دەرىسخانا ئوقۇتۇشىغا تەسىركۆرسىتىدىغان تۆت خىل توسالغۇ

تۇرغۇن666

دەرىسخانا ئوقۇتۇشىغا تەسىركۆرسىتىدىغان تۆت خىل توسالغۇ
   دەرسىخانا ئوقۇتۇشى – ئوقۇتقۇچىنىڭ يىتەكچىلىگىدە مەقسەتلىك ، پىلانلىق ، تەشكىللىك ، ئىلىپ بىرىلدىغان ، مۇئەييەن شارائىتتا ، مۇئەييەن ئۇسۇل ئارقىلىق ئاشكارە يەتكۈزىدىغان ۋە ئۇچۇرنى قوبۇل قىلدىغان جەريان قىلىشنى مۇۋاپپىق ئوقۇش ماھارىتىنى ئىگىلەشنى تەلەپ قىلىدۇ ، ئەمما ، ئەمەلىي ئوقۇتۇش پائالىيتىدە ئوقۇتقۇچى بىلەن ئوقۇغۇچىلار ئوتتۇرسىدىكى بىلىم سەۋىيە ، بىلىش ئۇسۇلى ، پىسخولوگىيلىك ئالاھىدىلىك قاتارلىق جەھەتلەردىكى پەرق تۈپەيلىدىن ئوقۇتۇش جەريانىدا دەرىسخانا ئوقۇتۇشىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان نۇرغۇن توسالغۇلار پەيدا بولىدۇ :
1- تىل توسالغۇسى
    دەرىسخانا ئوقۇتۇشى جەريانىدا ، ئوقۇتقۇچى ئوقۇتۇش مەزمۇنىنى ، ئىددىيسىنى ئۆز تىلىغا ئايلاندۇرۇپ سۆزلەيدۇ ، ئوقۇغۇچىلار تىلىنى قوبۇل قىلىش ، چۈشىنىش ئارقىلىق ئوقۇتۇش مەزمۇننى ئىگەللەپ تەلىم – تەربىيسىنى قوبۇل قىلىدۇ ، شۇنىڭ ئۈچۈن ئوقۇتقۇچى ئوقۇغۇچىدىن ئىبارەت ئىككى تەرەپ ئىشلەتكەن تىل مۇۋاپپىق بولمىسا ، سۆز مەنىسى ئېنىق بولمىسا ، ئىپادىلنىشى ئوچۇق بولمىسا ، ئۇ ھالدا تىل توسالغۇسى پەيدا بولىدۇ-دە، دەرىسخانا ئوقۇتۇشىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ.
2- رول ۋە ئورۇن توسالغۇسى
   ‹‹ ئوقۇچقۇچى تەلىم-تەربىيە بىرىپ ، كەسىپ ئىگەللەپ ، گۇمانلارنى يەشكۈچى ›› دۇر . ئوقۇتقۇچى بۇ خىل كۆز قاراشنىڭ تەسىردە ، ئوقۇتۇش پائالىيتىدە ئەزەلدىن ساقلىنىپ كېلىۋاتقان ئابروي پىسخىكىسنىڭ تەسىردە ئوقۇغۇچىلاردىن ئۆزىنىڭ بىلىم ئۆگىتىشتىكى تەپەككۇر ئۇسۇلى بويىچە ئوقۇتۇش مەزمۇننى چۈشۈنىشى ،   شەيئىلەرگە باھا بەرگەندە ئۆزىنىڭ بىلىشىنى ئۆلچەم قىلىشنى تەلەپ قىلىدۇ ، بۇ بىرخىل پىسخىكا ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئاكتىپچانلىقىنى ، تەشەببۇسكارلىقى جارى قىلدۇرۇشقا پايدىسىز ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئوقۇتچۇقىنى بىلىمنىڭ مەبۇدىسى دەپ قاراپ قارىغۇلارچە ئىتائەت قىلىشى ، ئوقۇتۇش مەزمۇنىغا قارىتا ئىنكاس قايتۇرماسلىقى ئۇلارنىڭ بىلىم ئىگەللەشتىكى تەشەببۇسكارلىقىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ .
3- دەرىسخانا قۇرۇلمىسىدىكى توسالغۇ
     نۆۋەتتە مۇتلەق كۆپ ساندىكى ئوتتۇرا-باشلانغۇچ مەكتەپلەرنىڭ دەرىسخانا ئوقۇتۇشىدا ئوقۇتقۇچىنى مەركەز قىلغان ھالدا ئوقۇتقۇچى سۆزلەش ، ئوقۇغۇچىلار ئاڭلاش ئۇسۇلى ئارقىلىق ، ئوقۇتۇش ئۇچۇرى تاق لىنىيە بىلەن يەتكۈزۈلمەكتە . نىسبەتەن ياخشىلىرىمۇ پەقەت تاق لىنىيلىك ئالاقە بويىچە ئوقۇتقۇچى سورايدۇ ، ئوقۇتقۇچى جاۋاپ بىرىدۇ ، ئوقۇتۇش ئۇچۇرى ئوقۇغۇچى- ئوقۇتقۇچى ، ئوقۇتقۇچى-ئوقۇغۇچى، ئوقۇغۇچى-ئوقۇغۇچى ئوتتۇرسىدىكى ئالاقىسىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ.
4- ئوقۇتۇش پىسخىكىسىدىكى توسالغۇ
   ئوقۇتۇشتا ھەمشە ئوقۇغۇچىغا نىسبەتەن ‹‹ مىنىڭ چۈشەندۈرگىنىم بويىچە چۈشىنىشى كېرەك ›› دەيدىغان بىرخىل خاتا تۇيغۇ بولىدۇ . ئەمەليەتتە ئوقۇغۇچى قوبۇل قىلدىغان بىلىم . ئۇچۇر ئوقۇتقۇچى يەتكۈزگەن ئۇچۇرىغا تەڭ كەلمەيدۇ ، بۇنىڭ ئەكسىچە ئوقۇتقۇچنىڭ يەتكۈزگەن ئۇچۇرى ئوقۇغۇچىنىڭ سوبىكتىپ تاللىشى بويىچە بولىدۇ ، ئوقۇغۇچى ئۆزىدە بار بولغان بىلىم ، تەجىربە ، ھىسيات ، پوزىتسىيە ، مۇددىئا قاتارلىق پسخىك ئامىلنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغان بولىدۇ ، بۇخىل توسالغۇ ئوقۇغۇچىنىڭ بىلىم ، ئۇچۇر ئىگىلىشىدىكى نۇرغۇن ئامىللاردىن تەركىپ تاپقان ئوقۇتۇش پىسخىكىسىدىكى توسالغۇلاردۇر.
   قىسىقىسى ئوقۇتقۇچىلار چوقۇم ئوقۇتۇش سەنئىتى ، ماھارىتى كۈچەيتىش ئارقىلىق چارە-ئاماللارنى تىپىپ چىقىپ ، يۇقىردا بايان قىلىنغان دەرىسخانا ئوقۇتۇشىدىكى تۆت چوڭ توسالغۇنى يىڭىپ ، دەرىسخانا ئوقۇتۇشىنىڭ ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈش زۆرۈر.