﻧﯩﻨﯩﯔ ﺋﯧﻠﻰ ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻐﯩﻨﻰ ﻛﯚﺭﺳﯩﺘﻪﺗﺘﻰ .
ﺑﯘ ﻣﺎﻛﺎﻧﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﺪﯨﻦ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭﺩﻩ ﻗﻪﻳﺖ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﯩﻨﻰ < ﻳﯚﺟﻰ > ( ﺭﯗﺗﺰﻯ ) ﺑﯩﻠﻪﻥ < ﺩﻯ ، ﭼﻴﺎﯕﻼﺭ > ﺩﯗﺭ .
< ﻳﯚﺟﻰ > ﻧﯩﯔ ﻧﺎﻣﻰ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﯩﺪﺍ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﻼﺭﺩﺍ ﻳﯚﻳﺴﻰ ، ﻳﯜﻳﺠﻰ ، ﻳﯚﺳﻰ ، ﺩﯨﮕﻪﻥ ﮬﻪﺭﺧﯩﻞ ﺧﻪﺗﻠﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ . < ﮔﯘﻩﻧﺰﻯ ﻛﯩﺘﺎﺑﻰ > ﺩﺍ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺸﯩﭽﻪ ، ﻳﯜﻳﺴﻰ ﺋﯧﻠﻰ ﻗﺎﺷﺘﯧﺸﻰ ﭼﯩﻘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻳﻪﺭ ، ﺟﯘ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﯩﻐﺎ 7 ﻣﯩﯔ 800 ﭼﺎﻗﯩﺮﯨﻢ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ . ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ، ﻗﺎﺭﺍ ﻗﯘﺭﯗﻡ ﺗﯧﻐﻰ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻤﯘ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ . ﺩﯨﻤﻪﻙ ، ﺑﯘ ﺋﻪﻟﻨﯩﯔ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻳﯧﺮﻯ ﺗﻪﻛﻠﯩﻤﺎﻛﺎﻧﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ - ﺧﻮﺗﻪﻥ ﺗﻪﺭﻩﭘﻠﯩﺮﻯ ﺑﻮﻟﯘﺷﻰ ﺋﯧﻨﯩﻖ . ﭼﯜﻧﭽﻴﯘ ﺯﺍﻣﺎﻧﯩﺴﻰ ( ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ 770 - 476 - ﻳﯩﻠﻼﺭ ) ﺩﺍ ، ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻐﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺗﯜﺯﻟﻪﯕﻠﯩﻜﻜﻪ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺑﻮﻟﻐﯩﻨﻰ ﻳﯜﻳﺴﯩﻼﺭ ﺋﯩﺪﻯ . ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﻰ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﺍ ﻗﯘﺭﺩﯗﺱ ، ﺟﻮﯕﻴﯜﻩﻥ ، ﮔﻪﻧﺴﯘ ﺗﻪﺭﻩﭘﻠﻪﺭﺩﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﺋﯘﻻﺭ ﻏﻪﺭﯨﺒﻜﻪ ﺳﯜﺭﯛﻟﯜﭖ ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻐﯩﻐﺎ ﻛﯚﭼﻜﻪﻥ . < ﮔﯘﻩﻧﺰﻯ > ﻧﯩﯔ < ﻛﯩﭽﯩﻚ ﯞﯨﻼﻳﻪﺕ ﺑﺎﺑﻰ > ﺩﺍ : < ﻏﻪﺭﯨﺒﺘﻪ ﻛﯚﭼﻤﻪ ﻗﯘﻡ ﻏﻪﺭﺑﯩﺪﯨﻜﻰ ﻳﯜﻳﻠﻪﺭ > ﺩﻩﭖ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ . ﭼﯜﻧﭽﻴﯘ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ﺋﯘﻻﺭ < ﻳﯚﺟﻰ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﭽﻜﻰ ﺭﺍﻳﯘﻧﻼﺭﻏﺎ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . ﺧﻪﻥ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ < ﻳﯚﺟﻰ > ( ﺭﯗﺟﻰ ) ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ .
ﻳﯚﺟﯩﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﻛﯚﻛﺌﺎﺭﺗﺘﯩﻦ ﺋﯧﺸﯩﭗ ﺋﺎﻓﻐﺎﻥ - ﺋﯧﺮﺍﻥ ﺗﻪﺭﻩﭘﻠﻪﺭﮔﻪ ﺟﺎﻳﻼﺷﻘﺎﻥ . ﻣﻪﺯﯙﯛﺭ ﻳﯜﺳﯩﻠﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﺷﻪﺭﯨﻘﺘﯩﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﺩﯨﻦ < ﺩﻯ ، ﭼﻴﺎﯕﻼﺭ > ﺑﺎﺭ . < ﯞﯦﻲ ﻣﯘﺧﺘﻪﺳﻪﺭﻧﺎﻣﯩﺴﻰ > ﻧﯩﯔ < ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﻳﯘﺭﺕ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﺴﻰ > ﺩﻩ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺸﯩﭽﻪ : < ﺩﯗﻧﺨﯘﺍﯕﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﺪﯨﻜﻰ ﺭﺍﻳﻮﻧﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ ﺗﯧﻐﯩﺪﺍ ، ﭼﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻘﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﺪﯨﻦ ﻛﯚﻛﺌﺎﺭﺗﻘﯩﭽﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻣﯩﯔ ﻳﻮﻝ ﻛﯧﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺋﺎﺭﯨﻠﯩﻘﺘﺎ ، ﻳﯚﺳﯩﻠﻪﺭ ﻧﻪﺳﻠﻰ ، ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ ﭼﻴﺎﯕﻠﯩﺮﻯ ، ﺑﻮﺯ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ، ﺳﯧﺮﯨﻖ ﺋﯚﻛﯚﺯﻟﯜﻙ ﭼﻴﺎﯕﻼﺭ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﻗﻪﯞﯨﻢ - ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ .
ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﯨﻜﻰ ﻳﻪﺭﻟﯩﻚ ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﻨﻰ ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﺎﻟﯩﻖ ﺋﺎﭘﺘﻮﺭﻻﺭ ( Sar ( ser ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ . ﺑﯘ ﺋﯧﮭﺘﯩﻤﺎﻝ < ﭼﻴﺎﯓ > ﻧﯩﯔ ﺷﯘ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻛﯧﺮﻩﻙ . ﻣﯩﺮﻩﻧﺪﯨﻦ ﺗﯧﭙﯩﻠﻐﺎﻥ ﺗﯩﺒﻪﺗﭽﻪ ﮬﯚﺟﺠﻪﺗﻠﻪﺭﺩﻩ Nob-chenr ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﺋﯘﭼﺮﺍﻳﺪﯗ . ﺑﯘ < ﻧﯘﺏ - ﺳﺎﺭ > ﺩﯨﮕﻪﻧﻠﯩﻚ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، < ﺳﺎﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺳﻪﺭﺩﺍﺭﻯ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯗﺭﺳﻪ ﻛﯧﺮﻩﻙ . < ﺩﻯ ، ﭼﻴﺎﯕﻼﺭ > ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺭﯗﯕﻼﺭﺩﯨﻦ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻨﯩﺪﯗ . ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﺎ ﺋﺎﭘﺘﻮﺭﻟﯩﺮﻯ Dahac - Syr ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ .
ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻐﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﯩﺪﻩ ﻏﻪﺭﯨﭙﺘﯩﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ < ﺳﺎﻛﺎ > ﻻﺭﻣﯘ ﺑﺎﺭ .
< ﺳﺎﻛﻼﺭ ﺷﺎﮬﻰ ﺟﻪﻧﯘﭘﺘﺎ ﻛﻪﺷﻤﯩﺮﮔﯩﭽﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮﺍﻧﻠﯩﻖ ﻗﯩﻼﺗﺘﻰ . ﺳﺎﻛﻼﺭ ﺗﺎﺭﻗﺎﻕ ﺋﯩﺪﻯ . ﺑﯩﺮ ﻗﺎﻧﭽﻪ ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﻪﺕ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ . ﺳﯘﻟﯧﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﯨﻦ ﮬﯘﺷﯘﻥ ، ﺳﯩﻨﺪﯗ ﺗﻪﯞﻩﻟﯩﺮﻯ ﺳﺎﻛﻼﺭﺩﯨﻦ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻨﺎﺗﺘﻰ . ( < ﺳﺎﻛﻼﺭ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﻩ ﮔﻴﯘﻥ ﺟﻪﻣﻪﺗﻠﯩﻚ ﺭﯗﯕﻼﺭﺩﯗﺭ . . . ﺋﯘﻟﯘﻍ ﻳﯚﺟﻰ ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﯩﺘﻰ ﺑﺎﻟﺪﯗﺭ ﺳﺎﻛﻼﺭ ﭘﺎﺩﯨﺸﺎﮬﯩﻨﯩﯔ ﺯﯦﻤﯩﻨﻰ ﺋﯩﺪﻯ > ؛ < . . . ﻳﯚﺟﯩﻠﻪﺭ ﻳﯩﺮﺍﻗﻘﺎ ﻛﻪﺗﺘﻰ ، ﺩﺍﯞﺍﻥ ﺋﯧﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﯚﺗﯜﭖ ، ﻏﻪﺭﯨﭙﺘﻪ ﺩﺍﺧﺎﻧﻰ ﺑﻮﻳﺴﯘﻧﺪﯗﺭﺩﻯ > )
ﻳﯚﺟﯩﻠﻪﺭ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ، ﺗﻮﺧﺎﺭ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﺳﻪﮬﻨﯩﺴﯩﮕﻪ ﭼﯩﻘﯩﺪﯗ . ﻳﺎﯞﺭﯗﭘﺎ ﺋﺎﻟﯩﻤﻠﯩﺮﻯ ﻳﯚﺟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻮﺧﺎﺭ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﻩ ﺑﯩﺮ ﺧﻪﻟﯩﻘﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻘﺎ - ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺸﯩﺪﯗﺭ ، ﺩﻩﻳﺪﯗ . ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﻩﻙ Tokhara ﺩﯨﻴﯩﻠﮕﻪﻧﻠﻪﺭ ﮬﻪﻗﯩﻘﻪﺗﺘﻪ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺗﺎﺭﯨﺨﺘﺎ ﻳﯚﺟﻰ ﺩﯨﻴﯩﻠﮕﻪﻧﻠﻪﺭﮔﻪ ، ﻳﯘﻧﺎﻥ ﺋﺎﭘﺘﻮﺭﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ( Thagoura (Thogar ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﯩﻨﯩﻐﺎ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ ﮬﻪﻣﺪﻩ ﺋﯘﻻﺭ < ﻳﯚﺟﯩﻠﻪﺭ ﺗﯜﺭﻙ ﺟﯩﻨﺴﯩﺪﯨﻦ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﺷﻨﻰ ﺋﺎﻟﻐﺎ ﺳﯜﺭﯨﺪﯗ .
