ئەدەبىيات پەنلىرى دوكتورى-ئابلىكىم ياسىن

ئابلىكىم ياسىن 1964-يىلى 10-ئايدا ئۈچتۇرپان ناھىيەسىدە تۇغۇلغان. باشلانغۇچ ۋە ئوتتۇرا مەكتەپلەرنى ئۆز يۇرتىدا ئوقۇغان. 1982-يىلى 9-ئايدىن 1986-يىلى 7-ئايغىچە شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ خەنزۇ تىلى كەسپىدە ئوقۇغان. ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىن، شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ جۇڭگو تىللىرى فاكۇلتېتىغا ئوقۇتقۇچىلىققا تەقسىم قىلىنغان. شۇنىڭدىن باشلاپ ئوقۇتۇش ۋە تەتقىقات ئىشلىرى بىلەن شۇغۇللىنىپ كەلمەكتە. ئۇ 1993-يىلى ئۇيغۇر تىلى كەسپى بويىچە ماگىستىرلىق ئىلمىي ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن. 1995-يىلى 9-ئايدىن 1998-يىلى 7-ئايغىچە مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ دوكتور ئاسپىرانتلىقىدا ئوقۇپ، ئەدەبىيات پەنلىرى بويىچە دوكتورلۇق ئىلمىي ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن. 1998-يىلى دوتسېنتلىق ئۇنۋانىغا، 2006-يىلى پىروفېسسورلۇق ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن. 2003-يىلىدىن 2006-يىلىغىچە شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ ئاز سانلىق مىللەتلەر تىل-ئەدەبىياتى دوكتورئاشتىلار تەتقىقات پونكىتىدا ئىشلەپ، «تۈركىي تىللار دىۋانى ۋە ئوتتۇرا ئەسىر ئۇيغۇر مەدەنىيىتى» ناملىق تەتقىقات تېمىسىنى مۇۋەپپىقىيەتلىك تاماملىغان.

ئابلىكىم ياسىن بۇ جەرياندا فىلولوگىيە ئىنستىتۇتىنىڭ ماگىستىر ئاسپىرانتلىرى ۋە دوكتور ئاسپىرانتلىرىغا «قەدىمكى تۈرك تىلى يادىكارلىقلىرى»، «قەدىمكى ئۇيغۇر تىلى يادىكارلىقلىرى»، « تۈركىي تىللار تىلشۇناسلىقى»، «ئۇيغۇر تىلى ئېتىمولوگىيەسى» قاتارلىق دەرسلەرنى ئۆتۈش بىلەن بىرگە يەنە، تولۇق كۇرس ئوقۇغۇچىلىرىغا ۋە چەت ئەللىك ئوقۇغۇچىلارغا «ھازىرقى زامان ئۇيغۇرتىلى»، «تىلشۇناسلىق»، «ئۇيغۇر تىلى ئوقۇشلۇقى» قاتارلىق دەرسلەرنى ئۆتتى. ئۇ ئىلمىي تەتقىقات خىزمىتىدىمۇ كۆرۈنەرلىك نەتىجىلەرگە ئېرىشتى. «تۇرپان قەدىمكى ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىجتىمائىي ۋەسىقىلەر تىل قۇرۇلمىسى ھەققىدە تەتقىقات» (شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى نەشرىياتى 2002-يىلى نەشرى)، «يىپەك يولىدىكى تىللار ۋە غەربىي دىيار مەدەنىيىتى» (شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى، 2006-يىلى نەشرى، باشقىلار بىلەن بىرگە) دىن ئىبارەت ئىككى پارچە ئىلمىي ئەسىرى نەشر قىلىندى. مەملىكەت ئىچى ۋە ئاپتونوم رايونىمىزدىكى خەنزۇچە ۋە ئۇيغۇرچە ژۇرناللاردا 20 پارچىدىن ئارتۇق ئىلمىي ماقالىسى ئېلان قىلىندى.

ئابلىكىم ياسىن 2004-يىلى «تۈركىي تىللار دىۋانى ۋە ئوتتۇرا ئەسىر ئۇيغۇر مەدەنىيىتى» ناملىق جۇڭگو دوكتور ئاشتىلار تەتقىقات تېمىسىنى ئىككى يىل جاپالىق ئىزدىنىش ئارقىلىق مۇۋەپپەقىيەتلىك تاماملىدى. مائارىپ مىنىستىرلىقىنىڭ نۇقتىلىق پەن تەتقىقات تۈرى «يىپەك يولىدىكى تىللار ۋە غەربىي دىيار مەدەنىيىتى» تەتقىقات تېمىسىنىڭ «تۈركىي تىللار دىۋانى —بوستانلىق مەدەنىيەت ئىنسىكلوپېدىيەسى» ناملىق تارماق تەتقىقات تېمىسىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك تاماملىدى. ئۇ 2001-يىلى ماگىستىر ئاسپىرانتلار يېتەكچىسى قىلىپ بېكىتىلدى. 2002-يىلىدىن باشلاپ ماگىستىر ئاسپىرانتلىرىنى يېتەكلەشكە باشلىدى. ئۇ 2002-يىلى كادىرلار مىنىستىرلىقى تەرىپىدىن مۇنەۋۋەر دوكتورئاشتى بولۇپ مۇكاپاتلاندى ھەمدە شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى بويىچە مۇنەۋۋەر پەن تەتقىقاتى مۇكاپاتى ۋە ئىنگلىز تىلىدا ئوقۇتۇش مۇكاپاتىغا ئېرىشتى.

ئابلىكىم ياسىن ھازىر شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى فىلولوگىيە ئىنىستىتۇتىنىڭ پىروفېسسورى، مائارىپ مىنىستىرلىقى لەنجۇ ئۇنىۋېرسىتېتى ۋە شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى ئىجتىمائىي پەنلەر تەتقىقات بازىسىنىڭ تەتقىقاتچىسى. جۇڭگو ئۇيغۇر تارىخ مەدەنىيەت ئىلمىي جەمئىيىتىنىڭ ئەزاسى، شىنجاڭ تۇرپانشۇناسلىق ئىلمىي جەمئىيىتىنىڭ ئەزاسى.

(تەھرىر : بەشتاش)

• خەلق پۇلىدىكى ئۇيغۇرچە خەتنى يازغان كىش
• ئىپارخاننىڭ قىسقىچە تارىخى
• مەشھۇر كىشىلىرىمىزنىڭ قىسقىچە تەرجىمىھ
• ئابدۇرېھىم ئۆتكۈر تەرجىمىھالى
• خوجىنىياز ھاجى ھەققىدە
• مايۈن - %95 دوكتۇرنى ئىشتىن بوشاتقان دىرې
• ھەقىقىي كارخانىچى ما يۈن
• مايۈن قانداق ئىگىلىك تىكلىگەن
• مايۈننىڭ مۇۋاپپەقىيەت قازىنىش جەريانى
• مەمتىمىن ھۇشۇر
• خىمىيە پەنلىرى دوكتۇرى — تۇرغۇن مۇھەمم
• مۇستاپا كامالنىڭ ئۇيغۇر دوستى ــ ئىسمائ
• مېنىڭ ئىنىم دوكتۇر ئابدۇرېھىم تۇرسۇن
• دوكتور ئابدۇرېھىم تۇرسۇن ۋا
• دىلبەر يۇنۇس- دۇنياغا داڭلىق يوقۇرى ئاۋ
• مەرھۇم يولۋاسخان ئىمىن