مەندىن ئىبرەت
"ئەخلەت يىمەكلىك" ھەققىدىكى ساۋات ۋە بىلدۈرگىلەر تاراتقۇلاردىكى قىززىق نۇقتا بولۇپ كېلىۋاتقىلى خېلى بولغان بولسىمۇ، ئۇنىڭغا بولغان دىققىتىمىز دېگەندەك بولماي كەلدى. ئوقۇساق، كورسەك، ئاڭلىساق غۇلغۇلا قىلىپ قويدۇقيۇ، بولمىسا كارىمىزنى قىلدۇق. كارىمىزنى قىلدۇقلا ئەمەس، بەلكى ئۆزىمىز بىلە- بىلمەس، <قوزىلىرىمىز جىدەل قىلدى> دەپ بالىلىرىمىزغا ئېلىپ بەردۇق. بۇ يەردىكى مەسىلە، ئاغزىمىزدا غۇلغۇلا قىلىپ، ئەمەليىتىمىزدە بولسا "ھەممە ئىشنى موللا بىلىدۇ، ئاخىرى بېرىپ كۆلگە سىيىدۇ" دېگەندەك ئىش قىلغانلىقىمىزدا. پېقىرمۇ ئەنە شۇنداق "ئاغزىدا دېگىنىنى ئەمەليىتىدە كۆرسىتەلمىگەن" بىر بايقۇشتۇر.
مەسىلە "ئەخلەت يىمەكلىك" تىمۇ ياكى ئۆزەمدىمۇ؟ مەن بۇ سوراققا بۈگۈنكى كۈنگىچە جاۋاب ئىزدەپ يۈرىۋاتىمەن.
2013- يىل 6- ئاينىڭ 7- كۈنى مەن ئۈچۈن دوۋزاقتىنمۇ ئازابلىق بىر كۈن بولدى. پىژقىراپ چىقىۋاتقان ئىسسىق ئادەمنى بىزار قىلاتتى، ئۆزەم ئاساسىي قاتلامدىكى چەت، يىراق بىر كەنىتتە ئىدىم. ھاۋاسى ساپ، مەنزىرسى تەبئىي، غۇر- غۇر شاماللىق سەھرا، پىژغىرىم ئىسسىقتا ھاۋىسى ۋايىغا يەتكەن تونۇرغا ئوخشاپ قالغاندى. بەلكىم مەن مۇشۇنداق ئېكىلوگىيەسى تولىمۇ ناچار مەھەللىگە كېلىپ قالغاندىمەن. بەلكىم پىژغىرىم ئىسسىق ھەممىنى ياملىۋەتكەندۇ. نېمىمۇ قىلاتتىم بۇنداق ئىسسىقتا يېزا، كەنتلەرنىڭ ئېكىلوگىيىسىنى تەكشۈرىمەن دەپ ئاۋارە بولۇپ. لېكىن مەن ئۈچۈن مۇشۇنداق ھاۋا رايى تولىمۇ ئەھمىيەتلىك ئىدى. بۇ يېزا، كەنتلەردىكى خېمىيىۋىي ئوغۇت، دېقانچىلىق دورىسى، سۇلىياۋ يۇپۇق ۋە قۇرۇلۇش ئەخلەتلىرى بۇلغىمىلىرى ئۈسىتىدىكى ئىزدىنىشلىرىم ئۈچۈن ئەھمىيەتلىك بولسىمۇ، قانداقتۇر بىر نەرسە مېنى مۇشۇ پىژغىرىم ئىسسىق يوتىۋېتىدىغاندەك، يۈرۈكۈمنىڭ بىر يەرلىرى ئېچىشۋاتقاندەك، مىڭەمنىڭ نامەلۇم بوشلىقىدا ئۆمۈرۈمدە كۆرۈپ باقمىغان قارا بولۇت لەيلەپ يۈرگەندەك، كۆڭۈل ئەينىكىمدە ئاجايىپ قوقۇنۇشلۇق بىر قارا قول "كارنىيىڭنى بوغىمەن" دەپ ماڭا قاراپ سوزۇلۇپ كېلىۋاتقاندەك سىزىملار نېرىپلىرىمنى قىسىپ ئارام بەرمەيتى. ئىشىمنى تاشلاپ ياتىغىمغا قايتىشنىمۇ ئويلىدىم- يۇ، تۇرۇپلا كۆزۈتۈشۈمنى داۋام ئەتمەك ئىستىگىدە، پۇرقىراپ چىقىۋاتقان تەرلىرىمنى قولۇم بىلەنلا سۈرىتىپ، ئالغا قاراپ مېڭىۋەردىم. قانچىلىك ماڭغانلىقىمنى بىلمەيمەن، قارىسام