ﻳﯘﻗﯘﺭﯨﺪﺍ ﺋﯧﻴﺘﯩﻠﻐﺎﻥ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﻟﺘﺎﻱ - ﺋﻮﺭﺍﻝ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺳﯩﺴﺘﯩﻤﯩﺴﯩﻐﺎ ﻛﯧﺮﯨﺪﯨﻐﺎﻥ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺋﯩﺪﻯ . ﺯﺍﻣﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯚﺗﯜﺷﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ، ﺑﯘ ﺳﯧﺴﺘﯩﻤﺎ ﺑﯩﺮﻗﺎﻧﭽﻪ ﻗﻮﻟﻐﺎ ﺑﯚﻟﯜﻧﮕﻪﻥ . ﺑﻪﺯﻯ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ( ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﻛﯚﻛﺌﺎﺭﺗﻨﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﮕﻪ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ) ﻧﯩﯔ ﺋﻪﺳﻠﻰ ﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻠﻰ ﺋﯚﺯﮔﯜﺭﯛﭖ ، ﺋﯩﺮﺍﻥ - ﻳﯘﻧﺎﻥ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺋﺎﻟﻤﺎﺷﻘﺎﻥ . ﺩﯨﻨﯩﻲ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﻪﺯﻯ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﮬﯩﻨﺪﯗ - ﺳﺎﻧﺴﻜﺮﺕ ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮﻯ ﭼﻮﯕﻘﻴﺮ ﺳﯩﯖﮕﻪﻥ .
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺑﻪﺯﻯ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ، ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﻼﺭ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ < ﺋﺎﻧﺎ ﮔﻪﯞﺩﯨﺴﻰ > ﮬﯩﺴﺎﺑﻠﯩﻐﺎﻥ ﺗﯧﻠﯧﻼﺭﻧﯩﯔ ﻗﯩﺮﯨﻖ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻗﻪﯞﻣﯩﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮ ﻣﯘﻧﭽﯩﺴﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺕ ﺟﻪﺭﻳﺎﻧﯩﺪﺍ ﺋﺎﻳﺮﯨﻢ ﺋﯩﻠﻪﺕ ﻳﺎﻛﻰ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪﻥ .
ﺩﯨﻤﻪﻙ ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﻰ ﺋﺎﻟﯟﺍﻥ - ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺗﻪﺷﻜﯩﻞ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ . ﻳﻪﻧﻰ ﺩﻯ ( ﺩﯨﻠﻰ ، ﺩﯨﯖﻠﯩﯔ ) ، ﺗﯧﻠﯥ ، ﺳﺎﻛﺎ ، ﮔﺎﯞﺟﯜﻱ ، ﺋﯧﯟﯗ ، ﻳﯜﻳﺴﻰ ( ﻳﯚﺟﻰ ) ، ﺩﻯ ، ﭼﻴﺎﯓ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﯩﻼﺭ . ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﻪ 6 - ﺋﻪﺳﯩﺮﺩﻩ < ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﭼﻮﯓ ﻗﺎﻏﺎﻧﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﺗﺎﺭﯨﺦ ﺳﻪﮬﻨﯩﺴﯩﮕﻪ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ﯞﺍﻗﺘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯘ ﻣﯘﺭﻩﻛﻜﻪﭖ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﺋﯩﭽﻜﻰ ﯞﻩ ﺗﺎﺷﻘﻰ ﻗﻪﺑﯩﻠﻪ - ﺋﯘﻟﯘﺳﻠﯩﺮﻯ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺳﯚﺯﻟﻪﺷﻨﯩﯔ ﮬﺎﺟﯩﺘﻰ ﻳﻮﻕ .

---------------------------------------------------------------
* ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ - ﺑﯘ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘ < ﺩﯨﯖﻠﯩﯔ  丁零 دەپ ئېلىنىپ كېلىۋاتاتتى ، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﻣﻪﺯﻛﯘﺭ ﺋﻪﺳﻪﺭﺩﻩ ﺋﺎﭘﺘﯘﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﻟﯩﯟﻯ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ < ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ > ﺩﻩﭖ ﺋﯧﻠﯩﻨﺪﻯ . ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﯘﭼﺮﺍﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻪﺯﻯ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘﻻﺭﻣﯘ ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ --- ﻣﯘﮬﻪﺭﺭﯨﺮﺩﯨﻦ

3 . ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻧﺎﻣﻠﯩﺮﻯ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ ﻣﯘﺗﺎﻟﯩﺌﻪ
ﻳﯘﻗﯘﺭﯨﺪﻩ ﺯﯨﻜﺮﻯ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﻗﻪﯞﯨﻢ - ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻧﺎﻣﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﻛﯩﺘﺎﭘﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺋﯩﺪﯦﺌﻮﮔﺮﺍﻓﯩﻚ ﺧﻪﺗﻠﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﯩﺪﯗﺭ . ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﺍ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺧﻪﺗﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯﻯ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﯩﺪﯨﻦ ﭘﻪﺭﯨﻘﻠﯩﻨﯩﺪﯗ . ﻳﯘﻧﺎﻥ - ﻻﺗﯩﻦ ، ﺭﯨﻢ ، ﺋﯧﺮﺍﻥ ﺋﺎﭘﺘﻮﺭﻟﯩﺮﯨﻤﯘ ﺋﯚﺯ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﻠﯩﺮﻯ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ، ﺑﯘ ﻧﺎﻣﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺟﺎﻳﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﯨﻠﯩﻜﻰ ﯞﻩ ﻳﺎﻛﻰ ﺗﯘﺭﻗﻰ - ﺳﯩﻴﺎﻗﻰ ﮬﻪﻡ ﻛﯩﻴﯩﻢ - ﻛﯩﭽﻪﻛﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﺋﯚﺯﮔﯩﭽﯩﻠﯩﻜﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﻧﺎﻡ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ . ﺷﯘﯕﺎ ، ﺑﯘ ﻧﺎﻣﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﻪﺳﻠﻰ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯﯨﻨﻰ ﺋﯩﻨﭽﯩﻜﯩﻠﻪﭖ ﺋﯩﺰﻟﻪﺷﻜﻪ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ . ﺋﻪﻣﻤﺎ ، ﺑﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﺩﺍﺋﯩﺮ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭ ﻛﻪﻣﭽﯩﻞ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ، ﻗﻪﺗﺌﻰ ﺟﻪﺯﯨﻤﻠﻪﺷﺘﯜﺭﯛﺷﻜﻪ ﺋﯩﻤﻜﺎﻧﯩﻴﻪﺕ ﻳﻮﻕ . ﭘﻪﻗﻪﺕ ﺑﻪﺯﻯ ﻳﯩﭗ ﺋﯘﭼﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﯘﺗﯘﭖ ﺗﯘﺭﯗﭖ ، ﻗﯩﻴﺎﺳﯩﻲ ﭘﯩﻜﯩﺮ ﻳﯜﺭﮔﯜﺯﯛﺵ ﻣﯜﻣﻜﯩﻦ . ﺑﯘ ﺳﺎﮬﻪﺩﻩ ﺑﯩﺰﺩﯨﻦ ﻣﯘﻗﻪﺩﺩﻩﻡ ﺋﯩﺶ ﻛﯚﺭﮔﻪﻥ ﺋﺎﻟﯩﻤﻼﺭﻣﯘ ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ .
