بىلگئەر: يوقىلىپ كېتىۋاتقان ئاھاڭداش سۆزلەر

Erkman

	بىلگئەر يوللىغان ۋاقتى  2011-11-3 03:27 تەقچىلەر ، خۇددى تەقىپچىلەر-  تاجاۋۇزچى، باسمىچى د ... ئازەربەيجانلار «ئېھتىيات ئوردۇ» دەپتۇ، تۈركچىدىنمۇ بەكرەك چۈشىنىشلىكمۇ-نېمە؟

Erkman

	«ئېھتىيات لەشكەرلەر بارگاھىنىڭ باش سانغۇنى، قوشبېشى لى شىن!»

بىلگئەر

	بەگزادە - ئىسىم. بەگنىڭ بالىسى.[公子] ئەمەلدارنىڭ باللىرىغىمۇ ئىشلىتىدۇ. بەگزادە - قوغۇننىڭ بىر تۈرى. سىرىتقى كۆرۈنىشى بىشەكچى قوغۇنغا ۋە چىلگە قوغۇنغىمۇ ئوخشاپ قالىدىغان، شەكىل جەھەتتىن سەل سوقا، تۇخۇمغا ئوخشاپراق قالىدۇ. بەھر - ئىسىم. (كونىرغان سۆز). دېڭىز -ئوكيان. بەھر مۇھىت كەبىر-ئۇلۇغ ئوكيان. بەھر - ئىسىم. شېئىرىيەتتىكى ئارۇز ۋەزنىنىڭ بەھرلىرى. بوتا - ئىسىم. تۆگىنىڭ بالىسى؛ تايلاق، بوتىلاق[驼娃] بوتا كۆز، جېنىم بوتام، بوتام بالام. بوتا - ئىسىم. زەرگەرلىك ئەسۋابى، مېتال ئېرىتىش ئۈچۈن ئىشلىتىدىغان قاچا، چاناق[钳锅]. بوتا - ئىسىم. ھاۋانچىنىڭ تېشى.

Erkman

	ئويغار __ مەدەنىيەت تانۇق __ گۇۋاھ ئۈچ كۆۋرە__ قۇرۇق جەسەت كىشان __ دەقىقە چوغيالىن __ ئاجايىب كاتتا كۆمەنلى __ سىرلىق كۈسۈنلىك __ قۇدرەتلىك ئۆركى __ ئېسىل ئەربۇزى__جەسۇر ئالپ __ ئۇلۇغ، بۈيۈك، غالىپ ئەچۈ-ئۇغۇشلىرىمىز __ بوۋا-ئەجدادلىرىمىز تۈپكەرلەپ __ تەتقىق قىلىپ كۈفەر __ غۇرۇر قىلماغۇلىرىمىز __ خاتالىق-سەۋەنلىكلىرىمىز تەگرىنچى __ مۇھىتى موڭادىنىچ __ ھەيران قالارلىق، ئاجايىپ تىنالىق __ ھاياتلىق قاتىرقاتىغ __ دەھشەتلىك قاتىرياۋلاغ __ ۋەھىمىلىك كۆرۈنچ __ مەنزىرە كەرەم __ سېخىي قوغ __ توزان كېرىك __ چەكسىز، بىپايان قادار-قاشلاغ __ سۈر-ھەيۋەتلىك ئەسرۈك __ مەست بۆرتۈن __ مەجھۇل قوغ-قىچماق __ زەررىچە كۆزڭۈم __ئەينىكىم كۆۋتۈڭى __ ۋۇجۇدى كۈفەر- كۈۋەنچ __ غۇرۇر ۋە كىبىر ئۆگۈرچى __ ماختانچاق يەرداشچى __ يۇرتۋاز تۆزلىك __ خاراكتېر كۆزكۆرۈ __ رېئال ئۆزقونۇق __ روھى كەرتى __ سۈنئىي                              ــــ  مۇھەممەد باغراش

بىلگئەر

	يۇقارقىلار قەدىمقى سۆزلەر ئىكەن. بۇلارنى يوللىغىنىڭىزمۇ ياخشى بولدى. لۇغەت شەكلىدە پايدىلانساق بولىدىكەن.

Erkman

	مۇنداق مۇكاپات بېرىلىدىغانلىقىنى بۇرۇنراق بىلگەن بولسام بالدۇرلا يوللاركەنمەن!