مەھەللە كۆز ئىلغۇسىز يەردە قاپتۇ... "چىرىڭ، چىرىڭ، چىرىڭ..." تۇيۇقسىز سايرىغان يانتېلېفونىمنىڭ يېقىمسىز ئاۋازى مېنى توختۇتۇپ قويدى. مەن تېلېفوننى قولۇمغا ئېلىشىمغىلا ئايالىمنىڭ "ئۆيگە تېز قايتىپ كېلىڭ، ئوغۇلىمىز جىددىي قۇتقۇزۇشتا. تېز بولۇڭ!" دېگەن بوغۇق ئاۋازى بىلەن بىر چىلەك مۇزلۇق سۇ بېشىمدىن قۇيۇلۇپ كەتتى. ئايالىمنىڭ يىغلاپ تۇرۇپ دېگەن بۇ سۆزى بىلەن ئارقامغا تىرىڭڭىدە چۈشۈپ كەتكىلى تاس قالدىم. پۇتۇمدا ماڭدىممۇ ياكى بېشىمدىمۇ، ئېتىزلىقلارنى ئارقامدا قالدۇرۇپ ياتاققا يېتىپ كەلدىم. بۇ ئارلىقتا قانچىلىك ۋاقىت ئۆتكەنلىكى ماڭا نامەلۇم. قولۇمدىكى خاتىرە، قەلەمنى كارۋات ئۈستىگە تاشلىدىمدە، يولغا يۈگۈرۈپ چىقتىم. "بىچارە- مىسكىنلەرنىڭ بېشىنى ئىگىسى سىلايدۇ" دېگەندەك، يولغا چىقىشىمغا ئوتتۇرا ياشلىق بىر دېھقان موتىسكىلىت بىلەن ئالدىمغا كەلدى. مەن ئۇنىڭغا ئەھۋالنى ئېيتىۋىدىم، ئۇ "قېنى مىنسىلە" دېدى، موتىسكىلىتىنى كۆرسىتىپ. شۇنداق قىلىپ بۇ دېھقان ئاكىمىزنىڭ ياردىمى بىلەن، يېزا بازىرىغا بېرىۋالدىم ۋە بىر كىچىك ماشىنىغا كىڭرا قىلىپ، ئۇدۇللا دوختۇرخانىغا يېتىپ كەلدىم.
كۆز نۇرۇم، ئاپئاق قوزام، يۈرەك پارەم دوختۇرخانىنىڭ جىددىي قۇتقۇزۇش بۆلۈمى ياتىقىدا ھۇشسىز يېتىپتۇ. ئۇنىڭ ئىككى قولى، ئىككى پۇتىغا ئاسما ئۇكۇل ئېسىلغان، كۆكرىكى ۋە بېشىغا قانداقتۇر ئۇسكىنىلەر ئورنىتىلغاندى. ئۇنى كۆرۈپ ھۆكىرەپ يىغلاپ كەتكىنىمنى سەزمەپتىمەن، دوختۇرنىڭ ۋاقىرىشى بىلەن ئۆزۇمگە كەلدىم. بىچارە ئايالىم بولسا، نەچچە يىللىق ساماندەك سارغىيىپ كېتىپتۇ. سۈزۈك ۋە كېلىشىملىك قاپاقلىرى مۇشتۇمدەك ئىششىپ، ئوماققىنە قوي كۆزىنى توسىۋاپتۇ. تۇخۇم شاكىلىدەك سىيلىق يۈزلىرىگە ئەجىم- ئەجىم قورۇقلار يىپ تارتىپتۇ، ئىلىپتەك بۇرنى قىزىرىپ مايمۇننىڭ كۆتىگە ئوخشاپ قاپتۇ. مەن ئۇنىڭغا يەنە قاراشقا پېتىنالمىدىم. ئۇ شۇ تاپتا بىراقلا 20 ياش قېرىپ كەتكەندەك قىلاتتى. "بالا ئېغىر زەھەرلەنگەن، بۈگۈن نېمە بەرگەنتىڭلار؟" دوختۇرنىڭ جىددىي سورىقى بىلەن ئايالىم بوغۇق ئاۋاز بىلەن، "ئەتىگەندە < ئارمان قۇۋۋەت تالقىنى> بىلەن نان- چاي قىلىپ بەرگەن، چۈشتە مىفەن قىلىپ بەرگەندىم، مانا ئازىراق ئىشىپتىكەن، ئىككى قوشۇق ئالغاچ كەلدىم... نېمە بولدىكىن مەن..." دوختۇر ئايالىم سۇلىياۋ خالتىچاققا ئالغاچ كەلگەن مىفەننى كۆتەرگىنىچە چىقىپ كەتتى...