ﺩﻯ ، ﺩﯨﻠﻰ ، ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ
ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺋﯘﺯﺍﻕ ﻗﻪﺩﯨﻤﯩﻲ ﺯﺍﻣﺎﻧﻼﺭﺩﺍ ، ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺗﯜﺯﻟﻪﯕﻠﯩﻜﺘﯩﻜﻰ ﺑﻪﮔﻠﯩﻜﻠﻪﺭ ﯞﻩ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﻏﻪﺭﯨﺐ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﻰ < ﺭﯗﯓ > ﻳﺎﻛﻰ < ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺭﯗﯓ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ . ﺑﯘ ﮬﻪﺭﯨﭙﻨﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺸﻰ nzong ( ﻧﺠﻮﯓ ) / Zom ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﺋﻪﺳﻠﻰ ﻣﻪﻧﯩﺴﻰ < ﻗﻮﺭﺍﻝ - ﻳﺎﺭﺍﻍ > ، < ﺳﯘ - ﻗﻮﺷﯘﻥ > ( ﺋﻪﺳﻜﻪﺭ ) ﺩﯨﮕﻪﻧﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺋﯩﺒﺎﺭﻩﺕ . ﺑﯘ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ < ﺗﯘﻍ - ﺋﻪﻟﻪﻡ > ﻛﯚﺗﯚﺭﯛﭖ ﻳﯜﺭﯛﺵ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﯘﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ، < ﺳﻮﻕ - ﺳﻮﻗﺎﻕ > ( ﺗﺴﻮﮒ ) ( ﺭﻭﯓ ) ، ﻳﻪﻧﻰ < ﺋﯘﺭﯗﺷﻘﺎﻕ > ، < ﻗﻮﺭﺍﻝ ﺋﯩﺸﻠﻪﺗﻜﻪﻙ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ < ﺗﯘﻍ > ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ < ﺋﻮﺭﯗﯓ > ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻛﯧﺮﻩﻙ .
ﺑﻪﺯﻯ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩﻼﺭ < ﺩﻯ ، ﺩﯨﻠﻰ > - < ﺗﯩﻞ > ﺩﯨﻦ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ . < ﺗﯩﻞ > ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﺎﻟﺘﺎﻱ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﺍ < ﺩﻩﺭﻳﺎ > ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ . < ﺩﯨﻠﻰ > - < ﺗﯩﻠﻠﯩﻚ > ( ﺩﻩﺭﻳﺎﻟﯩﻖ ، ﺩﻩﺭﻳﺎ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﯘﭼﯩﻼﺭ ) ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺳﯚﺯﺩﯨﻦ ﺋﯧﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ، ﺩﻩﭖ ﻗﺎﺭﺍﻳﺪﯗ ؛ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﺍ < ﺩﯨﻠﯩﻼﺭ > ﻧﯩﯔ ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺑﯚﻟﯩﻜﻰ ﺋﻮﺭﺍﻝ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﻰ ﺑﻮﻳﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﺋﻮﺭﺍﻝ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﯩﻨﻰ < ﺋﯧﺪﯨﻞ > ( ﻗﯩﺴﻘﺎﺭﺗﯩﭗ < ﺗﯩﻞ > ) ﺩﻩﻳﺪﯗ ، ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻗﯩﻴﺎﺳﻨﻰ ﺋﺎﻟﻐﺎ ﺳﯜﺭﯨﺪﯗ .
< ﺩﻯ > ﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻠﻰ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺸﻰ tig ( ﻳﺎﻛﻰ < ﺗﯩﻚ > ) ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﻰ ، ﺩﻯ ، ﺩﯨﯖﻠﻰ ﻳﺎﻛﻰ ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻨﯩﯔ ﻗﯩﺴﻘﺎﺭﺗﯩﻠﻤﯩﺴﻰ . < ﺩﯨﯖﻠﻰ > ﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺸﻰ liek - liek ﻳﻪﻧﻰ < ﺗﯩﮕﺮﯨﻚ > ، < ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ > ﻧﯩﯔ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺸﻰ tik - liem ﻳﻪﻧﻰ < ﺗﯩﻜﺮﻩﻡ > / < ﺗﯩﻜﺮﻩﻙ > ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﻰ ﺷﯩﻤﺎﻝ ﯞﻩ ﻏﻪﺭﯨﭙﺘﯩﻜﻰ ﺧﻪﻟﯩﻘﻨﯩﯔ ﺋﯚﺯﻟﯩﺮﻯ ﺋﺎﺗﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﻗﻮﺷﻨﯩﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ ﻧﺎﻣﻨﯩﯔ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﯘﺷﻰ ﺋﯧﮭﺘﯩﻤﺎﻝ .
ﮔﺎﯞﺟﯜﻱ ، ﺗﯧﻠﯥ
ﮔﺎﯞﺟﯜﻱ ( ﮔﺎﯞﭼﯥ ) ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﻛﯩﺘﺎﭘﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ، < ﺋﯧﮕﯩﺰ ، ﭼﻮﯓ ﮬﺎﺭﯞﺍ > ( ﮔﯘﮔﯘﺳﯘﻧﻠﯩﺮﻯ ﻛﯚﭖ ﮬﺎﺭﯞﺍ ؛ ﺩﯨﻘﻘﻪﺕ : ﺋﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ ﮬﺎﺭﯞﯨﻼﺭﻧﯩﯔ ﭼﺎﻗﻠﯩﺮﻯ ﻛﯚﺗﻪﻙ ، ﻳﻪﻧﻰ ﭘﯜﺗﯜﻱ ﺗﺎﺧﺘﺎﻳﻠﯩﻖ ﭼﺎﻕ ﺋﯩﺪﻯ ) ﺩﻩﭖ ﺗﻪﺑﯩﺮ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ . ﺩﯨﻤﻪﻙ ، ﺩﯨﯖﻠﯩﻨﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺗﯘﺭﻣﯘﺷﺘﺎ ﺋﯩﺸﻠﻪﺗﻜﻪﻥ ﻗﺎﺗﻨﺎﺵ ﻗﻮﺭﺍﻟﯩﻐﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ ، ﺋﯘﻻﺭﻏﺎ < ﺋﯧﮕﯩﺰ ﮬﺎﺭﯞﯨﻠﯩﻘﻼﺭ > ﺩﻩﭖ ﻧﺎﻡ ﻗﻮﻳﯘﻟﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﯘﺷﻰ ﻣﯜﻣﻜﯩﻦ . ﺭﯗﺱ ﺋﺎﻟﯩﻤﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯧﺮﻧﺸﺘﺎﻣﻨﯩﯔ ﻗﯩﻴﺎﺳﯩﭽﻪ ، < ﮔﺎﯞﺟﯜﻱ - ﮔﺎﯞﻛﯜﻱ ، ﻳﻪﻧﻰ ﮔﺎﯞﮔﯘﺭ / ﺋﻮﻏﯘﺭ > ﻧﯩﯔ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﻰ ﺋﯩﻜﻪﻥ . ﭼﯜﻧﻜﻰ ، < ﮔﺎﯞﺟﯜﻱ > ﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺶ Ke'u ki ﻳﺎﻛﻰ gi - go ، ﺑﯘ ﻏﯘ - ﻏﯩﺮ / ﺋﻮﻏﯩﺮ > ﻏﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﻛﯧﻠﯩﺪﯨﻜﻪﻥ . ﺑﯘ ﺑﯩﺮ ﺧﯩﻞ ﺗﻪﺳﻪﯞﯞﯗﺭ . ﺋﻪﻣﻤﺎ ، ﺷﯘ ﻧﻪﺭﺳﻪ ﺭﯗﺷﻪﻧﻜﻰ ، ﺋﺎﻟﺘﺎﻱ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ( ﺟﯜﻣﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ، ﻣﺎﻧﺠﯘ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ) ﺩﺍ < ﮬﺎﺭﯞﺍ > ﻧﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ < ﺗﻮﺧﺮﻯ > ﺳﯚﺯﻯ ﺷﯘ ﺭﺍﻳﻮﻧﺪﺍ ( ﻛﯘﺳﺎﻥ ﺋﯧﻤﭙﯩﺮﯨﻴﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ) ﺩﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ < ﺋﺎﺑﺪﺍﻝ - ﮔﺎﯞﮔﯜﻱ > ﺋﯘﻟﯘﺳﯩﻐﺎ ﻧﺎﻡ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﺑﯘ ﺳﯚﺯ ﮬﯩﻨﺪﯗ - ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﺎ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﺍ < ﺗﯘﺧﺎﺭ > ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﯚﺯﻟﻪﺷﻜﻪﻥ . ﻗﻮﭼﯘ - ﻛﯘﭼﺎﺭ ﺋﻪﻟﻠﯩﺮﻯ ﺑﯘﺩﺩﺍ ﻧﻮﻣﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯩﯟﺍﺳﺘﻪ < ﺋﻪﻧﻪﺗﻜﻪﻙ > ( ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﮬﯩﻨﺪﯗﻻﺭﻧﻰ ﺋﻪﻧﻪﺗﻜﻪﻙ ﺩﻩﻳﺘﻰ ) ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﻪﻣﻪﺱ ، ﺋﯚﺯﻟﯩﺮﯨﮕﻪ ﻧﻪﺳﻪﺑﺪﺍﺵ ( ﺗﻪﮒ ﺗﯩﻠﻰ ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ) ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺗﻮﺧﺮﻯ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﻪ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻤﯘ ، ﺗﻮﺧﺮﻯ ( ﺗﻮﺧﺎﺭ ) ﺧﻪﻟﻘﯩﻨﯩﯔ ﮔﺎﯞﮔﯜﻱ ﻧﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﮕﯩﺪﯨﻦ ﺩﺍﻻﻟﻪﺕ ﺑﯧﺮﯨﺪﯗ .
