تۇۋا جۇمھۇرىيىتى رۇسىيەنىڭ موڭغۇلىيە بىلەن تۇتىشىدىغان يىنىسەي(ئاناساي) تاغلىق رايونىغا جايلاشقان، رۇسىيە فىدىراتسىيىسى سىبىرىيە فىدىراتسىيە ئوبېكتىغا قاراشلىق تاغلىق جۇمھۇرىيەت.
  يەر كۆلىمى 179مىڭ800كۋادرات كىلومېتىر.
 پايتەختى: قىزىل شەھىرى نوپۇسى 110مىڭ.  مۇھىم شەھرى ئاكدۇۋۇراك(ئاقتوغراق)
نوپۇسى: 2002-يىلىدىكى سىتاتىستىكىسىغا ئاساسلانغاندا تۇۋا جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئاھالىسى 305مىڭ510 بولۇپ، بۇنىڭ ئىچىدە  تۈركى مىللەت تۇۋالار240مىڭ ئادەم  بولۇپ جۇمھۇرىيەت ئۇمۇمى نوپۇسىنىڭ 77%نى ئىگەللەيدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا  رۇسلار 60مىڭ ئادەم، خاقاسلار مىڭ ئۈچ يۈز ئادەم، ئۇكرائىنلار 2مىڭ ئادەم قالغانلىرى سانى مىڭغا يەتمەيدىغان باشقا مىللەتلەر بار. تۇۋالار بۇددا دىنىنىڭ لاما مەزھىبىگە ئېتىقاد قىلىدۇ.
     تۇۋا جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئىقلىمى ئىچكى قۇرۇقلۇق ئىقلىمىدىن ئىبارەت بولۇپ، ياز پەسلى قىسقا ھەم ئىسسىق، قىش پەسلى ئۇزۇن ۋە بەك سوغۇق.
     تۇۋا جۇمھۇرىيىتى 17-ئەسىردە جۇڭغارلانىڭ قارام زىمىنى بولۇپ قالغان، جۇڭغارلارنى چىڭ سۇلالىسى يوقاتقاندىن كېيىن  چىڭ سۇلالىسىنىڭ زىمىنى بولۇپ قالغان.  1924-يىلى سوۋېت ئىتىپاقىنىڭ كۈشكۈرتىشى بىلەن مۇستەقىللىك جاكارلاپ سوۋېت ئىتىپاقىنىڭ ئېتىراپ قىلىشى ۋە قوللىشىغا ئېرىشكەن. 1944-يىلى سوۋېت ئىتىپاقى بىلەن كېلىشىم ئىمزالاپ رۇسىيە فىدىراتسىيىسىگە قاراشلىق ئاپتونۇم جۇمھۇرىيەت بولغان. 1990-يىلى سوۋېت ئىتىپاقى پارچىلانغاندىن كېيىن مۇستەقىللىك جاكارلىغان. خەلقارا جەمىيەتنىڭ ئېتىراپ قىلىشىغا ئېرىشەلمىگەنلىكتىن  1993-يىلى  تولۇق ھوقۇقلۇق جۇمھۇرىيەت سۈپىتىدە رۇسىيە فىدىراتسىيىسىگە قاتناشقان.
    تۇۋا خەلقى بۈگۈنكى كۈندە سانىنىڭ ئاران 200 مىڭ ئەتراپىدا بولۇشىغا قارىماستىن موسكۋانىڭ ئېتىراپ قىلىشى بىلەن «ئىگىلىك ھوقۇقتىكى دۆلەت»كە ئايلانغان. ئۇ موسكۋا بىلەن فېدېراتسىيە كېلىشىمگە قول قويغان بولۇپ، نامدا رۇسىيە فىدىراتسىيەسىنىڭ تەركىبى قىسمى بولسىمۇ، لېكىن ئۆزىنىڭ دۆلەت ئاساسىي قانۇنى، دۆلەت بايرىقى، دۆلەت بەلگىسى ھەم دۆلەت شېئىرىغا شۇنىڭدەك مۇداپىئە ۋە دىپلوماتىيەدىن باشقا بارلىق ھاكىمىيەت سىستېمىسىغا ئىگە جۇمھۇرىيەت بولۇپ قالغان.
    بۇ جۇمھۇرىيەتنىڭ رەسمى ئاخبارات تورىدا «تۇۋا پرېزىدېنتلىق تۈزۈمدىكى جۇمھۇرىيەت بولۇپ، ئاساسى قانۇنى 1993-يىلى دۆلەت مەجلىسى تەرىپىدىن قوبۇل قىلىنغان. دۆلەتنىڭ ئالى ھاكىمىيەت ئورگىنى يەنى قانۇنى ھاكىمىيىتى «ئالى خۇرال»، دۆلەت رەھبىرى «پرېزىدېنت» دەپ ئاتىلىدۇ» دەپ يېزىلغان.1997-يىلى ئاخىرقى قېتىملىق پرېزىدېنت سايلىمى ۋە ئالى خۇرالنىڭ سايلىمى بولۇپ ئۆتكەن.

   تۇۋا جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھۆكۈمەت تور بېتى: http://gov.tuva.ru