ئوغۇلۇم شۇ ياتقىنىچە 6- ئاينىڭ 27- كۈنى ئۈرۈمچى ۋاقتى سائەت 2 گىچە شۇ ھالەتتە، شۇ ئورنىدا ھۇشسىز ياتتى. شۈكرى ئاللاھقا، بۈگۈن ئۈرۈمچى ۋاقتى سائەت 2 دە كۆزىنى ئېچىپ ئايالىم بىلەن مېنى تونىدى، تېخى چۇچۇك تىللىرى بىلەن بىرنەچچە ئېغىز گەپمۇ قىلدى. بىر سائەتلەردىن كېيىن ئوغۇلۇمنى بالىلار بۆلۈمىنىڭ ئادەتتىكى كېسەلخانىغا يۆتكەپمۇ چىقتۇق. ئوغۇلۇم بىھۇش ياتقان بۇ 20 كۈن ، ئايالىم ئىككىمىز ئۈچۈنلا ئەمەس، دوختۇرلار ئۈچۈنمۇ مۇشاقەتلىك 20 كۈن بولدى. قايتا- قايتىلاپ تەكشۈرۈش ئارقىلىق ئوغۇلۇم "ئەخلەت يىمەكلىك" تىن ئېغىر زەھەرلەنگەنلىكى ئېنىقلاندى. بىچارە، مەكتەپتە تۇيۇقسىز پۇت- قوللىرىنىڭ بوغۇملىرى ئىششىپ، ماڭالماس، ئولتۇرالماس بولۇپ قاپتۇ، ئايالىم مەكتەپكە بېرىپ بولغۇچە ھۇشىدىن كېتىپتۇ، مۇئەللىملەرنىڭ ياردىمىدە ئايالىم دوختۇرخانىغا ئېلىپ بېرىپتۇ.
ئوغۇلۇم "قولاي چۆپ" بىلەن كاراس- كاراس يىمەكلىككە بەكلا ئامىراقتى. بۇلارنىڭ "ئەخلەت يىمەكلىك" ئىكەنلىكىنى ئۇنىڭغا چۈشەندۈرۈپ تۇراتتىم- يۇ، قانداقتۇ ئۇنداق يىمەكلىكلەرنى يىسە بەك توسۇپ كەتمەيتىم، گاھىدا، "زىيانمۇ قىلىپ كەتمەس" دەپ ئۆزەممۇ ئېلىپ بېرەتتىم. ئەمدى تازا ئوبدان بولدى مانا. 20 كۈندىن بۇيان بىچارە ساقام تارتمىغاننى تارتتى، كۆرمىگەننى كۆردى. دوختۇرنىڭ دىئاگىنوزى " زەھەرلىنىش خارەكتېرىدىكى تېرە ئاستى قاناش <بوغۇم خارەكتېرىمۇ بار>. مۇشۇ تەرىقىدە يەنە 20 كۈن ئەتىراپىدا دوختۇرخانىدا ياتقۇزىدىكەنمەن. دوختۇرخانىدىن چىققاندىن كېيىن داۋاملىق دورا يەيدىكەن، ئاز دېگەندە ئۈچ يىلغىچە 15 كۈندە بىر قېتىم قان، سۈيدۈك تەكشۈرتىدىكەنمەن...
ھۆرمەتلىك قېرىنداشلىرىم، مەندىن ئىبرەت، پەرزەنتىڭلارنىڭ سالامەتلىكىگە كۆڭۈل بۆلۈڭلار، پەرزەنتىڭلارنىڭ سالامەتلىكىنى ئاسىراڭلار! ئۇلارنى "ئەخلەت يىمەكلىك" دېگەن نېجىسنىڭ يېنىغا يېقىن يولاتماڭلار! مەن بايقۇشتەك، مەسىلە "ئەخلەت يىمەكلىك" تىمۇ ياكى ئۆزەمدىمۇ؟ دەپ بېشىڭلارنى قاتۇرۇپ يۈرمەڭلار!؟...
ئەسكەرتمە: بۇ يازمىنى يېزىشىمغا مەدەت، ئىلھام بەرگەن بايقاش ئەپەندىگە ئالاھىدە رەھمىتىمنى بىلدۈرىمەن.
مەنبە: ئۆز قەلىمىم.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
تەھرىردىن: بۇ جەھەتتە ھەممەيلەن دېققەت قىلماي بولمايدۇ. بۇ «ئەخلەت يىمەكلىك» جەھەتتىكى تېمىلارنى مۇھىم دەپ قاراپ مۇناسىۋەتلىك تېمىلار يىفىپ تەمىنلەندى.
1. بىخەتەر ئوزۇقلىنىش ۋە ئەخلەت يىمەكلىك دەرسلىك دېتال: كۆرۈش
2. ئەخلەت يىمەكلىكلەرنىڭ ياسىلىش جەريانى: كۆرۈش
3. دۇنيادىكى 10 چوڭ ئەخلەت يىمەكلىك. : كۆرۈش
4. « ئەخلەت يىمەكلىكلەرنى چەكلەش توغرىسىدا» مۇنازىرە: كۆرۈش
| 
[ئۇلانما كۆچۈرۈش]
قىزغىنلىق
تىللا
تۆھپە
شۆھرەت
يوللىغان ۋاقتى 2013-6-28 01:38:48
يوللىغان ۋاقتى 2013-6-28 08:53:00
يوللىغان ۋاقتى 2013-6-28 12:38:51
يوللىغان ۋاقتى 2013-6-28 22:05:57