< ﺗﯧﻠﯥ > - ﺑﯘ ﻧﺎﻡ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻤﯘ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﻗﯩﻴﺎﺳﻼﺭ ﺑﺎﺭ . ﺑﯘ ﺑﯩﺮ ﻣﯘﺭﻩﻛﻜﻪﭖ ﺋﯘﻟﯘﺱ . 6 - ﺋﻪﺳﯩﺮﮔﯩﭽﻪ < ﺗﯜﺭﯛﻙ / ﺗﯜﺭﻙ > ﻟﻪﺭ ﻣﻪﺯﻛﯜﺭ ﺋﯘﻟﯘﺱ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﯩﺪﻩ ﺋﯧﺪﻯ . ﻛﯚﻙ ﺗﯜﺭﻛﻠﻪﺭ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﺳﻪﮬﻨﯩﺴﯩﮕﻪ ﭼﯩﻘﻘﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺗﯧﻠﯧﻼﺭ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﺳﻪﮬﻨﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﭼﯜﺷﯜﭖ ، ﺑﯘﻧﯩﯔ ﺗﻪﺭﻛﯩﺒﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﻗﻪﯞﯨﻢ - ﺋﯘﻟﯘﺳﻼﺭ ﺋﯚﺯ ﻧﺎﻣﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯚﻟﯚﻧﯜﭖ ﻛﻪﺗﺘﻰ . ﻟﯧﻜﯩﻦ ، ﺗﯜﺭﻙ ﺋﯧﻤﭙﯩﺮﯨﻴﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﺴﻰ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪﻩ ﻳﺎﺷﯩﺪﻯ . ﺋﯘﺭﻗﯘﻥ ﺋﺎﺑﯩﺪﯨﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ < ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﺗﯚﻟﻪﺱ > ﺋﯧﮭﺘﯩﻤﺎﻝ < ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﺗﯧﻠﯥ > ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻛﯧﺮﻩﻙ ، ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﺵ ﺑﺎﺭ . ﺑﻪﺯﻯ ﺋﺎﻟﯩﻤﻼﺭ ( ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﻓﯧﯔ ﺟﻴﺎﺷﯩﯔ ) < ﺗﯧﻠﯥ > - < ﺗﯜﺭﻙ > ﻧﯩﯔ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﻰ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻗﯩﻴﺎﺳﻨﻰ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ . < ﺗﯧﻠﯥ > ﻧﯩﯔ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺸﻰ diak - liak ، ﻳﻪﻧﻰ < ﺗﻪﻙ - ﺭﻩﻙ / ﺗﯧﮕﺮﻩﻙ - ﺗﯩﮕﺎﺭﺍﻙ > . ﺑﯘ ﻧﺎﻡ ﻳﺎﻛﻰ ﺷﯘ ﺋﯘﻟﯘﺳﻨﯩﯔ ﺋﯚﺯﻯ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ ﻧﺎﻣﻰ ﻳﺎﻛﻰ ﻗﻮﺷﻨﺎ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻛﯧﺮﻩﻙ . ﮬﯩﺮﻭﺩﻭﺕ ﺑﺎﺷﻠﯩﻖ ﻳﯘﻧﺎﻥ - ﺭﯨﻢ ﺋﺎﭘﺘﻮﺭﻟﯩﺮﻯ ﺧﻪﺯﻩﺭﻧﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﻰ ﺋﻮﻣﯘﻣﻼﺷﺘﯘﺭﯗﭖ targitaos ﺩﯨﺴﻪ ، ﺋﺎﺭﺍﻝ ﻛﯚﻟﯩﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﻰ ﺋﻮﻣﯘﻣﻼﺷﺘﯘﺭﯗﭖ saka - tegrakhuda ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ . ﺗﯧﮕﺮﺍ ﺧﯘﺩﺍﻧﻰ ﺋﯩﺒﺮﺍﻧﻰ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ togharma ﺩﻩﭖ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ . < ﺗﺎﺭﮔﯩﺘﺎ > ﻳﺎﻛﻰ < ﺗﯧﮕﺎﺭﺍ > ﯞﻩ ﻳﺎﻛﻰ togharma ﺑﻮﻟﺴﯘﻥ ، ﺑﯘ ﻧﺎﻣﻼﺭ < ﺗﯧﻠﯥ > ( ﺗﯧﮕﺮﺍﻙ ) ﻗﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ . < ﺗﯧﮕﺮﺍ > ﻧﻰ ﮬﯩﻨﺪ - ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﺎ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﺗﻪﮬﻠﯩﻞ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﺍ ، ﺗﯧﮕﺮﺍ - ﻳﻮﻏﺎﻥ ، ﺯﻭﺭ ، ﻛﯜﭼﻠﯜﻙ ﻣﻪﻧﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ . ﺋﻪﮔﻪﺭ ﻣﻪﺯﻛﯜﺭ ﺋﯘﻟﯘﺱ ﺋﯚﺯﻟﯩﺮﻯ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﻗﻮﺷﻨﺎ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﻗﻮﻳﯘﻟﻐﺎﻥ ﻧﺎﻡ ﺩﻩﭖ ﻗﯩﻴﺎﺱ ﻗﯩﻠﯩﻨﺴﺎ ، ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ < ﺗﯩﻐﺮﺍﻕ > ( ﺑﺎﺗﻮﺭ ، ﻏﻪﻳﺮﻩﺗﻠﯩﻚ ) ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺳﯚﺯﮔﻪ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ . ﺑﯘ ﺳﯚﺯ ﺯﺍﻣﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﯚﺗﯜﺷﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﺗﯩﻠﻼﺭﺩﺍ ﮬﻪﺭﺧﯩﻞ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ( ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﺋﯩﺒﺮﺍﻧﻰ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﺗﻮﻏﺎﺭﻣﺎ ؛ ﺋﯧﺮﺍﻥ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﺗﺎﮔﺎﺭ / ﺗﺎﻏﺎﺭ ) . ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﮬﯩﻨﺪﯗ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ < ﺩﻭﮔﺎﺭ > ﺑﻮﻟﺴﺎ < ﺯﻭﺭ ، ﻛﯜﭼﻠﯜﻙ ، ﻗﯘﺩﺭﻩﺗﻠﯩﻚ > ﻣﻪﻧﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ، < ﺗﺎﮔﺮﺍ > ﺑﻮﻟﺴﺎ < ﻳﻮﻏﺎﻥ ، ﺯﻩﺑﻪﺭﺩﻩﺳﺖ ، ﻛﯜﭼﺘﯜﯕﮕﯩﺮ > ﻣﻪﻧﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ . ﺑﯘ ﻗﯩﻴﺎﺳﻼﺭﻧﻰ ﺧﯘﻻﺳﯩﻠﯩﻐﺎﻧﺪﺍ ، < ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ > ﻳﺎﻛﻰ < ﺗﯧﻠﯥ > ﺑﻮﻟﺴﯘﻥ ، ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻜﻰ < ﺗﯩﻐﺮﺍﻕ > ﺳﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﻰ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﭘﯩﻜﯩﺮ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﺪﻩ ﺋﻪﻗﯩﻠﮕﻪ ﻣﯘﯞﺍﭘﯩﻖ ﺩﯨﻴﯩﺸﻜﻪ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ . < ﺩﯨﯖﻠﯩﻦ > ﻳﺎﻛﻰ < ﺗﯧﻠﯥ > ﮬﻪﺭﮔﯩﺰ < ﺗﯘﺭﺍ > ﻧﯩﯔ ﺋﺎﮬﺎﯓ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﯩﺴﻰ ﺋﻪﻣﻪﺱ . < ﺗﯘﺭﺍ > ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ < ﻗﻮﺭﻏﺎﻥ - ﭘﻮﺗﻪﻱ > ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ .
ﺳﺎﻛﺎ
ﺧﻪﺯﻩﺭ ( ﮬﯩﺮﻛﺎﻧﯩﻴﻪ ﻳﻪﻧﻰ ﻛﺎﺳﭙﯩﻲ ) ﺩﯦﯖﯩﺰﯨﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭﻧﻰ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﻳﺎﯞﺭﻭﭘﺎ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﻠﯩﺮﻯ < ﺳﺎﻛﺎ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ . ﺑﯘ ﺳﯚﺯﻧﻰ ﺋﺎﭘﺘﻮﺭﻻﺭ ﺋﯚﺯ ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﺴﻰ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ، ﺑﻪﺯﯨﻠﯩﺮﻯ < ﺳﺎﻛﺎ > / < ﺳﻜﯩﺖ > ( Sacae ﻳﺎﻛﻰ Scyt ) ﯞﻩ ﺑﻪﺯﯨﻠﯩﺮﻯ < ﺳﻜﯩﻒ > ( Scytha ) ﺩﻩﭖ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ . ﭘﻪﻗﻪﺕ ﮬﯩﺮﻭﺩﻭﺕ < ﺳﺎﻛﺎ > ﺩﻩﭖ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ . < ﺳﻜﯩﺖ > ﺑﯩﻠﻪﻥ < ﺳﻜﯩﻒ > ﺑﯩﺮ ﺳﯚﺯﺩﯗﺭ . ﻳﯘﻧﺎﻥ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ < ﺳﻜﯩﻒ > - ﺗﺎﻍ ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﺳﻪ ﻛﯧﺮﻩﻙ . ﭼﯜﻧﻜﻰ ، ﻳﯘﻧﺎﻥ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ < ﺳﻜﯩﻒ ﺋﺎﻻﻥ > ﺩﯨﮕﯩﻨﻰ < ﺗﺎﻍ ﺋﺎﻻﻧﻠﯩﺮﻯ > ( ﻳﺎﻛﻰ ﺗﺎﻏﻠﯩﻖ ﺋﺎﻻﻧﻼﺭ ) ، < ﺋﺎﺋﻮﺭﯨﺲ ﺋﺎﻻﻥ > ﺩﯨﮕﯩﻨﻰ < ﻗﻪﻟﺌﻪ - ﻗﻮﺭﻏﺎﻥ ﺋﺎﻻﻧﻠﯩﺮﻯ > ﺩﯨﮕﻪﻧﻠﯩﻜﺘﯘﺭ .
< ﺳﺎﻛﺎ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺑﯘ ﺧﻪﻟﻖ ﺑﯘﺭﯗﻧﻘﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﺍ ﺋﻮﺭﺍﻝ ﺗﯧﻐﻰ ﺋﯧﺘﻪﻛﻠﯩﺮﯨﺪﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻧﻠﯩﻐﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ، ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﺪﺍ < ﺗﺎﻍ ﺋﯧﺘﯩﻜﻰ > ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ < ﺳﺎﻗﺎ > ﺳﯚﺯﻯ ﺋﯘﻻﺭﻏﺎ ﻧﺎﻡ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﻣﻪﻟﯘﻡ . ﺋﯘ ﺯﺍﻣﺎﻧﻼﺭﺩﺍ ﻗﻪﯞﯨﻢ - ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﻪ ﺋﯚﺯﻟﯩﺮﻯ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺟﺎﻳﻼﺭ ( ﺟﯩﻠﻐﺎ ، ﺩﻩﺭﻳﺎ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﻯ . . . ) ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﻧﺎﻡ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻻﺗﺘﻰ .

ﻳﯜﻳﺴﻰ ، ﻳﯚﺳﻰ ( ﻳﯚﺟﻰ / ﺭﯗﺗﺰﻯ )
ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﻛﯩﺘﺎﭘﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ ﺑﯘ ﻧﺎﻡ ﺧﻪﻟﻖ ﻧﺎﻣﯩﺪﯗﺭ . ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﺑﯘ ﺧﻪﻟﯩﻖ ﺋﯚﺯﻯ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﻗﻮﺷﻨﯩﻠﯩﺮﻯ ﻗﻮﻳﻐﺎﻥ ﻧﺎﻣﺪﯗﺭ . ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﺷﻪﺭﯨﻘﺘﯩﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﻗﻪﯞﻡ ﻳﯜﻳﺴﻰ ﺋﯩﺪﻯ . ﻳﯜﻳﺴﻰ) ئەڭ قەدىمكى يېزىلىشى    氏愚  بولۇپ ، ﺑﯘ gu - ci ﺩﻩﭖ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺪﯗ . ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﺗﻪﺧﻤﯩﻨﻪﻥ 3 - 4 ﺋﻪﺳﯩﺮ ﺑﯘﺭﯗﻥ ، ﺑﯘ ﺧﻪﻟﯩﻘﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﻰ < ﻳﯚﺳﻰ ( ﻳﯚﺟﻰ / ﺭﯗﺗﺰﻯ ) ﺩﻩﭖ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . ﺑﯘ ﺧﻪﻟﻖ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﻗﯘﻻﻥ ﺗﯧﻐﻰ ( ﮔﻪﻧﺴﯘﺩﺍ ) ﯞﻩ ﻛﯚﻛﻨﯘﺭ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﻯ ﮬﻪﻡ ﻗﯘﺭﯗﻗﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﺪﻩ ﻳﺎﺷﺎﻳﺘﻰ . ﻳﯚﺟﻰ 月氏 yue - zhi .  مۇ تەلەپپۇز بويىچە تەرجىمە قىلىنغان نام . ھازىرقى زامان خەنزۇ تىلىدا يۇي جى دەپ ئوقۇلىدۇ . قەدىمكى زامانلاردا بولسا  ، ﺗﻪﺧﻤﯩﻨﻪﻥ ﻳﯧﺮﺗﺴﻰ ، ﻳﻮﺭﺟﻰ ، ﺋﯩﯟﻩﺗﺠﻰ ، ﺋﯩﺌﻪﺗﺠﻰ ﺩﻩﭖ ﺋﻮﻗﯘﻻﺗﺘﻰ . < ﻳﯚ > ﺧﯧﺘﻰ ﻣﯩﻼﺩﯨﻴﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ngiwo - ﻧﮕﻮ ﺩﻩﭖ ﺋﻮﻗﯘﻟﻐﺎﻥ . ﺋﯧﺮﺍﻥ ﺗﯩﻠﯩﺪﯨﻜﻰ < ﺋﺎﮔﻮﺯ > ﻧﻰ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ < ﺋﺎﻳﯚ > ( ﺋﺎﻳﯚﺧﯘﻥ ) ﺩﻩﭖ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ . ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﺩﯨﻦ < ﭼﯜﮔﯜﻝ / ﭼﯩﮕﯩﻞ > ﻧﻰ < ﭼﯜﻳﯚ > ، ﻳﻪﺭ ﻧﺎﻣﻰ < ﻛﯜﻧﮕﯜﺱ > ﻧﻰ < ﻛﯚﯕﻴﯚ > ﺩﻩﭖ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ . ﺩﯨﻤﻪﻙ ، < ﻳﯚ > ﺧﯧﺘﻰ gil , goz , got , kus ﺩﻩﭖ ﺋﻮﻗﯘﻟﻐﺎﻥ . ( ﭘﯩﯖﻴﯩﻨﭽﻪ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ ﺋﻮ ، ﺋﯘ ﮬﻪﺭﯨﭙﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﯜﺳﺘﯩﮕﻪ ﻗﻮﻳﯘﻟﻐﺎﻥ ﺳﯩﺰﯨﻘﭽﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﭼﯩﻘﯩﺮﺍﻟﻤﯩﺪﯨﻢ ، ﺗﯜﺯﯛﺗﯜﭖ ﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻳﺴﯩﺰﻟﻪﺭ . ) < ﻳﯜﻳﺴﻰ > ﻳﺎﻛﻰ < ﻳﯚﺟﻰ > ﻧﯩﯔ ﺋﻪﺳﻠﻰ ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯﯨﻨﻰ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻗﯩﻴﺎﺱ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ . 1 - ﻳﯜﻳﺴﻰ - ﮔﯜﺯ ( ﺋﯚﻛﯜﺯﻧﯩﯔ ﻗﯩﺴﻘﺎﺭﺗﯩﻠﻤﯩﺴﻰ ) ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﻛﯧﻴﻦ ﺋﻮﻏﯘﺯ / ﻏﯘﺯ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺧﻪﻟﯩﻘﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﻰ . < ﮔﯜﻳﺴﻰ > ﻳﺎﻛﻰ < ﮔﯜﻳﺰﻯ > ( ﻛﯘﭼﺎ ) ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﻣﻤﯘ ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ، ﺩﻩﭖ ﺗﻪﺧﻤﯩﻦ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ . 2 - < ﻳﯚﺟﻰ > - ﺑﯩﺮ ﺧﯩﻞ ﻗﯩﻴﺎﺳﺘﺎ < ﮔﯜﺯ > / < ﺋﯚﮔﯜﺯ > ﻳﻪﻧﻰ < ﺋﻮﻏﯘﺯ > ﺑﻮﻟﯘﭖ ، < ﻳﯜﻳﺴﻰ > ﻧﯩﯔ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺸﻰ ، ﺑﯘ ﺑﯩﺮ ﺧﯩﻞ ﻗﺎﺭﺍﺵ . ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﺠﻰ ﺧﯩﻞ ﻗﺎﺭﺍﺷﺘﺎ < ﻳﯜﺭﺗﻪﭼﻰ > - ﻛﯚﭼﯜﭖ ﻳﯜﺭﮔﯜﭼﻰ ، ﻛﻪﺯﮔﯜﭼﻰ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻣﻪﻧﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ . ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﻩﻙ < ﻳﻮﺭﺗﭽﻰ > ﺩﻩﭖ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﺎ ، ﺳﯚﺭﯙﻟﯜﭖ ﻳﯜﺭﮔﯜﭼﻰ ، ﺋﺎﺳﺘﺎ ﻳﯜﺭﮔﯜﭼﻰ ﻣﻪﻧﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ .
ﺭﯛﻩﻥ ﺭﯛﻩﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﺭﻭ ﺭﻭ ﻻﺭ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺋﺎﯞﺍﺭﻻﺭﺩﯗﺭ
ﺋﯘﺯﺍﻕ ﺋﯚﺗﻤﯜﺷﺘﯩﻜﻰ ﺋﺎﺗﺎ ﺑﻮﯞﯨﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮﻯ - ﺗﯩﻐﺮﺍﻕ ( ﺗﯩﻐﺎﺭ ، ﺗﻪﮔﺮﻩ ، ﺗﯜﺭﻛﯜ ) ﻗﻮﻳﺎﺭ ﻗﻮﺵ ( ﻳﺎﻛﻰ ﻗﻮﭼﻰ ﻗﻮﺭﻳﺎﺭ ) ، ﺋﻮﻏﯘﺭ ﻗﯘﻥ ( ﺋﻮﻏﯘﺯ ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﺮﻯ ) ﺑﺎﻳﻘﺎﻝ - ﺋﯧﺪﯨﻞ ، ﺋﺎﻟﺘﺎﻱ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﻛﻪﯓ ﻳﺎﻳﻼﻗﺘﺎ ﯞﻩ ﻳﺎﺭﯨﺶ ﻳﺎﺯﯨﻘﻰ ( ﺟﻮﯕﻐﺎﺭﯨﻴﻪ ) ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻘﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ؛ ﺋﯧﺘﻨﯩﻚ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭﺩﯨﻦ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮﻯ - ﮔﯜﺯ ( ﺋﯚﮔﯜﺯ ) ، < ﻛﯚﭺ > ، < ﻳﻮﺭﺗﭽﻰ > ، ﺗﯩﻚ - ﺳﺎﺭ ، ﺗﻮﺧﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﺎﯞﺍﺭﻻﺭ ﺗﻪﯕﺮﯨﺘﺎﻏﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪﺍ ، ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺋﻮﻳﻤﺎﻧﻠﯩﻐﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﺷﯘﯕﺎ ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﯚﭖ ﻗﻪﯞﻡ - ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺗﻪﺭﻛﯩﺐ ﺗﺎﭘﻘﺎﻧﻠﯩﻐﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ < ﺗﻮﻗﻘﻮﺯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ > ﻳﺎﻛﻰ < ﺗﻮﻗﻘﻮﺯ ﺋﻮﻏﯘﺯ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ .

ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﺠﻰ ﺑﺎﺏ
ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺩﯨﻨﯩﻲ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩﻻﺭ
ﺋﯧﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺕ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭ ﺑﺎﺳﻘﯘﭼﯩﻐﺎ ﻳﻪﺗﻜﻪﻧﺪﻩ ، ﺋﯘﺭﯗﻗﺪﺍﺷﻠﯩﻖ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺗﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﺨﻠﯩﻨﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ . ﺑﯘ ﺑﺎﺳﻘﯘﭺ ﺋﺎﺭﺧﯧﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻛﻮﻧﺎ ﺗﺎﺵ ﻗﻮﺭﺍﻟﻼﺭ ﺩﻩﯞﺭﯨﻨﯩﯔ ﺋﻮﺗﺘﻮﺭﺍ ﺑﺎﺳﻘﯘﭼﯩﻐﺎ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ . ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭ ﺧﯧﻠﻰ ﺋﯘﺯﺍﻗﻘﯩﭽﻪ ﻏﺎﺭ - ﺋﯚﯕﻜﯜﺭﻟﻪﺭﺩﻩ ﻧﯩﺴﺒﯩﻲ ﮬﺎﻟﺪﺍ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺍﻗﻠﯩﺸﯩﭗ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﻛﻮﻧﺎ ﺗﺎﺵ ﻗﻮﺭﺍﻟﻼﺭ ﺩﻩﯞﺭﯨﻨﯩﯔ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﺑﺎﺳﻘﯘﭼﯩﺪﺍ ، ﻣﯘﺯ ﺩﻩﯞﺭﻯ ( < ﺗﻮﭘﺎﻥ ﺑﺎﻻﺳﻰ > ) ﺋﯚﺗﻜﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ، ﮬﺎﯞﺍﺭﺍﻳﻰ ﺋﯩﻠﻠﯩﭗ ، ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻼﺭ ﻏﺎﺭ - ﺋﯚﯕﻜﯜﺭﻟﻪﺭﺩﯨﻦ ﭼﯩﻘﯩﭗ ، ﺗﯜﺯﻟﻪﯕﻠﯩﻜﻠﻪﺭﺩﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺟﺎﻳﻼﺭﻏﺎ ﻛﯚﭼﯜﭖ ﻳﯜﺭﯨﻴﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﭘﺎﺋﺎﻟﯩﻴﻪﺕ ﺩﺍﺋﯩﺮﯨﺴﻰ ﻛﯧﯖﻪﻳﮕﻪﻥ . ﻣﯘﺯ ﺋﯧﻘﯩﻦ ﺗﻪﺳﯩﺮﯨﮕﻪ ﺑﯩﯟﺍﺳﺘﻪ ﺋﯘﭼﺮﯨﻤﯩﻐﺎﻥ ﺭﺍﻳﻮﻧﻼﺭ ( ﺟﯘﻣﻠﯩﺪﯨﻦ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ ) ﺩﺍ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭ ﭼﯩﺪﯨﺮ - ﺳﺎﺗﻤﯩﻼﺭﻧﻰ ﺗﯩﻜﯩﭗ ، ﻛﯚﭼﻤﻪﻥ ﺋﻮﯞﭼﯩﻠﯩﻖ ﯞﻩ ﻳﯩﻐﻤﯩﭽﯩﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ . ﺑﺎﺭﺍ - ﺑﺎﺭﺍ ﺋﯩﭙﺘﯩﺪﺍﺋﻰ ﮔﯘﺭﯗﮬﻼﺭ ﺋﯘﺭﯗﻕ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪﻥ . ﻣﺎﻧﺎ ﺑﯘ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﻜﻰ ﺋﺎﻧﯩﻠﯩﻖ ﺋﯘﺭﯗﻗﻠﯩﺮﻯ ﺋﯩﺪﻯ . ﺋﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﺎﻧﯩﻠﯩﻖ ﺋﯘﺭﯗﻕ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺳﻰ ﯞﯗﺟﯘﺗﻘﺎ ﻛﯧﻠﯩﭗ ، ﺑﯘ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺗﯜﭖ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﻰ ﺑﻮﻟﺪﻯ . ﺋﯘﺭﯗﻕ ﺋﻪﺯﺍﻟﯩﺮﻯ ﺗﯘﺭﺍﻟﻐﯘ ، ﺋﻪﻣﮕﻪﻙ ، ﺋﯩﺴﺘﯩﻤﺎﻟﻼﺭﺩﺍ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﻳﺎﺷﺎﻳﺘﻰ .
ﺋﯘﺭﯗﻗﺪﺍﺷﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﺎﺭﻏﺎﻧﭽﻪ ﺯﯨﭽﻼﺷﺘﯘﺭﻏﺎﻥ . ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭ ﺋﯚﻟﯜﻡ ﮬﺎﺩﯨﺴﻪﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﭼﯜﺷﻪﻧﻤﻪﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﭼﺎﻏﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ، ﺋﯚﻟﮕﻪﻥ ﮬﻪﻣﺮﺍﮬ ﯞﻩ ﺗﯘﻗﻘﺎﻧﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﻪﺭﯞﺍﮬﻠﯩﺮﻯ ﺋﯚﻟﻤﻪﻳﺪﯗ ، ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺋﯘﻗﯘﻡ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ . ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ، ﺋﯚﻟﮕﻪﻧﻠﻪﺭﻧﻰ ﺋﻪﺳﻠﻪﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﻜﻰ ﻳﻪﺭﭼﯘﻻﺭ ( ﻗﻪﺑﺮﯨﻠﻪﺭ ) ﯞﯗﺟﯘﺩﻗﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ . ﺟﻪﺳﻪﺩﻧﻰ ﻛﯚﻣﯜﺷﻨﯩﯔ ﺑﻪﻟﮕﯩﻠﯩﻚ ﺋﯘﺳﯘﻟﻰ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺟﻪﺳﻪﺩﻧﻰ ﻗﻪﺑﺮﻩ ﺑﯘﻳﯘﻣﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﯚﻣﮕﻪﻥ . ﻣﺎﻧﺎ ﺑﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻣﻪﻟﯘﻣﻜﻰ ، ﺩﯨﻨﯩﻲ ﭼﯜﺷﻪﻧﭽﯩﻠﻪﺭ ﺑﯩﺨﻼﻧﻐﺎﻥ .
