قەدىمدىن تارتىپ ھازىرغىچە ئاتا- ئانىلار ئۆز پەرزەنتلىرىنىڭ گورۇي،بويى ئېگىز بولۇشىنى ئۈمىد قىلىدۇ.مۇشۇ ئەسىردىن بۇيان ئىنسانلار بۇيىنىڭ ئۆسۈش سۈرئىتى روشەن ھالدا يۇقىرى كۆتۈرۈلگەن.تەكشۈرۈشلەرگە قارىغاندا ھازىرقى ياشلارنىڭ بويى 100 يىل بۇرۇنقى ئوخشاش ياشتىىكىلەرنىڭكىدىن تەخمىنەن 15 سانتىمېتر يۇقىرى ئىكەن.ئالىملار ئىنسانلار بويىنىڭ ئوتتۇرىچە ئېگىزلىكى 1.80-1.85 مېتىرغا بارغاندا تۇراقلىشىشى مۇمكىن دەپ پەرەز قىلىشماقتا.
بالا تۇغۇلغان ۋاقتىدا بويىنىڭ ئېگىزلىكى 49 – 51 سانتىمېتر كېلىدۇ.بالىلارنىڭ بوينىڭ ئكسۈش جەريانى ھەر يىلى ئوخشاش بولۇۋەرمەيدۇ.بالا تۇغۇلۇپ دەسلەپكى يېرىم يىلدا ئۆسۈش سۈرئىتى ئىنتايىن تېز بولۇپ،بىر ياشقا توشقاندا تۇغۇلغان ۋاقتىدىكىنىڭ بىر يېرىم ھەسىسىگە توغرا كېلىدۇ.ياشلىق دەۋرنىڭ باشلىنىشى بىلەن 2-قېتىملىق بويىنىڭ ئۆسۈش سۈرئىتى تېزلىشىدۇ.قىزلار 12 – 13 ياشقا كىرگەندە،ئوغۇللار 14 -15 ياشقا كىرگەندە ياشلىق دەۋرى باشلىنىدۇ.ياشلىق دەۋرىدىن بۇرۇنقى ئوغۇل – قىزلارنىڭ بويىنىڭ ئېگىزلىكى ئاساسەن ئوخشىشىپ كېتىدۇۇ.لېكىن ياشلىق دەۋرى باشلانغاندىن كېيىن،ئوغۇل بالىلارنىڭ ئۆسۈ تېخىمۇ تېز،تېخىمۇ ئېگىز بولىدۇ.مەملىكىتىمىزدە بىر قانچە ئۆلكە،شەھەرلەردە تەكشۈرۈش،ئۆلچەش ئېلىپ بېرىلغاندا،18- 25 ياشقىچە ئوغۇل ياشلارنىڭ ئوتتۇرىچە بويى ئېگىزلىكى 170.3 سانتىمېتر،قىز ياشلارنىڭ 159 سانتىمېتر كەلگەن.
ئىرق،ئىرسىيەت،جۇغراپىيىلىك ھاۋا شارائىتى،تۇرمۇش ئادىتى،ساقلىقنى ساقلاش،گىگىنالىق شەرت – شارائىتى،ئوزۇقلىنىش ئەھۋالى،كېسەللىك،تەنتەربىيە پائالىيەتلىرىگە قاتنىشىشنىڭ ئاز – كۆپلۈكى قاتارلىق ئامىللار بالىلارنىڭ بويىنىڭ ئۆسۈشىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ.بۇ خىل تەسىر كۆرسىتىدىغان ئامىللارنى تۇغما خاراكترلىك ئامىللار ۋە تۇغما بلمىغان ( تۇغۇلغاندىن كېيىنكى ) ئامىللار دەپ ئىككىگە بۆلۈشكە بولىدۇ.
غەرىپتىكى ئاق تەنلىكلەرنىڭ ئادەتتە بوي – تۇرقى نىسبەتەن ئېگىز،شەرقلىقلەرنىڭ نىسبەتەن پاكار بولىدۇ.شمال تەرەپلىكلەرنىڭ بويى ئومۇميۈزلۈك جەنۇپلىقلارنىڭكىدىن ئېگىز بولىدۇ.ئىرسىيەت بوينىڭ ئېگىز – پاكار بولۇشىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان ئەڭ مۇھىم ئامىل بولۇپ ھېسابىنىدۇ.بوينىڭ ئېگىز – پاكار بولۇشىنىڭ تەخمىنەن 60 پىرسەنتى ئاتا – ئانىلارنىڭ ئىرسىي ئالاھىدىلىكى تەرىپىدىن بەلگلىنىدۇ.ئادەمنىڭ ھۈجەيرە يادرولىرى ئىچىدە تەخمىنەن 5 مىليوندەك ئىرسىيەت گىنلىرى بولۇپ،ئادەمنىڭ ئېگىز – پاكار بولۇشى،چىراي تۇرقى،ئۇرۇق – سېمىزلىكى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى مۇشۇ ئىرسىيەت گىنلىرى تەرپىدىن بەلگىلىنىدۇ.بوينىڭ ئېگىز – پاكار بولۇشى قايسى قىسىم گىنلەر تەرىپىدىن بەلگىلىنىدىغانلىقىنى ھازىر ئالىملار تەتقىق قىلماقتا.ئادەتتە ئىرسىيەت قانۇنىيەتلىرى مۇنداق بولىدۇ:
