تارىمى تور خاتىرىسى

2010-04-01

تۈركچە ئۆگىنەيلى -4 - [تۈركچە ئۆگىنەيلى ]

版权声明：转载时请以超链接形式标明文章原始出处和作者信息及本声明
logs/61373850.html

3.  

 ھازىرقى زامان  ئىسىملىق پېئىلى

مۇئەييەنلەشتۈرۈش  شەكىلى

ئۈچىنجى  شەخىس

بىرلىك

  ھازىرقى زامان  ئىسىملىق پېئىلىنىڭ  مۇئەييەنلەشتۈرۈش ئۈچىنجى شەخىس بىر لىك  شەكىلى بولسا  ئىسىم

،  سۈپەت ، ئالماشلارغا  قاتتىق ئوقۇلمايدىغان dır  نىڭ  قوشۇلىشى بىلەن  ياسىلىدۇ  .
    سوزۇق تاۋۇشلارنىڭ ماسلىشىش قانۇنىيىتىگە ئاساسەن ،   تۆۋەندىكىدەك تۆت خىل  ئۆزگىرىدۇ ،
：-dır，-dir，-dur，-dür；
    ئۈزۈك تاۋۇشلارنىڭ ماسلىشىش قانۇنىيىتىگە ئاساسەن ، يەنە تۆۋەندىكىدەك   تۆت خىل ئۆزگىرىدۇ ،
 ：-tır，-tir，-tur，-tür。

：-dır，-dir，-dur，-dür；   ،    ：-tır，-tir，-tur，-tür。    بۇ  پېئىللىق  سۆزلەر  ئىنگىلىزتىلدىكى  be   سۆزى ۋە ئۇيغۇر تىلدىكى  ئىدى ،  بولسا ،بولدى  دىگەن سۆزلەر بىلەن تەڭداشتۇر .
پېئىللىق سۆز  بىلەن  پېئىل ھاسىل قىلغان ئىسىم ، سۈپەت ، ئالماشنىڭ  ئەڭ ئاخىرقى بىر بوغۇمىدىكى
سوزۇق تاۋۇشنىڭ ماشلىشى تۆۋەندىكىچە :

1  .   پېئىل ھاسىل قىلىدىغان سۆز ( ئىسىم ، سۈپەت ، ئالماش ) نىڭ ئەڭ ئاخىرقى بوغۇمدىكى سوزۇق تاۋۇش     a，ı    بولسا ،        ı   سوزۇق تاۋۇشلۇق  شەكىل：-dır ،   ：-tır   قوشۇلىدۇ . 
2.    پېئىل ھاسىل قىلىدىغان سۆز ( ئىسىم ، سۈپەت ، ئالماش ) نىڭ ئەڭ ئاخىرقى بوغۇمدىكى سوزۇق تاۋۇش     e，i     بولسا ،  i    سوزۇق تاۋۇشلۇق  شەكىلdir，-tir   قوشۇلىدۇ .  
3.   پېئىل ھاسىل قىلىدىغان سۆز ( ئىسىم ، سۈپەت ، ئالماش ) نىڭ ئەڭ ئاخىرقى بوغۇمدىكى سوزۇق تاۋۇش   o，u      بولسا ،     u          سوزۇق تاۋۇشلۇق  شەكىل  ，-dur   ،    -tur  قوشۇلىدۇ .  
4.     پېئىل ھاسىل قىلىدىغان سۆز ( ئىسىم ، سۈپەت ، ئالماش ) نىڭ ئەڭ ئاخىرقى بوغۇمدىكى سوزۇق تاۋۇش  ö  ،  ü        بولسا ،  ü         سوزۇق تاۋۇشلۇق  شەكىل  dür，-tür
 قوشۇلىدۇ .  

1-  پېئىل ھاسىل قىلىدىغان ئىسىم  ، سۈپەت  ، ئالماش  سوزۇق تاۋۇش ياكى جاراڭسىز   ئۈزۈك تاۋۇش بىلەن  ئاخىرلاشقان  ۋاقىتتا  ،   ：-dır，-dir，-dur，-dür  قوشۇلىدۇ  .
2-  پېئىل ھاسىل قىلىدىغان ئىسىم  ، سۈپەت  ، ئالماش  جاراڭلىق ئۈزۈك  تاۋۇش بىلە ن ئاخىرلاشقان ۋاقىتتا   ：-tır，-tir，-tur，-tür     قوشۇلىدۇ   . 

مەسلەن   :  

    kapı-----O  kapıdır.                                                   ئۇ    ئىشىك .

 bala        ----    Bu  baladır                                               بۇ    ئوق  .
müdür   ------ Şu  kiş müdürdür                                        ئۇ   مۇدىر .
Türk   ----   Ali  Türktür                                                       ئەلى   تۈرك .
Mehmet      ------    Adım  Mehmet`tir                             ئىسىمىم  مەھمەت

vazo---------Bu  vazodur                                                             بۇ تەشتەك .

كۆپلۈك

ھازىرقى زامان  ئىسىملىق پېئىلىنىڭ  مۇئەييەنلەشتۈرۈش ئۈچىنجى شەخىسكۆپلۈك شەكىلى بولسا بىرلىك شەكىلدىكى  ئىسىم

،  سۈپەت ، ئالماشلارغا   lar  , ler   نىڭ قوشۇلىشى بىلەن  ياسىلىدۇ.

سوزۇق تاۋۇشلارنىڭ  ماسلىشىش قانۇنىيىتىگە  ئاساسەن : 

 بىرلىك  شەكىلى  dir , tir , tür،dür  بىلەن ئاياقلاشقان بولسا  ،  ler نىڭ قوشۇلىشى   بىلەن  ياسىلىدۇ  .

بىرلىك  شەكىلى   dır،  tır ، dur،tur  بىلەن  ئاياقلاشقان  بولسا ، lar  نىڭ  قوشۇلىشى بىلەن  ياسىلىدۇ .

مەسلەن :

bunlar  kapıdırlar.  

بۇلار ئىشىكلەر

bunlar  baladırlar .  

بۇلار ئوقلار 

onlar  Türktürler  .      

ئۇلار تۈركلەر .

Bunlar  vazodurlar       

بۇلار  تەشتەكلەر .

onlar hastadirler  .

ئۇلار  كىسەللەر .

4.

     .لار  ، لەرنىڭ  ئىشلىتىشى  ئايرىم يېزىلىدۇ

سۆزلۈكلەر

kapı       ئىشىك

bala         ئوق

müdür     مۇدىر ، لىدىر

adam      ئادەم ، كىشى ، ئىنسان

kardeş   ئۇرۇق تۇققان ، قېرىنداش

vazo        تەشتەك