ﺋﯘﺭﯗﻗﺪﺍﺷﻠﯩﻖ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺋﯘﺭﯗﻗﻼﺭﻧﯩﯔ ﺗﯘﺗﯧﻤﻠﯩﻖ ﭼﻮﻗﯘﻧﯘﺷﻠﯩﺮﯨﻤﯘ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . ﺋﯘﺭﯗﻕ ﺋﻪﺯﺍﻟﯩﺮﻯ ﺋﯚﺯ ﺋﻪﺟﺪﺍﺩﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﮬﺎﻳﯟﺍﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﯚﺳﯚﻣﻠﯜﻙ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﻻﻗﯩﺴﻰ ﺑﺎﺭ ﺩﻩﭖ ﺋﯩﺸﻪﻧﮕﻪﻥ . ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ ﮬﺎﻳﯟﺍﻥ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﯚﺳﯚﻣﻠﯜﻙ ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﯘﺗﯧﻤﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ . ﺗﯘﺗﯧﻢ ﺋﯘﺭﯗﻗﻨﯩﯔ ﮬﺎﻣﯩﻴﺴﻰ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻨﯩﭗ ، ﮬﻪﺭ - ﺧﯩﻞ ﻗﻮﺭﺍﻝ - ﺳﺎﻳﻤﺎﻧﻼﺭ ﯞﻩ ﺑﯩﻨﺎﻻﺭﻏﺎ ﺗﯘﺗﯧﻤﻨﯩﯔ ﺑﻪﻟﮕﯜﺳﻰ ﺳﯧﻠﯩﻨﻐﺎﻥ . ﺩﯨﻤﻪﻙ ، ﺗﯘﺗﯧﻢ ﺋﯘﺭﯗﻗﺪﺍﺷﻠﯩﻖ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﯩﺪﻩ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺗﻪﺑﯩﺌﻪﺗﻜﻪ ﭼﻮﻗﯘﻧﯘﺷﺘﯘﺭ .
1 . ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺩﯨﻨﻨﯩﯔ ﻣﺎﮬﯩﻴﯩﺘﻰ ﯞﻩ ﺧﯘﺳﯘﺳﯩﻴﯩﺘﻰ
ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺧﻪﻟﯩﻘﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﺋﻮﺧﺸﺎﺵ ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﺗﺎ - ﺑﻮﯞﯨﻠﯩﺮﻯ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺩﻩﯞﯨﺮﻟﻪﺭﺩﻩ ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﺩﯨﻨﻼﺭﻏﺎ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ . ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﻜﻰ ﺩﯨﻨﻰ ﺷﻪﻛﻠﻪﻥ ﻧﺎﺗﻮﺭﺍﻟﯩﺰﯨﻢ ، ﻳﻪﻧﻰ ﺗﻪﺑﯩﺌﻪﺗﭙﻪﺭﻩﺳﻠﯩﻚ ، ﻣﺎﮬﯩﻴﻪﺗﺘﻪ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺳﯩﻤﯟﻭﻟﯩﺰﯨﻢ ، ﻳﻪﻧﻰ ﺗﯩﻤﺴﺎﻟﭽﯩﻠﯩﻖ ﺋﯩﺪﻯ . ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪﺭ < ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﯞﻩ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﯩﮕﻪ ﺗﯩﻤﺴﺎﻝ ( ﺳﯩﻤﯟﻭﻝ ) ﺩﻩﭖ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻐﺎﻥ ﻧﻪﺭﺳﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﺗﯧﯟﯨﻨﺎﺗﺘﻰ . ﺗﻮﺗﯧﻤﯩﺰﯨﻢ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ﻣﻨﯘﻧﺪﺍﻕ ﺗﯩﻤﺴﺎﻟﻼﺭ ﮬﺎﻳﯟﺍﻧﻼﺭ ﯞﻩ ﺋﯚﺳﯚﻣﻠﯜﻛﻠﻪﺭ ﺑﻮﻟﺴﺎ ، ﻧﺎﺗﻮﺭﺍﻟﯩﺰﯨﻢ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ، ﺗﻪﺑﯩﺌﻰ ﻣﻪﯞﺟﯜﺩﺍﺕ ﯞﻩ ﮬﺎﺩﯨﺴﯩﻠﻪﺭ ﺋﯩﺪﻯ > . ﺑﯘ ﺑﺎﺭﺍ - ﺑﺎﺭﺍ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﭗ ، ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺋﯩﺸﻪﻧﭻ ﯞﻩ ﻳﯘﺳﯘﻥ ﺗﯜﺳﯩﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﭗ ، ﺭﻩﺳﻤﯩﻲ ﺩﯨﻨﯩﻲ ﺋﻪﻗﯩﺪﯨﻠﻪﺭﮔﻪ ﺋﺎﻳﻼﻧﻐﺎﻥ .
ﺋﯘﺭﯗﻗﺪﺍﺷﻠﯩﻖ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﯩﺪﻩ ، ﺋﺎﯞﺍﻝ ﺋﺎﻳﺎﻟﻼﺭ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﻩ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺗﯘﺗﻘﺎﻧﻠﯩﻐﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ، ﺋﺎﻳﺎﻟﻼﺭﻧﻰ ﻣﯘﻗﻪﺩﺩﻩﺱ ﺑﯩﻠﯩﺶ ﭼﯜﺷﻪﻧﭽﯩﺴﻰ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . ﺋﺎﻳﺎﻝ ﺭﻭﮬﺎﻧﺎﺗﯩﻐﺎ ﺗﯧﯟﯨﻨﯩﺶ ﺋﺎﻧﯩﻠﯩﻖ - ﺋﯘﺭﯗﻗﺪﺍﺷﻠﯩﻖ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﯩﺪﻩ ﻣﻪﻧﯩﯟﯨﻲ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﯨﻠﯩﻜﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮﻯ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪﻥ . ﺋﺎﻧﯩﻠﯩﻖ - ﺋﯘﺭﯗﻗﺪﺍﺷﻠﯩﻖ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﺎﺭﻟﯩﻖ ﻣﻪﻧﯩﯟﯨﻲ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﻣﻪﺯﻛﯜﺭ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻲ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻐﺎ ﺑﺎﻏﻠﯩﻖ ﮬﺎﻟﺪﺍ ﯞﯗﺟﯘﺩﻗﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ . ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﯘﭺ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﺘﻪ ، ﺋﯧﻠﮕﯩﺮﻯ ﺋﻪﺭﻟﻪﺭ ﺋﻮﯞﭼﯩﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪﻥ ، ﺋﺎﻳﺎﻟﻼﺭ ﻳﯩﻐﯩﻤﭽﯩﻠﯩﻖ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﯩﭙﺘﯩﺪﺍﺋﻰ ﺩﯨﮭﻘﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺷﯘﻏﯘﻟﻠﯩﻨﺎﺗﺘﻰ . ﺋﺎﻳﺎﻟﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﻪﻣﮕﯩﮕﻰ ﺗﯘﺭﻣﯘﺵ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺋﻪﯓ ﺋﯩﺸﻪﻧﭽﻠﯩﻚ ﻛﺎﭘﺎﻟﻪﺕ ﺋﯩﺪﻯ . ﺷﯘﯕﺎ ، ﺋﯘﻻﺭ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﻰ ﮬﺎﻳﺎﺗﺘﺎ ﻳﯘﻗﯘﺭﻯ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺗﯘﺗﺎﺗﺘﻰ . ﺋﺎﻧﯩﻨﻰ ﻗﻪﺩﯨﺮﻟﻪﺷﺘﯩﻦ ﺋﺎﻧﺎ ﺭﻭﮬﺎﻧﺎﺗﯩﻐﺎ ﺗﯧﯟﯨﻨﯩﺶ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﺘﻰ . ﺋﺎﻧﺎ ﺭﻭﮬﺎﻧﺎﺗﻰ ﺑﺎﺭﺍ ﺑﺎﺭﺍ ﺳﯩﺮﻟﯩﻖ ﻗﯘﺩﺭﻩﺗﻜﻪ ﺋﺎﻳﻼﻧﺪﻯ . ﻳﻪﺭ ﻳﯜﺯﯨﻨﯩﯔ ﻛﯚﭘﻠﯩﮕﻪﻥ ﺟﺎﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﻗﻪﯞﯨﻤﻠﻪﺭ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺑﯘ ﺋﻮﻣﻮﻣﯩﻲ ﮬﺎﺩﯨﺴﻪ ﺋﯩﺪﻯ . ﻣﻪﺳﯩﻠﻪﻥ ، ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﮔﺮﯦﻜﻠﻪﺭﺩﻩ ﺋﺎﻳﺎﻝ ﻣﻪﺋﺒﯘﺩﻩ ﺋﺎﺩﯨﻨﻪ ﺋﻪﻗﯩﻞ - ﭘﺎﺭﺍﺳﻪﺕ ﻣﻪﺋﺒﯘﺩﯨﺴﻰ ﺋﯩﺪﻯ . ﻳﺎﭘﻮﻧﻼﺭﺩﺍ ﺋﺎﻳﺎﻝ ﻛﺎﮬﯩﻦ ﻣﻪﺋﺒﯘﺩ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﺋﺎﺭﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﯞﺍﺳﺘﯩﭽﻰ ﺩﻩﭖ ﺋﯘﻟﯘﻏﻠﯩﻨﺎﺗﺘﻰ .
