كارىز قەدىمىي شىنجاڭلىقلارنىڭ يەر ئاستى سۇ ئىنشائاتى بولۇپ، 2000 يىل بۇرنقى خەن دەۋرىدىلا دەسلەپكى قەدەمدە شەكىللەنگەن، كېيىن ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە پېرسىيەگە تارقالغان. تۇرپان ۋىلايىتىدە 1100دىن ئارتۇق كارىز بار بولۇپ، يىللىق ئېقىن مىقدارى 294 مىليون كۇب مېتىرغا يېتىدۇ، ئۇ بوستانلىقلارنىڭ ھاياتلىق مەنبەسى.

　　خەلق تورى 16-ماي خەۋىرى. شىنجاڭدىكى كارىزلار «يەر ئاستىدىكى سەددىچىن» دەپ ئاتالغان، مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى تارماقلىرى 2012-يىلى قومۇل ۋىلايىتى تەۋەسىدىكى 12 كارىزنى رېمونت قىلىدۇ، جۇڭگو تۆمۈر يول قۇرۇلۇش گۇرۇھى غەربىي شىمال لايىھەلەش يۇرتىدىكى مۇتەخەسسىسلەر قوغداش لايىھەسىنى تۈزۈشۈپ بېرىدۇ.

　　مۇخبىرنىڭ ئىگىلىشىچە، مۇتەخەسىسلەر تەكشۈرۈش ئارقىلىق قومۇلدا ھازىرغىچە 340 كارىزنىڭ ساقلىنىپ قالغانلىقىنى بايقىغان، ئۇلارنىڭ كۆپىنچىسىدە ھازىرمۇ سۇ ئېقىۋېتىپتۇ، يەنە بەزىلىرى تەبىئىي مۇھىتنىڭ تەسىرىدە ئېغىر دەرىجىدە بۇزغۇنچىلىققا ئۇچراپتۇ، ھازىر مۇتەخەسىسلەر قومۇل ۋىلايىتىدىكى 12 كارىزنى قوغداش لاھىيەسىنى ئوتتۇرىغا قويغان.