Erkman

	قەدىمىي سۆزلەرنىڭ جۈملىمىزدە كېلىشى:   ئەچۈ-ئۇغۇشلار(بابايى-ئەجدادلار)نىڭ ئىنسانىي سۈپەتلىرى ئەۋلادلار ئويغار(مەدەنىيەت )ساپاسىنىڭ ئۈلگىسىدۇر. تارىخ مىللىتىمىز ئەقىل-پاراسىتىنىڭ چوغيالىن (ئاجايىب كاتتا) جەۋھەرلىرىنى ئالپ (بۈيۈك)ئەچۈ-ئۇغۇشلارنىڭ ئۆركى (ئېسىل) سۆزى بولمىش ئۆگۈتلىرىگە ( پەندى-نەسىھەتلىرىگە) مۇجەسسەملىگەن. ناۋادا بىز ھاياتلىق قەدىمىمىزنى زاماننىڭ رېتىمىگە ئۇيغۇنلاشتۇرۇپ ئادىمىيلىك ئۆلچەملىرىگە يېتىش، مەدەنىيەتلىك دۇنيانىڭ لاياقەتلىك زەكىيلىرىگە ئايلىنىش مۇددىئاسىدا بولساق، شۈبھىسىزكى، ئەجدادلىرىمىزنىڭ ھېكمەتكە تويۇنغان سۆزلىرىدىن ئۆرنەك ئېلىپ، مەۋجۇتلۇق مىزانلىرىنى ئۆزلەشتۈرۈشكە موھتاجمىز.       ئۆركى ئەخلاق، مۇناسىپ ئەدەپ-قائىدە ئىنسانلارنىڭ ئەڭ بۈيۈك زىننىتىدۇر. زامان تەرەققىي قىلىپ مەيلى قايسى دەرىجىگە يەتسۇن، ئىقتىسادىي رىقابەت ئىنسانلار ئىدېئولوگىيىسىدە مەيلى قانداق تەۋرىنىش ، ئۆزگىرىشلەرنى ھاسىل قىلسۇن، زامان مەككارلىرى مەيلى قانداق ھىيلە-مىكىرلىرى بىلەن ئىنسانىيەتنى ئالدىسۇن ، جەمئىيەت يەنىلا ئۆركى ئەخلاققا موھتاجدۇر !

Erkman

	تەرجىمىدە بەزى سۆزلەرگە دەللىك تاپالماي كۆپرەك قىينىلاتتۇق: مەسىلەن 江 بىلەن 河 نى ئوخشاشلا «دەريا» دەپ!ئەسلىدە بىرىنچىسىگە «مۆرەن»، ئىككىنچىسىگە «ئۆگۈز» سۆزىمىزنىڭ بارلىقىنى «ئىدىقۇت مەھكىمىسى سۆزلىكى» دە باركەن ئەمەسمۇ؟ يەنە 亿 سۆزىگە «كۆلدى»، 兆 سۆزىگە «نايوت» سۆزىمىزمۇ شۇ «سۆزلۈك»تىن تېپىلدى، ھازىر «ترىلىيون» ،«تىرلىيون» دەپ ئاۋارە بولىدىغان 兆 غا «نايوت» دېگگن قەدىمىي سۆزىمىزنى تەڭداش قىلساق بولاتتىكەن!

Erkman

	يەنە 斤 نى «يېرىم كلوگرام»، «بەش يۈز گرام» دەپ قىينىلاتتۇق، «ئىدىقۇت مەھكىمىسى سۆزلىكى» دە «باتمان» دەپ بەك ئوبدان سۆزىمىز باركەن (پاتمان ئەمەس جۇمۇ يەنە كېلىپ)! يەنە «تارازا» دېگەن ئىسىمنىمۇ «باتمان» بىلەن ئىپادە قىلغان ئىكەن!

بىلگئەر

	بوغماق - ئىسىم. توزاق [套扣] بوغماققا قۇشقاچ چۈشۈپتۇ. بوغماق - سۈپەت. سېمىز، دوپ-دوغلاق. بوغماق - پېئىل. ئىسىمداش. قاتتىق سىقىپ ئۆلتۈرۈپ قويماق[勤死，扼死] بۆرە قوينى بوغۇپ قويۇپتۇ. بوغماق - پېئىل. قاتتىق سىقىپ باغلىماق[扎，结扎] تاغانىڭ ئاغزىنى بوغۇپ قويدۇق. بوغۇز - ئىسىم. ئات-ئۇلاغلارغا تەييارلانغان يەم-خەشەك[饲料] ئاتقا بوغۇز بەرمەك. قالماق ئېتى بوغۇز يېمەس، بوغۇز يېسە، توۋار تېشەر(ماقال). بوغۇزنى پۈتۈن يېسە، ئايىغىدىن تۈتۈن چىقار.(ماقال). بوغۇز - ئىسىم. گال، تاماق، ھەلقۇم[咽，咽喉，喉咙] بوغۇزۇمغا بىرنېمە تۇرۇپ قالدى. جان بوغۇزغا كەلمەك. بوغۇز - ئىسىم. چۈگۈن ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش ئىدىشلارنىڭ جۈمىكى[水龙头]. بوغۇزى قاينايدىغان چەينەك(ماقال). بوغۇز - ئىسىم. جۇغراپىيە ئاتالغۇسى. ئىككى سۇ كۆلى ياكى دېڭىزنى تۇتاشتۇرغۇچى تار سۇ يولى[海峡]. تەيۋەن بوغۇزى.