ﺋﯩﭙﺘﯩﺪﺍﺋﯩﻲ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﻖ - ﺋﯘﺭﯗﻗﺪﺍﺷﻠﯩﻖ ﺑﺎﺳﻘﯘﭼﯩﻐﺎ ﺋﯚﺗﻜﻪﻧﺪﻩ ، ﺋﯩﺸﻠﻪﭘﭽﯩﻘﯩﺮﯨﺸﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﻰ ﺋﺎﺭﻗﯩﺴﯩﺪﺍ ، ﺩﯨﻨﯩﻲ ﭼﯜﺷﻪﻧﭽﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺩﺍﺋﯩﺮﯨﺴﯩﻤﯘ ﻛﯧﯖﯩﻴﯩﺸﻜﻪ ﺑﺎﺷﻠﯩﺪﻯ . ﺋﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﻳﺎﻟﻨﯩﯔ ﺋﻪﻣﮕﻪﻙ ﺟﻪﺭﻳﺎﻧﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﻮﺭﻧﯩﻨﯩﯔ ﺋﯚﺯﮔﯩﺮﯨﺸﻰ ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﻮﺭﻧﯩﻐﯩﻤﯘ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻗﯩﻠﺪﻯ . ﺑﺎﻟﺪﯗﺭ ﺟﯜﭘﻠﯜﻙ ﻧﯩﻜﺎﮬ ﺷﻪﻛﻠﻰ < ﻗﯩﺰﻏﺎ ﺑﯧﻘﯩﻨﯩﺶ > ( ﻳﯩﮕﯩﺖ ﻗﯩﺰﻧﯩﯔ ﺋﯚﻳﯩﮕﻪ ﻛﯩﺮﯨﺶ ) ﺋﯩﺪﻯ . ﺋﻪﻣﺪﯨﻠﯩﻜﺘﻪ ﺑﯘ ﺷﻪﻛﯩﻞ ﺋﺎﻟﻤﺎﺷﺘﻰ . ﺋﯚﻱ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻛﯚﭘﯩﻴﯩﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ، ﺋﺎﻳﺎﻟﻨﯩﯔ ﺋﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﯚﻳﯩﺪﻩ ﺋﯘﺯﺍﻕ ﺗﯘﺭﯗﯞﯦﺮﯨﺸﯩﮕﻪ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻛﻪﻟﺪﻯ . ﺟﯜﭘﻠﯜﻙ ﻧﯩﻜﺎﮬ ﺑﺎﺭﺍ - ﺑﺎﺭﺍ ﺋﯚﺯﮔﯜﺭﯛﭖ ، ﺑﯩﺮ ﺋﻪﺭﮔﻪ ﺑﯩﺮ ﺧﻮﺗﯘﻧﻠﯘﻕ ﺗﯜﺯﯛﻡ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﺪﻯ . ﻗﺎﻧﺪﺍﺷﻠﯩﻖ ﺳﯧﺴﺘﯩﻤﯩﺴﻰ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﺳﺎﻧﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﺪﻯ . ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﻖ ﺋﯘﺭﯗﻕ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺳﻰ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﻖ ﺋﻮﻏﯘﺵ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺳﻰ ﺑﯩﺮ ﺋﻪﺟﺪﻩﺗﺘﯩﻦ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻐﺎﻥ ﺋﻪﺭ - ﺧﻮﺗﯘﻧﻠﯘﻕ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺗﻪﺭﻛﯩﭗ ﺗﺎﭘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﺋﯘﻻﺭ ﺋﯩﺸﻠﻪﭘﭽﯩﻘﯩﺮﯨﺸﺘﺎ ، ﺋﯩﺴﺘﯩﻤﺎﻟﺪﺍ ﺋﻮﺭﺗﺎﻕ ﺑﻮﻟﺪﻯ . ﺩﯨﻨﯩﻲ ﭼﯜﺷﻪﻧﭽﻪ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ، ﺋﻪﺟﺪﺍﺩ ﺭﻭﮬﺎﻧﺎﺗﯩﻨﻰ ﺋﯘﻟﯘﻏﻼﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﺋﻪﻗﯩﺪﻩ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﺪﻯ - ﺩﻩ ، ﺋﻪﺟﺪﺍﺗﻘﺎ ﺗﯧﯟﯨﻨﯩﺶ ﻣﺎﻧﯩﺰﯨﻢ ( Manism ) ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﺪﻯ .
ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﮬﺎﻳﯟﺍﻧﻼﺭ ، ﺋﯚﺳﯜﻣﻠﯜﻛﻠﻪﺭ ﯞﻩ ﺗﻪﺑﯩﺌﯩﻲ ﮬﺎﺩﯨﺴﯩﻠﻪﺭ ( ﺋﺎﻱ ، ﻛﯜﻥ ، ﻳﯘﻟﺘﯘﺯ ، ﺋﻮﺕ ، ﭼﺎﻗﻤﺎﻕ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﯩﻼﺭﻣﯘ ﺗﻪﺑﯩﺌﯩﻲ ﮬﺎﺩﯨﺴﯩﻠﻪﺭ ﺟﯜﻣﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ) ﮔﻪ ﺗﯧﯟﯨﻨﯩﺶ ﭼﯜﺷﻪﻧﭽﯩﺴﻰ ﻳﯜﻛﺴﯩﻠﯩﭗ ، ﺭﻭﮬﺎﻧﺎﺗﻘﺎ ﺋﯩﺸﯩﻨﯩﺶ ﯞﻩ ﺋﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﭗ ، ﺋﺎﺷﯘ ﻣﻪﺧﻠﯘﻗﺎﺗﻘﺎ ﯞﻩ ﮬﺎﺩﯨﺴﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺮﺍﻧﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻗﯘﺩﺭﻩﺕ ﺑﺎﺭ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺋﯧﺘﯩﻘﺎﺩ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﺘﻰ . ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﻗﯘﺩﺭﻩﺕ ﺋﯧﮕﯩﺴﯩﻨﻰ ﺋﺎﺗﺎ - ﺑﻮﯞﯨﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰ < ﺗﻪﯕﺮﻯ > ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﺪﻯ . ﺑﯘ ﮬﻪﻗﺘﻪ ﺋﯘﻟﯘﻍ ﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎﺱ ﻣﻪﮬﻤﯘﺩ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﯨﻲ < ﺗﯜﺭﻛﯩﻲ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﻰ > ( 3 - ﺗﻮﻡ ) ﺩﺍ ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﻩﻳﺪﯗ < . . . ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﻨﻰ ﺗﻪﯕﺮﻯ ﺩﻩﻳﺪﯗ . ﺋﯘﻻﺭ ﻛﯚﺯﻟﯩﺮﯨﮕﻪ ﭼﻮﯓ ﻛﯚﺭﯛﻧﮕﻪﻥ ﮬﻪﺭ ﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﻧﻪﺭﺳﯩﻨﻰ -- ﺋﯧﮕﯩﺰ ﺗﺎﻍ ، ﻳﻮﻏﺎﻥ ﺩﻩﺭﻩﺧﻠﻪﺭﻧﯩﻤﯘ ﺗﻪﯕﺮﻯ ﺩﻩﻳﺪﯗ . ﺷﯘﯕﺎ ، ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﻧﻪﺭﺳﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﺳﻪﺟﺪﻩ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ . ﺋﯘﻻﺭ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﻠﯩﻤﻠﯩﻚ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭﻧﻰ ﺗﻪﯕﺮﯨﻜﻪﻥ ﺩﻩﻳﺪﯗ . >
ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﺘﻪ ، ﻛﯚﭖ ﺗﻪﯕﺮﯨﭽﯩﻠﯩﻚ ( ﭘﻮﻟﯩﺘﯧﺰﻡ Polytheism ) ﺩﯨﻨﻰ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﺪﻯ . ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﺸﻰ ﺋﺎﺭﻗﯩﺴﯩﺪﺍ ، ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺗﻪﭘﻪﻛﻜﯜﺭﻯ ﯞﻩ ﺋﻪﻗﯩﺪﯨﻠﯩﺮﻯ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﻳﯜﻛﺴﯩﻠﯩﭗ ، ﺩﯨﻨﯩﻲ ﭼﯜﺷﻪﻧﭽﯩﻠﻪﺭ ﻣﻪﺭﻛﻪﺯﻟﻪﺷﺘﻰ . ﻛﯚﭖ ﺗﻪﯕﺮﯨﭽﯩﻠﯩﻜﺘﯩﻦ ﺋﯜﭺ ﺗﻪﯕﺮﯨﭽﯩﻠﯩﻚ ، ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺗﻪﯕﺮﯨﭽﯩﻠﯩﻚ ﯞﻩ ﺑﯩﺮ ﺗﻪﯕﺮﯨﭽﯩﻠﯩﻚ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﺘﻰ . ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﺑﺎﺳﻘﯘﭼﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺩﯨﻨﯩﻲ - ﭘﻪﻟﺴﻪﭘﯧﯟﯨﻲ ﻗﺎﺭﺍﺷﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺗﯧﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﻩ ﺑﯩﺮ ﭘﻪﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﺪﻯ . ﺑﯘ ﻳﯘﻧﺎﻧﭽﻪ teos ( ﺗﻪﯕﺮﻯ ) ﯞﻩ logos (ﺳﯚﺯ ) ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺳﯚﺯﺩﯨﻦ ﻳﺎﺳﺎﻟﻐﺎﻥ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﯘ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، < ﺗﻪﯕﺮﯨﭽﯩﻠﯩﻚ > ( ﺋﻪﺭﻩﺑﭽﯩﺪﻩ ﺋﯩﻼﮬﯩﻴﻪﺕ ) ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪﯛﺭﯨﺪﯗ .